MediaWiki http://localhost/wiki/index.php/Hoofdpagina MediaWiki 1.12alpha first-letter Media Speciaal Overleg Gebruiker Overleg gebruiker MediaWiki Overleg MediaWiki Afbeelding Overleg afbeelding MediaWiki Overleg MediaWiki Sjabloon Overleg sjabloon Help Overleg help Categorie Overleg categorie 83308 10642670 2007-12-28T11:00:40Z PixelBot 137110 robot Erbij: [[ru:Аддитивное смешение цветов]] '''Additieve kleurmenging''' ontstaat door menging van lichtbronnen. Door de menging kan een andere kleur ontstaan. Wanneer de drie lichtbronnen met de [[primaire kleuren]] [[rood (kleur)|rood]] (R), [[Groen (kleur)|groen]] (G) en [[blauw]] (B) samenvallen, ontstaat in principe wit (in de praktijk moet de lichtsterkte goed op elkaar zijn afgestemd omdat anders een kleurzweem ontstaat). Additieve kleurmenging wordt onder andere gebruikt bij [[beeldscherm]]en, waarbij elk van de drie lichtbronnen gevormd wordt door een enkel lichtpunt, een [[pixel]]. Voor het oog vallen de bronnen dan samen. De term ''additief'' komt van ''optellen'', wat bij deze vorm van kleurmenging gebeurt. We beginnen zonder licht ([[zwart]]), en tellen daar licht met bepaalde kleuren bij op. Dit in tegenstelling tot [[subtractieve kleurmenging]] waarbij het licht geabsorbeerd wordt. ===RGB-kleursysteem=== De afkortingen voor de primaire kleuren (R, G en B) bij deze vorm van kleurmenging geven het bijbehorende systeem de naam '''[[RGB-kleursysteem]]'''. ===Mengschema=== [[Afbeelding:Synthese+.svg|200px|left|Mengschema additieve kleurmenging]] <br clear="all" /> ===Primaire additieve kleuren=== <div style="height:1cm;background-color:#f00;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Rood</div> <div style="height:1cm;background-color:#0f0;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Groen</div> <div style="height:1cm;color:white;background-color:#00f;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Blauw</div> ===Secundaire additieve kleuren=== <div style="height:1cm;background-color:#ff0;margin-left:2cm;margin-right:2cm;">&nbsp;Rood + groen = geel</div> <div style="height:1cm;background-color:#f0f;margin-left:2cm;margin-right:2cm;">&nbsp;Rood + blauw = magenta</div> <div style="height:1cm;background-color:#0ff;margin-left:2cm;margin-right:2cm;">&nbsp;Groen + blauw = cyaan</div> {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[cs:Aditivní míchání barev]] [[de:Additive Farbsynthese]] [[en:Additive color]] [[es:Síntesis aditiva de color]] [[fr:Synthèse additive]] [[it:Mescolanza additiva]] [[no:Additiv fargesyntese]] [[pl:Synteza addytywna]] [[ru:Аддитивное смешение цветов]] [[sv:Additiv färgblandning]] [[vi:Phối màu phát xạ]] 827113 7470108 2007-03-28T08:17:49Z Johan Lont 3297 Titel van [[Afgesproken RGB-waarde]] gewijzigd in [[Op RGB-waarde gerangschikte kleurentabel]]: Duidelijker titel #REDIRECT [[Op RGB-waarde gerangschikte kleurentabel]] 169517 1480215 2005-04-11T18:14:38Z Waerth 1467 #REDIRECT [[Alizarine]] 37596 10889417 2008-01-16T12:53:53Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Alizarine | Afb1 = [[Afbeelding:Alizarin chemical structure.png|140px]] | Afb1Omschr = Structuur | Afb2 = [[Afbeelding:Model-alizarin-ani.gif|grijs=koolstof''<br />rood=zuurstof<br />wit=waterstof]] | Afb2Omschr = 3D structuur | Afb3 = [[Afbeelding:alizarine.png|alizarine]] | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[Koolstof|C]]₁₄[[Waterstof|H]]₈[[Zuurstof|O]]₄ | SMILES = Oc2c(O)c1C(=O)c3c(C(=O)c1cc2)cccc3 | IUPAC = | AndereNamen = 1,2-dihydroxyanthra[[quinon]], alizarine B, alizarine 3B, alizarine indicator, alizarine lake red 2P, alizarine lake red 3P, alizarine lake red IPX, alizarine L pasta, alizarine NAC, alizarine rood, alizarine red B, alizarine red B2, alizarine red IP, alizarine red IPP, alizarine red L, alizarinprimeveroside, 9,10-anthraceendion, certiqual alizarine, C.I. 58000, C.I. Mordant, Red 11, C.I. Pigment Red 83, D en C Oranje, Deep Crimson Madder 10821, eljon madder, Mitsui alizarine B, Sanyo karmijn L2B, turkey red | CAS = 72-48-0 | EINECS = 200-782-5 | EG = | VN = | Beschrijving = oranjegele verfstof | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = Xi: irriterend | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R36/38}} | Szinnen = {{S2}}, {{S22}}, {{S24/25}} | Omgang = inademing en contact vermijden alsook langdurige blootstelling | Opslag = stevig gesloten houden | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= vast | Kleur = oranjegeel | Dichtheid = | Molgewicht = 240,21 | Smeltpunt = 287 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = [[ethanol]], [[diethylether|ether]] | SlechtOplIn = water | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Alizarine''' of '''alizarinerood''' is een [[rood (kleur)|rood]] [[pigment]] dat oorspronkelijk uit de wortels van [[meekrap]] (''Rubia tinctorum'') gewonnen werd, maar tegenwoordig vooral synthesisch gemaakt wordt. Alizarine is bijzonder geschikt voor het verven van [[textiel]] en [[leer (stof)|leer]]. De kleur wordt ook wel '''kraplak''' genoemd. ==Meekrap== Meekrap werd als verfstof al gecultiveerd in de klassieke oudheid, met name in Azië en Egypte, waar het reeds in 1500 voor Chr. is aangetroffen. Het is een van de meest stabiele natuurlijke kleurstoffen. Met meekrapwortel gekleurde textiel is dan ook aangetroffen in bijvoorbeeld het graf van [[Toetanchamon]], in de ruïnes van [[Pompeii]] en in het oude [[Korinthe (stad)|Corinthië]]. In de Middeleeuwen werd de kweek van meekrap gestimuleerd door [[Karel de Grote]]. Het groeide vooral goed in de zanderige bodem van Nederland, met name in [[Zeeland (provincie)|Zeeland]], en werd daar ook voor de lokale economie erg belangrijk. Ook in het aangrenzende Bergen op Zoom was een belangrijke industrie. De stad ontleent hier bijvoorbeeld haar carnevalleske naam Krabbegat aan en ook in de Blauwe Handstraat waren ateliers gevestigd. [[Afbeelding:Meekrap.jpg|thumb|left|Meekrap]] Meekrap werd waarschijnlijk al in de 12e eeuw in Zeeland verbouwd. Het gewas werd twee of drie jaar na de aanplant geoogst. De plant heeft dikke [[wortelstok]]ken en dunne bijwortels. Deze laatste bevatten de grondstof van de kleur. De wortels werden gedroogd in een droogoven en daarna verpulverd. Het poeder kon als verfstof worden gebruikt. De ovens, meestoven genoemd, waren een eerste vorm van een [[coöperatie]], waarvan de boeren gezamenlijk gebruik maakten. Na de ontdekking van synthetisch alizarine ging de meekrapteelt ten onder. In Zeeland herinneren straatnamen aan dit ooit voor het gebied zo belangrijke product. In 1804 ontdekte de Engels verfmaker [[George Field]] dat de kleur van meekrap stabieler werd door een behandeling met [[aluin]]. Hierdoor werd het een vast en onoplosbaar pigment, met een meer permanente kleur. Door toevoeging van metaalzouten ontdekte men in de jaren daarna dat er diverse andere kleuren van konden worden gemaakt. ==Synthetische alizarine== In 1826 ontdekte de Franse chemicus [[Pierre-Jean Robiquet]] dat meekrapwortels twee kleurstoffen bevatten, namelijk het rode alizarine en het snel verblekende purpurine. In 1868 werd alizarine de eerste synthetische gemaakte verfstof ooit, toen de Duitse chemici [[Karl Graebe]] en [[Karl Lieberman]], in het laboratorium van [[BASF (chemieconcern)|BASF]] het maakten uit steenkoolteer, [[antraceen]], door een behandeling met achtereenvolgens [[kaliumbichromaat]] en geconcentreerd [[zwavelzuur]]. De wereldproductie bedroeg rond 1996 meer dan 7000 ton. De chemische stof heet 1.2 dihydroxyanthraquinone. ==Toepassing== De kleurkracht van het pigment is zeer hoog, waardoor het een kleur is die snel in een schilderij bijvoorbeeld gaat overheersen. Door de purperen ondertoon kan het goed met blauwe kleuren tot paars gemengd worden. In [[olieverf]] is de kleur transparant, waardoor de kleur goed voor [[glaceren]] gebruikt kan worden. Hoewel de kleur in dunne lagen snel kan verbleken, is het in dikkere lagen goed [[kleurecht]]. De kleur droogt erg langzaam in olieverf. [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Chinon]] [[Categorie:Polycyclische verbinding]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[de:Alizarin]] [[en:Alizarin]] [[fa:جوهر روناس]] [[fr:Alizarine]] [[hu:Alizarin]] [[ja:アリザリン]] [[lt:Alizarinas]] [[pl:Alizaryna]] [[ru:Ализарин]] [[zh:深茜红]] 404230 3300149 2006-03-04T23:30:53Z Ajoman 25202 #redirect[[Allura Rood AC]] 404229 10589628 2007-12-23T11:52:59Z Annabel 12098 aanvulling {{ChemischeStof| | Naam = Allura Rood AC | Afb1 = [[Afbeelding:Allura_Red_AC.png|200px]] | Afb1Omschr = structuurformule | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₈H₁₄N₂Na₂O₈S₂ | SMILES = | IUPAC = dinatrium&nbsp;6-hydroxy-5-[(2-methoxy-4- sulfonato-m-tolyl)azo]naftalene-2-sulfonaat | AndereNamen = Allura Rood, Food Red 17, CI 16035, E129 | CAS = 25956-17-6 | EINECS = | EG = 247-368-0 | VN = | Beschrijving = gebruikt in [[cosmetica]], [[snoep]], [[vleesproduct]]en | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = rood | Dichtheid = | Molgewicht = 496,42 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Brekingsindex = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Allura Rood AC''' is een rode synthetische [[azokleurstof]]. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E129. Het wordt afgeraden voor mensen met [[astma]]. Allura rood AC behoort tot de additieven waarvan de Britse voedingsautoriteit in september 2007 aangaf dat het verminderen van het gebruik bij hyperactieve kinderen mogelijk enig positief effect kan hebben.<ref>[http://www.foodstandards.gov.uk/news/newsarchive/2007/sep/foodcolours Agency revises advice on certain artificial colours]</ref> [[Image:Sweet allura red.jpg|250px|thumb|left|Snoepgoed gekleurd met Allura Rood AC]] {{Bron|bronvermelding= <references/> }} {{commonscat|Azo dyes}} {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Fenylether]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[de:Allurarot AC]] [[en:Allura Red AC]] [[hu:Allura Red AC]] [[ja:アルラレッドAC]] 832168 7531278 2007-04-02T13:25:04Z Erik1980 46867 beetje wikify, +{{xbeg|verkeer & vervoer|2007|04|02}} '''Alpine White''' is net zoals [[Guards Red]] een merknaam voor een specifieke kleur van de [[Volkswagen Group]]. Het is een witte kleur die voor het eerst gebruikt werd op de [[Porsche 924]], maar later ook werd gebruikt op de [[Volkswagen Golf]], de [[Volkswagen Polo]] en de [[Bugatti EB110]]. [[Categorie:Kleur|Alpine White]] {{xbeg|verkeer & vervoer|2007|04|02}} 153952 10580842 2007-12-22T15:20:20Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Amarant | Afb1 = | Afb1Omschr = | Afb2 = [[Afbeelding:amaranth1.png|170px]] | Afb2Omschr = Structuur | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule =C₁₆H₉N₂Na₃O₁₀S₃ | SMILES = <small>C1=CC=C2C(=C1)C(=CC=C2S(=O)(=O)[O-])<br/>NN=C3C4=C(C=C(C=C4)S(=O)(=O)[O-])C=C(C3=O)<br/>S(=O)(=O)[O-].[Na+].[Na+].[Na+]</small> | IUPAC = | AndereNamen = E123, Acid Red 27, Azo Red R, Azo Rubine SF, Azo Rubine S.FQ, Azorubin S, Azo Ruby S, Bordeaux, Cerven kysela 27, Cerven potravinarska 9, C.I. 184, C.I. 16185 | CAS = 915-67-3 | EINECS = 213-022-2 | EG = | VN = | Beschrijving = veelgebruikt voedingsadditief | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = [[Afbeelding:Hazard X.svg|80px]] | TekstWaarsch = Xi, irriterend | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R36/37/38}} | Szinnen = {{S36/37/39}} | Omgang = kan irritatie veroorzaken, contact vermijden | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= vast | Kleur = rood | Dichtheid = | Molgewicht = 604,46 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Amarant''' ([[Lijst van E-nummers|E 123]]), ook wel '''azorubin S''', '''acid red 27''' en '''C.I. 16185''', is een rode goed wateroplosbare kleurstof. Het is een [[azoverbinding]]. De voornaamste toepassing van de verbinding is als [[kleurstof]] in voedingsmiddelen. De rode kleurstof wordt gewonnen uit de bloemen van de ''[[Amarant (geslacht)|Amaranthus]]''. Amarant is niet gevoelig voor licht, hitte en het conserveringsmiddel [[benzoëzuur]]. Echter, door zuur uit vruchten verliest amarant zijn kleur. Amarant wordt voor de kleuring van [[aperitief]]wijnen, [[sterke drank]] en van vis gebruikt. In de Verenigde Staten en de voormalige Sovjet-Unie is de verbinding verboden, daar het als [[kanker]]verwekkend geldt. Het wordt vermoed dat amarant [[allergie]], huidreacties en [[astma]] kan veroorzaken. Ook wordt het in verband gebracht met [[hyperactiviteit]] van kinderen. [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Bicyclische verbinding]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Natriumzout]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[de:Amaranth (Farbstoff)]] [[en:Amaranth (dye)]] [[fi:Amarantti (lisäaine)]] [[ja:アマランス]] [[pl:Amarant (chemia)]] [[sv:Amarant]] 297474 8637250 2007-07-12T13:20:54Z Idioma-bot 107816 robot Erbij: [[lt:Gintarinė]] {{infobox kleur| title=Amber| hex=FFBF00| r=255|g=191|b= 0| c= 0|m= 25|y=100|k= 0| h= 45|s=100|v=100 }} '''Amber''' is een [[oranje (kleur)|oranje]]-[[geel (kleur)|gele]] [[kleur]] die haar naam te danken heeft aan de kleur van [[barnsteen]], die in het Engels ook "amber" genoemd wordt. De naam wordt onder meer gebruikt voor [[amber (bier)|biersoorten die amberkleurig zijn]]. De middelste lamp van een [[verkeerslicht]] heet officieel geel, in de volksmond oranje en in het Engels amber. Het laatste komt men ook vaak tegen in vertalingen uit het Engels. De in de twintigste eeuw veel gebruikte [[VT220]]-terminals hadden amberkleurige letters op zwart scherm. Ook deze benaming is door vertaling ontstaan. {{Kleur}} [[Category:Kleur]] [[ca:Ambre (color)]] [[en:Amber (color)]] [[it:Ambra (colore)]] [[ja:橙色]] [[lt:Gintarinė]] [[pl:Bursztyn (kolor)]] [[pt:Âmbar (cor)]] [[ru:Янтарный цвет]] [[simple:Amber (colour)]] [[vi:Hổ phách (màu)]] 414264 10850600 2008-01-13T11:33:46Z 81.165.80.69 /* Indicator */ '''Anthocyanen''' zijn [[kleurstof]]fen die in de cel[[vacuole]] van hogere [[plant]]en voorkomen, vooral in de [[epidermis]]cellen en behoren tot de [[flavonoïde]]n. Er zijn ongeveer 250 verschillende anthocyanen bekend. Ze komen overal in de plant voor, maar vooral in [[bloem (plant)|bloemen]], vruchten en bladeren. Het geeft aan [[rode kool]] zijn specifieke paarsrode kleur. Anthocyanen zorgen voor de rode herfstkleuren van [[Blad#Herfstkleur en bladval|bladeren]]. ==Voorkomen== Anthocyanen komen niet voor in dieren, microorganismen en waterplanten. Bij de biosynthese zijn namelijk stoffen nodig die bij de [[fotosynthese]] gevormd worden. Bij [[Waterplant#"Echte" waterplanten|ondergedoken waterplanten]] is er niet voldoende licht aanwezig voor de vorming van deze stoffen. Ook enkele landplanten, die behoren tot de [[Caryophyllales]] en cactussen, vormen geen anthocyaan maar [[betalaïne]]. {| cellpadding="5" cellspacing="2" style="margin:10px;border:1px solid #aaaaaa;" align="right" |- bgcolor=#dfdfdf ! Voedingsmiddel || Anthocyaan in mg per <br />100 g voedingsmiddel |- bgcolor=#eeeeee |[[Aronia]] || 200-1000 |- bgcolor=#eeeeee |[[Aubergine]] || 750 |- bgcolor=#eeeeee |[[Bloedsinaasappel]] || ≈ 200 |- bgcolor=#eeeeee |[[Gewone braam]] || ≈ 115 |- bgcolor=#eeeeee |[[Bosbessen]] || 80-420 |- bgcolor=#eeeeee |[[Framboos]] || 10-60 |- bgcolor=#eeeeee |[[Kers]] ||350-400 |- bgcolor=#eeeeee |[[Zwarte bes]] || 80-420 |- bgcolor=#eeeeee |[[Druif]]<br />(rode) || 30-750 |- bgcolor=#eeeeee |[[Rode wijn]] || 24-35 |} [[Image:Blood oranges.jpg|250px|thumb|left|Bloedsinaasappels]] ==Indicator== Anthocyaan wordt gebruikt als een [[zuur (chemie)|zuur]]/[[base (scheikunde)|base]] [[pH-indicator|indicator]]: als men bij de stof een zure oplossing (een [[zuur (chemie)|zuur]], zoals [[zoutzuur]] of [[azijn]]) voegt, kleurt de oplossing rood, als men bij de stof een basische oplossing (een [[base (scheikunde)|base]], zoals [[natronloog]] of [[natriumcarbonaat|soda]] in water of [[ammonia]]) voegt, kleurt de stof over blauw en groen, geel. Dit is ook de reden waarom men bij de bereiding van rode kool een appeltje toevoegt, door iets zuur toe te voegen krijgt de rode kool een aangenamere, lichtere keur. {{Link FA|de}} [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Flavonoïde]] [[Categorie:Zuur-basechemie]] [[als:Anthocyane]] [[ca:Antocianina]] [[da:Antocyanin]] [[de:Anthocyane]] [[en:Anthocyanin]] [[es:Antocianina]] [[fi:Antosyaanit]] [[fr:Anthocyane]] [[he:אנתוציאנין]] [[it:Antociano]] [[ja:アントシアニン]] [[no:Antocyanin]] [[pl:Antocyjany]] [[pt:Antocianina]] [[ru:Антоцианы]] [[sr:Антоцијани]] [[sv:Antocyanin]] 491722 3870534 2006-05-05T18:43:56Z Serassot 1490 #REDIRECT [[cyaan]] 217309 7155195 2007-03-01T18:20:01Z Thijs!bot 37159 robot Erbij: [[de:Azopigment]] '''Azopigmenten''' zijn kleurloze deeltjes (gewonnen uit aarde of klei) die worden gekleurd door een aromatische [[azoverbinding]]. De azoverbindingen zijn sterk gekleurde organische moleculen. De lichtabsorptie van de azoverbindingen zijn te sterk om op zichzelf gebruikt te worden; ze zouden zeer donker tonen. Om een betere bruikbaarheid van het [[pigment]] te bereiken wordt het verdund. Om het in verf te gebruiken moeten de kleuren aan deeltjes worden gebonden. De kleureigenschappen van azopigmenten zijn uitstekend, met name in het bereik geel, oranje rood. Daarom worden ze vaak gebruikt als vervanging van [[cadmiumpigment]]en. [[Categorie:Pigment]] [[cs:Kraplak tmavý]] [[de:Azopigment]] [[en:Azo pigments]] 404208 11148482 2008-02-05T08:03:11Z PipepBot 122764 robot Erbij: [[it:Azorubina]] {{ChemischeStof| | Naam = Azorubine | Afb1 = [[Afbeelding:Azorubine.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = | SMILES = <small>OC(C(C=CC=C4)=C4C(S(=O)([O-])=O)=C3) =C3N=NC1=CC=C(S(=O)([O-])=O)C2=C1C=CC=C2</small> | IUPAC = | AndereNamen = Azorubin S, Acid Red 14, CI 14720, E122 | CAS = 1934-21-0 | EINECS = | EG = 217-699-5 | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Azorubine''' is een rode synthetische [[azokleurstof]]. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E122 met een [[aanvaardbare dagelijkse inname]] van 4mg/kg. Azorubine wordt echter afgeraden voor mensen met [[astma]] en in combinatie met [[aspirine]]. Azorubine behoort tot de additieven waarvan de Britse voedingsautoriteit in september 2007 aangaf dat het verminderen van het gebruik bij hyperactieve kinderen mogelijk enig positief effect kan hebben.<ref>[http://www.foodstandards.gov.uk/news/newsarchive/2007/sep/foodcolours Agency revises advice on certain artificial colours]</ref> {{Bron|bronvermelding= <references/> }} [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Alcohol (stofklasse)]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[de:Azorubin]] [[en:Azorubine]] [[fr:Azorubine]] [[it:Azorubina]] [[pl:Azorubina]] [[ru:Кармазин (пищевая добавка)]] 336231 2744394 2005-12-31T17:59:55Z Quistnix 4909 #redirect [[Heraldische kleur]] #redirect [[Heraldische kleur]] 649346 10950335 2008-01-20T20:38:20Z RobotQuistnix 8383 clean up, Replaced: in in → in met [[Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] {{infobox kleur| title=Beige| hex=F5F5DC| r=245|g=245|b=220| c= 0|m= 0|y= 10|k= 4| h= 60|s= 10|v= 96 }} '''Beige''' is een kleurnaam die gebruikt wordt voor een lichte [[kleur]] [[bruin]] (dus bruin met een hoge [[intensiteit (kleur)|intensiteit]]). De kleur wordt ook wel aangeduid met een omschrijving "zandkleur". Beige is een [[tertiaire kleur]]. <br> Er zijn veel verschillende nuances van beige. Dit is de variant die in [[HTML]] wordt aangeduid als beige; deze is op veel computerschermen moeilijk zichtbaar: <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#F5F5DC;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <br> Hieronder een voorbeeld van de variant die bekend staat als "zandbruin": <br> <div style="height:3cm;background-color:#F4A460;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <br> En ter vergelijking hieronder een donkerder variant genaamd "Peru": <br> <div style="height:3cm;background-color:#CD853F;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <br> ==Ecru== In het verleden waren beige en [[ecru]] synoniemen voor exact dezelfde kleur. Van oorsprong wordt "ecru" gebruikt als men praat over stoffen zoals zijden en linnen in hun oorspronkelijke, nog niet gebleekte staat. Ecru komt van het [[Frans]]e woord word ''écru'', wat letterlijk 'puur' of 'ongebleekt' betekent. Tegenwoordig worden beige en ecru echter als twee verschillende kleuren gezien. ==Gebruik== *Beige wordt, al dan niet in de veelvoorkomende combinatie met [[bruin]] of [[khaki]], veel gebruikt in kleding. Dit omdat het een relatief neutrale kleur is, en omdat de kleur associaties oproept met bijvoorbeeld [[survival]]. Bij [[cargobroek]]en is het de op één na best verkopende en voorkomende kleur en ook bij panties komt beige vaak voor. *Beige is een veelgebruikte kleur in huis bij het schilderen van wanden. Met name in dit geval geldt dat dit vooral gebeurt omdat beige een neutrale, rustige kleur is, die de ogen minder vermoeit dan bijvoorbeeld een geheel [[wit]]te muur. *De [[huidskleur]] van veel [[Menselijk ras|blanken]] wordt vaak eerder beschreven als beige of perzikkleurig. *In veel talen, waaronder [[Nederlands]] en [[Engels]], is het woord beige een variant van het oorspronkelijk Franse woord. {{Kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[da:Beige]] [[en:Beige]] [[fa:نخودی (رنگ)]] [[fr:Beige]] [[it:Beige]] [[ko:베이지색]] [[no:Beige]] [[pt:Bege]] [[ru:Беж]] [[sv:Beige]] [[tr:Bej]] [[vi:Be (màu)]] [[yi:בעיזש]] 37075 1365819 2004-01-15T10:19:53Z Ellywa 97 #Redirect [[Pruisisch blauw]] 132818 1447840 2005-02-05T10:47:42Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Caroteen]] 887666 11191985 2008-02-08T13:51:49Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = {{PAGENAME}} | Afb1 = [[Afbeelding:Betanin.png|200px]] | Afb1Omschr = structuurformule van {{PAGENAME}} | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₂₄H₂₇N₂O₁₃ | SMILES = <small>OCC1[C@@H](O) [C@@H](O)[C@H] <br>(O)[C@@H](OC2=C(O) C=C<br>(/[N+]([C@@H] ([C@]([O-])=O) <br> C4)=C/C=C3\C [C@H]([C@]<br>(O)=O) NC(C(O)=O)<br>=C3 )C4=C2)O1</small> | IUPAC = 2,6-Pyridinedicarboxylic acid, <br>4-(2-(2-carboxy-5-(beta-<br>D-glucopyranosyloxy)-<br>2,3-dihydro-6-<br> hydroxy-1H-indol<br>-1-yl)ethenyl)-<br>2,3-dihydro-, (S-(R*,R*))- | AndereNamen = S-(R*,R*)]-4-[2-[2-carboxy-5-(β-D-glucopyranosyloxy)-2,<br>3-dihydro-6-hydroxy-1H-indol-1-yl]vinyl]-2,<br>3-dihydropyridine-2,6-dicarboxylic acid | CAS = 7659-95-2 | EINECS = | EG = 231-628-5 | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Betanine''' of '''bietenrood''' is een [[natuurlijke kleurstof]], die vooral in [[kroot|kroten]] voorkomt, maar ook in bloemen en vruchten van andere planten. Betanine is een in water oplosbare, licht- en warmtegevoelige kleurstof en onder het [[E-nummer]] E 162 toegelaten voor de kleuring van [[voedingsmiddel]]len, zoals [[yoghurt]], [[frisdrank]], [[soep]], [[saus|sauzen]], [[consumptie-ijs]], [[kauwgom]], [[marmelade]] en [[Jam (broodbeleg)|jams]]. Betanine wordt in het lichaam niet afgebroken en via de [[urine]] weer uitgescheiden. [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Glycoside]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Carbonzuur]] [[Categorie:Carboxylaatzout]] [[Categorie:Iminiumzout]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Bicyclische verbinding]] [[Categorie:Cyclisch amine]] [[Categorie:Dieen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[de:Betanin]] [[en:Betanin]] [[fr:Bétanine]] [[hu:Betanin]] [[pl:Betanina]] 887667 8149429 2007-05-28T19:20:45Z Rasbak 3674 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Betanine]] #REDIRECT[[Betanine]] 16963 11175603 2008-02-07T04:39:54Z PipepBot 122764 robot Erbij: [[tl:Asul]] {{infobox kleur|title=Blauw|hex=0000FF|textcolor=white| r=0|g=0|b=255| c=100|m=100|y= 0|k= 0| h=240|s=100|v=100| spelling=kleur }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Blauw-article.ogg}} '''Blauw''' is een [[primaire kleur|primaire]] [[kleur]] in het systeem van [[additieve kleurmenging]]. Het is een [[secundaire kleur]] in het systeem van [[subtractieve kleurmenging]].Blauw is echter een onderscheid dat kan gemaakt worden tussen het gebruik van de term "blauw" in de bovengenoemde technische zin — waarin het begrip overeenkomt met het technische begrip "[[violet]]" en een [[complementaire kleur]] is van [[geel (kleur)|geel]] — en het alledaagse taalgebruik waarin het woord de tint aanduidt die zich in het spectrum tussen [[cyaan]] en [[violet]] bevindt en de [[complementaire kleur]] is van [[oranje (kleur)|oranje]]. Dit laatste blauw vindt men in het [[spectrum]] bij straling met een [[golflengte]] van ongeveer 470 [[nanometer]]. In de beeldschermtechniek wordt de tweede tint als een benadering gebruikt voor de eerste; het is dan ook deze tweede tint die in de onderstaande kleurbalk getoond wordt. Blauw komt in de natuur veel voor, doordat de lucht er op een zomerse dag blauw uitziet en de [[blauwe lucht]] gereflecteerd wordt op o.a. wateroppervlakken. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#00f;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center> Blauw van donker naar licht:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang van zwart naar blauw.png|300px]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000011" | <font color="#C0C0C0">000011<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000022" | <font color="#C0C0C0">000022<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000033" | <font color="#C0C0C0">000033<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000044" | <font color="#C0C0C0">000044<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000055" | <font color="#C0C0C0">000055<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000066" | <font color="#C0C0C0">000066<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000077" | <font color="#C0C0C0">000077<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000088" | <font color="#C0C0C0">000088<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#000099" | <font color="#C0C0C0">000099<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000AA" | <font color="#C0C0C0">0000AA<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000BB" | <font color="#C0C0C0">0000BB<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000CC" | <font color="#C0C0C0">0000CC<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000DD" | <font color="#C0C0C0">0000DD<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000EE" | <font color="#C0C0C0">0000EE<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">0000FF<br />&nbsp;</font> |} Van [[cyaan]] naar blauw:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang van cyaan naar blauw.png|300px]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#C0C0C0">00FFFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#00EEFF" | <font color="#C0C0C0">00EEFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#00DDFF" | <font color="#C0C0C0">00DDFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#00CCFF" | <font color="#C0C0C0">00CCFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#00BBFF" | <font color="#C0C0C0">00BBFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#00AAFF" | <font color="#C0C0C0">00AAFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0099FF" | <font color="#C0C0C0">0099FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0088FF" | <font color="#C0C0C0">0088FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0077FF" | <font color="#C0C0C0">0077FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0066FF" | <font color="#C0C0C0">0066FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0055FF" | <font color="#C0C0C0">0055FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0044FF" | <font color="#C0C0C0">0044FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0033FF" | <font color="#C0C0C0">0033FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0022FF" | <font color="#C0C0C0">0022FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0011FF" | <font color="#C0C0C0">0011FF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">0000FF<br />&nbsp;</font> |} {| |----- | [[Afbeelding:Hsi-h240.png|256px]] |----- | width="256" | Blauw in variabele mate van [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (horizontaal) en [[intensiteit (kleur)|intensiteit]] (verticaal) |} </center> ==Gebruik en gevoelswaarde== De kleur blauw heeft in Nederland geen sterke gevoelswaarde, hoogstens staat het voor ''puur'' of ''zuiver''. Deze kleur wordt op schilderijen ook in die zin gebruikt. Maria heeft dan ook vaak een blauwe jurk aan. In Engelstalige landen wordt ''blue'' echter geassocieerd met melancholie of droefheid, bijvoorbeeld in de [[blues]]-muziekstijl. Een persoon met lichtblauwe ogen wordt echter vaak als eerlijk en betrouwbaar gezien. Ongunstiger betekenissen, zoals in [[Blauwbaard]] zijn niet oorspronkelijk Nederlands. Blauw is in de [[politiek]] de kleur van de [[liberalisme|liberalen]]: in Nederland van de [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]], in België van de Vlaamse [[Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]], de Waalse [[Mouvement Réformateur|MR]] en de Duitstalige [[Partei für Freiheit und Fortschritt|PFF]]. Sinds de introductie van de [[spijkerbroek]] wordt er heel veel blauwe kleding gedragen. De kleur blauw wordt ook veel in [[uniform]]en gebruikt, bijvoorbeeld van de [[politie]] en van de [[marine]]. In tegenstelling tot de ''witte boorden'' wordt met blauwe kleding de handwerkman aangeduid, die een blauwe overall draagt. Met ''blauw bloed'' wordt bedoeld dat iemand van [[adel]]lijke afkomst is. Deze uitdrukking komt uit het Spaans: ''sangre azul'' hadden diegenen die een blanke huid hadden en wier aderen dus goed te zien waren. Dat waren de dominante Castilianen, in tegenstelling tot de onderworpen Moren. De hoogste Belgische adel werd vroeger door de koning ontvangen in de [[Salon Bleu]] (blauwe salon). Een ''blauwe'' was oorspronkelijk een scheldwoord voor iemand van [[Indonesisch|Indonesische]] afkomst. Men heeft dit echter omgebogen in een [[geuzennaam]]. Dit is mede te danken aan de popgroep [[The Blue Diamonds]]. De term komt door [[mongolenvlek]]ken die veelal aanwezig zijn bij baby's van Aziatische afkomst. ''Van de blauwe knoop zijn'' wil zeggen dat iemand een [[geheelonthouder]] is en op principiële gronden geen [[ethanol|alcohol]] gebruikt. De geheelonthouders gaven in de 19e eeuw hun overtuiging aan door een blauwe knoop op hun jas te naaien. In medische tekeningen worden zuurstofarme [[aders]] aangeduid met blauw, zuurstofrijke slagaders daarentegen met rood. [[Melk (drank)|Melk]] zit vaak in een blauwe verpakking, in tegenstelling tot [[yoghurt]] (groen) en [[karnemelk]] (rood). Ook [[Chocolade|melkchocolade]] is meestal verpakt in blauw papier, terwijl pure chocolade in [[rood (kleur)|rood]] papier is gewikkeld. Daarnaast bevatten verpakkingen van Griekse gerechten ook vaak veel blauw. In de [[schilderkunst]] speelt de kleur blauw een grote rol bij het [[atmosferisch perspectief]]. In de [[elektronische kleurcode]] staat blauw voor het [[cijfer]] 6. In de christelijke [[iconografie]] staat de [[liturgische kleur]] blauw voor de hemel en de [[maagd Maria]], dit is dan ook de kleur van haar mantel. Lichtblauw is echter ook de kleur van de onschuld. Dit is een andere reden waarom [[Maria (moeder Jezus)|Maria]] op afbeeldingen altijd gekleed is het lichtblauw. Dit gebruik stamt al uit de [[1570]] door het [[Missale Romanum]] toen de [[symboliek]] van kleuren sowieso belangrijker was dan vandaag de dag. Zie ook: [[Delfts blauw]], [[Indigo (kleurstof)]] ===Blauw in de taal=== *''Iemand bont en blauw slaan'' - iemand toetakelen, zodat die persoon veel blauwe plekken krijgt *''een blauwtje lopen'' - nul op het rekest krijgen bij een (huwelijks)aanzoek *''een blauwe boon'' - een [[kogel (munitie)|kogel]] *''blauwe kaas'' - [[blauwschimmelkaas]] *''zich blauw ergeren'' of ''zich bont en blauw ergeren'' - zich sterk ergeren *''blauwbekken'' - het erg koud hebben *''blauw zien van de kou'' - de huid heeft een blauwe kleur gekregen van de kou *''alles blauw blauw laten'' - alles maar laten doorgaan, geen actie nemen *''blauwe bloempjes'' - praatjes *''een blauwe maandag'' - korte tijd iets gedaan hebben *''zich blauw betalen aan iets'' - veel te veel betalen *''Zwolse blauwvingers'' - de inwoners van [[Zwolle]]. Deze beide gezegden hebben te maken dat je van veel muntgeld tellen blauwe vingers kon krijgen. *''blauw op straat'' - duidelijke aanwezigheid van politie in de openbare ruimte *''zo blauw als een tientje'' - dronken * [[salon Bleu|het Blauw Salon]], een zaal in het koninklijk Paleis *''een Blauwe'' - Scheldwoord voor iemand van indonesïsche komaf {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Blauw-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Blou (kleur)]] [[an:Azul]] [[ar:أزرق]] [[arc:ܙܪܩܐ]] [[ast:Azul]] [[ay:Larama]] [[az:Mavi]] [[bg:Син цвят]] [[bs:Plava]] [[ca:Blau]] [[cs:Modrá]] [[cy:Glas]] [[da:Blå]] [[de:Blau]] [[en:Blue]] [[eo:Blua]] [[es:Azul]] [[et:Sinine]] [[eu:Urdin]] [[fa:آبی]] [[fi:Sininen]] [[fr:Bleu]] [[gl:Azul]] [[he:כחול]] [[hr:Plava]] [[ht:Ble (koulè)]] [[hu:Kék]] [[id:Biru]] [[is:Blár]] [[it:Blu]] [[ja:青]] [[jv:Biru]] [[ko:파랑]] [[ku:Şîn]] [[la:Caeruleus]] [[lb:Blo]] [[ln:Bozinga]] [[lt:Mėlyna]] [[map-bms:Biru]] [[ms:Biru]] [[mt:Ikħal]] [[nah:Texohtic]] [[nds:Blau]] [[nn:Blå]] [[no:Blå]] [[nrm:Bliu]] [[pdc:Bloh]] [[pl:Barwa niebieska]] [[pt:Azul]] [[qu:Anqas]] [[ro:Albastru]] [[ru:Синий цвет]] [[sa:नील]] [[sh:Plavo]] [[simple:Blue]] [[sk:Modrá]] [[sl:Modra]] [[sr:Плава боја]] [[sv:Blå]] [[ta:நீலம்]] [[tg:Кабуд]] [[th:สีน้ำเงิน]] [[tl:Asul]] [[tr:Mavi]] [[uk:Синій колір]] [[ur:نیلا]] [[vi:Xanh lam]] [[yi:בלוי]] [[zh:藍色]] [[zh-min-nan:Nâ-sek]] 491723 3870539 2006-05-05T18:44:42Z Serassot 1490 #REDIRECT [[cyaan]] 921981 8462729 2007-06-26T06:58:57Z Warddr 27638 veel verwarring doordat veel kleuren achteraan (kleur) gebruiken #REDIRECT[[Blauw]] 78366 1401071 2004-08-07T10:38:30Z Koenb 85 #REDIRECT [[Cyaan]] 1166748 10903000 2008-01-17T11:14:09Z Sswelm 112445 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Rood (kleur)]] #redirect [[Rood (kleur)]] 394930 11143576 2008-02-04T19:26:32Z VolkovBot 87277 robot Erbij: [[qu:Suqu]] [[Image:Blond profile.jpg|thumb|right|220px|Licht blond haar]] '''Blond''', is de aanduiding voor een aantal lichte [[haarkleur]]varianten die van origine in het bijzonder voorkomen in de gematigd-klimaatzone. Als zodanige varianten kunnen globaal onderscheiden worden: *Witblond (in beginsel vooral voorkomende in het hoogste noorden en ook nu nog met name in Scandinavische landen); *Halfblond (in beginsel in de minder noordelijke regionen van de gematigd klimaatzone, waar het klimaat al iets zonniger is, deze variant wordt ook wel ''peper-en-zout-blond'' genoemd); *Goudblond; *Oranjeblond (veelal in strijd met de werkelijkheid ''rood'', of ''rossig'' genoemd); *Donkerblond (gaat soms samen met blauwogigheid). Over de herkomst en de oorspronkelijke betekenis van het woord blond bestaat geen duidelijkheid. ==Gering percentage mensheid== [[Image:Light hair coloration map.png|400pix|thumb|Percentage lichtharigen onder de bevolking: geel 80% - oranje 50-79% bruin 20-49% - donkerbruin 1-19% - zwart bijna 100% donkerharigen onder de autochtonen.]] Het percentage mensen met blond haar is naar schatting minder dan vijf. Het was tot voor kort zo, dat alleen in het noorden van [[Europa (continent)|Europa]], boven een lijn die ruwweg loopt van de [[Britse Eilanden]] over Midden-Duitsland en Zuid-Polen naar [[Kiev]] blond de boventoon voerde. Inmiddels zijn er boven die lijn vele plaatselijke [[populatie (biologie)|bevolkingen]] die overwegend donkerharig zijn. ==Invloed van de leeftijd op de blondheid== Blond haar wordt met het ouder worden steeds donkerder. Is een groot percentage van de kleuters in Nederland bijvoorbeeld nog medium-blond of witblond, in de puberjaren is dat doorgaans medium-blond dan wel donkerblond, waarna lichte tinten uit het haar blijven afnemen met de jaren. Bij mensen met een oranjeblonde haarkleur verloopt dit proces ongeveer hetzelfde maar meestal wel iets langzamer. Zij worden meestal eerst goudblond. Naar men zegt worden blondharigen op latere leeftijd overigens ook eerder grijs vergeleken met mensen met een andere haarkleur. ==Verondersteld uitsterven== In het mode- en lifestyleblad ''Vogue'' is in 1996 een artikel gepubliceerd, waarin [[Steve Jones (gitarist)|Steve Jones]], verbonden aan de London University, hoogleraar in de [[genetica]], verklaarde dat het blonde gen naar verwachting zal verdwijnen. Met het ''blonde gen'' wordt het gen bedoeld, dat ervoor zorgt, dat haar blond is. Als belangrijkste motief voor deze stelling voert de genoemde wetenschapper aan, dat de sterk vergrote mobiliteit van de hedendaagse mensheid tot gevolg heeft, dat het aantal tot voortplanting leidende contacten van blondharigen met donkerharigen sterk vergroot is, terwijl het donkere gen hierbij veelal domineert. ==Getheoretiseer== Japans onderzoek stelde vrij recentelijk aanwijzingen gevonden te hebben, dat de speciale [[mutatie (biologie)|mutatie]] van het haarkleurgen MC1R die de blonde [[kleur]] veroorzaakt, niet ouder geweest kan zijn dan zo'n 11.000 jaar. In Europa bestaat daarbij een opmerkelijke genetische variatie van het [[gen]] met zeven verschillende basistypen. Dit leverde voor de heersende '[[Out of Africa]]'-theorie van de menselijke evolutie, die onder andere stelt dat de moderne mens enkele tienduizenden jaren geleden vanuit het zuiden naar Europa gemigreerd is, de vraag op, hoe in een zo korte tijd een zo verregaande evolutionaire verandering plaatsgehad zou kunnen hebben. De alternatieve [[multiregionale theorie]] die veronderstelt dat er menging heeft plaatsgevonden met al honderdduizenden jaren aanwezige populaties [[Neandertaler]]s, stelt die vraag niet. [[Bioantropoloog]] [[Peter Frost]] kwam in een publicatie uit 2006 in ''[[Evolution And Human Behavior]]'' tot de theorie, dat er een mannentekort ontstond aan het eind van de laatste [[ijstijd]] doordat de jacht vanwege de snel veranderende omstandigheden gevaarlijker werd. De concurrentie tussen de vrouwen over de beschikbare mannen zou daardoor verhevigd zijn. Uit veel ouder psychologisch onderzoek zou men kunnen concluderen dat het verkiezen van een blonde haarkleur een aangeboren constante is van de menselijke psychologie en dit blonde vrouwen in de ogen van mannen aantrekkelijker maakt. Een mutatie zou zich dus door deze [[selectiedruk]] snel over de in die tijd vermoedelijk zeer kleine populatie mensen in Europa hebben kunnen verspreiden. Volgens een [[column]] van [[Marcel Hulspas]] in de ''[[Volkskrant]]'' van 4 februari 2006, is deze hypothese slechts [[speculatie|speculatief]]. Hier is sprake van het soort relaas dat wel een ''[[Just So Stories|just so story]]'' genoemd wordt, naar de verhalen van [[Rudyard Kipling]]. Bovendien blijft blond populair en blonderen steeds meer natuurlijke donkerharigen hun haar. Misschien is het in de toekomst met [[genetische manipulatie|genetische technieken]] zelfs mogelijk om het 'blonde' haarkleurgen MC1R in te bouwen in mensen die dat willen. Hun nakomelingen hebben dan eveneens dit gen. ==Zie ook== *[[blonderen]] *[[haarkleur]] *[[huidskleur]] *[[Blond (Haute-Vienne)]] is een Franse gemeente ==Noten== <references/> {{commonscat|Blond hair}} [[Categorie:Antropologie]] [[Categorie:Genetica]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Menselijke beharing]] [[Categorie:Haarkleur]] [[da:Blondine]] [[de:Blond]] [[en:Blond]] [[es:Rubio]] [[fi:Vaaleahiuksisuus]] [[fr:Blondeur]] [[gd:Gruag bhàn]] [[he:בלונד]] [[ja:金髪]] [[ka:ქერა]] [[pl:Blond (kolor)]] [[pt:Loiro]] [[qu:Suqu]] [[ru:Белокурые люди]] [[sh:Plavuša]] [[simple:Blonde]] [[sl:Blond]] [[sr:Плавокосе особе]] [[sv:Blond]] 408265 3378406 2006-03-13T10:49:49Z Sietske 5210 #REDIRECT [[Blond]] 413497 3378402 2006-03-13T10:49:32Z Sietske 5210 Titel van [[Blond (haarkleur)]] gewijzigd in [[Blond]]: Is er iets anders blond dan haar dan? #REDIRECT [[Blond]] 878774 11225543 2008-02-11T04:26:54Z SieBot 36085 robot Erbij: [[eu:Gorrilun]] {{infobox kleur|title=Bordeaux|hex=800000|textcolor=white| r=128|g=0|b=0| c=0|m=100|y=100|k=50| h=0|s=100|v=50| }} '''Bordeaux''' is een [[kleur]], meer bepaald een [[rood (kleur)|roodtint]]. Meestal wordt bordeaux beschreven als donkerrood, wijnrood, of rood met een paarse tint. De kleur heeft zijn naam te danken aan de [[Bordeaux (wijnstreek)|wijn]] die in de omgeving van [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]] geproduceerd wordt. De kleur wordt ook wel ''marron'' genoemd, Frans voor de [[tamme kastanje]]. Omdat het Nederlands [[paspoort]] bordeauxkleurig is wordt in [[Suriname]] iemand met de Nederlandse nationaliteit ''bordeaux'' genoemd<ref> [[Anil Ramdas]], ''Bordeaux en donkerblauw'', [[NRC-Handelsblad]] 5-11-2007</ref> == Referenties == {{references}} [[Categorie:Kleur]] [[el:Καστανέρυθρο]] [[en:Maroon (color)]] [[es:Granate (color)]] [[eu:Gorrilun]] [[fa:آلبالویی]] [[fi:Viininpunainen]] [[fr:Bordeaux (couleur)]] [[it:Bordeaux (colore)]] [[ms:Merah manggis]] [[pt:Bordô]] [[sv:Bordeaux (färg)]] [[tr:Bordo]] [[vi:Hạt dẻ (màu)]] [[zh:栗色]] 881038 8076905 2007-05-22T10:55:47Z Quistnix 4909 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Bordeaux (kleur)]] #redirect [[Bordeaux (kleur)]] 404241 3300336 2006-03-04T23:47:17Z Ajoman 25202 Titel van [[Briljantblauw]] gewijzigd in [[Briljantblauw FCF]]: Officiele naam #REDIRECT [[Briljantblauw FCF]] 38403 10419270 2007-12-08T08:54:29Z BotMultichill 93871 robot Anders: [[hu:Brillantkék FCF]] {| width="300" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Struktuurformule |----- | colspan=2 align="center" | [[Afbeelding:Brilliant_Blue_FCF.png|200px]] |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Algemeen |----- |Naam||Briljantblauw FCF |----- |Chemische formule||C₃₇H₃₄N₂Na₂O₉S₃ |----- |Andere namen|| Briljantblauw, Food Blue 2 |----- |[[E-nummer]]|| 133 |----- |[[CAS-nummer]]||3844-45-9 |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Dosering |----- |[[ADI]]|| tot 12,5 mg/kg lichaamsgewicht |----- |Overdosis||onbekend |----- |Essentieel||- |----- |Voorkomen|| [[cosmetica]], [[productie-ijs|ijs]] |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD"|Fysische Eigenschappen |----- |[[Aggregatietoestand]]||- |----- |[[Kleur]]||- |----- |[[Oplosbaarheid]]|| zeer goed oplosbaar in water |----- |[[Dichtheid]]||- g/cm³ |----- |[[Moleculaire massa]]||792,84314 g/[[mol (eenheid)|mol]] |----- |[[Smeltpunt]]||- °C |----- |[[Kookpunt]]||- °C |----- !colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD"|<small> Waar mogelijk zijn [[SI]]-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (0°C, 1013,25 hPa).</small> |} '''Briljantblauw FCF''' is een blauwe synthetische kleurstof. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E133. ==Bijwerkingen== * Wordt afgeraden voor hyperactive kinderen. * Kan bij een kleine groep mensen sterke allergische reacties teweeg brengen ===Externe link=== *[http://www.food-info.net/nl/e/e133.htm Food-Info.net over E133] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[categorie:Kleurstof]] [[de:Brillantblau FCF]] [[en:Brilliant Blue FCF]] [[hu:Brillantkék FCF]] [[it:Blu Brillante FCF]] [[ja:ブリリアントブルーFCF]] 404249 10581362 2007-12-22T15:49:04Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Briljantzuurgroen BS | Afb1 = [[Afbeelding:Green_S.png|200px]] | Afb1Omschr = Structuurformule van Briljantzuurgroen BS | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₂₇H₂₅N₂NaO₇S₂ | SMILES = | IUPAC = | AndereNamen = Groen S, Food Green S, Food Green 4 | CAS = 3087-16-9 | EINECS = | EG = | VN = | Beschrijving = Groene kleurstof, E-142 | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = 22 | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = tot 5 mg/kg lichaamsgewicht | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 576,61347 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = niet stabiel in zure of basische vloeistoffen | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Briljantzuurgroen BS''' is een groene synthetische kleurstof. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E142. De stof komt het meest voor als [[natrium]]zout. ==Gebruik== De kleurstof wordt voornamelijk gebruikt in [[snoep]] en [[consumptie-ijs|ijs]]. Verder wordt de stof in de biologie gebruikt voor celkleuringen. Ook in de [[oogheelkunde]] wordt de stof gebruikt om beschadigingen op het oppervlakte van de [[ooglens]] te identificeren. ==Bijwerkingen== Briljantzuurgroen behoort tot de groep kleurstoffen die hyperactiviteit opwekken bij kinderen. Vanwege deze allergische reacties is deze stof verboden in de landen [[Verenigde Staten]], [[Canada]], [[Japan]] en [[Noorwegen]]. Bij sommige mensen kan eczeem ontstaan. [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Natriumzout]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Fenylamine]] [[de:Grün S]] [[en:Green S]] [[hu:Greens S]] [[it:Verde S]] 404670 10589499 2007-12-23T11:45:58Z Annabel 12098 Sjabloon ChemischeStof / aanvulling {{ChemischeStof| | Naam = Briljantzwart BN | Afb1 = [[Afbeelding:Brilliant_Black_BN.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₂₈H₂₁N₅NaO₁₄S₄ | SMILES = <small>OC(C(C(NC(C)=O)=CC=C5S(=O)([O-]) =O)=C5C=C4S(=O)([O-])=O)=C4N=N C1=CC=C(N=NC3=CC=C(S(=O) ([O-])=O)C=C3)C2=C1C=C(S(=O) ([O-])=O)C=C2</small> | IUPAC = | AndereNamen = Briljantzwart PN, zwart PN, Brilliant Black A, Food Black 1, CI 28440, E151 | CAS = 2519-30-4 | EINECS = | EG = | VN = | Beschrijving = Gebruikt in [[mosterd]], [[snoep]], [[IJs|ijs]], [[jam (broodbeleg)|jam]], [[frisdrank]], [[ADI]] tot 1-5 mg/kg lichaamsgewicht | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = zwart | Dichtheid = | Molgewicht = 802,73 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Brekingsindex = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Briljantzwart BN''' is een zwarte synthetische [[Azoverbinding|azokleurstof]]. Als [[additief]] is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E151. ==Bijwerkingen== * Wordt afgeraden voor mensen met [[astma]]. * Wordt afgeraden voor [[ADHD|hyperactive kinderen]]. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Amide]] [[de:Brillantschwarz BN]] [[en:Brilliant Black BN]] [[hu:Fekete PN]] [[it:Nero Brillante BN]] [[pl:Czerń PN]] 18118 11186748 2008-02-08T00:07:29Z PipepBot 122764 robot Erbij: [[tl:Kayumanggi]] {{infobox kleur|textcolor=white| title= Bruin| hex= 964B00| r=150|g= 75|b= 0| c= 0|m= 50|y=100|k= 41| h= 30|s=100|v= 59 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Bruin-article.ogg}} '''Bruin''' is een [[tertiaire kleur]] die zeer veel in de natuur voorkomt. Een tertiaire kleur ontstaat door alle drie de [[primaire kleur]]en uit het [[subtractieve kleurmenging|subtractieve kleursysteem]]: [[cyaan]], [[geel (kleur)|geel]] en [[magenta (kleur)|magenta]], te mengen. Tertiaire kleuren hebben een lage intensiteit (lichtsterkte) doordat het meeste licht geabsorbeerd wordt. Bij een perfecte menging zou [[zwart]] ontstaan. Overheersen één of meer kleuren dan ontstaan andere donkere tinten. Bruin kan verkregen worden door de cyaancomponent te verminderen zodat het mengsel roder wordt — rood is immers de mengkleur van het resterende geel en magenta. Daarbij worden de mengsels met meer geel dan magenta wél als bruin ervaren, maar mengsels met meer magenta al snel als [[violet|paars]]. Doordat het mengen in vele wisselende hoeveelheden kan gebeuren, bestaan er erg veel nuances van bruin. Dit alles wordt verklaard door het onderliggende [[additieve kleurmenging|additieve kleursysteem]]. De ervaring van bruin ontstaat als aan drie voorwaarden voldaan is. Op de eerste plaats mogen de blauwreceptoren in het oog niet geprikkeld worden. De tweede voorwaarde is dat de roodceptoren meer geprikkeld worden dan de groenreceptoren. Als laatste voorwaarde moet het algehele prikkelniveau laag zijn. Aan alle voorwaarden kan worden voldaan door golflengtes langer dan geel (dus "donkergeel", [[oranje (kleur)|oranje]], [[rood (kleur)|rood]]) — of door lichtmengingen met meer rood dan groen licht: het menselijk oog kan het verschil niet zien — die als bruin worden ervaren als ze een lage intensiteit hebben. Om aan bruin te komen kan men bij verfmenging dus ook uitgaan van een [[secundaire kleur]] die ontstaat door het mengen van secundair [[rood (kleur)|rood]] en primair [[geel (kleur)|geel]]. Al naar gelang de precieze verhouding zal die kleur lopen van bijna puur rood over oranje naar geel. Door hieraan vervolgens absorberend [[zwart]] toe te voegen waardoor de lichtsterkte vermindert, ontstaat 'donker-oranje', afhankelijk van de uitgangskleur variërend van roodbruin tot [[olijfgroen]] (de kleur die ontstaat door menging van zuiver geel met zwart), zie onderstaande kleurenstaal. <!-- <div style="height:3cm;background-color:#A52A2A;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> --> {| border="0" style="margin-left:2cm;width:80%" |----- | style="background-color:#f00;width:20%;height:5mm" | | style="background-color:#f40;width:20%;height:5mm" | | style="background-color:#f80;width:20%;height:5mm" | | style="background-color:#fb0;width:20%;height:5mm" | | style="background-color:#ff0;width:20%;height:5mm" | |----- | style="background-color:#800;width:20%;height:3cm" | | style="background-color:#820;width:20%;height:3cm" | | style="background-color:#840;width:20%;height:3cm" | | style="background-color:#860;width:20%;height:3cm" | | style="background-color:#880;width:20%;height:3cm" | |----- ! colspan="5" | Kleurenstaal van enkele bruinen - de bovenste balk omvat een drietal mengkleuren tussen rood en geel. Door het bijmengen van zwart ontstaan de vier bruintinten in de onderste balk. Zuiver geel levert olijfgroen op. In dit voorbeeld is de intensiteit gehalveerd. |} Door extra bijmengen van blauw en wit ontstaan bijvoorbeeld fletsere, minder warme tinten. Meer rood geeft een warmere tint bruin. Met zeer nauwkeurig mengen met de exacte [[complementaire kleur]] die per geval ergens tussen cyaan en [[blauw]] ligt, kan een kleur verkregen worden die het zwart benadert. Voor meer bruine kleuren, zie de [[lijst van kleuren]]. ==Gebruik en gevoelswaarde== Bruin komt in de natuur veel voor en geeft dan een positieve associatie. Bruin zijn bijvoorbeeld boomstammen, de bladeren in de herfst, en een vruchtbare bodem. Bruin staat ook voor gezelligheid en geborgenheid, bijvoorbeeld in de term ''bruin café''. Bruin wordt niet altijd als een prettige kleur ervaren, waarschijnlijk vanwege de associatie met [[ontlasting]]. Ook een nare associatie brengen de bruinhemden, de leden van de SA, de [[Sturmabteilung]], een beruchte afdeling van de [[nazi]]partij voor en tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. Bruin kan een modekleur zijn en vrijwel elke [[herfst]] is er bruine kleding te koop. Sommige mensen liggen graag te [[zonnebaden]] om bruin te worden. Bruin of De Bruin is een veel voorkomende [[achternaam]]. Bruin is vaak de naam van een poppenbeer. Er bestaat zelfs een [[stripverhaal]] [[Bruintje de Beer]]. In de [[elektronische kleurcode]] staat bruin voor het [[cijfer]] 1. ==Bruin in de taal== * Bruingoed - artikelen in een winkel zoals hifi apparatuur. In tegenstelling tot 'witgoed', zoals wasmachines en fornuizen * 'Bruin' is ook jargon van [[verslaving|junkie]]s voor '[[heroïne]]'. In tegenstelling tot 'wit', dat staat voor '[[cocaïne]]' * Dat wordt me te bruin gebakken - dat gaat me te ver * Bruinbrood - [[brood]] met een lichtbruine kleur dat meer vezels van de tarwekorrel bevat. * [[Bruinkool]] - een vroege vorm van [[steenkool]] * De [[bruine vloot]] * Een (donker)bruin vermoeden - een somber voorgevoel * Een bruin [[café]] - een gezellige kroeg * [[Bruinvis]] - een soort dolfijn met een 'bruine' (in de nu verouderde betekenis van ''donkere'') bovenkant {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Bruin-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Bruin]] [[ast:Marrón]] [[ay:P'aqu]] [[bg:Кафяв цвят]] [[ca:Marró]] [[cs:Hnědá]] [[de:Braun]] [[en:Brown]] [[eo:Bruna]] [[es:Marrón]] [[eu:Marroi]] [[fa:قهوه‌ای]] [[fi:Ruskea]] [[fr:Brun]] [[gl:Marrón]] [[he:חום (צבע)]] [[it:Marrone]] [[ja:茶色]] [[ko:갈색]] [[la:Aquilus]] [[lt:Ruda]] [[nn:Brun]] [[no:Brun]] [[pdc:Brau]] [[pl:Barwa brązowa]] [[pt:Marrom]] [[qu:P'aqu]] [[ru:Коричневый цвет]] [[simple:Brown]] [[sv:Brun (färg)]] [[tl:Kayumanggi]] [[tr:Kahverengi]] [[uk:Коричневий колір]] [[vi:Nâu]] [[zh:褐色]] [[zh-yue:啡色]] 958943 8866792 2007-08-05T01:28:02Z Itsme 5796 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Caroteen]] #REDIRECT[[Caroteen]] 958942 8866791 2007-08-05T01:27:31Z Itsme 5796 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Caroteen]] #REDIRECT[[Caroteen]] 111698 11047328 2008-01-28T05:55:06Z Thijs!bot 37159 robot Erbij: [[zh:Lab 色彩空间]] Het '''CIELAB''' systeem is een [[kleurruimte]]. CIELAB is ontwikkeld door de [[Commission Internationale de l'Eclairage|'''Commission Internationale de l'Eclairage''' (CIE)]]. == CIE Kleurordeningssysteem == In [[1611]] heeft de Zweedse monnik en astroloog Sigrid Aron Forsius een drie-dimensionaal kleurordeningssysteem voorgesteld, waar alle andere kleurordeningssystemen van zijn afgeleid. Dit primitieve model had een verticale as voor de helderheid, met zwart onderaan en een cirkel rond de as met de spectrale kleuren. Het CIE-Systeem is gebaseerd op [[additieve kleurmenging]]. Op de hoekpunten van een gelijkzijdige driehoek bevinden zich de 3 hoofdkleuren B ([[blauw]], 435.8 nm), G ([[Groen (kleur)|groen]], 541.6 nm) en R ([[rood (kleur)|rood]], 700 nm). De door het CIE gebruikte tristimuluswaarden zijn gebaseerd op deze [[primaire kleur]]en. B = Z, G = Y, en R = X. Elke kleur kan met unieke waarden van X, Y en Z weergegeven worden. De meest gebruikte weergave van de kleur met X, Y en Z wordt gedaan met de coördinaten x,y en Y. Hierbij staat Y voor de helderheid van een kleur. De x en y leggen de kleurtoon vast. x en y worden als volgt berekend: :<math> x = \frac{ X }{ X + Y + Z } </math> :<math> y = \frac{ Y }{ X + Y + Z } </math> Omdat bij de aanduiding met x,y en z moeilijk in te schatten is aan de hand van de getallen welke kleur je beschrijft word vaak omgekend naar L*a*b* waarden. Die omrekening staat beschreven in de CIE normen en word daarom CIELAB genoemd. L* is de helderheids-as, ze gaat van 0 wat zwart is tot + 100 wat wit is. De a*-as gaat van -60 (groen) tot +60 (rood). De b*-as gaat ook van -60 (blauw) tot +60 (geel). Met drie L*a*b* assen die loodrecht op elkaar staan word dus een elipsvormige ruimte beschreven waar alle kleuren in passen. vb.: -50 b* en +50 a* is paars want ligt tussen blauw en rood. de L waarde geeft dan aan of het donker of licht paars is. Niet vergeten de sterretjes te vermelden. De Lab ruimte zonder sterretjes is de beschrijving van de hunterlab kleurruimte waarvoor andere omrekenregels van xyz naar Lab gelden. Kleurverschillen worden berekend door de afstand tussen 2 punten in de kleurruimte te berekenen. Dit is de vierkantswortel uit de som van de verschillen in L*a*b* waarden, gekwadrateerd. == Conversie van XYZ naar CIELAB en omgekeerd == Voor omrekening van van XYZ naar '''CIE L*a*b*''' (CIELAB) geldt het volgende: :<math> L^* = 116 \times ({\frac { Y }{ Yn }})^{\frac { 1 }{ 3 }} - 16 </math> voor <math>{\frac { Y }{ Yn }} > 0.008856 </math> :<math>L^* = 903.3 \times \frac { Y }{ Yn } </math> :<math>a^* = 500 \times (f(\frac { X }{ Xn }) - f(\frac { Y }{ Yn }) )</math> :<math>b^* = 200 \times (f(\frac { Y }{ Yn }) - f(\frac { Z }{ Zn }) )</math> waar :<math>f(t) = t^{\frac { 1 }{ 3 }}</math> voor <math>t \ge 0.008856 </math>, anders geldt: :<math>f(t) = 7.787 t + \frac { 16 }{ 116 } </math> Hier zijn Xn, Yn en Zn de tristimulus waarden van de referentie wit. De omgekeerde conversie (voor Y/Yn > 0.008856) is: :<math>X = Xn \times (P + \frac { a^* }{ 500 } )^3 </math> :<math>Y = Yn \times P^3 </math> :<math>Z = Zn \times(P - \frac { b^* }{ 200 })^3 </math> waar :<math> P = \frac { L^* + 16 }{ 116 } </math> == Conversie van XYZ naar CIELUV en omgekeerd == CIE 1976 L*u*v* (CIELUV) is direct gebaseerd op de CIE XYZ en een volgende poging om de waargenomen verschillen tussen kleuren te linealiseren. De niet-lineaire relatie voor L*, u*, and v*: :<math> L^* = 116 \times (\frac { Y }{ Yn })^\frac { 1 }{ 3 } - 16 </math> :<math> u^* = 13 \times L^* \times (u' - un' ) </math> :<math> v^* = 13 \times L^* \times (v' - vn' ) </math> De waarden un' and vn' verwijzen naar de referentiekleur wit of de lichtbron; voor de 2° waarnemingshoek en [[lichtbron]] C, un' = 0.2009, vn' = 0.4610. De vergelijking voor u' en v' worden hier weergegeven: :<math>u' = 4 \times \frac { X } { X + 15Y + 3Z } = 4 \times \frac { x } { -2x + 12y + 3 }</math> :<math>v' = 9 \times \frac { Y } { X + 15Y + 3Z } = 9 \times \frac { y } { -2x + 12y + 3 }</math> De omgekeerde conversie (u',v') naar (x,y) is: :<math>x = 27 \times \frac { u' } { 18u' - 48v' + 36 } </math> :<math>y = 12 \times \frac { v' } { 18u' - 48v' + 36 } </math> De conversie van CIELUV naar XYZ gaat als volgt: :<math>u' = \frac { u } { 13L^* } + un </math> :<math>v' = \frac { v } { 13L^* } + vn </math> :<math>Y = (\frac { L^* + 16 } { 116 })^3 </math> :<math>X = - 9 \times Y \times \frac { u'} {(u' - 4) v' - u'v'} </math> :<math>Z = \frac { 9Y - 15v'Y - v'X } { 3v' } </math> ==Zie ook== Andere kleurruimtes: * [[Natural Color System]] (NCS) * [[Munsell]] systeem {{Sjabloon:Kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[de:Lab-Farbraum]] [[en:Lab color space]] [[es:Espacio de color Lab]] [[fr:CIE Lab]] [[no:CIE L*a*b*]] [[pl:CIELab]] [[ru:LAB]] [[sv:CIELAB]] [[zh:Lab 色彩空间]] 409161 3335303 2006-03-08T19:59:39Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Chrysoine resorcinol]] 409177 3335408 2006-03-08T20:06:57Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Azorubine]] 409170 3335384 2006-03-08T20:05:23Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Allura Rood AC]] 409159 3335262 2006-03-08T19:56:46Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Amarant (kleurstof)]] 409164 3335346 2006-03-08T20:01:47Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Ponceau 4R]] 409166 3335360 2006-03-08T20:03:34Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Rood 2G]] 409180 3335442 2006-03-08T20:09:19Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Geel 2G]] 409149 3335152 2006-03-08T19:50:03Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Briljantzwart BN]] 10113 11171671 2008-02-06T20:24:18Z Tjako van Schie 138948 '''CMYK''' ('''Cyaan, Magenta, Yellow, Key''') is een systeem om met vier [[Kleur|basiskleuren]], inclusief zwart, een groot aantal kleuren te kunnen verkrijgen door [[subtractieve kleurmenging]]. Dit systeem wordt vooral gebruikt bij drukinkten. Ook komt soms het CMY-systeem voor, waarbij geen zwart wordt gebruikt. Echter in druktechniek leidt dit doorgaans tot te lichte afbeeldingen, omdat de resultante van pure cyaan, magenta en geel donkergrijs is. *C staat voor [[Cyaan]], (bij additieve kleurmenging een combinatie van blauw en groen licht); *M staat voor [[Magenta (kleur)|Magenta]], een combinatie van rood en blauw licht; *Y staat voor Yellow ([[Geel (kleur)|geel]]), een combinatie van rood en groen licht; *K staat voor Key, [[zwart]]. :Bij meerkleurendruk betekent "Key plate" de drukplaat met de 'artistieke details', dat wil zeggen de lijnen en effecten (in tegenstelling tot kleur-vlakken). Deze details worden gewoonlijk in de donkerste kleur gedrukt, dus bij de vierkleurendruk CMYK in zwart. Bovendien: een 'B' voor Black zou verwarring kunnen geven met 'Blue' (blauw). De CMYK-code voor een kleur wordt weergegeven door het dekkingspercentage van de vier inkten die nodig is om die kleur te verkrijgen. Wanneer we de basiskleuren langs drie assen uitzetten, krijgen we de CMYK-kleurenkubus: [[Afbeelding:CMYK farbwuerfel.jpg|CMYK-kleurenkubus]] == Externe links == * [http://web.forret.com/tools/color.asp RGB/CMYK convertor]: converteert tussen CMYK en [[RGB]] {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[bg:CMYK]] [[ca:Model de color CMYK]] [[cs:CMYK]] [[da:CMYK]] [[de:CMYK-Farbmodell]] [[el:CMYK]] [[en:CMYK color model]] [[eo:CMFN (kolormodelo)]] [[es:Modelo de color CMYK]] [[et:CMYK]] [[eu:CMYK kolore]] [[fi:CMYK]] [[fr:Quadrichromie]] [[gl:CMYK]] [[he:CMYK]] [[id:Cyan Magenta Yellow Key]] [[it:CMYK]] [[ja:CMYK]] [[ko:CMYK 감산혼합]] [[lt:CMYK]] [[lv:CMYK]] [[ms:Cyan Magenta Yellow Key]] [[no:CMYK]] [[pl:CMYK]] [[pt:CMYK]] [[ro:CMYK]] [[ru:CMYK]] [[sl:Barvni model CMYK]] [[sv:CMYK]] [[th:ระบบสี CMYK]] [[tr:CMYK renk uzayı]] [[uk:CMYK]] [[vi:CMYK]] [[zh:印刷四分色模式]] 578914 7605277 2007-04-09T11:34:46Z 89.48.41.163 +german '''Cadmiumrood''' ([[cadmium]][[seleen|selenide]] CdSe) is een zeer stabiele rode [[kleurstof]]. Er is ook een minder giftig substituut op basis van een [[zinkoxide]]-[[azopigment]]. ===Zie ook=== *[[Cadmiumpigment]] {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Kleurstof]] [[de:Cadmiumselenid]] [[en:Cadmium selenide]] [[pl:Selenek kadmu]] 146841 10999981 2008-01-24T17:49:19Z BOTarate 146631 robot Erbij: [[es:Cantaxantina]] [[Image:Canthaxanthin.png|right|300px]] '''Canthaxantine''' ([[Lijst van E-nummers|E161g]]) is een [[kleurstof]] die door kippenvoer gemengd wordt, waardoor eidooiers oranjegeel kleuren. De stof werd vroeger gewonnen uit veren van [[flamingo's]] en [[kreeft]]en. Nu uit [[cantharel]]len of gesynthetiseerd uit [[caroteen|beta-caroteen]]. Deze stof kan echter bij te grote inname beschadigingen geven aan het oog. Verder wordt de stof gebruikt om kweekzalm roder te kleuren zodat ze lijkt op natuurlijk gevangen zalm. [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[Categorie:Terpeen]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[de:Canthaxanthin]] [[en:Canthaxanthin]] [[es:Cantaxantina]] [[hu:Kantaxantin]] [[pt:Cantaxantina]] 486212 11140946 2008-02-04T15:28:38Z Edwinb 37297 Versie 11140935 van [[Special:Contributions/212.189.46.29|212.189.46.29]] ([[User talk:212.189.46.29|overleg]]) ongedaan gemaakt. {| width="300" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | [[Structuurformule]] |- style="background-color:#ffffff;" | colspan="2" align="center" | [[Afbeelding:Capsanthin.svg|300px]] |- style="background-color:#ffdead;" ! colspan="2" | Algemeen |- [[Afbeelding:Capsanthin.svg|250px]] | Naam || Capsanthine |- | Andere namen || Paprikaextrakt, (3R,3'S,5'R)-3,3'-Dihydroxy-β, k-carotin-6-on |- | [[Molecuulformule]] || C₄₀H₅₆O₃ |- | [[E-nummer]]|| E 160C |- | [[CAS-nummer]] || 465-42-9 |- | Korte beschrijving || diep karmijnrode kristallen |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Dosering |----- |[[ADI]]|| tot .. mg/kg lichaamsgewicht |----- |Overdosis||onbekend |----- |Essentieel||- |----- |Voorkomen|| [[marsepijn]], [[vlees]], [[cosmetica]] |----- |- style="background-color:#ffdead;" ! colspan="2" | Eigenschappen |- | [[Moleculaire massa]] || 584,85 g/[[mol (eenheid)|mol]] |- | [[Aggregatietoestand]] || vast |- | [[Dichtheid]] || - kg/m³ |- | [[Smeltpunt]] || 181-182 [[Celsius|°C]] |- | [[Kookpunt]] || - °C |- | [[Dampdruk]] || - [[Pascal (eenheid)|Pa]] (x °C) |- | [[Oplosbaarheid]] || oplosbaar in organische oplosmiddelen, niet oplosbaar in [[water]], [[petroleumether]] |- style="background-color:#ffdead;" ! colspan="2" | Voorzorgsmaatregelen |- ! colspan="2" | [[Gevaarsymbool]] |- | colspan="2" align="center" | {| style="background-color:#f9f9f9;" | style="text-align:center;" | | style="text-align:center;" | |- | style="text-align:center;" | | style="text-align:center;" | |} |- | [[R- en S-zinnen]] || |- | [[MAC-waarde]] || - |- !colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD"|<small> Waar mogelijk zijn [[SI]]-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (0°C, 1013,25 hPa).</small> |- |} '''Capsanthine''' is een plantaardige kleurstof die behoort tot de [[xantofyl]]en. ==Voorkomen== Capsanthine is het belangrijkste carotinoïde van de [[Paprika|Paprikavrucht]]. Hieruit wordt capsanthine samen met [[capsorubine]] en een aantal [[apocarotinoïde]]n gewonnen. ==Gebruik== Als paprika-extrakt worden capsanthine en [[capsorubine]] in olie- en wateroplosbare handelspreparaten gebruikt voor de kleuring van vlees- en visconserven, zoetwaren ([[marsepijn]]), [[mayonnaise]]n, worsten en in cosmetische middelen. Ook wordt de kleurstof in kippenvoer voor kleuring van de eidooier en voor kleuring van vleeskuikens gebruikt en ook in visvoer voor [[Japanse koi]] karpers. [[de:Capsanthin]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Terpeen]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Diol]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] 649648 5535685 2006-10-20T14:31:12Z Ellywa 97 Verwijst door naar [[Ossenbloed]] #Redirect [[Ossenbloed]] 132555 10665504 2007-12-30T00:24:00Z Rei-bot 72477 robot Erbij: [[pt:Caroteno]] '''Caroteen''' is een oranje kleurstof die in veel groenten voorkomt, zoals [[wortel (groente)|peen]] en [[zoete aardappel]]. In [[tomaat]] is het [[lycopeen]], dat tot de groep van de [[carotenoïde|carotenen]] behoort. Ook in de [[blad]]eren komt caroteen voor, dat echter pas zichtbaar wordt in de herfst als het [[chlorofyl]] dat het blad de groene kleur geeft, afgebroken wordt. Caroteen is belangrijk voor de [[fotosynthese]], dat in het blad onder invloed van licht plaatsvindt. Caroteen geeft de opgevangen energie door aan het chlorofyl. Caroteen is een [[anti-oxidant]] en behoort tot de [[terpeen|terpenen]]. Er zijn twee verschillende vormen, die alleen aan het eind van de structuurformule verschillen: *alpha-caroteen *beta-caroteen Rode [[palmolie]] is ongeraffineerd en heeft een hoog gehalte aan carotenen. == Bètacaroteen == '''Bètacaroteen''' is een [[precursor]] voor [[vitamine A]] (Retinol) en wordt daarom ook wel provitamine A genoemd. Het komt onder andere voor in [[groente]]n en gele of oranje vruchten, waar het (deels) voor de kleur verantwoordelijk is. Het bètacaroteenmolecule bestaat, eenvoudig gezegd, uit twee retinolmoleculen die met de staart aan elkaar zitten. Wanneer dit molecule gesplitst wordt, ontstaan twee vitamine A (retinol) moleculen. Het kan in de [[lever]] opgeslagen worden vanwaaruit als het nodig is beschikbaar komt voor de aanmaak van vitamine A. Teveel aan vitamine A is schadelijk, dit in tegenstelling tot een overmaat aan caroteen. Tot voor kort werd er vanuit gegaan dat ongeveer een zesde deel van het in de voeding aanwezige bètacaroteen wordt omgezet in vitamine A. Onderzoek van de onderzoeksgroep van [[Clive West]] aan de [[Universiteit Wageningen]] heeft aangetoond dat carotenen uit de voeding veel minder goed worden opgenomen dan men aanvankelijk dacht<ref name=PMID10702576>{{en}}van Het Hof KH, West CE, Weststrate JA, et al. (2000) "Dietary factors that affect the bioavailability of carotenoids.". ''J Nutr'', jrg.130 (nr.3): pp. 503-506. '''PMID 10702576''' [http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/130/3/503 gratis volledige artikel]</ref>, waardoor maar een klein deel van de in de voeding aanwezige caroteen uiteindelijk voor het lichaam bruikbare vitamine A levert. Op basis van dit onderzoek heeft de het Institute of Medicine de conversiefactor voor bètacaroteen naar vitamine A gehalveerd van 1:6 naar 1:12, een getal dat Clive West nog niet ver genoeg vond gaan. Caroteen wordt gebruikt als kleurstof in levensmiddelen en in vitaminepreparaten en heeft het nummer [[E-nummer|E 160]]. Caroteen wordt soms toegevoegd aan kippenvoer om het [[ei (voeding)|ei]]dooier een donkere kleur te geven. Ook zit caroteen in sommige bruiningsmiddelen. [[Image:Beta-carotene.png|thumb|550px|center|beta-caroteen]] [[Image:alpha-carotene.png|thumb|550px|center|alpha-caroteen]] ==Zie ook== *[[luteïne]] ==Externe links== * [http://www.chivo.nl/modules/wordbook/entry.php?entryID=156 Chivo.nl - Bètacaroteen] {{bron|1= <!--Dit is "Sjabloon:Bronnen/noten/referenties", zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Sjabloon:Bronnen/noten/referenties. --> <!--Hier (boven de ---- streep) is ruimte voor algemene referenties, review-artikelen, en andere bronnen, ZONDER verwijzing in de tekst. --> <!--Algemeen:--> ---- <!--Hier (onder de ---- streep) is ruimte voor referenties, voetnoten MET verwijzing in de hoofdtekst. Dit artikel gebruikt de op [http://nl.wikipedia.org/wiki/Help:Referenties_en_voetnoten] beschreven softwarematige manier van weergeven van referenties en voetnoten, gebaseerd op de Cite.php software. Degene die extra referenties of voetnoten wil toevoegen aan dit artikel wordt verzocht dit op de daar beschreven wijze te doen. --> In de tekst: {{references}} }} [[Categorie:Vitamine]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Terpeen]] [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[ar:كاروتين]] [[bg:Каротин]] [[cs:Karoteny]] [[de:Carotine]] [[en:Carotene]] [[eo:Karoteno]] [[es:Caroteno]] [[fr:Carotène]] [[hu:Karotinok]] [[id:Karoten]] [[it:Carotene]] [[ja:カロテノイド#.CE.B2.E3.82.AB.E3.83.AD.E3.83.86.E3.83.B3]] [[lt:Karotinas]] [[mk:Каротин]] [[nn:Karoten]] [[no:Karoten]] [[pl:Karoten]] [[pt:Caroteno]] [[ru:Каротин]] [[sv:Karoten]] [[tr:Karoten]] [[zh:胡蘿蔔素]] 1115731 10303114 2007-11-27T11:11:32Z Kasper90 135794 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Caroteen]] #REDIRECT [[caroteen]] 165376 10647394 2007-12-28T17:41:30Z RobotQuistnix 8383 robot Erbij: [[sr:Каротеноиди]] '''Carotenoïden''' omvatten een omvangrijke groep van gele tot roodachtige kleurstoffen, die vooral in de [[chromoplast]]en en [[plastide]]n van [[planten]], in [[Bacterie|bacteriën]], maar ook in de huid, in het [[dekschild]] en in het pantser van [[dieren (rijk)|dieren]] alsook in de [[veer (vogel)|veren]] of in het [[eigeel]] voorkomt, wanneer deze dieren via hun voedsel deze kleurstoffen binnenkrijgen. Carotenoïden in dieren zijn uitsluitend afkomstig uit planten. Voorbeelden hiervan zijn de kleur van het eigeel en de kleur van het kuikentje. Meestal bestaan carotenoïden uit onverzadigde [[koolwaterstof]]ketens en hun [[oxidatie]]producten. Carotenoïde is opgebouwd uit 8 [[isopreen]]-eenheden (2-methyl-1,3-butadieen-eenheden). Ze worden onderverdeeld in: *[[caroteen]], dat alleen uit koolstof en waterstof bestaat en *[[xantofyl]], dat zuurstofhoudende derivaten van caroteen zijn. De carotenoïden behoren tot de [[secundaire plantenstof]]fen, omdat ze slechts in lage concentraties in planten voorkomen. Ze dragen bij aan een goede gezondheid. De meeste carotenoïden fungeren als [[anti-oxidant]]. Carotenoïde is bij het overdragen van energie bij de [[fotosynthese]] betrokken als "[[antennenpigment]]". Verder beschermen ze [[chlorofyl]]moleculen tegen de schadelijke gevolgen van zonlicht bijvoorbeeld van UV-stralen. [[categorie:kleurstof]] [[bg:Каротиноид]] [[ca:Carotenoid]] [[cs:Karotenoidy]] [[de:Carotinoide]] [[en:Carotenoid]] [[eo:Karotenoido]] [[es:Carotenoide]] [[fi:Karotenoidi]] [[fr:Caroténoïde]] [[id:Karotenoid]] [[it:Carotenoidi]] [[ja:カロテノイド]] [[pl:Karotenoidy]] [[pt:Carotenóide]] [[ru:Каротиноиды]] [[sr:Каротеноиди]] [[sv:Karotenoid]] [[tr:Karotenoid]] [[uk:Каротиноїди]] [[vi:Carotenoid]] [[zh:類胡蘿蔔素]] 166970 1477960 2005-04-07T11:05:17Z Rasbak 3674 titel 'Carotinoïde' gewijzigd in 'Carotenoïde' #REDIRECT [[Carotenoïde]] 410128 10999626 2008-01-24T17:20:57Z Mrgreen71 83710 commons {{cat| |onderwerp= [[Azokleurstof]]fen, dwz Organische kleurstoffen met een -N=N- [[Azoverbinding]] |detailomschrijving= |broodkruimel= |overig= }} {{commonscat|Azo dyes}} [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Azoverbinding]] [[en:Category:Azo dyes]] [[hu:Kategória:Azofestékek]] [[ro:Categorie:Coloranţi azoici]] 635848 10290872 2007-11-26T06:57:57Z RobotQuistnix 8383 robot Erbij: [[ro:Categorie:Pigmenţi fotosintetici]] Het hoofdartikel voor deze categorie is [[Fotosynthetisch pigment]]. [[Categorie:Fotosynthese]] [[Categorie:Pigment]] [[en:Category:Photosynthetic pigments]] [[pt:Categoria:Pigmentos fotossintéticos]] [[ro:Categorie:Pigmenţi fotosintetici]] 64029 7698838 2007-04-16T23:35:05Z Mdd 5753 Extra categorie {{cat| |onderwerp= [[kleur]]en |detailomschrijving= |broodkruimel= |overig= }} [[Categorie:Afbeelding]] [[Categorie:Grafische vormgeving]] [[Categorie:Licht]] [[Categorie:Perceptie]] [[Categorie:Schildertechniek]] [[ca:Categoria:Colors]] [[cs:Kategorie:Barvy]] [[da:Kategori:Farver]] [[de:Kategorie:Farben]] [[en:Category:Colors]] [[eo:Kategorio:Koloroj]] [[es:Categoría:Colores]] [[fi:Luokka:Värit]] [[fr:Catégorie:Couleur]] [[he:קטגוריה:צבעים]] [[ja:Category:色名]] [[ko:분류:색 이름]] [[lt:Kategorija:Spalvos]] [[no:Kategori:Farger]] [[pt:Categoria:Cores]] [[ru:Категория:Цвета]] [[sv:Kategori:Färger]] 218064 10926751 2008-01-19T00:11:56Z Gerbot 26447 Bot: Wijziging Categorie:Indeling chemische stoffen naar toepassing {{cat| |onderwerp= in water oplosbare [[kleurstof]]fen |detailomschrijving= |broodkruimel= |overig= }} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Chemische stof naar toepassing]] [[de:Kategorie:Farbstoff]] [[en:Category:Dyes]] [[es:Categoría:Colorantes]] [[fr:Catégorie:Colorant organique]] [[ja:Category:染料]] [[ko:분류:염료]] [[pt:Categoria:Corantes]] [[sv:Kategori:Färgämnen]] [[zh:Category:染料]] 218065 10926762 2008-01-19T00:12:20Z Gerbot 26447 Bot: Wijziging Categorie:Indeling chemische stoffen naar toepassing {{cat| |onderwerp= [[pigment]]en |detailomschrijving= In tegenstelling tot [[kleurstof]]fen zijn pigmenten niet oplosbaar in water. |broodkruimel= |overig= }} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Chemische stof naar toepassing]] [[cs:Kategorie:Pigmenty]] [[de:Kategorie:Pigment]] [[en:Category:Pigments]] [[eo:Kategorio:Pigmentoj]] [[es:Categoría:Pigmentos]] [[fr:Catégorie:Pigment]] [[it:Categoria:Pigmenti]] [[ja:Category:顔料]] [[lt:Kategorija:Pigmentai]] [[pt:Categoria:Pigmentos]] [[ro:Categorie:Pigmenţi]] [[ru:Категория:Пигменты]] [[sk:Kategória:Pigmenty]] [[tr:Kategori:Pigmentler]] [[vi:Thể loại:Sắc tố]] [[zh:Category:色素]] 404158 10581422 2007-12-22T15:52:57Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Chinolinegeel | Afb1 = [[Afbeelding:Quinoline_Yellow_WS.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[Koolstof|C]]₁₈[[Waterstof|H]]₉[[Stikstof|N]][[Natrium|Na]]₂[[Zuurstof|O]]₈[[Zwavel|S]]₂ | SMILES = | IUPAC = | AndereNamen = E104, CI47005, Acid Yellow 3, Quinoline Yellow, Food Yellow 13, FD&C Yellow 10, chinoftalon | CAS = 8004-92-0 | EINECS = 305-897-5 | EG = | VN = | Beschrijving = groengeel poeder | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = [[Afbeelding:Hazard X.svg|60px]] | TekstWaarsch = '''Xn''', schadelijk | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R22}} | Szinnen = {{S2}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = 2000 | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= vast | Kleur = geel | Dichtheid = | Molgewicht = 477,38 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = Water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Chinolinegeel''' is een gele kleurstof. In levensmiddelen is het gebruik toegestaan onder [[E-nummer]] E104.De [[ADI]] is tot 10 mg/kg lichaamsgewicht. Chinolinegeel behoort tot de additieven waarvan de Britse voedingsautoriteit in september 2007 aangaf dat het verminderen van het gebruik bij hyperactieve kinderen mogelijk enig positief effect kan hebben.<ref>[http://www.foodstandards.gov.uk/news/newsarchive/2007/sep/foodcolours Agency revises advice on certain artificial colours]</ref> In cosmetica wordt tet gebruikt onder [[INCI]]-code ''CI47005''. {{Bron|bronvermelding= <references/> }} {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Chinoline]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Dieen]] [[Categorie:geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Polycyclische verbinding]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Natriumzout]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[de:Chinolingelb]] [[en:Quinoline Yellow WS]] [[hu:Kinolinsárga]] [[pl:Żółcień chinolinowa]] 1133764 10648825 2007-12-28T19:30:04Z Den Hieperboree 117305 sp, opmaak [[Image:PlanckianLocus.png|right|thumb|250px|De [[CIE 1931]] ''x,y'' chromaticiteit. Deze toont ook de chromaticiteit van een zwarte straler bij verschillende temperaturen en de lijnen van constante [[kleurtemperatuur]]]] [[Image:Rgb-colorwheel.svg|right|thumb|200px|Cirkel van chromaciteit oplopend]] [[Image:Colorwheel.gif|right|thumb|200px|Cirkel van chromaciteit aflopend]] '''Chromaticiteit''' is de [[Kwaliteit (eigenschap)|kwaliteit]] van een [[kleur]] zoals gedefinieerd door zijn [[kleurtint]], [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] en [[Helderheid (beeld)|helderheid]]. In de studie van de perceptie van kleur was een van de eerste wiskundig gedefinieerde kleurruimten de ''CIE 1931 XYZ kleurruimte'' (ook gekend als de CIE 1931 kleurruimte), gecreëerd door de The International Commission on Illumination (CIE) in 1931. Zie ook [[Kleurencirkel]]. Voor een kleurentelevisie zijn de golflengten van de basiskleuren: *rood : 610 nm *groen: 535 nm *blauw : 470 nm ==Kleurtint== De kleurtint wordt voorgesteld als een hoek. Men neemt op de kleurendriehoek het witpunt als center. Wanneer men dit witpunt door rechte lijnen met de hoekpunten van de driehoek verbindt, kan men door middel van een dergelijke lijn, die dan als vector wordt beschouwd, de kleurtint aangeven door de positie waarin de vector zich bevindt. Met de kleurtint wordt dus de golflengte van de kleur bedoeld. ==Verzadiging== De tweede grootheid waarmee een kleur wordt gedefinieerd, is de verzadiging, die bijvoorbeeld het verschil aangeeft tussen licht- en donkergroen, of tussen licht- en donkerrood. De kleurtint rood met een bepaalde golflengte kan men dus waarnemen als een diep donkerrood, maar ook als lichtroze, waarbij in beide gevallen de kleurtint, dus de golflengte, dezelfde blijft. ==Helderheid== Bij zwart-wit televisie is enkel de helderheidscomponent aanwezig. ==Onafhankelijkheid== Deze drie componenten zijn onafhankelijk van elkaar. ==Referenties== *Emil Wolf (1961). Progress in Optics. North Holland Pub. Co. * Charles A. Poynton (2003). Digital Video and HDTV: Algorithms and Interfaces. Morgain Kaufmann. ISBN 1558607927. ==Zie ook== * [[HSL (kleurruimte)]] == Web links == *[http://www.infovis.com.ar/color/ an interactive chromatic circle] [[Categorie:Kleur]] [[en:Chromaticity]] [[es:Círculo cromático]] [[sv:Kromaticitet]] 404151 10745626 2008-01-05T16:11:22Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Chrysoine resorcinol | Afb1 = [[Afbeelding:Resorcinol yellow.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[Koolstof|C]]₁₂[[Waterstof|H]]₉[[Stikstof|N]]₂[[Natrium|Na]][[Zuurstof|O]]₅[[Zwavel|S]] | SMILES = | IUPAC = | AndereNamen = E103, CI14270, Acid orange 6, Alkannine, Chrysoine, Tropaeoline | CAS = 547-57-9 | EINECS = 208-924-8 | EG = | VN = | Beschrijving = oranjegeel poeder | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= vast | Kleur = oranjegeel | Dichtheid = | Molgewicht = 316,27 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Chrysoine resorcinol''' is een [[azokleurstof]]. Deze kleurstof komt van nature voor in de wortel van de alkanet (''Alkanna tinctoria'') die van oudsher wordt gebruikt voor het verven van wol. Als additief in voeding is het sinds 1984 verboden (was [[E-nummer]] E103). In cosmetica wordt het gebruik aangegeven met [[INCI]]-code ''CI 14270''. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Natriumzout]] [[en:Chrysoine resorcinol]] [[hu:Krizoin]] [[it:Crisoina resorcinolo]] [[sv:Chrysoin]] 411134 10982919 2008-01-23T11:16:38Z PixelBot 137110 robot Erbij: [[es:Zeaxantina]] {| width="300" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Struktuurformule |----- | colspan=2 align="center" | [[Afbeelding:Zeaxanthin.svg|250px]] |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Algemeen |----- |Naam||Citranaxanthine |----- |Chemische formule||C₄₀H₅₆O<sub>2 |----- |Andere namen|| Zeaxanthin |----- |[[E-nummer]]|| 161h |----- |[[CAS-nummer]]||144-68-3 |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Dosering |----- |[[ADI]]|| tot 0,4 mg/kg lichaamsgewicht |----- |Overdosis||onbekend |----- |Essentieel||- |----- |Voorkomen|| - |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD"|Fysische Eigenschappen |----- |[[Aggregatietoestand]]||vast |----- |[[Kleur]]||oranje-rood |----- |[[Oplosbaarheid]]|| niet oplosbaar in water |----- |[[Dichtheid]]||- g/cm³ |----- |[[Moleculaire massa]]||568,88 g/[[mol (eenheid)|mol]] |----- |[[Smeltpunt]]||- °C |----- |[[Kookpunt]]||- °C |----- !colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD"|<small> Waar mogelijk zijn [[SI]]-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (0°C, 1013,25 hPa).</small> |} '''Citranaxanthine''' is een natuurlijke [[oranje (kleur)|oranje]] kleurstof. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E161h. De natuurlijke kleurstof aanwezig in veel planten, waaronder [[maïs]] en [[saffraan]]. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Diol]] [[Categorie:Terpeen]] [[bg:Зеаксантин]] [[de:Zeaxanthin]] [[en:Zeaxanthin]] [[es:Zeaxantina]] [[fr:Zéaxanthine]] [[it:Zeaxantina]] [[pt:Zeaxantina]] [[tr:Zeaksantin]] 897320 8253714 2007-06-07T08:06:51Z Jvhertum 34450 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[CMYK]] #REDIRECT[[CMYK]] 897321 8253425 2007-06-07T07:15:56Z MoiraMoira 62160 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[CMYK]] #REDIRECT[[CMYK]] 65905 1389845 2004-06-13T13:38:09Z Ellywa 97 #Redirect [[Karmijn]] 404221 3299940 2006-03-04T23:14:38Z Ajoman 25202 #redirect[[Ponceau 4R]] 724860 10603667 2007-12-24T15:29:30Z Mion 22397 +Spectroscopie Een '''colorimeter''' is een apparaat dat wordt gebruikt om de [[absorptie]] van [[licht]] van een bepaalde oplossing te meten. De lichtabsorptie is dan te meten bij verschillende [[golflengte]]s van licht (= verschillende kleuren). De meest gebruikte toepassing van de colorimeter is aan de hand van de lichtabsorptie (of bij sommige colorimeters lichttransmissie) de concentratie van een bepaalde oplossing te achterhalen. Verschillende chemische stoffen absorberen verschillende golflengtes licht. De absorptie en de concentratie staan dan ook rechtstreeks in verhouding met elkaar. ==Zie ook== *[[Colorimetrie]] *[[Spectroscopie]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Meetinstrument]] [[ca:Colorímetre]] [[cs:Kolorimetr]] [[de:Kolorimeter]] [[en:Colorimeter]] [[es:Colorímetro]] [[pl:Kolorymetr (fizyka)]] [[pt:Colorímetro]] [[ru:Колориметр]] [[simple:Colorimeter]] 111697 9710696 2007-10-08T12:32:19Z Loveless 108180 robot Erbij: [[ja:国際照明委員会]] De '''Commission Internationale de l'Eclairage''' ('''CIE'''), internationaal meer bekend als ''International Commission on Illumination'', is de internationale autoriteit op het gebied van [[licht]], [[lichtbron]]nen, [[kleur]] en [[kleurruimte]]. De CIE heeft haar hoofdkwartier in [[Wenen]], [[Oostenrijk]]. De CIE werkt samen met de [[International Organization for Standardization|ISO]]-organisatie en wordt door ISO als een standaardiseringsgezelschap behandeld. De CIE-kleurruimte, ontwikkeld in [[1931]], wordt nog altijd gebruikt als de standaard om kleuren te definiëren, en als referentie voor andere kleurruimtes. De figuur is een tweedimensionale weergave van kleuren van dezelfde intensiteit (helderheid), volgens de standaard-CIE-1931-waarneming, die gebaseerd is op observaties van [[kleurmeting]]en bij mensen. Een volledige weergave van kleuren is echter driedimensionaal, waarbij de z-as de helderheid weergeeft. De driedimensionale figuur ziet eruit als een piramide. Om een verschil tussen kleuren weer te geven is deze kleurruimte niet te gebruiken. Daarom is dit systeem verder ontwikkeld tot het [[CIELAB]]-systeem. == Externe links == * http://www.cie.co.at/cie/ - officiële homepage (Engels) [[Categorie:kleur]] [[cs:Mezinárodní komise pro osvětlování]] [[da:CIE]] [[de:Internationale Beleuchtungskommission]] [[en:International Commission on Illumination]] [[fr:Commission internationale de l'éclairage]] [[ja:国際照明委員会]] [[no:CIE]] [[sv:CIE]] [[zh:国际照明委员会]] 33655 10992792 2008-01-24T01:00:33Z Tjako van Schie 138948 [[Afbeelding:Kleurencirkel2.png|thumb|kleurencirkel]] '''Complementaire kleuren''' zijn [[kleur]]en die tegenover elkaar staan in de [[kleurencirkel]]. Deze kleuren houden met elkaar verband door het feit dat als wit [[licht]] gereflecteerd wordt door een object van een bepaalde kleur, een gedeelte van het spectrum van dat licht door het object wordt geabsorbeerd. Het gereflecteerde licht heeft dan de kleur, die aangevuld (gecomplementeerd) met het geabsorbeerde deel wit licht oplevert. *In een [[additieve kleurmenging|additief kleursysteem]], met lichtmenging, wordt het mengsel van twee complementaire kleuren wit. *In een [[Subtractieve kleurmenging|subtractief kleursysteem]], met transparante gekleurde lagen over elkaar, leidt het mengen van complementaire kleuren tot de zwart. *In een [[partitief kleursysteem]] met dekkende verf, geruit weefsel, ontstaat grijs bij het mengen van complementaire kleuren. In het minder wetenschappelijke traditionele kleursysteem dat bijvoobeeld door schilders soms gehanteerd wordt, zijn de complementaire kleuren: *[[rood (kleur)|rood]] en [[Groen (kleur)|groen]] *[[geel (kleur)|geel]] en [[Violet|paars]] *[[blauw]] en [[oranje (kleur)|oranje]] Velen blijven hieraan hechten omdat deze traditioneel complementaire kleurenparen als harmonischer worden beschouwd dan de hieronder genoemde. Men spreekt in dit geval derhalve van harmonische kleurenparen. In het wetenschappelijke en natuurkundig juiste kleursysteem zijn de complementaire kleurenparen: *geel en blauw *[[cyaan]] en rood *[[magenta (kleur)|magenta]] en groen Dit kan iedereen met een normaal kleurenzicht zelf controleren via de kleur van het nabeeld van een kleur. Een ezelsbruggetje:<br /> * de complementaire kleur van Rood is Cyaan (R eerste letter van RGB,C eerste letter van CMYK)<br /> * de complementaire kleur van Groen is Magenta (G tweede letter van RGB,M tweede letter van CMYK)<br /> * de complementaire kleur van Blauw is Yellow (B derde letter van RGB,Y derde letter van CMYK)<br /> De K is hieraan bijgevoegd omdat inkten nooit zuiver zijn. Zoals rood met groen en blauw licht wit vormt, zouden cyaan, magenta en gele inkt samen zwart moeten vormen. Inkten zijn echter nooit perfect zuiver van kleur en dus wordt er een drukgang met zwart aan toegevoegd. De eerste die op de gedachte kwam dat kleuren in complementaire paren geordend konden worden, was [[Ignaz Schiffermüller]] in zijn ''Versuch eines Farbensystems'' uit 1772. {{kleur}} [[Categorie:Schildertechniek]] [[Categorie:Kleur]] [[de:Komplementärfarbe]] [[en:Complementary color]] [[es:Colores complementarios]] [[fr:Couleur complémentaire]] [[hu:Kiegészítő szín]] [[it:Colori complementari]] [[ja:補色]] [[ko:보색]] [[no:Komplementærfarge]] [[pt:Cores complementares]] [[ru:Дополнительные цвета]] [[simple:Complementary color]] [[sr:Комплементарне боје]] [[sv:Komplementfärg]] [[zh:互補色]] 63881 1388204 2004-06-01T08:12:44Z Ellywa 97 redirect #Redirect [[complementaire kleur]] 14738 10538596 2007-12-18T16:00:15Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Curcumine | Afb1 = [[Afbeelding:Curcumin keto form.png|200px]] | Afb1Omschr = Structuurformule | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₂₁H₂₀O₆ | SMILES = | IUPAC = (E,E)-1,7-bis(4-hydroxy-3-methoxyfenyl)-1,6-heptadieen-3,5-dion | AndereNamen = E100, CI75300, natural yellow 3, curcumageel, diferoylmethaan | CAS = 458-37-7 | EINECS = 207-280-5 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = [[Afbeelding:Hazard X.svg|60px]] | TekstWaarsch = '''Xi''', irriterend | Carcinogeen = nee | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R36/37/38}} | Szinnen = {{S2}}, {{S26}}, {{S36}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 368,39 | Smeltpunt = 175 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Curcumine''' is een gele [[kleurstof]]. De kleurstof wordt door extractie bereid uit geelwortel, de wortelstokken van de [[Curcuma longa|kurkumaplant]] ''Curcuma longa''. == Voeding == Curcumine is door de Europese wetgeving goedgekeurd als [[Additieven|voedseladditief]] met [[E-nummer]] E100. Het komt voor in de specerij [[kurkuma (specerij)|kurkuma]] of ''koenjit'' in de [[Indonesië|Indonesische]] en [[India|Indiase]] keuken, en is de basis van wat in [[Nederland]] onder de naam [[kerrie]] bekend is geworden. == Medisch == De stof werkt mogelijk [[uitzaaiing|metastase]] remmend. == Cosmetica == In cosmetica wordt het gebruikt als kleurstof voor onder andere [[Zeep (reiniging)|zeep]]. De [[INCI]]-code is ''CI75300''. [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Fenylether]] [[bg:Куркумин]] [[cs:Kurkumin]] [[de:Curcumin]] [[en:Curcumin]] [[es:E100]] [[hr:Kurkumin]] [[hu:Kurkumin]] [[id:Kurkumin]] [[it:Curcumina]] [[ja:クルクミン]] [[pl:Kurkumina]] [[pt:Curcumina]] [[ru:Куркумин]] [[sv:Kurkumin]] 17144 10993709 2008-01-24T07:52:51Z RobotQuistnix 8383 robot Erbij: [[hi:क्यान (रंग)]] {{infobox kleur |title=Cyaan (subtractief primair) |hex=00FFFF |r=0|g=255|b=255 |c=100|m=0|y=0|k=0 |h=180|s=100|v=100 }} '''Cyaan''' (ook ''turkoois, appelblauwzeegroen'' of ''blauwgroen'') is in het [[subtractieve kleurmenging|subtractieve kleursysteem]] één van de [[primaire kleur]]en. In het [[additieve kleurmenging|additieve kleursysteem]] is het een [[secundaire kleur]] die wordt verkregen door het mengen van [[blauw]] en [[groen (kleur)|groen]]. Spectraal gezien zit de kleur cyaan tussen groen en blauw in. Binnen het [[spectrum]] vindt men cyaankleurig [[licht]] bij [[golflengte]]s rond 495 [[nanometer]]. Het is de [[complementaire kleur]] van [[rood (kleur)|rood]]. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#00FFFF;margin-left:2cm;margin-right:2cm"></div> {| align="center" | width="256px" | {| | [[Afbeelding:Hsi-h180.png|256px]] |- | Cyaan in variabele mate van [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (horizontaal) en [[intensiteit (kleur)|intensiteit]] (verticaal) |} | {| cellpadding="0" cellspacing="1" | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br /></font> | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FFFFFF<br /></font> |- | bgcolor="#001111" | <font color="#C0C0C0">001111<br /></font> | bgcolor="#EEFFFF" | <font color="#000000">EEFFFF<br /></font> |- | bgcolor="#002222" | <font color="#C0C0C0">002222<br /></font> | bgcolor="#DDFFFF" | <font color="#000000">DDFFFF<br /></font> |- | bgcolor="#003333" | <font color="#C0C0C0">003333<br /></font> | bgcolor="#CCFFFF" | <font color="#000000">CCFFFF<br /></font> |- | bgcolor="#004444" | <font color="#C0C0C0">004444<br /></font> | bgcolor="#BBFFFF" | <font color="#000000">BBFFFF<br /></font> |- | bgcolor="#005555" | <font color="#C0C0C0">005555<br /></font> | bgcolor="#AAFFFF" | <font color="#000000">AAFFFF<br /></font> |- | bgcolor="#006666" | <font color="#C0C0C0">006666<br /></font> | bgcolor="#99FFFF" | <font color="#000000">99FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#007777" | <font color="#C0C0C0">007777<br /></font> | bgcolor="#88FFFF" | <font color="#000000">88FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#008888" | <font color="#C0C0C0">008888<br /></font> | bgcolor="#77FFFF" | <font color="#000000">77FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#009999" | <font color="#C0C0C0">009999<br /></font> | bgcolor="#66FFFF" | <font color="#000000">66FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#00AAAA" | <font color="#C0C0C0">00AAAA<br /></font> | bgcolor="#55FFFF" | <font color="#000000">55FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#00BBBB" | <font color="#C0C0C0">00BBBB<br /></font> | bgcolor="#44FFFF" | <font color="#000000">44FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#00CCCC" | <font color="#C0C0C0">00CCCC<br /></font> | bgcolor="#33FFFF" | <font color="#000000">33FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#00DDDD" | <font color="#C0C0C0">00DDDD<br /></font> | bgcolor="#22FFFF" | <font color="#000000">22FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#00EEEE" | <font color="#C0C0C0">00EEEE<br /></font> | bgcolor="#11FFFF" | <font color="#000000">11FFFF<br /></font> |- | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#C0C0C0">00FFFF<br /></font> | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#000000">00FFFF<br /></font> |} |} {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Cyaan-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Siaan (kleur)]] [[ca:Cian]] [[da:Cyan]] [[de:Cyan]] [[el:Γαλάζιο]] [[en:Cyan]] [[eo:Cejana]] [[es:Cian]] [[fa:آبی دریایی]] [[fi:Syaani]] [[fr:Cyan]] [[gl:Ciano]] [[he:ציאן]] [[hi:क्यान (रंग)]] [[hr:Cijan]] [[id:Sian]] [[it:Ciano]] [[ja:シアン (色)]] [[ko:옥색]] [[lt:Cianas (spalva)]] [[no:Turkis]] [[pl:Cyjan (kolor)]] [[pt:Ciano]] [[ro:Cyan]] [[ru:Голубой цвет]] [[sh:Cijan]] [[simple:Cyan]] [[sv:Cyan]] [[tr:Camgöbeği]] [[uk:Блакитний колір]] [[vi:Xanh lơ]] [[zh:青色]] 1183290 11134207 2008-02-03T22:56:11Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Koper]] - Link(s) veranderd naar [[koper (element)]] [[Image:Diazonium.png|thumb|right|100px|Fenyldiazonium cation]] '''Diazoniumverbindingen'''<ref>Vertaling van het engelstalige lemma dd 30 januari 2008</ref> of '''diazoniumzouten''' zijn een groep [[organische chemie|organische verbindingen]] die de [[functionele groep]] :::: R-N₂⁺ X^— gemeenschappelijk hebben. R kan hierbij bijna elke organische groep ([[alkyl]] of [[aryl]]) zijn; X is een anorganisch anion, zoals een [[halogenide]] of [[tetrafluorboraat]]. Historisch zijn de diazoniumzouten belangrijk in de organuische synthese van [[kleurstof]]fen. == Synthese == Veruit de belangrijkste synthetische route naar diazoniumzouten wordt gevormd door de behandeling van aromatische amines zoals [[aniline]], met [[natriumnitriet]] in aanwezigheid van een anorganisch zuur. In waterige oplossingen zijn de zouten niet stabiel bij temperaturen boven 5^oC. Diazoniumzouten kunnen als tetrafluorboraten geïsoleerd worden. De watervrije tetrafluorboraten zijn bij kamertemperatuur stabiel. De meest gebruikelijke manier van verder werken bestaat echter uit het toevoegen van een verbinding die met het diazoniumzout kan reageren. De vorming van diazoniumzouten wordt ook wel ''diazoteren'' genoemd. Deze reactie is in 1858 ontdenkt door [[Peter Griess]], die ook een groot aantal van de volgreacties onderzocht heeft. == Reacties van diazoniumzouten == * De belamgrijkste reactie van aromatische diazoniumzouten wordt gevormd door de koppeling met [[aniline]]s en [[fenol]]en tot diazo-kleurstoffen. De reactie verloopt via een [[elektrofiele aromatische substitutie]]. * De vervanging van de N₂-groep door een halogenide, bijvoorbeeld chloor. Ook deze reactie verloopt via een elektrofiele aromatische substitutie, alleen nu aan de aromatische ring van het diazoniumzout. De reactie is bekend als de [[Sandmeyer Reactie]]. ::C₆H₅N₂⁺ + CuCl -> C₆H₅Cl + N₂ + Cu<sup>+<sup> <ref>''A Study of the Preparation of Alpha-Pyridyl Halides from Alpha-Aminopyridine by the Diazo Reaction'' Lyman C. Craig [[J. Am. Chem. Soc.]]; '''1934'''; 56(1); 231-232. {{DOI|10.1021/ja01316a072}}</ref>. == Toepassingen == De eerste toepassing van diazoniumzouten bestond in de bereiding van watervast gekleurde stoffen. Door de stof eerste in een oplossing van het diazoniumzout te dompelen, en vervolgens in een oplossing van de tweede component. Diazoniumzouten zijn lichtgevioelig en worden door [[UV]] licht afgebroken. Dit maakt de stoffen geschikt als kleurstof in kleurkopiëren. Na belichting (via een negatief) wordt het resterende diazoniumzout tot een azokleurstof gekoppeld. == In nanotechnologie == Een nano-techniologische toepassing is gevonden in het gebruik van 4-chloorbenzeendiazonium-tetrafluorboraat bij het functionaliseren van [[nanotube|enkelwandige nanotubes]] <ref> Green Chemical Functionalization of Single-Walled Carbon Nanotubes in Ionic Liquids B. Katherine Price, Jared L. Hudson, and James M. Tour [[J. Am. Chem. Soc.]]; '''2005'''; 127(42) pp 14867 - 14870. {{doi|10.1021/ja053998c}}</ref> Nanotubes hebben de neiging erg snel aan elkaar te hechten. Dit vormt een groot practisch probleem in het onderzoek van deze structuren. Door de nanotubes 15 minuten in een [[mortier]] met [[vijzel]] te verwrijven met [[kaliumcarbonaat]] en het diazoniumzout wordt een deel van de koolstofatomen in de nanotube voorzien van een chloorfenyl-[[substituent]]. [[Silicium]] voor gebruik in micro-elektronica kan gefunctionaliseerd worden met een monomoleculaire aryl-laag. <ref>''Direct Covalent Grafting of Conjugated Molecules onto Si, GaAs, and Pd Surfaces from Aryldiazonium Salts'' Michael P. Stewart, Francisco Maya, Dmitry V. Kosynkin, Shawn M. Dirk, Joshua J. Stapleton, Christine L. McGuiness, David L. Allara, and James M. Tour [[J. Am. Chem. Soc.]]; '''2004'''; 126(1) pp 370 - 378. {{doi|10.1021/ja0383120}}</ref> <ref>Reaction sequence: silicon surface reaction with [[ammonium hydrogen fluoride]] creates [[hydride]] layer. An electron is transferred from the silicon surface to the diazonium salt in an [[open circuit potential]] reduction leaving a silicon [[radical cation]] and a diazonium radical. In the next step a proton and a nitrogen molecule are expelled and the two radical residues recombine creating a surface silicon to carbon bond. </ref>: <!-- om een of andere reden wordt het volgende plaatje niet uit de engelstalige wiki gelezen : [[Afbeelding:DiazoniumSaltApplicationSiliconWafer.png|center|600px|Diazonium Salt Application Silicon Wafer]] --> Op dezelfde manier kunnen arylgroepen op sommige metalen gezet worden ([[ijzer]], [[cobalt]], [[nikkel]], [[platina]], [[palladium]], [[zink]], [[koper (element)|koper]] en [[goud]]).<ref>''Structure and Bonding between an Aryl Group and Metal Surfaces'' De-en Jiang, Bobby G. Sumpter, and Sheng Dai [[J. Am. Chem. Soc.]]; '''2006'''; 128(18) pp 6030 - 6031. {{doi|10.1021/ja061439f}} </ref> == References == <references/> == Externe verwijzing == * [http://www.cem.msu.edu/~reusch/VirtualText/amine2.htm Michigan State Chemistry website] [[Categorie:functionele groep]] [[Categorie:Kleurstof]] [[cs:Diazoniové soli]] [[de:Diazoniumsalze]] [[en:Diazonium compound]] [[es:Sal de diazonio]] [[fr:Diazonium]] [[ja:ジアゾニウム化合物]] [[pl:Sól diazoniowa]] [[sk:Diazóniová soľ]] 404745 3304359 2006-03-05T13:53:36Z Ajoman 25202 #redirect[[Curcumine]] 404757 3304380 2006-03-05T13:55:02Z Ajoman 25202 #redirect[[Tartrazine]] 404759 3304384 2006-03-05T13:55:31Z Ajoman 25202 #redirect[[Chrysoine resorcinol]] 404760 3304389 2006-03-05T13:56:12Z Ajoman 25202 #redirect[[Chinolinegeel]] 404755 3304378 2006-03-05T13:54:42Z Ajoman 25202 #redirect[[Riboflavine-5'-Fosfaat]] 404774 3304476 2006-03-05T14:02:27Z Ajoman 25202 #redirect[[Zonnegeel FCF]] 1042002 9499686 2007-09-25T19:16:33Z T.vanschaik 45745 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Karmijn]] #REDIRECT[[Karmijn]] 404776 3304488 2006-03-05T14:03:05Z Ajoman 25202 #redirect[[Azorubine]] 404780 3304505 2006-03-05T14:03:59Z Ajoman 25202 #redirect[[Ponceau 4R]] 404782 3304512 2006-03-05T14:04:22Z Ajoman 25202 #redirect[[Erythrosine]] 404784 3304523 2006-03-05T14:04:47Z Ajoman 25202 #redirect[[Rood 2G]] 404785 3304529 2006-03-05T14:05:10Z Ajoman 25202 #redirect[[Allura Rood AC]] 404787 3304537 2006-03-05T14:05:39Z Ajoman 25202 #redirect[[Patentblauw V]] 404789 3304543 2006-03-05T14:06:01Z Ajoman 25202 #redirect[[Briljantblauw FCF]] 404790 3304548 2006-03-05T14:06:27Z Ajoman 25202 #redirect[[Briljantzuurgroen BS]] 404794 3304561 2006-03-05T14:06:58Z Ajoman 25202 #redirect[[Briljantzwart BN]] 404799 3304581 2006-03-05T14:08:00Z Ajoman 25202 #redirect[[Lycopeen]] 673658 10905823 2008-01-17T15:10:36Z PixelBot 137110 robot Anders: [[en:Ecru]] {{infobox kleur| title=Ecru| hex=CDB891| r=205|g=184|b= 145| c= 0|m= 10|y=29|k= 20| h=39|s=29|v=80| spelling=kleur }} '''Ecru''' is de [[kleur]] van [[zijde (textiel)|zijden]] en [[linnen]] stoffen in ongebleekte staat, en die dus hun natuurlijke kleur hebben. Ecru komt van het [[Frans]]e woord word ''écru'', wat letterlijk 'puur' of 'ongebleekt' betekent. Vroeger was het [[synoniem]] met de kleur [[beige]], maar de betekenissen van de twee woorden zijn uit elkaar gegroeid. Tegenwoordig worden beige en ecru als twee verschillende kleuren gezien. Ongebleekte zijde wordt zelf ook ecru genoemd. [[Categorie: kleur]] [[de:Naturfarben]] [[en:Ecru]] [[fr:Écru]] [[it:Écru]] [[lb:Ecru]] [[sv:Écru]] 9292 10631498 2007-12-27T12:38:10Z Erik Baas 38955 /* Kleuren */ [[Image:Resistor cropped.jpg|thumb|300px|Kleurcode op een koolweerstand]] De '''elektronische kleurcode''' is een manier om met [[kleur]]en de waarde van [[elektrische component]]en zoals [[Elektrische weerstand (component)|weerstand]]en en [[condensator]]en aan te geven. Na de uitvinding van de [[transistor]] konden koolfilmweerstanden met veel kleinere belastbare vermogens dan voor [[elektronenbuis|buizentechniek]] gebruikelijk was toegepast worden. Deze waren klein en rond waardoor er nauwelijks plaats was om een blijvend leesbare waardeaanduiding op de weerstand te drukken. Hiervoor kwam vervolgens de elektronische kleurcode in gebruik. ==Kleuren== De gebruikte kleuren zijn: {| class="prettytable" style="background:transparent; text-align:center;" |- style="font-weight:bold;" | bgcolor="black" width="40px" | <font color="white">[[zwart]]</font> | bgcolor="maroon" width="40px" | <font color="white">[[bruin]]</font> | bgcolor="red" width="40px" | <font color="white">[[rood (kleur)|rood]]</font> | bgcolor="orange" width="40px" | <font color="white">[[oranje (kleur)|oranje]]</font> | bgcolor="yellow" width="40px" | [[geel (kleur)|geel]] | bgcolor="green" width="40px" | <font color="white">[[Groen (kleur)|groen]]</font> | bgcolor="blue" width="40px" | <font color="white">[[blauw]]</font> | bgcolor="violet" width="40px" | <font color="white">[[violet]]</font> | bgcolor="gray" width="40px" | <font color="white">[[grijs]]</font> | bgcolor="white" width="40px" | [[wit]] |- | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |} De kleuren zijn genormaliseerd in de norm IEC 60757. Een [[ezelsbruggetje]] om deze kleuren te onthouden is "'''Z'''ij '''BR'''engt '''R'''ozen '''O'''p '''GE'''rrits '''GR'''af '''B'''ij '''V'''uil '''Grijs W'''eer". De woorden van deze zin beginnen met dezelfde letters als de kleuren van de code. Er is ook gedacht aan de tweede letter van Bruin en Groen, en het hele woord Grijs, zodat daar ook geen verwarring over bestaat. De kleuren rood t/m violet hebben trouwens dezelfde volgorde als de kleuren van de [[regenboog]], dus als men die kent, heeft men wellicht geen ezelsbruggetje nodig. Voor de tolerantie van weerstanden wordt de volgende code gebruikt: {| class="prettytable" style="background:transparent; text-align:center;" |- style="font-weight:bold;" | bgcolor="maroon" width="40px" | <font color="white">[[bruin]]</font> | bgcolor="red" width="40px" | <font color="white">[[rood (kleur)|rood]]</font> | bgcolor="#FFD700" width="40px" | [[goud]] | bgcolor="C0C0C0" width="40px" | [[zilver]] |- | 1% || 2% || 5% || 10% |} Zijn er slechts drie ringen, dan is de tolerantie 20%. Zulke weerstanden worden tegenwoordig niet meer gemaakt. ==Betekenis van de kleuren== Op een standaard [[weerstand (elektronica)|weerstand]] staan 3, 4, 5 of zelfs 6 gekleurde banden. *De eerste 2 of 3 banden geven de eerste cijfers van de waarde van de weerstand in ohm. (twee voor de [[E-reeksen|E6, E12 en E24 reeksen]], drie voor de overige) *De volgende band geeft het aantal "nullen" aan dat achter de eerste cijfers komt. *De daarop volgende band geeft de nauwkeurigheid aan waarmee de component is gemaakt. Hiervoor geldt de codering: geen band=20%, zilver=10%, goud=5%, rood=2%, bruin=1%. *De laatste band (als die aanwezig is) geeft aan hoe de waarde van de weerstand beïnvloed wordt door de temperatuur. Niet alle waarden worden gemaakt. Afhankelijk van de tolerantie is een serie standaardwaarden (een zogenaamde [[E-reeksen|E-reeks]]) van toepassing. ===Gebruiksaanwijzing=== Zoek de tolerantieband (meestal goud of zilver, maar bruin en rood komen ook voor). De tolerantieband is breder dan de andere banden, of staat op een iets grotere afstand van de andere banden. Begin aan het uiteinde dat is afgekeerd van de tolerantieband: dit is band 1. Schrijf de getallen op die met de kleuren overeenkomen. De voorlaatste band geeft het aantal nullen aan. ===Voorbeeld=== {| cellspacing="0" style="background-color:maroon" |- | bgcolor="maroon" | &nbsp;&nbsp; | bgcolor="yellow" | &nbsp; | bgcolor="maroon" | &nbsp; | bgcolor="violet" | &nbsp; | bgcolor="maroon" | &nbsp; | bgcolor="red" | &nbsp; | bgcolor="maroon" | &nbsp; | bgcolor="#FFD700" | &nbsp; | bgcolor="maroon" | &nbsp;&nbsp; |} De weerstand met de strepen [http://www.okaphone.nl/calc/?ohm=4700&tol=5 geel-violet-rood-goud], heeft een waarde van 4700 [[Ohm (eenheid)|Ohm]] (geel=4, violet=7, rood=2 nullen) met 5% (goud) toegestane afwijking naar boven en naar beneden. {{clearleft}} [[Afbeelding:Resistors color code.jpg|thumb|left|Enkele weerstanden]] De weerstanden op de foto zijn van boven naar beneden: * 560 Ω ± 1% (groen-blauw-zwart-zwart-bruin) * 22 kΩ ± 5% (rood-rood-oranje-goud) * 470 Ω ± 5% (geel-violet-bruin-goud) * 68 Ω ± 5% (blauw-grijs-zwart-goud) {{clearleft}} ==Externe links== * [http://www.okaphone.nl/calc/ okaphone.nl], [[E-reeksen]] en kleurcodes * [http://www.token.com.tw/resistor/resistor-color-code.htm ''Resistor Color Code''] <!-- * [http://www.wenh.nl/res/ wenh.nl] , weerstandwaarde met kleurcode online berekenen. --><!-- link werkt niet; zie overleg --> [[Categorie:Elektronica]] [[Categorie:Kleur]] [[categorie:Nummer]] [[ca:Codi de colors]] [[cs:Barevné značení elektronických součástek]] [[da:Farvekodning af elektroniske komponenter]] [[el:Χρωματικός κώδικας ηλεκτρονικών εξαρτημάτων]] [[en:Electronic color code]] [[et:Värvikood]] [[fr:CEI 60757]] [[ja:受動素子#.E3.82.AB.E3.83.A9.E3.83.BC.E3.82.B3.E3.83.BC.E3.83.89]] [[lt:Spalvinis elementų kodas]] [[sl:Barvna koda elektronskih elementov]] 546177 10804881 2008-01-09T18:39:00Z Tourbulence 20375 [[Afbeelding:Eosin Y.png|thumb|right|200px|Eosine Y]] [[Afbeelding:Eosin B.png|thumb|right|200px|Eosine B]] '''Eosine''' is een [[zuur|zure]] negatief geladen roze/rode [[kleurstof]]. Het wordt gebruikt voor het kleuren van [[microscoop|microscopische]] preparaten. Hierbij worden [[cytoplasma]], collageen en spiervezels gekleurd. Eosine hecht zich bijvoorbeeld aan de positief geladen eiwitten in het cytoplasma. Daarnaast wordt het in de geneeskunde gebruikt om [[schaafwond|schaafwonden]] en [[intertrigo]] uit te drogen. Er zijn twee varianten van Eosine. :Eosine Y ofwel Eosine geelachtig (CI 45380) :Eosine B ofwel Eosine blauwachtig (CI 45400) Beide varianten kunnen voor kleuring worden gebruikt, de keuze is een kwestie van persoonlijke voorkeur of traditie. Eosine is chemisch verwant aan [[mercurochroom]] [[Categorie:Kleurstof]] [[de:Eosin]] [[en:Eosin]] [[es:Eosina]] [[fr:Éosine]] [[hu:Eozin (festék)]] [[it:Eosina]] [[pl:Eozyna]] [[pt:Eosina]] [[ru:Эозин]] [[sv:Eosin]] [[tr:Eozin]] 162541 1473982 2005-03-30T21:29:56Z Rex 8655 #REDIRECT [[Lakmoes]] #REDIRECT [[Lakmoes]] 292613 10623065 2007-12-26T17:09:49Z DorganBot 82282 robot Erbij: [[hu:Eritrozin]] {| width="300" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Struktuurformule |----- | colspan=2 align="center" | [[Afbeelding:Erythrosine.png|200px]] |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Algemeen |----- |Naam||Erythrosine |----- |Chemische formule||C₂₀H₈I₄O₅ |----- |Andere namen||- |----- |[[E-nummer]]|| 127 |----- |[[CAS-nummer]]||16423-68-0 |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Dosering |----- |[[ADI]]|| tot 0,1 mg/kg lichaamsgewicht |----- |Overdosis||onbekend |----- |Essentieel||- |----- |Voorkomen|| - |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD"|Fysische Eigenschappen |----- |[[Aggregatietoestand]]||- |----- |[[Kleur]]||- |----- |[[Oplosbaarheid]]||zeer goed oplosbaar in water. |----- |[[Dichtheid]]||- g/cm³ |----- |[[Moleculaire massa]]||835,892 g/[[mol (eenheid)|mol]] |----- |[[Smeltpunt]]||- °C |----- |[[Kookpunt]]||- °C |----- !colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD"|<small> Waar mogelijk zijn [[SI]]-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (0°C, 1013,25 hPa).</small> |} '''Erythrosine''' (fluoresceïneTetraiodo) is een kers-roze synthetische jodium-bevattende rode kleurstof. De kleurstof wordt al jaren gebruikt, in 1964 en in 1969 is de veiligheid door de EU onderzocht. Deze kleurstof wordt door tandartsen ook gebruikt in plaque-verklikkende tabletten. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E127. ===Classificatie=== <br /> Deze kleurstof is vermeld onder de volgende aantalsystemen: <br /> FD&C Rood 3 van nr. <br /> Nr. E127 van de EU (Rood van het voeding 14) <br /> De Index nr. 45430 van de kleur (Zuur Rood 51) <br /> Indische Normen Nr. 1697 ===Gebruik=== <br /> Het wordt gebruikt als voedselkleurstof, in drukinkten, als biologische vlek, een tand plaque onthullend agent en een radiopaque middel. ==Bijwerkingen== * Afgeraden voor mensen met astma * Afgeraden voor hyperactive kinderen * Niet gebruiken in combinatie met aspirine ===Externe verbindingen=== [http://www.bis.org.in/cert/man.htm Dienst van Indische Normen: Lijst van Indische Normen onder verplichte certificatie] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[de:Erythrosin]] [[en:Erythrosine]] [[es:E127]] [[hu:Eritrozin]] [[ja:エリスロシン]] [[pl:Erytrozyna]] [[pt:Eritrosina]] 1086887 11192006 2008-02-08T13:52:54Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof | Naam = {{PAGENAME}} | Afb1 = [[Image:Ethidium bromide.svg|250px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = [[Image:Ethidium-bromide-abs.png|250px|Absorptiespectrum van ethidiumbromide]] | Afb2Omschr = Absorptiespectrum van ethidiumbromide | Formule = C₂₁H₂₀BrN₃ | CAS = 1239-45-8 | EINECS = 214-984-6 | PubChem = 14710 | SMILES = [Br-].CC[n+]3c4cc(N) ccc4c1ccc(N) cc1c3c2ccccc2 | RTECS = SF7950000 | KEGG = C11161 | IUPAC = 3,8-Diamino-5-ethyl- 6-phenylphenanthridinium bromide | AndereNamen = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = Draag bij het werken met ethidiumbromide altijd handschoenen! | Rzinnen = {{R36/37/38}}, {{R46}} | Szinnen = {{S22}}, {{S24/25}}, {{S26}}, {{S36/37/39}}, {{S45}}, {{S53}} | Omgang = | Opslag = | Aggregatie= | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 394.308 | Smeltpunt = 260 - 262 °C | Kookpunt = | Oplosbaarheid = 40 | GoedOplIn = }} '''Ethidiumbromide''' is een rode [[fenanthridine]]-[[kleurstof]], die gebruikt wordt om [[DNA]] en [[RNA]] aan te tonen. Ethidiumbromide wordt vaak verwerkt in een gel[[elektroforese]]. Onder de UV-lamp wordt het zichtbaar. Doordat het tussen het [[DNA]] gaat zitten, kan het DNA na het experiment zichtbaar worden gemaakt onder de UV-lamp. [[Categorie:Verbinding van broom]] [[Categorie:Halogenide]] [[Categorie:Iminiumzout]] [[Categorie:Heterocyclische aromatische verbinding]] [[categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Amine]] [[Categorie:Kleurstof]] [[bg:Етидиев бромид]] [[de:Ethidiumbromid]] [[en:Ethidium bromide]] [[es:Bromuro de etidio]] [[fr:Éthidium]] [[he:אתידיום ברומיד]] [[it:Bromuro d'etidio]] [[ja:臭化エチジウム]] [[no:Etidiumbromid]] [[pl:Bromek etydyny]] [[sv:Etidiumbromid]] [[uk:Бромистий етидій]] [[zh:溴化乙錠]] 404164 11059593 2008-01-29T09:36:29Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Fast yellow AB | Afb1 = [[Afbeelding:Fast_Yellow_AB.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₂H₁₁N₃NaO₆S₂ | SMILES = <small>C1=CC(=CC=C1N=NC2=CC(=C(C=C2)N)<br/>S(=O)(=O)O)S(=O)(=O)O.[Na]</small> | IUPAC = natrium-2-amino-5-(4-sulfofenyl)-<br/>diazenylbenzeensulfonaat | AndereNamen = E105, CI13015, Food yellow 2; Acid yellow G, Acid yellow 9 | CAS = 2706-28-7 | EINECS = 220-293-0 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = [[Afbeelding:Hazard X.svg|60px]] | TekstWaarsch = '''Xi''', irriterend | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R36/37/38}} | Szinnen = {{S2}}, {{S26}}, {{S36}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 379,34 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Fast yellow AB''' is een synthetische gele [[azokleurstof]]. In levensmiddelen was het gebruik als kleurstof tot 1984 toegestaan als [[E-nummer]] '''E105'''. In cosmetica gebruikt is de [[INCI]]-code ''CI13015''. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Fenylamine]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Sulfonzuur]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[en:Fast Yellow AB]] [[es:E105]] [[hu:Fast Yellow AB]] 404708 11051842 2008-01-28T15:46:49Z Mrgreen71 83710 {{ChemischeStof| | Naam = Flavoxanthine | Afb1 = [[Afbeelding:Flavoxanthin.svg|250px]] | Afb1Omschr = Structuurformule | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₄₀H₅₆O₃ | SMILES = <small>Oc1ccc(cc1O)C\2=C\C(=O)c3c(O)cc(cc3O/2)O[C@@H] 4O[C@H](CO)[C@@H](O)[C@H](O)[C@H]4O</small> | IUPAC = 2-(3,4-dihydroxyfenyl)-7-(β-D-glucopyranosyloxy)- 5-hydroxy-4H-1-benzopyran-4-on | AndereNamen = E161a | CAS = 5373-11-5 | EINECS = 226-365-8 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 584,96 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Brekingsindex = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Flavoxanthine''' is een gele [[kleurstof]]. Het komt voor in vele planten, alhoewel het meestal wordt geïsoleerd uit de [[boterbloem]]. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E161a met een [[aanvaardbare dagelijkse inname]] van 5 mg/kg lichaamsgewicht ==Bijwerkingen== * In extreme doses kan er verkleuring van de huid optreden {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Glycoside]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Fenylether]] [[Categorie:Enolether]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] 746601 11201138 2008-02-09T09:00:30Z Gerbot 26447 Bot: Wijziging Categorie:Biologisch actieve stof '''Formazan''' is een kunstmatig [[chromogeen]] substraat voor [[dehydrogenase]]n en [[reductase]]n. Het bevat [[Dimethylthiazolyldifenyltetrazoliumzout|MTT]] (3-(4, 5-dimethyl-2-thiazolyl)-2, 5-dihphenyl-2H-tetrazolium bromide) en het beter wateroplosbare [[XTT]] (2,3-bis-(2-methoxy-4-nitro-5-sulfophenyl)-2H-tetrazolium-5-carboxanilide). Wanneer deze stoffen gereduceerd worden in een cel door enzymatische activiteit, of door direct contact met [[NADH]] of [[NADPH]], wordt MTT helblauw en kan deze kleurstof neerslaan. Formazan wordt toegepast in de [[EpiSkin-test]]. [[Categorie:Biomolecuul]] [[Categorie:Kleurstof]] [[en:Formazan]] 635843 10827224 2008-01-11T15:34:09Z JAnDbot 54132 robot Erbij: [[cs:Fotosyntetický pigment]], [[pl:Barwniki fotosyntetyczne]] Een '''Fotosynthetisch pigment''' of '''antenne pigment''' is een [[pigment]] dat aanwezig is in [[chloroplast]]en of fotosynthetische [[bacteria]] en vangen [[licht]] energie dat nodig is voor [[fotosynthese]]. == Planten == [[Planten]] hebben vijf fotosynthetische pigmenten (in volgorde van [[polariteit]]): *[[Caroteen]] - een oranje pigment *[[Xantofyl]] - een geel pigment *[[Chlorofyl|Chlorophyll a]] - een blauw-groen pigment *[[Chlorofyl|Chlorophyll b]] - een geel- groen pigment *[[Phaeophytin]] - een grijs pigment [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[cs:Fotosyntetický pigment]] [[en:Photosynthetic pigment]] [[pl:Barwniki fotosyntetyczne]] [[pt:Pigmento fotossintético]] [[sv:Antennpigment]] 515248 9209762 2007-09-05T14:16:35Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: Continuïteit Een '''frequentiekamlaser''' is een speciale [[laser (licht)|laser]] die voor het menselijk oog [[wit]] licht uitzendt. Het [[frequentiespectrum|spectrum]] van deze laser is niet [[continu spectrum|continu]] maar bestaat uit een groot aantal zeer smalle [[frequentieband]]jes die samen de indruk van wit licht geven. Omdat deze bandjes op vaste afstand van elkaar liggen ontstaat in het [[frequentiedomein]] het beeld van een kam, vandaar de naam. [[John Hall]] en [[Theodor Hänsch]] kregen voor deze uitvinding uit [[2000]] reeds in [[2005]] de [[Nobelprijs]] voor Natuurkunde: ''for their contributions to the development of laser-based precision spectroscopy, including the optical frequency comb technique''. [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Straling]] [[Categorie:Natuurkunde]] [[Categorie:Laser]] [[de:Frequenzkamm]] [[en:Frequency comb]] [[pt:Pente de freqüência]] 966810 9236551 2007-09-07T20:47:07Z Paul B 50751 Google geeft slechts 1 unieke hit op ftaalcyanine {{wrapper}} | [[Afbeelding:Pcaufbau.png|thumb|right|Opbouw van het molecuul uit vier eenheden die afgeleiden zijn van [[ftaalzuur]]]] |- | [[Afbeelding:Phthalocyanine Blue BN.png|thumb|right|Met een [[koper (element)|koperion]]: Ftalocyanineblauw BN (Koper(II)-ftalocyanine)]] |} '''Ftalocyanine''' ([[Engels]]: ''Phthalocyanine'') is een [[macrocyclische verbinding|macrocyclisch molecuul]] dat onder meer als blauwe [[kleurstof]] wordt gebruikt. De vier [[stikstof]]atomen in de ring kunnen metaalionen binden, en op die manier kunnen verschillende metaalcomplexen van ftalocyanine worden gevormd, die verschillende kleuren blauw hebben. De structuur van het molecuul is verwant aan die van [[porfyrine]], een in de natuur voorkomend molecuul. De [[synthese]] van ftalocyanine vindt plaats door vier moleculen (afgeleiden van [[ftaalzuur]]) aan elkaar te koppelen, zoals in de bovenste afbeelding. Kleurstoffen op basis van ftalocyanine worden onder meer toegepast in optische opslagmedia als [[CD-R]], en in [[kunststof]]fen. [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Macrocyclische verbinding]] [[de:Phthalocyanin]] [[en:Phthalocyanine]] [[it:Ftalocianina]] [[ja:フタロシアニン]] [[pt:Fitohalocianino]] [[ru:Фталоцианины]] 75694 10398345 2007-12-06T10:45:51Z Huisma55 47051 nu wel de goede link De '''gamut''' of '''kleurengamma''' van een apparaat is de verzameling [[kleur]]en die door dat apparaat kunnen worden weergegeven. Deze verzameling kan [[kleurenruimte|driedimensionaal]] voorgesteld, met als assen RGB (rood, groen blauw), CMY (cyaan, magenta, geel) of HSV (tint, verzadiging, intensiteit). Meestal echter wordt de gamut weergegeven in een tweedimensionale ruimte (plat vlak) met als assen de tint (''hue'') en [[Verzadiging (kleur)|verzadiging]] (''saturation''). De derde as, intensiteit (''value''), speelt een ondergeschikte rol omdat die bij monitoren afhankelijk is van de (handmatig) instelbare helderheid en bij printers door de hoeveelheid licht die er op de afdruk valt. Om een '''gamut''' echter volledig weer te geven is een 3D-weergave met de 's', 'm' en 'l' assen nodig, die aangeven welke combinaties van prikkelingen mogelijk zijn van de [[kegeltje]]s van het [[menselijk oog]]. Afhankelijk van de manier waarop het apparaat de kleuren samenstelt (door additieve menging zoals bij kleurenmonitors of door subtractieve menging zoals bij kleurenprinters) ontstaat een karakteristieke vorm. Een ander gebruik van het begrip heeft betrekking op afbeeldingen: de gamut is dan de verzameling van alle kleuren die de afbeelding bevat. Bij het omzetten van de afbeelding door digitaliseren of afdrukken verandert de gamut meestal, wat het verlies van bepaalde kleuren betekent. ---- Zie ook: [[Kleurencirkel]], [[Kleurenruimte]], [[YUV]] [[Categorie:Kleur]] [[cs:Gamut]] [[da:Gamut]] [[de:Gamut]] [[en:Gamut]] [[fr:Gamut]] [[it:Gamut]] [[pl:Gamut]] [[sl:Barvni obseg]] [[zh:色域]] 16876 11021326 2008-01-26T12:47:10Z Idioma-bot 107816 robot Erbij: [[bat-smg:Geltuona]] {{infobox kleur|title=Geel|hex= FFFF00| r=255|g=255|b=0| c=-|m=-|y=-|k=-| h=60|s=100|v=100 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Geel (kleur)-article.ogg}} '''Geel''' is een [[primaire kleur|primaire]] [[kleur]] bij de [[subtractieve kleurmenging]]. Bij de [[additieve kleurmenging ]] is het een [[secundaire kleur]] die wordt verkregen door menging van [[Rood (kleur)|rood]] en [[Groen (kleur)|groen]]. Spectraal gezien zit de kleur geel tussen [[oranje (kleur)|oranje]] en groen in. Geel is de [[complementaire kleur]] van [[blauw]] in technische zin, welk blauw overeenkomt met de oudere technische term (spectraal) [[violet]]. In het [[spectrum]] vindt men geel [[licht]] bij straling met golflengtes tussen 565 en 590 [[nanometer]]. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#ffff00;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center> Van geel naar zwart[[media:Kleurenovergang_van_geel_naar_zwart.png| (grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_geel_naar_zwart_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#0033FF">FFFF00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#EEEE00" | <font color="#0033FF">EEEE00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#DDDD00" | <font color="#0033FF">DDDD00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#CCCC00" | <font color="#0033FF">CCCC00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#BBBB00" | <font color="#0033FF">BBBB00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AAAA00" | <font color="#0033FF">AAAA00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#999900" | <font color="#0033FF">999900<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#888800" | <font color="#0033FF">888800<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#777700" | <font color="#0033FF">777700<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#666600" | <font color="#0033FF">666600<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#555500" | <font color="#0033FF">555500<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#444400" | <font color="#0033FF">444400<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#333300" | <font color="#0033FF">333300<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#222200" | <font color="#0033FF">222200<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#111100" | <font color="#0033FF">111100<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#000000" | <font color="#0033FF">000000<br>&nbsp;</font> |} Van geel naar wit[[media:Kleurenovergang_van_geel_naar_wit.png| (grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_geel_naar_wit_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#000000">FFFF00<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF11" | <font color="#000000">FFFF11<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF22" | <font color="#000000">FFFF22<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF33" | <font color="#000000">FFFF33<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF44" | <font color="#000000">FFFF44<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF55" | <font color="#000000">FFFF55<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF66" | <font color="#000000">FFFF66<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF77" | <font color="#000000">FFFF77<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF88" | <font color="#000000">FFFF88<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF99" | <font color="#000000">FFFF99<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFAA" | <font color="#000000">FFFFAA<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFBB" | <font color="#000000">FFFFBB<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFCC" | <font color="#000000">FFFFCC<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFDD" | <font color="#000000">FFFFDD<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFEE" | <font color="#000000">FFFFEE<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FFFFFF<br>&nbsp;</font> |} </center> {| align="center" |----- | width="256px" | {| |----- | [[Afbeelding:Hsi-h060.png|256px]] |----- | Geel in variabele mate van [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (horizontaal) en [[intensiteit (kleur)|intensiteit]] (verticaal) |} |} ==Gebruik en gevoelswaarde== Geel is een zonnige en vrolijke kleur, als hij tenminste enigszins warm is gekleurd en wat naar het oranje neigt. Het felle koude ''knalgeel'' hierboven is echter eerder de kleur van de [[haat]]. De negatieve bijklank van geel komt ook voor in de zegswijze: ''zich groen en geel ergeren''. Veel bloemen die in de lage landen in het wild voorkomen zijn geel. Waarschijnlijk komt dit doordat bijen een voorkeur hebben voor deze kleur, en er graag op af komen. Dit geeft gele bloemen een [[evolutie|evolutionair]] voordeel boven anders gekleurde bloemen. In veel landen staat geel symbool voor het [[Paasfeest]], eeuwenlang het Christelijk hoogfeest, met o.a. de gele pauselijke vlaggen. De associatie met gele kuikens is eerder toevallig. <br>Geel was ook het symbool voor de [[Keizer van China]] en van de Chinese [[monarchie]]. De verpakking van [[Oosters]]e gerechten is vaak geel gekleurd. Geel kan met vrijwel alle kleuren goed gecombineerd worden. De combinatie geel met blauw komt echter wat goedkoop over. Dit effect wordt veelal, al dan niet bewust, uitgebuit door de commercie, als men de indruk wil wekken goedkoop te zijn. Een voorbeeld hiervan is de [[winkelketen]] Zeeman. De combinatie geel met zwart staat voor gevaar. Deze combinatie komt zelfs in de [[natuur]] voor, bijvoorbeeld de [[honingbij|bij]] en de [[wesp]]. Ook sommige gifslangen bezitten deze kleurcombinatie. <br> In de [[elektronische kleurcode]] staat geel voor het [[cijfer]] 4. Geel wordt als kleur in bijvoorbeeld de [[heraldiek]] aangeduid met [[goud]]. Goud is ook een [[liturgische kleur]] die op elk uitbundig gevierd feest gebruikt mag worden in plaats van wit. ==politiek== *Geel is de officiële kleur van [[Vaticaanstad]].<br> *Samen met zwart kan geel gezien worden als "Vlaamse" kleur; de [[Vlaamse Leeuw]] is immers zwart op een gele (gouden) achtergrond. De affiches en pamfletten van het [[Vlaams Belang]] hebben ook deze kleuren als hoofdtoon. ==HTML-kleuren== {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="2" !Nederlandse<br>naam!!HTML<br>kleurnaam!!colspan="3" |[[RGB-kleursysteem|R G B]]<br>[[Hexadecimaal|Hex]] [[code]]!!width="70%"|[[Kleur]]<br>weergave |- |colspan="6" style="background:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Gele kleuren'''</big> |- |lichtgeel ||Lightyellow ||FF||FF||E0||style="background:lightyellow;"|&nbsp; |- |&nbsp; |||Lemonchiffon ||FF||FA||CD||style="background:lemonchiffon;"|&nbsp; |- |&nbsp; ||Lightgoldenrodyellow||FA||FA||D2||style="background:lightgoldenrodyellow;"|&nbsp; |- |&nbsp; ||Papayawhip ||FF||EF||D5||style="background:papayawhip;"|&nbsp; |- |&nbsp; ||Moccasin ||FF||E4||B5||style="background:moccasin;"|&nbsp; |- |&nbsp; ||Peachpuff ||FF||DA||B9||style="background:peachpuff;"|&nbsp; |- |&nbsp; ||Palegoldenrod ||EE||E8||AA||style="background:palegoldenrod;"|&nbsp; |- |kaki ||Khaki ||F0||E6||8C||style="background:khaki;"|&nbsp; |- |[[geel (kleur)|geel]]||Yellow ||FF||FF||00||style="background:yellow;"|&nbsp; |- |[[goud]] ||Gold ||FF||D7||00||style="background:gold;"|&nbsp; |- |donkerkaki ||Darkkhaki ||BD||B7||6B||style="background:darkkhaki;"|&nbsp; |- |} {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Geel (kleur)-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Geel]] [[an:Amariello]] [[arc:ܙܪܕܐ]] [[ast:Mariellu]] [[ay:Q'illu]] [[az:Sarı]] [[bat-smg:Geltuona]] [[bg:Жълт цвят]] [[bs:Žuta]] [[ca:Groc]] [[cs:Žlutá]] [[cy:Melyn]] [[da:Gul]] [[de:Gelb]] [[el:Κίτρινο]] [[en:Yellow]] [[eo:Flava]] [[es:Amarillo]] [[et:Kollane]] [[eu:Hori]] [[fa:زرد]] [[fi:Keltainen]] [[fr:Jaune]] [[gl:Amarelo]] [[he:צהוב]] [[hr:Žuta]] [[ht:Jòn]] [[hu:Sárga]] [[id:Kuning]] [[is:Gulur]] [[it:Giallo]] [[ja:黄色]] [[jv:Kuning]] [[ko:노랑]] [[ku:Zer]] [[la:Flavus]] [[ln:Bondɔbɔ́]] [[lt:Geltona]] [[map-bms:Kuning]] [[ms:Kuning]] [[mt:Isfar]] [[nah:Cōztic]] [[nn:Gul]] [[no:Gul]] [[pl:Barwa żółta]] [[pt:Amarelo]] [[qu:Q'illu]] [[ro:Galben]] [[ru:Жёлтый цвет]] [[scn:Giarnu]] [[sh:Žuto]] [[simple:Yellow]] [[sk:Žltá]] [[sl:Rumena]] [[sr:Жута боја]] [[sv:Gul]] [[tg:Зард]] [[th:สีเหลือง]] [[tr:Sarı]] [[uk:Жовтий колір]] [[vi:Vàng (màu)]] [[vls:Geel (kleur)]] [[yi:געל]] [[zh:黄色]] [[zh-min-nan:N̂g-sek]] [[zh-yue:黃]] 404186 10930754 2008-01-19T12:15:54Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Geel 2G | Afb1 = [[Afbeelding:Yellow_2G.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₆H₁₀Cl₂O₇N₄Na₂S₂ | SMILES = | IUPAC = | AndereNamen = E107, CI18965, acid yellow 17. food yellow 5, lissaminegeel | CAS = 6359-98-4 | EINECS = 228-819-0 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= | Kleur = | Dichtheid = 0,7 | Molgewicht = 551,29 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = 120 | GoedOplIn = Water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Geel 2G''' is een gele [[Azoverbinding|azokleurstof]]. Als additief was het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E107, tegenwoordig mag het niet meer worden gebruikt. In cosmetica gebruikt heeft het [[INCI]]-code ''CI18965''. [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Chloorbenzeen]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[en:Yellow 2G]] 408328 3327729 2006-03-07T22:54:01Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Zonnegeel FCF]] 36000 10182662 2007-11-16T11:20:09Z T.vanschaik 45745 {| align="right" |----- | [[Afbeelding:geleoker.png]] |} '''Gele oker''' is een [[geel (kleur)|geel]] [[pigment]]. Het pigment behoort tot de [[aardkleur]]en. De kleur is afkomstig van gehydrateerd ijzer(III)oxide, Fe₂O₃.H₂O. De kleur kan worden omschreven als dof goud, of bruingeel. Oker, ook wel oxidegeel genoemd, kan synthetisch bereid worden uit ijzerchloride en calciumhydroxide. Als gele oker verhit wordt verdwijnt het water eruit, en ontstaat [[rode oker]]. Het natuurlijke mineraal bestaat uit silicium en klei, maar dankt zijn kleur aan het genoemde ijzeroxide. Het komt over de gehele wereld in verschillende kleurschakeringen voor, vanaf geel tot bruin en zelfs zwak blauwachtig. Het pigment is goed [[dekkend]] en uitstekend [[lichtecht]] in alle [[schildertechniek]]en. In olieverf is oker een snel drogende kleur en is daarom nuttig bij gebruik als [[onderschildering]]. De gele kleur van een onderschildering met oker zal door het hele schilderij heen schemeren en het een bepaalde warmte geven. Het woord oker stamt van het [[Grieks]]e woord ''ochros'' dat ''geelachtig'' betekent. Rode en gele oker pigmenten worden op veel plaatsen gewonnen, zo ook aan het aardoppervlak in [[Minas Gerais]] in [[Brazilië]]. In de Amerikaanse staat [[Virginia (staat)|Virginia]] wordt oker in open mijnen met de hand opgeraapt. In de omgeving van de Franse plaats [[Roussillon (Vaucluse)|Rousillon]] wordt ook veel oker in de bodem aangetroffen. Ook in Australië wordt oker gevonden, waar de [[Aborigines (Australië)|Aboriginals]] het gebruikten om hun lichaam te kleuren. Ook in Nederland treft men wel okerkleurige grond aan. Het is dan ook een kleurstof die sinds de oudheid in schilderkunst wordt gebruikt. [[Categorie:Pigment]] [[bg:Охра]] [[da:Okker]] [[de:Ocker]] [[el:Ώχρα]] [[en:Ochre]] [[eo:Okra]] [[es:Ocre]] [[fa:اخرایی (رنگ)]] [[fi:Okra (väri)]] [[fr:Ocre]] [[he:אוכרה]] [[ko:황토색]] [[lt:Ochra]] [[nah:Cuappachtli]] [[no:Oker]] [[pl:Ochra]] [[ru:Охра]] [[simple:Ochre]] [[sk:Oker]] [[sv:Ockra]] [[uk:Вохра]] 18119 10940384 2008-01-20T02:16:57Z Alexbot 146624 robot Erbij: [[ms:Kelabu]] {{infobox kleur|textcolor=white| title= Grijs| hex= 808080 | r=128|g=128|b=128| c=0|m= 0|y= 0|k= 50| h=-|s=0|v=50| spelling=kleuer }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Grijs-article.ogg}} '''Grijs''' is geen [[kleur]] die tot de [[elektromagnetisch spectrum|spectrale kleuren]] behoort. Het is in de [[subtractieve kleurmenging]] een mengsel van zwart en wit; in de [[additieve kleurmenging]] wit licht van een lage [[Intensiteit (kleur)|intensiteit]]. Toch wordt grijs algemeen als een kleur ervaren. Het is echter geen [[bonte kleur]]. Hieronder een middentoon grijs: <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#888888;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center> Van donker naar licht [[media:Kleurenovergang_van_zwart_naar_wit.png|(grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_zwart_naar_wit_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br> </font> | bgcolor="#111111" | <font color="#C0C0C0">111111<br> </font> | bgcolor="#222222" | <font color="#C0C0C0">222222<br> </font> | bgcolor="#333333" | <font color="#C0C0C0">333333<br> </font> | bgcolor="#444444" | <font color="#C0C0C0">444444<br> </font> | bgcolor="#555555" | <font color="#C0C0C0">555555<br> </font> | bgcolor="#666666" | <font color="#C0C0C0">666666<br> </font> | bgcolor="#777777" | <font color="#C0C0C0">777777<br> </font> | bgcolor="#888888" | <font color="#C0C0C0">888888<br> </font> | bgcolor="#999999" | <font color="#C0C0C0">999999<br> </font> | bgcolor="#AAAAAA" | <font color="#C0C0C0">AAAAAA<br> </font> | bgcolor="#BBBBBB" | <font color="#C0C0C0">BBBBBB<br> </font> | bgcolor="#CCCCCC" | <font color="#C0C0C0">CCCCCC<br> </font> | bgcolor="#DDDDDD" | <font color="#C0C0C0">DDDDDD<br> </font> | bgcolor="#EEEEEE" | <font color="#C0C0C0">EEEEEE<br> </font> | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#C0C0C0">FFFFFF<br> </font> |} </center> De tabel hierboven zijn neutrale grijze kleuren. Door toevoeging van meer rood, geel of blauw kunnen grijzen met meer karakter worden gemaakt: <center> {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#998888" | <font color="#C0C0C0">998888<br> </font> | bgcolor="#888888" | <font color="#C0C0C0">888888<br> </font> | bgcolor="#889988" | <font color="#C0C0C0">889988<br> </font> | bgcolor="#888888" | <font color="#C0C0C0">888888<br> </font> | bgcolor="#888899" | <font color="#C0C0C0">888899<br> </font> |} </center> ==Gebruik en gevoelswaarde== Grijs heeft een imago dat samenhangt met saaiheid en kleurloosheid. Toch is grijs wel eens positief, bijvoorbeeld in het lied ''ik heb eerbied voor jouw grijze haren....''. De kleur grijs is een mengeling van wit en zwart die respectievelijk het goede en het kwade, of (in het algemeen) twee tegengestelden symboliseren. Grijs symboliseert dus ook twijfel, een gespletenheid, een evenwicht tussen de zaken. Men spreekt ook van een grijs personage, of een personage dat op verschillende vlakken (bv. op psychologisch vlak) evolueert, en is het tegenovergestelde van een zwartwitpersonage. Maar een grijs bestaan is een leven zonder kleur, met kraak, noch smaak. Een grijze lucht betekent vaak dat het regenachtig en miezerig [[weer (meteorologie)|weer]] is. Grijze kleding kan echter daarentegen zeer gedistingeerd overkomen. Een man die een grijs kostuum draagt met een rode das zal hiermee willen uitdrukken dat hij erg betrouwbaar is. In de [[elektronische kleurcode]] staat grijs voor het [[cijfer]] 8. ==Grijs in de taal== *''Het grijze verleden'' - erg lang geleden *''Een grijsaard'' - een oude man *De [[grijze vloot]] {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Grijs-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[an:Griso]] [[ay:Uqi]] [[ca:Gris]] [[cs:Šedá]] [[da:Grå]] [[de:Grau]] [[el:Γκρι]] [[en:Grey]] [[eo:Griza]] [[es:Gris]] [[eu:Gris]] [[fa:خاکستری]] [[fi:Harmaa]] [[fr:Gris]] [[he:אפור]] [[ht:Gri]] [[id:Abu-abu]] [[it:Grigio]] [[ja:灰色]] [[ko:회색]] [[la:Canus]] [[lt:Pilka]] [[map-bms:Abu-Abu]] [[ms:Kelabu]] [[nn:Grå]] [[no:Grå]] [[nrm:Gris]] [[pdc:Groh]] [[pl:Szary]] [[pt:Cinza (cor)]] [[qu:Uqi]] [[ru:Серый цвет]] [[simple:Gray]] [[sk:Sivá]] [[sv:Grå]] [[th:สีเทา]] [[tr:Gri]] [[uk:Сірий колір]] [[vi:Xám]] [[zh:灰色]] 16914 10602348 2007-12-24T13:48:33Z TXiKiBoT 85447 robot Erbij: ms Eraf: ug Anders: af, sl {{infobox kleur| title= Groen | hex= 00FF00| r= 0|g=255|b= 0 | c=100|m=0|y=100|k=0| h=120|s=100|v=100 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Groen (kleur)-article.ogg}} '''Groen''' is een [[secundaire kleur|secundaire]] [[kleur]] bij de [[subtractieve kleurmenging]]. In het systeem van [[additieve kleurmenging]] is groen echter een van de [[primaire kleur]]en. Spectraal gezien zit de kleur groen tussen geel en [[cyaan]] in. Groen is de [[complementaire kleur]] van [[magenta (kleur)|magenta]]. Binnen het [[spectrum]] vindt men groen [[licht]] bij [[golflengte]]s rond 550 [[nanometer]]. Groen is de in de natuur meest voorkomende kleur. [[Planten]] zijn groen doordat zij [[chlorofyl]] bevatten. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#0c0;margin-left:2cm;margin-right:2cm"></div> <center> Van geel naar groen [[media:Kleurenovergang_van_geel_naar_groen.png|(grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang van geel naar groen - klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#C0C0C0">FFFF00<br> </font> | bgcolor="#EEFF00" | <font color="#C0C0C0">EEFF00<br> </font> | bgcolor="#DDFF00" | <font color="#C0C0C0">DDFF00<br> </font> | bgcolor="#CCFF00" | <font color="#C0C0C0">CCFF00<br> </font> | bgcolor="#BBFF00" | <font color="#C0C0C0">BBFF00<br> </font> | bgcolor="#AAFF00" | <font color="#C0C0C0">AAFF00<br> </font> | bgcolor="#99FF00" | <font color="#C0C0C0">99FF00<br> </font> | bgcolor="#88FF00" | <font color="#C0C0C0">88FF00<br> </font> | bgcolor="#77FF00" | <font color="#C0C0C0">77FF00<br> </font> | bgcolor="#66FF00" | <font color="#C0C0C0">66FF00<br> </font> | bgcolor="#55FF00" | <font color="#C0C0C0">55FF00<br> </font> | bgcolor="#44FF00" | <font color="#C0C0C0">44FF00<br> </font> | bgcolor="#33FF00" | <font color="#C0C0C0">33FF00<br> </font> | bgcolor="#22FF00" | <font color="#C0C0C0">22FF00<br> </font> | bgcolor="#11FF00" | <font color="#C0C0C0">11FF00<br> </font> | bgcolor="#00FF00" | <font color="#C0C0C0">00FF00<br> </font> |} Van blauw naar groen [[media:Kleurenovergang_van_blauw_naar_groen.png| (grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang van blauw naar groen - klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">0000FF<br> </font> | bgcolor="#0011EE" | <font color="#C0C0C0">0011EE<br> </font> | bgcolor="#0022DD" | <font color="#C0C0C0">0022DD<br> </font> | bgcolor="#0033CC" | <font color="#C0C0C0">0033CC<br> </font> | bgcolor="#0044BB" | <font color="#C0C0C0">0044BB<br> </font> | bgcolor="#0055AA" | <font color="#C0C0C0">0055AA<br> </font> | bgcolor="#006699" | <font color="#C0C0C0">006699<br> </font> | bgcolor="#007788" | <font color="#C0C0C0">007788<br> </font> | bgcolor="#008877" | <font color="#C0C0C0">008877<br> </font> | bgcolor="#009966" | <font color="#C0C0C0">009966<br> </font> | bgcolor="#00AA55" | <font color="#C0C0C0">00AA55<br> </font> | bgcolor="#00BB44" | <font color="#C0C0C0">00BB44<br> </font> | bgcolor="#00CC33" | <font color="#C0C0C0">00CC33<br> </font> | bgcolor="#00DD22" | <font color="#C0C0C0">00DD22<br> </font> | bgcolor="#00EE11" | <font color="#C0C0C0">00EE11<br> </font> | bgcolor="#00FF00" | <font color="#C0C0C0">00FF00<br> </font> |} Groen van donker naar licht [[media:Kleurenovergang_van_zwart_naar_lichtgroen.png| (grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_zwart_naar_lichtgroen_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br> </font> | bgcolor="#001100" | <font color="#C0C0C0">001100<br> </font> | bgcolor="#002200" | <font color="#C0C0C0">002200<br> </font> | bgcolor="#003300" | <font color="#C0C0C0">003300<br> </font> | bgcolor="#004400" | <font color="#C0C0C0">004400<br> </font> | bgcolor="#005500" | <font color="#C0C0C0">005500<br> </font> | bgcolor="#006600" | <font color="#C0C0C0">006600<br> </font> | bgcolor="#007700" | <font color="#C0C0C0">007700<br> </font> | bgcolor="#008800" | <font color="#C0C0C0">008800<br> </font> | bgcolor="#009900" | <font color="#C0C0C0">009900<br> </font> | bgcolor="#00AA00" | <font color="#C0C0C0">00AA00<br> </font> | bgcolor="#00BB00" | <font color="#C0C0C0">00BB00<br> </font> | bgcolor="#00CC00" | <font color="#C0C0C0">00CC00<br> </font> | bgcolor="#00DD00" | <font color="#C0C0C0">00DD00<br> </font> | bgcolor="#00EE00" | <font color="#C0C0C0">00EE00<br> </font> | bgcolor="#00FF00" | <font color="#C0C0C0">00FF00<br> </font> |} </center> ==Gebruik en gevoelswaarde== *Groen geeft vooral een associatie met fris en vers, en verder met prilheid en natuurlijkheid. Het is ook de kleur van de [[hoop]] en de [[vrede]]. *Sinds het ontstaan van de [[milieubeweging]] heeft deze de kleur groen als symbool gebruikt. De laatste jaren is dit ook in de naam van [[politieke partij]]en terecht gekomen zoals [[GroenLinks]], [[Groen!]] of [[de Groenen (Nederland)|de Groenen]]. Ook worden producten en processen groen genoemd als ze gunstig zouden zijn voor het milieu: [[groene stroom]], [[groen gas]]. *Als [[liturgische kleur]] wordt groen gebruikt op [[zondag]]en door het jaar na [[Epifanie]] en na het feest van de Heilige [[Drie-eenheid]]. Het feest van de heilige Drie-eenheid zelf heeft als liturgische kleur [[wit]]. *In Nederland gebruiken ook [[Democraten 66|D66]] en het [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]] de kleur groen. *Groen was ook de politieke kleur van de [[Christene Volkspartij]] van de Belgische priester [[Adolf Daens]]. *Groen is ook de traditionele kleur van de [[Islam]]. *Groen is een van de [[Pan-Afrikaanse kleuren]]. *De nationale vlag van [[Libië]] is geheel groen van kleur. *Een groene vijfpuntige ster is het symbool van de [[Esperanto]]beweging. *Groen als gebruik in een [[sein]] betekent rijden. Op deze manier wordt het ook in verkeerslichten gebruikt. *In de scheepvaart is het navigatielicht aan [[stuurboord]] groen ([[bakboord]] is rood). *Vanwege de mogelijkheden van [[camouflage]] wordt groen veel gebruikt in [[uniform]]en van soldaten, met name voor de landmacht. *[[Yoghurt]] zit meestal in een groene verpakking, in tegenstelling tot [[melk (drank)|melk]] (blauw) en [[karnemelk]] (rood). *In de [[elektronische kleurcode]] staat groen voor het [[cijfer]] 5. *Eén van de moeilijkste aspecten van het realistisch [[schilderkunst|schilderen]] van een landschap is het gebruik van de juiste kleuren groen. In de werkelijkheid zijn er talloze nuances groen. Om een natuurlijke kleur te bereiken kan feitelijk nooit de [[verf]] direct uit de [[tube]] gebruikt worden, maar moet altijd met andere kleuren gemengd worden. ===Groen in de taal=== *''Groene vingers'' - goed met planten om kunnen gaan *''Hij is een groentje'' - hij komt net kijken en is zeer onervaren *''Hij is nog zo groen als gras'' - variant op het bovenstaande *''Groen achter de oren zijn'' - variant op het bovenstaande *''Een oude bok lust nog wel een groen blaadje'' - een oude man wil graag een jonge minnares *''Hij ziet groen van jaloezie'' *''Ontgroenen'' - het jonge en onervarene wegnemen, gebruik in studentenverenigingen *''Het gras aan de overzijde is altijd groener'' - de situatie van anderen schijnt beter dan de eigen situatie *''Rijp en groen'' - geschikt en ongeschikt *''Groen en geel zien'' - misselijk zijn, figuurlijk: erg kwaad zijn {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Groen (kleur)-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Groen]] [[an:Berde]] [[ar:أخضر]] [[arc:ܝܪܘܩܐ]] [[ay:Ch'uxña]] [[az:Yaşıl]] [[bg:Зелен цвят]] [[bs:Zelena]] [[ca:Verd]] [[cs:Zelená]] [[cy:Gwyrdd]] [[da:Grøn]] [[de:Grün]] [[el:Πράσινο]] [[en:Green]] [[eo:Verdo]] [[es:Verde]] [[et:Roheline]] [[eu:Berde]] [[fa:سبز]] [[fi:Vihreä]] [[fr:Vert]] [[gl:Verde]] [[he:ירוק]] [[ht:Vèt]] [[hu:Zöld]] [[id:Hijau]] [[it:Verde]] [[ja:緑]] [[jv:Ijo]] [[ko:녹색]] [[ku:Kesk]] [[la:Viridis]] [[lb:Gréng]] [[ln:Lángi la mpɔndú]] [[lt:Žalia]] [[mk:Зелена боја]] [[mr:हिरवा]] [[ms:Hijau]] [[mt:Aħdar]] [[nah:Xoxoctic]] [[nds:Gröön]] [[nn:Grøn]] [[no:Grønn]] [[nrm:Vèrt]] [[pl:Barwa zielona]] [[pt:Verde]] [[qu:Q'umir]] [[ro:Verde]] [[ru:Зелёный цвет]] [[scn:Virdi]] [[simple:Green]] [[sk:Zelená]] [[sl:Zelena]] [[sr:Зелена боја]] [[su:Héjo]] [[sv:Grön]] [[tg:Сабз]] [[th:สีเขียว]] [[tr:Yeşil]] [[uk:Зелений колір]] [[ur:سبز]] [[vi:Xanh lá cây]] [[yi:גרין]] [[zh:綠色]] [[zh-min-nan:Chheⁿ-sek]] 38010 5648869 2006-10-31T16:41:49Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: Transparantie {| align="right" |----- | [[Afbeelding:groeneaarde.png]] |} '''Groene aarde''', ook wel '''terre verte''' genoemd is een [[Groen (kleur)|groen]] pigment dat in de [[schilderkunst]] wordt gebruikt. De kleur is zacht en bescheiden matgroen, zodat de kleur vooral geschikt is voor de schaduwen in een [[onderschildering]]. De kleur van de natuurlijke aarde is echter sterk variabel. Omdat het de [[complementaire kleur]] is van roze, is het vooral geschikt voor een onderschildering van de schaduwen van de huid bij het schilderen van een portret bijvoorbeeld. Vooral in de Middeleeuwen werd de kleur op die manier gebruikt. Groene aarde heeft weinig [[kleurkracht]]. Bovendien is de verf [[transparantie (optiek)|transparant]]. Groene aarde behoort tot de [[aardkleur]]en en droogt snel in [[olieverf]]. Groene aarde ontstaat door verwering van mineralen zoals [[augiet]] of [[hoornblende]]. De kleurgevende stof is een silicaat van aluminium, magnesium, ijzer en wisselt in samenstelling. De chemische formule luidt:<br> K[(CAl, Fe^III), (Fe^II, Mg)] (AlSi₃, Si₄) O₁₀(OH)₂. Bij verhitting wordt de kleur bruin, dan ontstaat het weinig gebruikte gebrande groene aarde. Groene aarde wordt toegepast sinds de oudheid en is in Romeinse [[fresco (schilderterm)|fresco]]'s al aangetroffen. Het wordt gewonnen in centraal Europa (Tsjechië), bij [[Verona (Italië)|Verona]] in Italië en in Frankrijk en in Cyprus. De kleur wordt echter tegenwoordig vooral synthetisch gemaakt. De in de bodem aangetroffen afzettingen zijn van marine oorspong en waarschijnlijk deels organische. Vanwege de vindplaats bij Verona wordt het pigment ook wel [[Veronese groen]] genoemd, maar dit is feitelijk een ander pigment, genoemd naar de schilder [[Paolo Veronese]]. [[Categorie:Pigment]] 831254 7531280 2007-04-02T13:25:25Z Erik1980 46867 +{{xbeg|verkeer & vervoer|2007|04|02}} [[Afbeelding:Porsche 968 1.jpg|center|right|thumb|Porsche 968 Cabrio]] Guards Red is een kleurcode die gebruikt wordt bij de merken [[Porsche]] en [[Audi]]. De kleur kreeg de naam toen deze twee merken samen begonnen aan de [[Porsche 924]] (later de [[Porsche 944]] en [[Porsche 968]]). Guards Red wordt soms ook ''Porscherood'' genoemd. [[Categorie:Kleur|Guards Red]]. {{xbeg|verkeer & vervoer|2007|04|02}} 190383 9931924 2007-10-25T23:58:24Z SieBot 36085 robot Erbij: [[sl:Barvni model HSV]] <!-- [[Image:Color cones.png|right|300px|Color cones]] --> '''HSL''' (of '''HLS''', van het Engelse: '''Hue, Saturation, Lightness''') is een '''kleurruimte''' die gebruikt wordt om kleuren te definiëren, en om om te zetten van/naar [[RGB]]-kleuren. De term 'Lightness' wordt soms verwisseld met 'Luminance' of 'Intensity'. Dit laatste geeft de afkorting '''HSI''', waarmee dus ditzelfde systeem wordt bedoeld. [[HSV (kleurruimte)|HSV (=HSB)]] is een ''ander'' kleursysteem met een vergelijkbare opzet en gebruik. ==Drie dimensies== [[Afbeelding:Kleurenkegel HSL.png|thumb|300px|''3D-kleurenkegel'']] Het weergeven van kleuren met de drie dimensies, zoals in HSL, levert een [[driedimensionaal model]] op (vandaar: ruimte) waarin elke kleur een eigen punt heeft. Zo is de [[RGB]]-kleurruimte een kubus, met op elke kleur-as Rood, Groen, Blauw een intensiteit van die kleur (0-100%, of hexadecimaal 00-FF). De HSL-ruimte heeft de vorm van een ''dubbele kegel''. De twee toppen vertegenwoordigen zwart en wit. De dimensies zijn: * '''Hue''' (Nederlands: tint), is wat we gewoonlijk 'kleur' noemen. ::In het HSL-model is de kleur uitgezet in een cirkelvorm om de centrale as. Het aantal graden geeft eenduidig een tint aan. Een volle omgang van 360° over zo'n cirkel doorloopt precies de kleuren van de regenboog. * '''Saturation''' (Nederlands: verzadiging). ::De verzadiging wordt aangegeven als de afstand tot de centrale as, in procenten (100% = de buitenrand halverwege; 0% is de centrale as, die alleen maar grijs is). * '''Lightness''' (Nederlands: helderheid, lichtheid, grijsheid) is de licht/donkerheid van een kleur, lopend van zwart naar wit. ::Deze maat wordt aangegeven op de centrale as van het model, in procenten (100% = de witte top). ==Omzetten van RGB naar HSL== Vanuit een RGB-kleur kan de HSL-waarde als volgt berekend worden. <!--(PM formule Hue-waarde nog in te vullen; evt uit HSV/HSB-artikel)--> :<math>\begin{array}{rlc} \mathrm{Saturation} &= & \max \{R,G,B\} - \min \{R,G,B\} \\ \mathrm{Lightness} &= \tfrac 1 2 &(\max \{R,G,B\} + \min \{R,G,B\}) \end{array}</math> De HSV/HSB-waarden verschillen niet in Hue-waarde, maar wel in S- en V-waarde: HSV/HSB: :<math>\begin{array}{rl} \mathrm{Saturation} &= 1 - \tfrac{\min\{R,G,B\}}{\max\{R,G,B\}} \\ \mathrm{Value} &= \max \{R,G,B\} \end{array}</math> ==Vergelijking van HSL en HSV/HSB== De definitie van de H-waarde is identiek. De begrippen Saturation zijn verschillend (hoewel wel met hetzelfde woord); de derde component is verschillend en heeft een andere naam: Lightness versus Value. HSL komt in het gebruik sterk overeen met HSV/HSB. HSL heeft een (nog) betere weergave van en onderscheid tussen de menselijke begrippen 'verzadiging' en 'helderheid'. Daarom ook wordt HSL verkozen door ontwerpers en artiesten. <!-- nog even niet vertaald, misschien morgen met een helder (=bright) en leeg (=unsaturated) hoofd ;-) 23/5/2005 --> <!-- * In HSL, the Saturation component always goes from fully saturated color to the equivalent gray (in HSV, with V at maximum, it goes from saturated color to white, which may be considered counterintuitive). * The Lightness in HSL always spans the entire range from black through the chosen hue to white (in HSV, the V component only goes half that way, from black to the chosen hue). In software, a hue-based color model (HSV or HSL) is usually presented to the user in the form of a linear or circular hue chooser and a two-dimensional area (usually a square or a triangle) where you can choose saturation and value/lightness for the selected hue. With this representation, the difference between HSV or HSL is irrelevant. However, many programs also let you select a color via linear sliders or numeric entry fields, and for those controls, usually either HSL or HSV (not both) are used. HSV is traditionally more common. Here are some examples: --> * Computertoepassingen die HSL gebruiken: ** [[Inkscape]] (vanaf versie 0.42) ** [[Paint Shop Pro]] ** [[Microsoft Windows|Windows]] kleurkiezer systeemkleuren ** De [[Cascading Style Sheets|CSS]]3 specificatie * Computertoepassingen die HSV/HSB gebruiken zijn: ** Adobe graphic applications ([[Adobe Illustrator|Illustrator]], [[Adobe Photoshop|Photoshop]] en andere) ** [[GIMP]] ** Apple [[Mac OS X]] kleurkiezer systeemkleuren ** [[Xara Xtreme]] == Voorbeelden == {| border=1 cellspacing=4 cellpadding=4 |align=center|'''RGB (*100%)''' |align=center|'''RGB (dec)''' |align=center|'''HSL''' |align=center|'''HSV/HSB''' |align=center|'''Resultaat''' |- |(1, 0, 0) |(255, 0, 0) |(0&#176;, 1, 0.5) |(0&#176;, 1, 1) | style="background:#ff0000;" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |- |(0.5, 1, 0.5) |(127, 255, 127) |(120&#176;, 0.5, 0.75) |(120&#176;, 0.5, 1) | style="background:#80ff80;" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |- |(0, 0, 0.5) |(0, 0, 127) |(240&#176;, 0.5, 0.25) |(240&#176;, 1, 0.5) | style="background:#000080;" | &nbsp;&nbsp;&nbsp; |} ==Externe links== * http://www.w3.org/TR/css3-color/#hsl-color Uitleg van HSL en verschil met RGB * http://www.easyrgb.com/math.php?MATH=M19#text19 EasyRGB.com Geeft formules om kleuren te converteren van en naar RGB {{Kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[en:HSL color space]] [[es:Modelo de color HSL]] [[fr:Teinte saturation lumière]] [[ja:HLS色空間]] [[pl:HLS]] [[ru:HSL]] [[sl:Barvni model HSV]] 190315 9801519 2007-10-14T13:27:21Z JAnDbot 54132 robot Eraf: [[en:HSV color space]] '''HSV''' (van het Engels: '''Hue, Saturation, Value''') is een model om '''kleuren''' te kunnen beschrijven, met name in verband met de andere kleurruimte [[RGB]]. Omdat de beschrijving in drie dimensies gebeurt, spreekt met van een [[kleurruimte]]. Ditzelfde model wordt ook aangeduid met '''HSB''' (voor Hue, Saturation, Brightness). <!-- [[Image:Hsv_sample.png|frame|HSV color space as a color wheel]] --> De HSV kleurruimte werd in [[1978]] opgezet door [[Alvy Ray Smith]]. Het is een [[niet-lineaire]] [[transformatie (wiskunde)|omzetting]] vanuit de kleurruimte [[RGB]]. 'HSV' en 'HSB' zijn twee namen voor ditzelfde model, echter [[HSL (kleurruimte)|HSL]] is een ander model. [[Afbeelding:HSV cone.jpg|thumb|320px|De HSV-kleurruimte voorgesteld als kegel]] ==Drie dimensies== De volgende drie componenten, die onafhankelijk van elkaar vastgesteld kunnen worden, bepalen samen de kleur: * '''Hue''' (Nederlands: [[tint]]), is wat we gewoonlijk 'kleur' noemen, zeg een punt op de regenboog. ::In het HSV-model wordt de kleur uitgezet op een cirkel, en wordt de plek aangeduid in [[booggraad|graden]]: Hue loopt dus van 0 tot 360 (graden). * '''Saturation''' (Nederlands: [[Verzadiging (kleur)|verzadiging]]) dit geeft een hoeveelheid (of felheid) van een kleur aan. ::Wordt uitgedrukt in procenten, en loopt van 0% (flets, grijs) naar 100% (volle kleur). * '''Value''' of Brightness (Nederlands: [[intensiteit (kleur)|intensiteit]]): staat voor de lichtheid van de kleur. :: Wordt uitgedrukt in procenten, en loopt van 0% (zwart) naar 100% (wit). == Weergave van het HSV-model == Het HSV-model wordt vaak gebruikt in computergebaseerd grafisch ontwerpen. De ontwerper kiest eerst de 'volle kleur' (hue) uit de kleurcirkel, en kan daarna de andere twee nuances (saturation en value) aangeven. Deze werkwijze sluit gewoonlijk aan bij het ontwerpproces, waarbij de basiskleur bepalend is. Na een dergelijk ontwerpkeuze is de technische omzetting naar RGB-waarden een eenduidige berekening. <!-- [[Image:HSV_cone.jpg|thumb|300px|HSV color space as a conical object]] --> <!-- [[Image:HSV_cylinder.jpg|thumb|300px|HSV color space as a cylindrical object]] --> == HSV en de menselijke kleurindruk == Een voordeel van HSV boven andere kleurruimtes als [[RGB]] of [[CMYK]] is dat HSV sterker overeenkomt met hoe mensen kleuren ''ziet''. RGB en CMYK gaan uit van basiskleuren (in licht of pigment) die gemengd worden. Voor beeldscherm of drukwerk is dit nuttig, maar het menselijk oog en de menselijke indruk is eerder gebaseerd op de drie HSV-dimensies (voor de mens: kleurnaam, helderheid, grijsheid). In dit opzicht is de kleurruimte [[HSL (kleurruimte)|HSL]] zelfs nog beter. == Omzetting van RGB naar HSV == Voor deze omzetting geldt het volgende: * De RGB-kleuren '''R''', '''G''', '''B''' hebben elk een waarde 0.0 - 1.0 (niet hexadecimaal 00 - FF) * '''MAX''' en '''MIN''' zijn respectievelijk maximum en minimum van deze drie waarden (R, G, B). * De drie waarden in '''H''', '''S''', '''V''' zijn dan als volgt te bepalen: <br> :<math>H = \left\{ \begin{matrix} \left( 0 + \frac {G - B} {MAX - MIN} \right) \times 60, & \mbox{if } R = MAX \\ \left( 2 + \frac {B - R} {MAX - MIN} \right) \times 60, & \mbox{if } G = MAX \\ \left( 4 + \frac {R - G} {MAX - MIN} \right) \times 60, & \mbox{if } B = MAX \end{matrix}\right. </math> :<math>S = \frac {MAX - MIN} {MAX}</math> :<math>V = MAX \,</math> <br><br> De resulterende waarden zijn '''H''' (0.0 - 360.0; of vaker rond = modulo 360), '''S''' en '''V''' (ieder 0.0 - 1.0). Bijzondere uitkomsten: <!-- m.i. moet dit vooraf, voor correcte doorloop functies. --> : Als MAX = MIN, dan is S = 0. Dit is een grijskleur, waarin geen tint (H) zichtbaar is. Dit kan dan elke tint zijn zonder effect. : Als MAX = 0 dan is V = 0. Dit is zwart, en zowel tint als verzadiging hebben geen effect. 'Er is maar één kleur zwart'. <!-- Een tip in en: verwijst hier naar conische afbeelding --> == Omzetting van HSV naar RGB == De omzetting in deze richting verloopt als volgt: * Een HSV-kleur heeft de waarden <math>H \in [0, 360]</math>, <math>S \in [0, 1]</math> en <math>V \in [0, 1]</math>. * De RGB-waarden ''R'', ''G'' en ''B'' zijn dan als volgt te bepalen: # Als S = 0: R = G = B = V. Dit is een grijswaarde, H is irrelevant (kan alles zijn, is niet zichtbaar). # Als S ≠ 0: :<math>H_i = \left \lfloor \tfrac{H}{60} \right \rfloor</math> :<math>f = \tfrac{H}{60} - H_i</math> :<math>\begin{array}{rl} p &= V ( 1 - S ) \\ q &= V ( 1 - f S ) \\ t &= V \left ( 1 - ( 1 - f ) S \right )\\ \end{array}</math> :En gebruik dan de volgende tabel voor toekenning van RGB-waarden: :{| class="prettytable" width="30%" ! ''H''_i || ''R'' || ''G'' || ''B'' |-- | 0 || ''V'' || ''t'' || ''p'' |-- | 1 || ''q'' || ''V'' || ''p'' |-- | 2 || ''p'' || ''V'' || ''t'' |-- | 3 || ''p'' || ''q'' || ''V'' |-- | 4 || ''t'' || ''p'' || ''V'' |-- | 5 || ''V'' || ''p'' || ''q'' |} R, G en B zijn op de schaal 0,0 .. 1,0 (dus niet hexadecimaal 00 .. FF) == Omzetting naar radiogolven == De HSV kleurruimte heeft geen 1-op-1 vertaling met het warmteniveau zoals dat gemeten kan worden in met radiometrie, en die beschreven wordt in golflengtes en amplitudes. Maar er is wel een indicatieve ''benadering'' te geven: * Hue (tint) is de dominante golflengte; * Desaturation (verzadiging; hier non-verzadiging, dwz grijsheid) is de spreiding om de dominante golflengte; * Value (helderheid) is weergave van de amplitude. == Zie ook == * [[HSL (kleurruimte)]] {{Sjabloon:kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[cs:HSV]] [[de:HSV-Farbraum]] [[es:Modelo de color HSV]] [[fi:HSV]] [[fr:Teinte Saturation Valeur]] [[gl:HSV]] [[it:Hue Saturation Brightness]] [[ja:HSV色空間]] [[ko:HSV 색 공간]] [[lt:ACC]] [[pl:HSV (grafika)]] [[pt:HSV]] [[ru:HSV]] [[sv:NMI]] [[tr:HSV renk uzayı]] [[vi:Không gian màu HSB]] [[zh:HSV色彩属性模式]] 388733 11150583 2008-02-05T12:13:12Z Aiko 37986 dat valt wel mee De '''haarkleur''' van mensen wordt door twee [[pigment]]types bepaald. Het donkere [[melanine|eumelanine]] en het lichte feomelanine verschillen in verhouding tot elkaar, waardoor het in menselijk [[haar (zoogdier)|haar]] in circa 11 tot 12 kleurtinten kan variëren, van zwart tot lichtblond. ==Etniciteit== De [[etniciteit|etnische]] distributie van kleuren is historisch gezien verdeeld naar geografisch gebied. Diep bruin en zwart prevaleren in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Zuid-Europa, terwijl nog diepere tinten van zwart voorkomen in zowel Oost-Azië en Zuid-Azië als in tropisch (sub-Sahara) Afrika en Amerika. Lichter bruin is gebruikelijker in West-, Centraal- en Oost-Europa, geel/blond in Noord-Europa, en [[rood haar|roodachtig]] op de Britse eilanden. Er bestaan echter aanmerkelijke verschillen in haarkleur en textuur tussen personen van vergelijkbare etniciteit, en door migraties en wereldwijd reizen is de diversiteit van haareigenschappen in veel landen toegenomen. Bij sommige individuen ontbreekt het pigment in het haar; dit [[albinisme]] (waarvan diverse varianten bestaan) resulteert in een gedeeltelijk of geheel witte huid, wit haar en/of rode ogen. ==Genetische opbouw== Minstens twee [[gen]]enparen sturen de kleur van menselijk haar. Een gen, het bruin/blond-paar, heeft een [[dominant (genetica)|dominante]] bruin [[allel]] en een [[recessief (genetica)|recessieve]] blonde allel. Als iemand drager is van het bruine allel, dan zal deze persoon bruin haar hebben; zo niet, dan is hij blond. Dit verklaart ook waarom twee bruinharige ouders een blond kind kunnen produceren. Het ander paar is het niet-rood/rood paar, waarbij de "niet-rood"-allel (die de productie van melanine onderdrukt) dominant is, en de allel voor rood haar recessief. Aangezien de twee paren samen de haarkleur bepalen, heeft een persoon met twee kopieën van het rood haar allel rood haar, maar dat zal respectievelijk [[kastanjebruin]] of licht [[rossig]] oranje zijn, afhankelijk van de bruine tot lichtblonde invloed van het "eerste" genenpaar. Maar het twee-genenmodel kan niet verklaren waardoor de verschillende schakeringen van bruin, blond of rood voorkomen (bijvoorbeeld, [[platinablond]] versus [[donkerblond]]), noch waarom het haar van het ene blonde kind bruin wordt tijdens de groei, terwijl het andere kind blond blijft. Sommige onderzoeken tonen meerdere genenparen aan die van invloed zijn op de lichte versus donkere haarkleur in een cumulatief effect. Daarom: hoe meer van de dominante, donkere genenparen er aanwezig zijn, des te donkerder zal het haar zijn. ==Vergrijzing== [[Afbeelding:Walmor Chagas.jpg|thumb|180px|Walmor Chagas, Braziliaans acteur met wit haar]] Naarmate men ouder wordt, treedt een natuurlijke kleurverandering op; het haar wordt eerst grijs, dan wit. Vaak zet dit proces in rond het veerstigste levensjaar, maar het kan ook in de tienerjaren of zelfs al eerder optreden. Dit schijnt nagenoeg geheel te wijten te zijn aan genetische oorzaken. Soms wordt iemand zelfs met grijs haar geboren; ook dit is een kwestie van aanleg. Deze kleurverandering vindt haar oorzaak in de geleidelijke afname van pigment, naarmate er in de haarwortel minder [[melanine]] wordt geproduceerd; nieuwe haren groeien dan aan zonder pigment. Voor deze vergrijzing schijnen twee [[gen]]en verantwoordelijk te zijn. De [[stamcellen]] aan de basis van de haarzakjes produceren [[melanocyt]]en: dat zijn de cellen die het pigment in het haar en de huid aanmaken en opslaan. Het afsterven van melanocyt-stamcellen is er de oorzaak van dat het haar grijs begint te worden. Er bestaan geen speciale diëten, voedingssupplementen, [[vitamine]]s of [[Proteïne|eiwitten]] waarvan is aangetoond dat zij de vergrijzing tegengaan, een halt toeroepen of op andere wijze beïnvloeden, ook al zijn er in de loop der jaren vele middelen op de markt gebracht die deze pretentie wel hadden. Hierin zou in de nabije toekomst echter verandering kunnen komen. Franse wetenschappers hebben bij een kankermedicijn voor [[leukemie]]patiënten een onverwacht neveneffect opgemerkt: in sommige gevallen kwam de oorspronkelijke haarkleur terug. Velen verven het haar om de grijze kleur te verhullen. Een onderzoek van het ''British Medical Journal'' (uit 1996) wees uit dat roken de oorzaak kan zijn van vroegtijdige vergrijzing: rokers bleken, aldus dit onderzoek, een viermaal zo grote kans te lopen als nietrokers om vroegtijdig grijs te worden. ==Zie ook== *[[Albinisme]] *[[Blond]] *[[Huidskleur]] *[[Melanisme]] *[[Rood haar]] *[[Zwart haar]] [[Categorie:Antropologie]] [[Categorie:Genetica]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Menselijke beharing]] [[Categorie:Haarkleur| ]] [[de:Haarfärbung]] [[en:Hair color]] [[fi:Hiusten väri]] [[gd:Dath na gruaige]] [[ja:髪の色]] [[pl:Kolor włosów]] [[ru:Пигментация волос]] 336229 10797822 2008-01-09T06:24:23Z JAnDbot 54132 robot Erbij: [[de:Tingierung]] [[Afbeelding:Heraldische kleuren.jpg|right|Schilden in de vier heraldische kleuren]] In de [[heraldiek]] wordt een beperkt aantal kleuren gebruikt. Men maakt onderscheid tussen ''heraldische kleuren'' en ''metalen'' gebruikt. Er bestaat een afgesproken wijze om de kleuren en metalen in een ongekleurde tekening weer te geven: ==Kleuren== * ''azuur'' of ''lazuur'' ([[blauw]], weergave d.m.v. horizontale arcering) * ''keel'' ([[rood (kleur)|rood]], weergave d.m.v. verticale arcering) * ''sinopel'' ([[Groen (kleur)|groen]], weergave d.m.v. diagonale arcering links boven - rechts onder) * ''sabel'' ([[zwart]], weergave in effen zwart of d.m.v. horizontale en verticale arcering) * ''purper'' ([[violet]], weergave: diagonale arcering links onder - rechts boven) Opmerking: Purper wordt niet in alle literatuur tot de heraldische kleuren gerekend. ==Metalen== * ''or'' ([[goud]] of [[geel (kleur)|geel]], weergave d.m.v. puntjes) * ''argent'' ([[zilver]] of [[wit]], weergave in effen wit) ==Pelswerk== * ''vair'' zie [[Vair (heraldiek)]] * ''tegenvair'' * ''hermelijn'' zie [[Hermelijn (heraldiek)]] * ''tegenhermelijn'' ==Contrast== In de heraldiek is contrast belangrijk, en daarom is het niet correct om kleur op kleur of metaal op metaal te plaatsen. Dit geldt natuurlijk niet voor de kleine details van de afbeelding. In later tijd, vooral toen veel meer plaatsen dan voorheen een wapen kregen (bijvoorbeeld toen de [[Hoge Raad van Adel]] alle Nederlandse gemeenten een wapen toekende), is deze etiquette hier en daar losgelaten. ==Zie ook:== *[[Heraldiek]] [[Categorie:Heraldiek]] [[Categorie:Kleur]] [[ca:Esmalt (heràldica)]] [[cs:Tinktura (heraldika)]] [[da:Tinktur]] [[de:Tingierung]] [[en:Tincture (heraldry)]] [[eo:Heraldikaj koloroj]] [[fr:Couleur (héraldique)]] [[hu:Színek (heraldika)]] [[it:Smalto (araldica)]] [[la:Tinctura heraldica]] [[lt:Spalvos (heraldika)]] [[pl:Tynktura (w heraldyce)]] [[pt:Esmalte (heráldica)]] [[sr:Значење боја у хералдици]] 911847 9145294 2007-08-31T20:14:43Z Louperibot 113115 Robot: Dubbele doorverwijzing gecorrigeerd #REDIRECT[[Lijst van HTML-kleuren]] 16992 9915067 2007-10-24T14:18:50Z 213.93.220.9 Nederlands: altijd "elek-..." {{infobox kleur| title=Elektrisch Indigo|textcolor=white| hex=6600FF| r=102|g= 0|b=255| c= 75|m= 78|y= 0|k= 0| h=264|s=100|v=100 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Indigo (kleur)-article.ogg}} '''Indigo''' is een [[kleur]] die in het het [[elektromagnetisch spectrum|lichtspectrum]] voorkomt met een [[golflengte]] van 440 tot 420 [[nanometer]]. Indigo ligt volgens de traditionele indeling van het spectrum tussen blauw en spectraal [[violet]] in: <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:rgb(48,0,175);margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center>[[blauw]], indigo en [[violet]]: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">0000FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#3000AA" | <font color="#C0C0C0">3000AA<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#6000DD" | <font color="#C0C0C0">6000DD<br>&nbsp;</font> |}</center> Indigo is niet, zoals andere spectrale kleuren als [[rood (kleur)|rood]], [[geel (kleur)|geel]], [[Groen (kleur)|groen]], [[cyaan]] en [[blauw]] één van de [[primaire kleur|primaire]] of [[secundaire kleur]]en. Indigo kreeg zijn naam door [[Isaac Newton]] toen hij het optische spectrum opdeelde in zeven kleuren: rood, [[oranje (kleur)|oranje]], geel, groen, blauw, '''indigo''' en [[violet]], die hij verbond met de zeven [[hemellichaam|hemellichamen]] ([[planeet|planeten]] en [[zon]] en [[maan]]) die destijds bekend waren, met de zeven [[dag]]en van de [[week]], en met de zeven [[muzieknoot|noten]] in een [[octaaf (muziek)|octaaf]]. Het menselijk [[Menselijk oog|oog]] is vrij ongevoelig voor licht met de frequentie van het indigo. Sommige mensen, met een verder normale kleurwaarneming, kunnen indigo vrijwel niet onderscheiden van blauw en violet. Voor een aparte kleurnaam lijkt dan ook nauwelijks enige grond te bestaan. Het is ook niet geheel duidelijk waar Newton de kleurgrenzen precies legde. Het kan zijn dat hij met "blauw" ons cyaan aanduidde, met "indigo" ons blauw en met "violet" extraspectrale kleuren die in een optisch instrumentarium vaak zijn waar te nemen door overlappende spectra. Indigo is oorspronkelijk de naam van de [[indigo (kleurstof)| kleurstof indigo]], een [[kleurstof]] die veel wordt gebruikt voor het verven van [[spijkerbroek]]en. De kleurstof wordt nog steeds gewonnen uit bepaalde planten, maar werd al in 1897 [[Synthese (scheikunde)|gesynthetiseerd]] door de firma [[BASF (chemieconcern)|BASF]]. Vroeger was de productie en handel in indigo van enorm commercieel belang. {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Indigo (kleur)-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[an:Morau]] [[da:Indigo]] [[de:Indigo]] [[en:Indigo]] [[eo:Indigo]] [[es:Añil]] [[fi:Indigo]] [[fr:Indigo]] [[gl:Anil]] [[he:אינדיגו]] [[id:Nila]] [[it:Indaco]] [[ja:インディゴ]] [[no:Indigo]] [[pl:Indygo]] [[pt:Anil]] [[ro:Indigo]] [[ru:Индиго]] [[simple:Indigo]] [[sl:Indigo]] [[sv:Indigo]] [[sw:Nili]] [[vi:Chàm]] [[zh:靛色]] 42133 10596687 2007-12-23T21:26:25Z Jvhertum 34450 corr [[Image:Indigo.png|right]] '''Indigo''' is een belangrijk [[pigment]] met een uitgesproken blauwe kleur, die eveneens [[indigo (kleur)|indigo]] genoemd wordt. Het natuurlijke pigment is afkomstig uit verschillende soorten planten, maar bijna al het indigo dat tegenwoordig wordt gebruikt is synthetisch. <div style="height:1cm;width:2cm;background-color:rgb(0,0,175);margin-right:0cm;"> </div> Indigo is een donkerblauw kristallijn poeder dat smelt rond 390-392 °C. Het is onoplosbaar in water, alcohol of ether, maar wel in sommige andere oplosmiddelen, zoals [[chloroform]]. De brutoformule is C₁₆H₁₀N₂O₂; de structuurformule staat rechtsboven aangegeven. ==Natuurlijke bron== [[Afbeelding:Indigoplant.jpg|thumb|300px|right|Indigo plant]] Het natuurlijke indigo wordt vooral gewonnen uit plantensoorten van het geslacht ''[[Indigofera]]'', die in de tropen voorkomen. In een gematigd klimaat wordt indigo gewonnen uit [[wede]] (''Isatis tinctoria'') en ''[[Polygonum tinctorum]]''. De tropische soorten zijn echter efficiëntere leveranciers van de kleurstof. Natuurlijke indigo was de enige bron van deze kleur tot ongeveer 1900. ==Gebruik== De belangrijkste toepassing van indigo ligt in het kleuren van [[spijkerbroek]]en. De kleur wordt echter ook gebruikt om wol "navy blue" te verven. Indigo bindt zich niet bijzonder sterk aan de vezels in het textiel, waardoor slijtage en herhaald wassen ervoor zorgen dat de verf langzaam uit de stof verdwijnt. Sinds ongeveer 1970 willen kopers van spijkerbroeken liever dat deze er van het begin af aan wat versleten uitzien, en ziet men de originele donkere indigo kleur slechts weinig in het straatbeeld. Indigo wordt ook gebruikt als pigment in de schilderkunst. Het is een enigszins overheersende blauwe kleur, die wat naar groen zweemt. ==Geschiedenis== In Aziatische landen, zoals India, China en Japan wordt indigo al eeuwenlang als kleurstof gebruikt. Ook in het oude Egypte, Griekenland, Rome, Peru en Afrika werd indigo gebruikt. Men denkt dat India de oudste leverancier is van indigo richting Europa. Het Griekse woord voor verf, ''indikon'', verwijst zelfs naar India. De Romeinen gebruikten de term ''indicum'', wat evolueerde via het Italiaans naar het huidige woord ''indigo''. De Romeinen gebruikten indigo als schilderspigment en ook voor medicinaal en cosmetisch gebruik. Het bleef een luxe en zeldzaam product tot de Middeleeuwen. Aan het eind van de vijftiende eeuw, ontdekte de Portugees [[Vasco da Gama]] een zeeroute naar India. Dit leidde tot een versterking van de handel met India, Indonesië, China en Japan. Indigo kwam hierdoor beter beschikbaar in West-Europa, en ook in Nederland via de [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]]. Europeanen begonnen zelfs indigoplantages aan te leggen. Frankrijk en Duitsland verboden echter geïmporteerde indigo rond het begin van de zestiende eeuw, om hun eigen wede industrie te beschermen. In 1865 begon de Duitse scheikundige [[Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer|von Baeyer]] met indigo te werken. Dit resulteerde in de synthese van indigo in 1880. Drie jaar later werd de chemische structuur bekend gemaakt. [[BASF (chemieconcern)|BASF]] ontwikkelde een commerciële productietechniek die vanaf 1897 in gebruik werd genomen. Rond 1913 was het natuurlijke indigo vrijwel geheel vervangen door synthetisch indigo. In 2002 werd wereldwijd ongeveer 17.000 [[ton (massa)|ton]] indigo geproduceerd. == Verftechniek == Indigo is een uitdagende verf, omdat het niet oplosbaar is in water. Om het te kunnen oplossen, moet het een scheikundige verandering ondergaan. Als ondergedompelde kleding uit het verfbad wordt gehaald, combineert het indigo zich met [[zuurstof]] uit de lucht en krijgt het weer zijn onoplosbare vorm. Het was een lastig proces voor de eerste Europese gebruikers van indigo vanaf de zestiende eeuw. Oorspronkelijk werd indigo opgelost in oudbakken [[urine]]. Het [[ureum]] in urine reduceert het onoplosbare indigo naar ''indigo wit'' of ''leukoindigo'', een geelgroene oplossing. Synthetisch ureum kwam beschikbaar vanaf ongeveer 1800. In Japan werd, voor de industriële revolutie, indigo opgelost in een verwarmde ton met daarin warmteminnende anaerobe bacteriën. Sommige van deze bacteriën produceren [[waterstof]], dat eveneens het indigo kan reduceren. {{commons|Indigo}} [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Cyclisch amine]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[de:Indigo]] [[en:Indigo dye]] [[ja:インディゴ染料]] [[lt:Indigas]] [[pt:Anil (corante)]] 795990 11093323 2008-02-01T07:30:36Z DorganBot 82282 robot Erbij: [[hu:Indigókármin]] [[Afbeelding:Indigotine.png|thumb|300px|''Indigokarmijn'']] '''Indigokarmijn''' is een [[chemische verbinding]] met de [[molecuulformule]] C₁₆H₈N₂Na₂O₈S₂. Het is als [[kleurstof]] geregistreerd onder de code E132 en staat daarmee op de [[lijst van E-nummers]] van de Europese Unie. ==Gebruik== Indigokarmijn wordt hoofdzakelijk als [[pH-indicator]] gebruikt. De stof kleurt blauw bij een pH van 11,4 en geel bij een pH van 13,0. Indigokarmijn wordt ook als kleurstof gebruikt in voedsel, tabletten en capsules en voor diagnostische doeleinden. ==Gezondheidsmaatregelen== Indigokarmijn is gevaarlijk bij inhaleren of als het ingeslikt wordt. Het irriteert de huid en ogen. Gepaste [[laboratorium]]voorzorgen (een labjas, handschoenen en een labbril) worden geadviseerd indien er met indigokarmijn gewerkt wordt. Van deze kleurstof is bekend dat allergische reacties kunnen optreden, zoals huiduitslag ([[netelroos|urticaria]]), [[Jeuk (prikkel)|pruritus]], [[bronchoconstrictie]], [[hypotensie|hypo-]] of [[hypertensie]] en [[bradycardie]]. ==Externe links== *[http://www.lareb.nl/documents/gebu2006_2166.pdf Geneesmiddelenbulletin, november 2006; Overgevoeligheidsreacties] (pdf) [[Categorie:Zuur-basechemie]] [[Categorie:Fenylamine]] [[Categorie:Cyclisch amine]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Kleurstof]] [[de:Indigokarmin]] [[en:Indigo carmine]] [[fr:Carmin d'indigo]] [[hu:Indigókármin]] [[ja:インジゴカルミン]] [[pt:Carmim de indigo]] [[ru:Индигокармин]] [[sv:Indigokarmin]] 343377 8154121 2007-05-29T07:52:26Z Koenb 85 +toelichting [[Afbeelding:Hsi-so70.png|thumb|256px|kleurenpalet met de intensiteit uitgezet op de verticale as (bovengrens wordt bepaald door beperkingen van een RGB-monitor)]] De '''intensiteit''' van ([[kleur|gekleurd]]) [[licht]] wordt uitgedrukt in de hoeveelheid energie per oppervlakte- en tijdseenheid. De waarde van de intensiteit wordt over het algemeen uitgedrukt in [[watt]] per cm² of in [[Lux (natuurkunde)|lux]]. Bij waarneming door het [[Menselijk oog#Waarnemen van kleuren|oog]] is de (subjectieve) intensiteit afhankelijk van de golflengte: bij hetzelfde vermogen geeft blauw licht een minder intense indruk dan groen licht. De intensiteit van een (bij benadering) puntvormige lichtbron neemt af met het kwadraat van de afstand tot die lichtbron. Bij een licht''bundel'', zoals uitgestraald door bijvoorbeeld een [[Laser (licht)|laser]], neemt de intensiteit bij vergroting van de afstand alleen af door [[Reflectie (straling)|verstrooiing]], [[diffractie]] en [[Absorptie (licht)|absorptie]], dus ongeveer evenredig met de afstand. ==Zie ook== * [[Luminantie]] * [[Kleurruimte]] * [[Verzadiging (kleur)]] * [[Tint]] [[Categorie:Kleur]] 1182636 11089494 2008-01-31T21:17:39Z Advance 1742 sp '''Isabel''' of '''izabel''' is een bleek gele of [[perkament]]achtige [[kleur]]. De aanduiding met de kleur isabel wordt vooral gebruikt voor bepaalde paarden, namelijk de [[cremello]] en lichtgekleurde varianten van [[palomino]]paarden. De kleur wordt ook gebruikt voor vogels, zoals bij de [[Saksische kropper]] (een sierduif), de [[izabeltapuit]] en de [[izabelklauwier]], maar ook bij konijnenrassen en honden. De kleur komt voor in de [[wetenschappelijke naam]] van de slak ''[[Cypraea isabella]]''. ==Etymologie== Volgens een [[legende]] is de vuilwitte kleur genoemd naar [[Isabella van Spanje]] (1566 - 1633), [[landvoogd]]es van de [[Zuidelijke Nederlanden]]. Tijdens het [[Beleg van Oostende]] in juli 1601 had zij gezworen haar hemd niet te vervangen tot de stad was ingenomen. Het beleg duurde echter 3 jaar, waarna haar hemd een gelige kleur had aangenomen. Dit verhaal is echter aantoonbaar onjuist, omdat het woord Isabel al voor 1601 werd gebruikt. In [[1600]] had Koningin [[Elizabeth I van Engeland]] namelijk in haar garderobe al ''one rounde gowne of Isabella-colour satten [...] set with silver bangles'', een Isabel-kleurig satijnen gewaad met zilveren ringen. In de Geschiedenis des vaderlands omschrijft [[Willem Bilderdijk]] de legende als volgt: :"De Infante Isabella had een gelofte gedaan, van geen schoon hemd te zullen aandoen, alvorens Ostende zou vermeesterd zijn. Toen nu het beleg nog een of twee jaar daarna duurde, en dat belegerings-hemd haar eindelijk van 't lijf kwam, was het geheel gekleurd tot die nuance van geel, waaraan toen, tot vleijende gedachtenis van het standvastig opzet dier Vorstin, die naam gegeven, en sedert er aan gebleven is." [[Karel Jonckheere]] omschreef de eed van Isabella richting haar echtgenoot als volgt: :"Ik trek mijn hemd niet uit :eer ge Oostende hebt ingenomen." Dezelfde legende wordt verteld over [[Isabella I van Kastilië]] (22 april 1451 – 26 november 1504) die tijdens het beleg van [[Granada]] dezelfde eed over haar ondergoed aflegde. Dat beleg duurde 9 maanden. Haar kleed wordt sindsdien als [[relikwie]] bewaard. Dit is een waarschijnlijker bron van de naam van de kleur, als de legende al waar is. De naam zou ook afgeleid kunnen zijn van het [[Arabisch]]e woord ''izah'', dat leeuw, of leeuwkleurig betekent. [[Categorie:Kleur]] [[en:Isabelline (colour)]] 65904 11056658 2008-01-28T22:48:31Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Inca]] - Link(s) veranderd naar (unknown) [[Afbeelding:Karmijn.png|right]] '''Karmijn''', of eigenlijk karmijnzuur, is een natuurlijk organisch en dierlijk [[pigment]] dat in [[aquarel]]verf en [[olieverf]] wordt gebruikt, maar ook wordt gebruikt als kleurstof voor voedingsmiddelen, of bijvoorbeed in [[cosmetica]] zoals [[lippenstift]]. De kleurstof wordt ook in alcoholische dranken gebruikt. Het pigment heeft [[E-nummer]] E120. In cosmetica heeft de stof nummer CI 75470. Karmijn heeft een naar paars zwemende [[rood (kleur)|rode]] kleur. ==Winning en geschiedenis== [[Image:Cochineal drawing.jpg|250px|thumb|right|De schildluis, links het vrouwtje, rechts het mannetje]] Karmijn wordt gewonnen uit een soort [[schildluis]], meer bepaald de [[Cochenilleluis]], ''[[Dactylopius coccus]]'' Costa. Deze luis leeft op [[opuntia|schijfcactus]]sen, bijvoorbeeld de ''[[Opuntia coccinellifera]]'' of de ''[[Nopalea cochenellifera]]''. De luis scheidt een witachtige waslaag af. Alleen de vrouwtjesluizen worden gebruikt. De mannetjes hebben vleugels en leven kort, net lang genoeg om de vrouwtjes te bevruchten zodat deze eitjes kunnen leggen. Ook uit de eitjes wordt karmijn gewonnen, ook wel karmijnextract genoemd. Om karmijn te winnen uit deze luis zijn enorme hoeveelheden van de vrouwelijk luizen nodig. Er bestaan dan ook in [[Peru]], [[Mexico (land)|Mexico]], [[Guatemala]] en [[Honduras]] plantages van de cactussen waarop de karmijnluizen worden aangebracht. Ook op de [[Canarische eilanden]] vindt deze teelt plaats. Andere varianten komen uit [[Polen]] (''[[Porphyrophora polonia]]'') en uit [[Armenië]] (''[[Porphyrophora hameli]]''). 80% van de wereldproductie (rond 2004) komt echter uit Peru. Karmijn schijnt al bekend te zijn geweest bij de [[Inca's]] en de [[Azteken]]. Na de verovering door de Spanjaarden gingen deze verder met de cochenillecultuur. [[Hernán Cortés]] nam de stof waarschijnlijk mee naar Europa, maar het werd voor het eerst beschreven door [[Mathioli]] in [[1549]]. De cochenilleluis wordt in grote hoeveelheden van de cactus afgeschept. De luizen worden geplet en het vocht wordt gemengd met andere stoffen, zoals tin of aluin om het kleurecht te maken. De ontdekking dat toevoeging van [[koningswater]] en [[tin (element)|tin]] de stof spectaculair roder en kleurechter maakte wordt toegeschreven aan de Nederlandse uitvinder [[Cornelis Drebbel]] in 1606 of 1607. Van een hectare kunnen 300-400 kilo luizen gewonnen worden. In één kilo zitten rond de 140.000 luizen. ==Toepassing== De [[acceptabele dagelijkse inname]] (ADI) van karmijn bedraagt 5 mg/kg lichaamsgewicht. Omdat de stof van dierlijke oorsprong is, willen sommige vegetariërs de kleur niet gebruiken. De kleurstof is vrij slecht lichtecht en heeft geen sterke kleurkracht. Daarom wordt tegenwoordig in de [[schilderkunst]] vaker het sterk op deze kleur lijkende [[kraplak]] gebruikt, dat uit steenkoolteer wordt gewonnen. ==Chemische eigenschappen== [[Afbeelding:Carminic acid structure.png|thumb|Structuur van karmijnzuur]] Karmijn is het aluminium- en calciumzout van karmijnzuur. Karmijnlak is de aluminiumverbinding van [[cochenille]]. De chemische naam van [[karmijnzuur]] is: 7-&#946;-D-glucopyranosyl-3,5,6,8-tetrahydroxy-1-methyl- 9,10-dioxo-2-antraceencarbonzuur. De [[brutoformule]] van '''karmijnzuur''' is C₂₂H₂₀O₁₃. Het molecuulgewicht is 492,39. ==Externe links== *[http://www.amybutlergreenfield.com A Perfect Red] van de schrijfster Amy Butler Greenfield gaat geheel over Cochenille/ Karmijn. Nederlandse titel: "Het Volmaakte Rood" [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Glycoside]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Benzoëzuur]] [[Categorie:Chinon]] [[da:Karmin]] [[de:Karmin]] [[en:Carmine]] [[eo:Karmino]] [[es:Carmín]] [[fr:Carmin]] [[it:Carminio]] [[ja:コチニール色素]] [[pl:Karmin]] [[ru:Кармин]] [[sv:Karmin]] [[vi:Đỏ yên chi]] 864302 7900699 2007-05-06T12:20:15Z Frederik Beuk 35219 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Karmijn]] #redirect [[Karmijn]] 65906 1389846 2004-06-13T13:39:14Z Ellywa 97 #Redirect [[Karmijn]] 77497 1400263 2004-08-02T19:40:39Z 132.229.150.125 #REDIRECT [[Karmijn]] 266269 2106701 2005-09-30T12:15:58Z Pantalone 2302 #REDIRECT [[karmijn]] 638796 5429176 2006-10-09T15:15:51Z HandigeHarry 57492 nw #redirect [[Heraldische kleur]] 4978 11226410 2008-02-11T07:45:01Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Magenta]] - Link(s) veranderd naar [[magenta (kleur)]] [[Image:Colouring pencils.jpg|thumb|right|250px|[[Kleurpotloden]]]] '''Kleur''' is een eigenschap van [[licht]] die wordt bepaald door de samenstelling van de verschillende [[golflengte]]s waaruit dat licht bestaat. Mensen nemen licht waar wanneer [[elektromagnetische straling]] met een golflengte tussen 750 en 400 [[nanometer]] het [[Menselijk oog|oog]] bereikt. De samenstelling van golflengtes wordt het [[spectrum]] genoemd. De ''kleur van een oppervlak'' wordt bepaald door het deel van het licht dat door dat oppervlak wordt weerkaatst. {{Zieook|Voor een overzicht van kleuren in het [[RGB-kleursysteem]], zie [[lijst van HTML-kleuren]]}} {{Zieook|Voor kleur in de muzikale betekenis ("klankkleur"), zie [[timbre]]}} {{Zieook|Bij een [[kaartspel]] betekent het woord 'kleur' niet rood of zwart, maar schoppen, harten, ruiten of klaveren.}} == Natuurkundige aspecten == Elektromagnetische straling kan verschillen in golflengte en [[intensiteit (natuurkunde)|intensiteit]]. Het [[daglicht]] bestaat uit een mengsel van straling van verschillende golflengtes. Wanneer deze straling een golflengte binnen de voor mensen waarneembare grens heeft (ongeveer van 380 tot 740 [[nanometer|nm]]) wordt deze straling ''licht'' genoemd. Het ''spectrum'' van het licht wordt bepaald door de intensiteit van de verschillende golflengten. Het volledige spectrum van het binnenkomende licht bij een voorwerp bepaalt het visuele voorkomen van het voorwerp, inclusief de kleurwaarneming. Een oppervlak dat alle golflengten volledig absorbeert, wordt zwart genoemd, een voorwerp dat alle golflengten volledig weerkaatst, wordt wit genoemd. De bekende [[regenboog]] toont een [[spectrum]] -- zo door [[Isaac Newton]] in [[1666]] genoemd naar het [[Latijn]]se woord voor ''beeld'' -- en bevat alle kleuren die uit een enkele golflengte van zichtbaar licht bestaan, het ''pure'' spectrum of de ''monochromatische'' kleuren: {| style="text-align:center; margin:1em auto 1em 3em;" ! Kleur: ! [[Rood (kleur)|Rood]] ! [[oranje (kleur)|Oranje]] ! [[geel (kleur)|Geel]] ! [[Groen (kleur)|Groen]] ! [[Blauw]] ! [[indigo (kleur)|Indigo]] ! [[Violet]] |- | | style="background-color:red; width:4em; color:white;"|'''R''' | style="background-color:orange; width:4em; color:white;"|'''O''' | style="background-color:yellow; width:4em; color:blue;" |'''G''' | style="background-color:green; width:4em; color:white;"|'''G''' | style="background-color:blue; width:4em; color:white;"|'''B''' | style="background-color:indigo; width:4em; color:white;"|'''I''' | style="background-color:violet; width:4em; color:white;"|'''V''' |- | Golflengte (nm): | 690 | 610 | 580 | 530 | 470 | 430 | 400 |} De hierboven weergegeven tabel moet niet als uitputtend worden beschouwd, het spectrum van kleuren is continu. In hoeveel kleuren het wordt opgedeeld is afhankelijk van een combinatie van [[biopsychologie|biopsychologische]] en culturele factoren. Alle talen die überhaupt [[kleurnaam|kleurnamen]] hebben (sommige culturen benoemen kleuren niet), duiden daar in ieder geval sommige van de objectieve [[primaire kleur]]en of [[secundaire kleur]]en mee aan. De zeven traditioneel genoemde kleuren in onze streken, worden gemakkelijk onthouden via het volgende [[ezelsbruggetje]]: het [[letterwoord]] '''ROGGBIV''' staat voor in volgorde: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. Naast de bovengenoemde spectrale kleuren is er een extraspectrale primaire kleur: [[magenta (kleur)|magenta]], de extraspectrale sector van de [[kleurencirkel]] omvat de [[roze]] en [[Violet|paars]]e tinten. Er zijn zeer veel kleuren die een eigen naam gekregen hebben. Zie hiervoor de [[lijst van kleuren]]. Ook zal de ''intensiteit'' van een kleur van invloed zijn op de waarneming, bijvoorbeeld, een lage intensiteit [[oranje (kleur)|oranje]] zal als [[bruin]] worden ervaren. == Fysiologische aspecten == Het onderscheiden van kleuren wordt mogelijk gemaakt door drie verschillende typen lichtgevoelige cellen in het [[netvlies]], [[kegeltje|kegeltjes]] genoemd. Deze kegeltjes zijn vooral goed vertegenwoordigd in de [[gele vlek]], een gebied diametraal tegenover het midden van de lens van het [[menselijk oog|oog]]. Daar is onze gezichtsscherpte dan ook het grootst ('oplossend vermogen': 1 [[boogminuut]]). [[Afbeelding:Spectrale_gevoeligheid_kegeltjes.png|left|500px]] Elk&nbsp;type&nbsp;kegeltje&nbsp;bevat&nbsp;een ander kleurpigment en heeft daardoor een eigen gevoeligheids-maximum. De krommen die de gevoeligheid van de kegeltjes over het spectrum beschrijven, overlappen elkaar wel grotendeels, zie nevenstaande figuur. In de buurt van de toppen van de gevoeligheidskrommen kunnen mensen kleuren van elkaar onderscheiden die slechts 1 nm in golflengte van elkaar verschillen. In totaal kunnen we tussen de 120 en 160 zuivere kleuren van elkaar onderscheiden, mits we ze naast elkaar kunnen zien. Zonder vergelijkingsmateriaal kunnen we slechts 10 tot 14 kleuren herkennen (uit de literatuur is niet duidelijk of grijsachtige en 'donkere' kleuren daar bij inbegrepen zijn). Naast de tint, een ééndimensionale grootheid die we de 'kleuren van de regenboog' noemen, kunnen we nog andere grootheden onderscheiden, namelijk de [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (het tegendeel van grijsheid) en de intensiteit (lichtheid). <br clear="all" /> {| class="prettytable" |- ! grootheid ! voorbeeld-gradiënt ! bereik |- | tint (''hue'') | bgcolor="lightgray" | [[Afbeelding:Gradient_h.jpg]] | van blauw-violet naar groen |- | verzadiging (''saturation'') | bgcolor="lightgray" | [[Afbeelding:Gradient_s.jpg]] | van 0 naar 75% verzadiging |- | intensiteit (''value'') | bgcolor="lightgray" | [[Afbeelding:Gradient_v.jpg]] | van 0 naar 60% intensiteit |} De tint wordt bepaald door overheersing van de indruk van een of twee van de drie soorten kegeltjes. Als de indrukken gelijk zijn, nemen we [[wit]] of [[grijs]] waar, al naar gelang de intensiteit. Bij overheersing van 'L' ervaren we [[rood (kleur)|rood]]; als 'L en 'M' even sterk zijn [[geel (kleur)|geel]]; bij overheersing van 'M' [[Groen (kleur)|groen]]; als 'M' en 'S' even sterk zijn [[cyaan]]; bij overheersing van 'S' [[blauw]]. Daarmee hebben we de spectrale kleuren, alle kleuren van de [[regenboog]], gehad. We kunnen hieraan het geval toevoegen dat 'S' en 'L' even sterk zijn, waarmee we de [[kleurencirkel]] rond hebben gemaakt met de extraspectrale kleur [[magenta (kleur)|magenta]] die nuances van [[roze]] en [[Violet|paars]] omvat. Hoezeer 'kleur' [[subjectief]] van karakter is, blijkt wel uit het verschijnsel [[Kleurenblindheid|kleurenblindheid]], het niet goed of geheel niet functioneren van één of meer typen kegeltjes. De meest voorkomende vorm van kleurenblindheid is het niet werken van de 'L'-kegeltjes. Mensen die dit hebben zien twee basistinten met verschillende intensiteit en verzadiging: rood is dan een donkere kleur en blauwgroen is grijs. == Ergonomische aspecten == Ondanks de hoge beeldscherpte binnen de gele vlek, 1 boogminuut, hebben we aanzienlijk meer beeldpunten nodig om de kleur te herkennen. Het oplossend vermogen voor het waarnemen van kleur komt daarmee op maar liefst 25 boogminuten. Binnen de gele vlek wordt bij de beeldverwerking voorrang gegeven aan beeldscherpte boven het onderscheiden van kleuren. Als veel stippen met verschillende kleur dicht genoeg naast elkaar gezet worden, nemen we een enkele 'gemiddelde' kleur waar. Dit effect wordt gebruikt in de schilderkunst (zie [[Pointillisme]]) en in druktechnieken (zie [[rasteren]]) van kleurenfoto's e.d. == Psychologische aspecten == Vermelden dat kleuren ook psychologische aspecten hebben, is het intrappen van een open deur. De psychologische betekenis van kleuren is voor een deel zelfs universeel: rood wordt overal geassocieerd met gevaar, liefde en oorlog (verbanden daartussen te zoeken, lijkt een hachelijke onderneming). Maar ook kleuren als blauw en wit roepen internationaal ongeveer dezelfde associaties op. Ze komen dan ook verrassend vaak voor in nationale vlaggen. Hoewel vergelijkend psychologisch onderzoek de universaliteit van dit soort oordelen heeft aangetoond, is het nog onduidelijk hoe dit geïnterpreteerd moet worden. Binnen de filosofie strijdt men erover of er sprake is van willekeurige contingente associaties of een noodzakelijk synthetisch verband. {| class="prettytable vatop" !Kleur !Betekenis ![[Associatie (begrip)|Associaties]] volgens [[da Vinci|Leonardo da Vinci]] |- |style="background:blue; color:white;"|'''Blauw'''<br />&nbsp; |Waarheid, helderheid, waardigheid, macht |Oneindigheid, de hemel, ruimte, reizen, geestelijke liefde, meditatie, eeuwigheid |- |style="background:brown; color:white;"|'''Bruin'''<br />&nbsp; |Mannelijkheid, stabiliteit, gewichtigheid |Soliditeit, materie, geborgenheid, ondergang, naderend einde, herfst |- |style="background:yellow; color:black;"|'''Geel'''<br />&nbsp; |Energie, vreugde, lichtheid van het bestaan |Tijd, zon, maan en sterren, zomer, rijpe oogst, goud, gewin, verstand |- |style="background:yellowgreen; color:black;"|'''Geelgroen'''<br />&nbsp; |&nbsp; |Verdorvenheid, verloren zuiverheid, valsheid, haat, afgunst, ziekte, afzondering, verraad |- |style="background:gray; color:white;"|'''Grijs'''<br />&nbsp; |Saai |Armoede, ontmoediging, ouderdom, theorie |- |style="background:green; color:white;"|'''Groen'''<br />&nbsp; |Vruchtbaarheid, vrede, natuur aarde |Kracht van ontkiemend zaad, lente, jeugd, onervarenheid, macht, vrede en welvaart, hoop, vredige rust, autonomie |- |style="background:orange; color:white;"|'''Oranje'''<br />&nbsp; |Feest |Gezelligheid, gretigheid, weelde, feest |- |style="background:purple; color:white;"|'''Paars'''<br />&nbsp; |Leden van het koninklijk huis, rijkdom, verfijning |&nbsp; |- |style="background:red; color:white;"|'''Rood'''<br />&nbsp; |Liefde, passie, warmte, vlammen, |Onrust, oorlog, revolutie, bloed, hartstocht, offer, ego, energie, beweging |- |style="background:violet; color:white;"|'''Violet'''<br />&nbsp; |&nbsp; |Waaierigheid, gezag, rouw, tweeslachtigheid, geheim, conflict, labiliteit |- |style="background:white; color:black;"|'''Wit'''<br />&nbsp; |Licht, zuiverheid, netheid, leegte, dood |Ongereptheid, volmaaktheid, goddelijke reinheid, onschuld, licht van geest, vrede en leegte |- |style="background:black; color:white;"|'''Zwart'''<br />&nbsp; |Dood, rebellie, duisternis, elegantie |Macht van duisternis, dood, rouw, verderf, vernietiging |} Een ander (perceptie)psychologisch aspect is het ''nabeeld'' dat ontstaat, wanneer men (intensief) naar een kleur kijkt of heeft gekeken. Het nabeeld vertoont de complementaire kleur: [[rood (kleur)|rood]]-[[cyaan]], [[geel (kleur)|geel]]-[[blauw]] etc. en omgekeerd. Het nabeeld is het duidelijkst te zien wanneer men de ogen sluit, of wanneer men naar een wit vlak kijkt. Er zijn wetenschappers, die ervan uitgaan dat op zeer jonge kinderen het (innerlijke) nabeeld meer indruk maakt dan de (uiterlijke) kleurervaring. Zij beweren dat zeer jonge kinderen juist van rood rustig worden, omdat het complementaire groen door hen sterker wordt waargenomen. ==Perceptie van kleuren== Een kleur is een mengsel van golflengten in verschillende sterkten. Dat geldt voor [[geluid]] ook - men zegt zelfs dat een [[muziekinstrument]] een bepaalde '[[timbre|klankkleur]]' heeft. Het menselijk oog kan de verschillende golflengten echter maar gebrekkig detecteren, maar het oor neemt ze zeer precies waar doordat in het [[slakkenhuis (oor)|slakkenhuis]] opnemers zitten voor zeer veel verschillende frequenties. Het oog bevat kegeltjes die gevoelig zijn voor drie verschillende frequentiegebieden: rood, groen en blauw. De kegeltjes zijn zelf niet in staat een kleur waar te nemen. De blauwe kegeltjes (juister: de blauwgevoelige kegeltjes) reageren op blauw, maar ook, in mindere mate, op groen licht. Met de blauwe kegeltjes alleen ziet men geen verschil tussen zwak blauw of krachtig groen licht. Er zijn echter nog meer kegeltjes. De groene kegeltjes maken geen onderscheid tussen zwak groen en krachtig blauw licht. Als nu de groene kegeltjes krachtig reageren en de blauwe vrijwel niet, dan ziet men dus een kleur die dichter bij groen dan bij blauw is. Stel dat men een [[Monochroom|monochrome]] kleur - een enkele golflengte - op het oog richt. Neem bijvoorbeeld een golflengte van 480 nm, die zich tussen de gevoeligheden van de groene en blauwe kegeltjes in bevindt. Dan zullen de groene en de blauwe kegeltjes van het oog even sterk reageren. (De rode kegeltjes laten we even buiten beschouwing.) Het oog zal daaruit concluderen dat de kleur ergens halverwege tussen groen en blauw zit. Maar als we een mengsel van 440 nm en 540 nm op het oog richten, dan ziet het oog ongeveer hetzelfde: de blauwe kegeltjes reageren op 440 nm en de groene op 540 nm. Er is geen verschil in [[tint]] zichtbaar. Alleen prikkelt het licht met de golflengte van 540 nm de 'rode' kegeltjes meer dan het licht van 480 nm, zodat het totaal als een [[Verzadiging (kleur)|fletsere]] kleur wordt ervaren dan het monochromatische licht met de golflengte van 480 nm. Het oog is, kortom, niet goed in staat onderscheid te maken tussen min of meer zuivere kleuren en een zorgvuldig samengesteld mengsel van kleuren. Het is daardoor vrij gemakkelijk een kleur na te bootsen. ==Kleuren nabootsen== {{wrapper}} class="vatop" |[[Image:SubtractiveColorMixing.png|thumb|999x160px|[[subtractieve kleurmenging|Subtractief mengen]]. Dit ziet men als men drie gekleurde glaasjes over elkaar legt, of als men met verf mengt op wit papier.]] |[[Afbeelding:Synthese+.svg|thumb|999x160px|[[Additieve kleurmenging|Additief mengen]]. Dit ziet men als men in het donker drie gekleurde lichtstralen over elkaar op een scherm richt.]] |- |colspan=2|[[Image:Colours.png|thumb|360px|Combinaties van R, G en B]] |} Men profiteert bij het mengen van kleuren van het feit dat de perceptie door het menselijke oog gebrekkig is. Een televisiescherm, foto of schilderij is in staat drie kleuren weer te geven. Nu kan men de drie kleuren zo doseren dat de drie soorten kegeltjes precies in de gewenste verhouding reageren. De televisiekijker ziet dan een bepaalde kleur, die qua tint precies dezelfde kan zijn als de kleur van een voorwerp dat hij in zijn hand heeft, hoewel de samenstelling van golflengten anders is. Hierbij rekent men erop dat de gevoeligheidscurven van de kegeltjes bij iedereen gelijk is. Is dat niet zo, dan zal de ene persoon een nagebootste kleur goed vinden, terwijl de ander vindt dat het een slechte nabootsing is. Op een computer- of televisiescherm wordt gewerkt met de drie kleuren rood, groen en blauw. De menging is additief. Bij een gedrukte afbeelding zijn de basiskleuren cyaan, magenta en geel. Dit is subtractieve menging. Om een kleur weer te geven zijn dus drie parameters nodig. Voor additieve menging RGB, voor subtractieve mening CMY (Y van yellow). Op een computerscherm kan elke parameter een waarde aannemen van 0 t/m 255, wat leidt tot 256³ = 16.777.216 verschillende kleuren. {| style="margin-left:2em;" |R=Rood||bgcolor=red width=40|&nbsp; |style="width:2em;" | &nbsp; |C=Cyaan||bgcolor=cyan width=40|&nbsp; |- |G=Groen||bgcolor=green width=40|&nbsp; | |M=Magenta||bgcolor=magenta width=40|&nbsp; |- |B=Blauw||bgcolor=blue width=40|&nbsp; | |Y=Geel||bgcolor=yellow width=40|&nbsp; |- ||| | |K=Zwart||bgcolor=black width=40|&nbsp; |} De conversie van RGB naar CMY is in principe vrij simpel, want R+C=256, G+M=256 en B+Y=256. Evenwel, de meeste printers gebruiken nog inkt in een vierde kleur, zwart (afgekort met een K), omdat het mengsel van cyaan, magenta en geel met de bestaande inktsoorten geen fraaie kleur oplevert. Een andere wijze van parametrisering is met tint, helderheid en verzadiging. De Engelse afkorting is HLS van hue, lightness en saturation. De helderheid is een gewogen som van rood, groen en blauw: L=0,30*R + 0,59*G + 0,11*B. Deze weging houdt verband met de gevoeligheid van het oog. De tint en de verzadigng worden bepaald met de sinusfunctie (L-B)*sin ''t'' + (L-G)*cos ''t''. De tint is de fase van deze functie. Deze is 0^o voor zuiver rood, 120^o voor zuiver groen en 240^o voor zuiver blauw. De verzadiging is de amplitude van de sinusfunctie. ==Kleur en taal== De manier waarop men kleuren definiëert is niet objectief doch afhankelijk van de taal. In verschillende talen worden de kleuren namelijk anders benoemd. Europeanen kunnen het raar vinden dat in China en Japan geen onderscheid gemaakt wordt tussen groen en blauw. Het komt doordat hun talen daar geen verschillende woorden voor hebben. Voor Russen is het raar dat in West-Europa lichtblauw (hemelkleur) en donkerblauw (blauwe strepen op een politieauto) als eenzelfde kleur worden gezien, want in het Russisch zijn daar verschillende namen voor. Andere voorbeelden zijn het woord 'rose' (dat uit het Frans is overgenomen omdat het in het Nederlands niet bekend was) en het Engelse 'buff' (waarvoor een Nederlander alleen 'geelbruin' kan zeggen). ==Enkele kleuren== *De kleuren van de [[regenboog]]: [[rood (kleur)|rood]], [[oranje (kleur)|oranje]], [[geel (kleur)|geel]], [[Groen (kleur)|groen]], [[blauw]], [[indigo (kleur)|indigo]], [[violet]], *Primaire kleuren bij [[kleurendruk]]: [[cyaan]], [[magenta (kleur)|magenta]], [[geel (kleur)|geel]] en bij voorkeur ook [[zwart]] *Primaire kleuren op een computer- of televisiescherm: [[rood (kleur)|rood]], [[groen (kleur)|groen]], [[blauw]] *Diverse tertiaire kleuren: [[zwart]], [[wit]], [[grijs]], [[bruin]], [[beige]], [[taupe]], [[amber (kleur)|amber]] en ook [[roze]] *[[Haarkleur]]en: [[blond]], [[rossig]], [[rood haar|rood]]. ==Zie ook== *[[Kleurenleer van Goethe]] *[[Johannes Itten|Kleurenleer van Johannes Itten]] ==Externe referenties== [http://www.handprint.com/HP/WCL/color1.html ''light and the eye'', Bruce MacEvoy] {{Kleur}} {{Link FA|ar}} [[Categorie:Kleur| ]] [[Categorie:Straling]] [[Categorie:Licht]] [[af:Kleur]] [[an:Color]] [[ar:لون]] [[arc:ܓܘܢܐ]] [[ast:Color]] [[ay:Sami]] [[bg:Цвят (оптика)]] [[bn:রঙ]] [[bs:Boja]] [[ca:Color]] [[cs:Barva]] [[cy:Lliw]] [[da:Farve]] [[de:Farbe]] [[en:Color]] [[eo:Koloro]] [[es:Color]] [[eu:Kolore]] [[fa:رنگ]] [[fi:Väri]] [[fr:Couleur]] [[gl:Cor]] [[he:צבע]] [[hr:Boja]] {{Link FA|hr}} [[ht:Koulè]] [[hu:Szín]] [[id:Warna]] [[io:Koloro]] [[is:Litur]] [[it:Colore]] [[ja:色]] [[jbo:skari]] [[jv:Werna]] [[kg:Langi]] [[kn:ಬಣ್ಣ]] [[ko:색]] [[la:Color]] [[ln:Lángi]] [[lt:Spalva]] [[lv:Krāsa]] [[ml:നിറം]] [[mr:रंग]] [[nah:Tlapālli]] [[nds:Klöör]] [[nn:Farge]] [[no:Farge]] [[nrm:Couoleu]] [[nv:Naashchʼąąʼ]] [[oc:Color]] [[pl:Barwa]] [[pt:Cor]] [[qu:Llimphi]] [[ro:Culoare]] [[ru:Цвет]] [[scn:Culuri]] [[sh:Boja]] [[simple:Colour]] [[sk:Farba (fyzika)]] [[sl:Barva]] [[sq:Ngjyra]] [[sr:Боја]] [[ss:Bâla]] [[sv:Färg]] [[ta:நிறம்]] [[te:తెలుపు]] [[tg:Рангҳо]] [[th:สี]] [[tpi:Kala]] [[tr:Renk]] [[uk:Колір]] [[ur:رنگ]] [[uz:Rang]] [[vi:Màu sắc]] [[wa:Coleur]] [[yi:קאליר]] [[zh:颜色]] [[zh-yue:色]] 17102 1348012 2003-07-21T21:49:58Z Ellywa 97 redirect #redirect [[kleurencirkel]] 83371 10991304 2008-01-23T21:55:10Z Philip Bosma 14485 /* Kleurcodering elektronica */ Herformuleren Een '''kleurcodering''' is een manier om veel van de [[kleur]]en in de [[kleurruimte]] in een set van cijfers om te zetten. Er bestaan verschillende systemen hiervoor. Geen van deze systemen is echter in staat om alle theoretisch mogelijke kleuren te coderen. Wel zijn sommige coderingen in staat om dermate veel kleuren te coderen, dat het voor mensen ''lijkt'' alsof alle kleuren omvat worden, aangezien de kleurschakeringen in deze coderingen zeer dicht op elkaar liggen. ==Kleurdefinities== ===Kleurcodering RGB=== Het [[RGB-kleursysteem]] drukt de kleuren uit als een combinatie van drie [[primaire kleur]]en, uitgaande van [[additieve kleurmenging]], '''R'''ood, '''G'''roen en '''B'''lauw. De hoeveelheid van elke primaire kleur die benodigd is om de mengkleur te verkrijgen, wordt uitgedrukt in een getal. Veelal wordt hiervoor het hexadecimale stelsel gebruikt. Het wordt veel gebruikt voor internet toepassingen. HTML herkent deze kleuren. ===Kleurcodering CMYK=== Het kleurcoderingssytemen [[CMYK]] (Cyaan, Magenta, Yellow, Key=Black) is meer geschikt voor [[subtractieve kleurmenging|subtractieve]] kleursystemen, zoals met [[verf]] en [[drukinkt]]. ===Kleurcodering televisie=== [[YUV]] is de kleurenruimte die in het [[PAL]] televisiecodeersysteem wordt gebruikt, dat veel in Europa wordt toegepast. Alternatieve standaarden voor analoge televisieuitzendingen zijn het [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] [[NTSC]], en het [[Frankrijk|Franse]] [[SECAM]]. ===RAL kleuren=== [[RAL (kleursysteem)|RAL]] is een nummersysteem om kleuren van verf en andere coatings vast te leggen. Hierbij is er geen duidelijk verband tussen de nummers en de daadwerkelijke kleur, de kleuren moeten in een catalogus of kleurenwaaier opgezocht worden. ===Pantone kleuren=== Het [[Pantone]] kleursysteem is een soortgelijk systeem als het RAL systeem en wordt vooral in de grafische industrie gebruikt. Kleuren hebben een PMS-codering (Pantone Matching System). ===Kleuren licht=== De kleur van het uitgestraalde licht van [[TL-lamp]]en wordt met een aantal twee- of driecijferige getallen aangeduid. Voor lampen in het algemeen en [[fotografie]] wordt veel gebruik gemaakt van de [[kleurtemperatuur]], de temperatuurschaal in [[Kelvin (eenheid)|Kelvin]], waarbij een lage waarde (rond de 1000 K) in het rode bereik ligt (roodgloeiend) en een hoge waarde (rond de 6000 K) de kleur wit van het [[zonlicht]] (witheet) benadert. ==Kleurbetekenissen== ===Kleurcodering elektronica=== In de elektronica worden weerstanden, en soms condensatoren, dioden en spoelen van een kleurcode voorzien in plaats van getallen: de [[elektronische kleurcode]]. Hier is dus de richting van coderen omgekeerd: een kleur betekent een getalwaarde. ===Kleurcodering elektrotechniek=== In de elektrotechniek worden [[ader (elektrisch)|aders]] van kabels en [[lichtnet|lichtnetdraden]] vaak door middel van kleuren onderscheiden. Hoewel er soms wat is veranderd is de norm hiervoor vrij wijd verbreid. ===Kleurcodering bibliotheek=== In de [[Openbare bibliotheek|openbare bibliotheken]] gebruikt men voor de muziekmedia een [[Kleurcodering (bibliotheek)|codering]] die bestaat uit de combinatie van twee kleuren. {{Kleur}} [[Categorie:Kleur]] 22146 1352568 2003-09-09T11:51:07Z Ellywa 97 wordt redirect #Redirect [[Elektronische kleurcode]] 24291 7572050 2007-04-06T11:05:09Z LarzBot 98010 Robot-geholpen doorverwijzing: Vogel [[Afbeelding:Spectrale_gevoeligheid_kegeltjes.png|right|400px]] '''Kleurenzien''' is het kunnen waarnemen van verschillen in de [[golflengte]] van [[licht]]. In het [[menselijk oog]] komen vier soorten lichtgevoelige cellen voor: naast [[staafje]]s drie verschillende soorten [[kegeltje]]s, welke laatste voor de kleurwaarneming worden gebruikt . De drie soorten kegeltjes, soms L, M en S (Long-, Medium-, en Short-[[Golflengte|wavelengh]]) genoemd, hebben ieder een verschillend lichtgevoelig pigment. De gevoeligheidsmaxima liggen respectievelijk in het geelgroene, het groene en het blauwe golflengtegebied. De eerste twee soorten kegeltjes liggen echter ten opzichte van de blauw-gevoelige kegeltjes met hun gevoeligheidsmaximum niet ver uit elkaar, zie onderstaande figuur. ==Spectrumkromme== [[Image:Spectrum locus 12.png|right|300px]] De ''spectrum locus'' (spectrumkromme) is één ruimtelijke kromme die het verband legt tussen alle monochrome kleuren uit het [[spectrum]] (de kleuren van de [[regenboog]]) en de respons van de drie typen kegeltjes. Omdat er drie typen kegeltjes zijn ligt de kromme in drie dimensies. Op de assen (naar rechts, naar voren, naar boven) zijn de genormaliseerde responsies van de kegeltjes (L, M, S) uitgezet. Op elk van de zijvlakken is de kromme loodrecht geprojecteerd als een grijze lijn; deze drie projecties zijn de spectrumkrommen van de drie verschillende soorten [[kleurenblindheid]]: [[protanopie]] (linkervlak), [[deuteranopie]] (achtervlak) en [[tritanopie]] (grondvlak). ==Kleurenzien in de dierenwereld== De meeste [[zoogdieren]] hebben maar twee soorten kegeltjes: één in het blauwe gebied en één in het geelgroene gebied. [[Vogels]] hebben voor zover bekend minstens vier soorten kegeltjes (gevoeligheidsmaxima: 370, 445, 508 en 565 nm), met vooral meer zicht in het [[ultraviolet]]te deel van het spectrum. Ook veel [[insecten]] kunnen [[ultraviolet]] zien, maar minder goed rood. Sommige vissen zijn juist weer gevoeliger voor [[infrarood]]. ===Zie ook=== * [[kleur]] * [[kleurenblindheid]] * [[menselijk oog]] [[categorie:perceptie]] [[categorie:Oogheelkunde]] [[categorie:Kleur]] 17011 10950318 2008-01-20T20:37:04Z Alexbot 146624 robot Erbij: [[simple:Colour wheel]] {{zie artikel|Voor het hoofdartikel over kleuren, zie [[Kleur]]}} Een '''kleurencirkel''' is een manier om zichtbaar te maken hoe de [[primaire kleur]]en en [[secundaire kleur]]en in elkaar overlopen. Een discontinue kleurencirkel geeft de verschillende kleuren in een afgelijnd boogdeel, een continue kleurencirkel laat de verschillende kleuren in elkaar overvloeien. Een kleurencirkel kan ook beschouwd worden als gebaseerd op een in het platte vlak afgebeelde gesloten continue kromme in een driedimensionale [[kleurenruimte]]. Die kromme wordt om hem zichtbaar te maken gemodelleerd als een gedeeltelijke schijf, die zelf geen doorsnede meer is. [[Afbeelding:kleurencirkel2.png|right|150px|thumb|'''Continue kleurencirkel in de beeldschermtechniek''' (rood-blauw-groen)]] Omdat er oneindig veel kleuren zijn, bestaan er discontinue kleurencirkels met een verschillend aantal kleuren. De eenvoudigste kleurencirkels bestaan uit zes kleurvlakjes: drie primaire en drie secundaire kleuren. ==Verschillende kleurmengsystemen== Welke kleuren primair zijn, hangt af van het gebruikte kleurmengsysteem. * In '''de schilderkunst''', wordt gebruikgemaakt van [[subtractieve kleurmenging]] en worden meestal [[rood (kleur)|rood]], [[blauw]] en [[geel (kleur)|geel]] als primaire kleuren beschouwd. * In '''de kleurendruk''', waar evenals in de schilderkunst gebruik wordt gemaakt van subtractieve kleurmenging, gelden [[CMYK|cyaan, magenta en geel]] als primaire kleuren. * In '''de beeldschermtechniek''', maar ook '''bij het mengen van bundels licht''' (zoals in de theatertechniek met gekleurde spots gebeurt), wordt [[additieve kleurmenging]] gebruikt, en zijn [[RGB|rood, groen en blauw]] de primaire kleuren. [[Complementaire kleur]]en staan in een kleurencirkel diametraal tegenover elkaar. Een oplossing heeft een bepaalde kleur omdat ze de complementaire kleur absorbeert. De kleurencirkel bestaat uit de [[elektromagnetisch spectrum|spectrale]] kleuren aangevuld met de [[extraspectrale kleur]]en, waaronder [[magenta (kleur)|magenta]], die een verbinding vormen tussen de hoogste en de laagste frequenties uit het [[kleurenspectrum]], respectievelijk [[violet]] en [[rood (kleur)|rood]]. ==Subtractieve en additieve kleurmenging== Subtractieve kleurmenging is een model voor de menging van kleurstoffen en pigmenten. Een kleurstof werkt door de absorptie van een deel van het zichtbare licht. Wat het reflecteert is dus maar een deel van het spectrum. Vandaar de naam van dit systeem: subtractie betekent "aftrekking". Additieve kleurmenging geeft een model voor de effecten van menging van golflengtes van het zichtbare licht. Menging van licht houdt in dat meer golflengtes tegelijkertijd worden uitgestraald. Vandaar de naam: additie betekent "optelling". ==Kleurencirkels in de schilderkunst== [[Afbeelding:Kleurencirkel.png|thumb|'''Discontinue kleurencirkel in de schilderkunst''' (rood-blauw-geel)]] De hier afgebeelde traditionele kleurencirkel bestaat uit zes kleuren, [[rood (kleur)|rood]], [[oranje (kleur)|oranje]], [[geel (kleur)|geel]], [[Groen (kleur)|groen]], [[blauw]] en [[Violet|paars]]. De [[primaire kleur]]en rood, geel en blauw staan in een driehoek. Hetzelfde geldt voor de [[secundaire kleur]]en oranje, groen en paars. De [[complementaire kleur]]en staan tegenover elkaar. Rood staat tegenover groen, geel tegenover paars, oranje tegenover blauw. Iets uitgebreider is de kleurencirkel van [[Johannes Itten]]. Deze bevat naast de bovengenoemde zes kleuren ook nog de zes "[[tertiaire kleur]]en" geeloranje, roodoranje, roodviolet, blauwviolet, blauwgroen en geelgroen, en heeft dus in totaal twaalf kleuren. Met deze heel eigen interpretatie van het begrip "tertiaire kleur" heeft Itten veel verwarring geschapen. Behalve in de schilderkunst wordt deze kleurencirkel veel gehanteerd in het [[bloemschikken]]. ==Kleurencirkels in de drukkunst== Het hierboven geschetste, nog zeer veel gebruikte systeem is echter wetenschappelijk gezien onjuist: het bestaat eigenlijk uit niet anders dan eeuwenoude kleurmengvoorschriften uit een tijd die door gebrek aan [[pigment]]en met de juiste kleur gebruik moest maken van zeer slechte benaderingen. [[Afbeelding:Kleurencirkel_RGB.png|right|150px|thumb|'''Discontinue kleurencirkel in de drukkunst''' (geel-cyaan-magenta)]] Bij het gebruik van drukinkten gebeurt de kleurmenging wat wetenschappelijker en wordt uitgegaan van de 'ware' primaire kleuren. De ware primaire kleuren zijn van licht naar donker: geel, [[cyaan]] (een hemelsblauwe tint) en [[magenta (kleur)|magenta]] (een zeer fel roze). Door menging van twee primaire kleuren ontstaan de ware secundaire kleuren, van licht naar donker: groen (uit geel en cyaan); rood (uit geel en magenta) en blauw (uit cyaan en magenta). De ware paren van complementaire kleuren staan tegenover elkaar: geel-blauw; cyaan-rood en magenta-groen. Aangezien de primaire kleuren lichter zijn dan de secundaire kleuren, is het niet zo dat de cirkel gelijkmatig van licht naar donker oploopt. Worden inkten in de kleuren aan de punten van een gelijkzijdige driehoek, willekeurig gedraaid rond het midden van de cirkel, met elkaar gemengd, dan ontstaat in theorie de kleur zwart; ieder pigment absorbeert immers een deel van het licht en de drie pigmenten samen het geheel. Het maakt niet uit hoe deze driehoek staat, het geldt ook voor de driehoek in een kleurcirkel met overlopende kleuren. In de praktijk zullen echter eerder bruinachtige tinten ontstaan. Daarom wordt naast magenta, cyaan en gele inkt ook altijd zwarte inkt gebruikt. Overigens geldt ook voor de kunstschilder onverkort dat een gewenste kleur slechts gemengd kan worden door bewuste of onbewuste toepassing van het wetenschappelijke systeem. ==Kleurencirkels in de beeldschermtechniek== [[Afbeelding:Kleurenschijf-rgb-maxint.png|thumb|256px|Afgeronde kleurendriehoek die ontstaat bij additieve menging van rood, groen en blauw. Alleen deze basiskleuren bereiken de cirkelrand van pure kleuren. De hoogtelijnen vertegenwoordigen de subjectieve intensiteit.]] Bij additieve kleurmenging, zoals in een televisiescherm of een [[Beeldscherm|computermonitor]], gaat het in principe om dezelfde kleuren als bij druktechniek, en zijn dus dezelfde kleurencirkels van toepassing. Alleen wisselen hier de primaire en de secundaire kleuren van rol. Nu zijn de donkerste kleuren de primairen, d.w.z. de bouwstenen waaruit alles is opgebouwd. Logisch, want door lichtmenging wordt de kleur natuurlijk "lichter". In een kleurenbeeldscherm zijn dus slechts lichtbronnen in drie kleuren aanwezig: rood, groen en blauw. Door menging van licht in deze drie kleuren ontstaan de secundaire kleuren magenta, cyaan en geel, en ook alle andere kleuren. Ook hier staan de [[complementaire kleur]]en staan tegenover elkaar. In principe is deze cirkel dus identiek aan de kleurencirkel bij de drukkunst. Een verschil ontstaat als we ook van deze cirkel een schijf maken: dan staat in het midden het summum van additie: wit - dat wat we ervaren als alle drie de kegeltypen geprikkeld worden. Worden de kleuren bij de punten van een gelijkzijdige driehoek als licht met elkaar gemengd dan ontstaat dus wit licht. Het maakt niet uit, hoe deze driehoek staat. ==Complementaire kleuren en absorptie== Een oplossing heeft een bepaalde kleur omdat ze de complementaire kleur absorbeert: {| border="1" celpadding="3" cellspacing="0" ALIGN="center" |----- ! Kleur oplossing ! Complementaire kleur |-----/ |----- | Geel || Blauw |----- | Magenta || Groen |----- | Cyaan || Rood |} Merk op: de kleur en de complementaire kleur staan tegenover elkaar in de kleurencirkel. Dat betekent niet dat een rode oplossing alleen cyaan absorbeert, wel dat een rode oplossing kleuren absorbeert die opgeteld de indruk van cyaan zouden geven. ==Kleurcodering== Hieronder zijn gedeelten van de kleurencirkel in een rechte balk weergegeven. Door de beperkingen van standaardmonitoren is het altijd onmogelijk een zuivere groene kleur weer te geven: in plaats hiervan zien we een groengele tint. Een afdruk met een kleurenprinter zal de bedoelde groentinten tonen. In de vakken staat de [[RGB|RGB-kleurcodering]] die ook in [[HyperText Markup Language|HTML]] wordt gebruikt. <center> Van rood via oranje naar geel: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FF0000" | <font color="#C0C0C0">FF0000<br> </font> | bgcolor="#FF1100" | <font color="#C0C0C0">FF1100<br> </font> | bgcolor="#FF2200" | <font color="#C0C0C0">FF2200<br> </font> | bgcolor="#FF3300" | <font color="#C0C0C0">FF3300<br> </font> | bgcolor="#FF4400" | <font color="#C0C0C0">FF4400<br> </font> | bgcolor="#FF5500" | <font color="#C0C0C0">FF5500<br> </font> | bgcolor="#FF6600" | <font color="#C0C0C0">FF6600<br> </font> | bgcolor="#FF7700" | <font color="#C0C0C0">FF7700<br> </font> | bgcolor="#FF8800" | <font color="#C0C0C0">FF8800<br> </font> | bgcolor="#FF9900" | <font color="#C0C0C0">FF9900<br> </font> | bgcolor="#FFAA00" | <font color="#C0C0C0">FFAA00<br> </font> | bgcolor="#FFBB00" | <font color="#C0C0C0">FFBB00<br> </font> | bgcolor="#FFCC00" | <font color="#C0C0C0">FFCC00<br> </font> | bgcolor="#FFDD00" | <font color="#C0C0C0">FFDD00<br> </font> | bgcolor="#FFEE00" | <font color="#C0C0C0">FFEE00<br> </font> | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#C0C0C0">FFFF00<br> </font> |} Van geel naar groen: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#C0C0C0">FFFF00<br> </font> | bgcolor="#EEFF00" | <font color="#C0C0C0">EEFF00<br> </font> | bgcolor="#DDFF00" | <font color="#C0C0C0">DDFF00<br> </font> | bgcolor="#CCFF00" | <font color="#C0C0C0">CCFF00<br> </font> | bgcolor="#BBFF00" | <font color="#C0C0C0">BBFF00<br> </font> | bgcolor="#AAFF00" | <font color="#C0C0C0">AAFF00<br> </font> | bgcolor="#99FF00" | <font color="#C0C0C0">99FF00<br> </font> | bgcolor="#88FF00" | <font color="#C0C0C0">88FF00<br> </font> | bgcolor="#77FF00" | <font color="#C0C0C0">77FF00<br> </font> | bgcolor="#66FF00" | <font color="#C0C0C0">66FF00<br> </font> | bgcolor="#55FF00" | <font color="#C0C0C0">55FF00<br> </font> | bgcolor="#44FF00" | <font color="#C0C0C0">44FF00<br> </font> | bgcolor="#33FF00" | <font color="#C0C0C0">33FF00<br> </font> | bgcolor="#22FF00" | <font color="#C0C0C0">22FF00<br> </font> | bgcolor="#11FF00" | <font color="#C0C0C0">11FF00<br> </font> | bgcolor="#00FF00" | <font color="#C0C0C0">00FF00<br> </font> |} Van groen naar cyaan: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#00FF00" | <font color="#C0C0C0">00FF00<br> </font> | bgcolor="#00FF11" | <font color="#C0C0C0">00FF11<br> </font> | bgcolor="#00FF22" | <font color="#C0C0C0">00FF22<br> </font> | bgcolor="#00FF33" | <font color="#C0C0C0">00FF33<br> </font> | bgcolor="#00FF44" | <font color="#C0C0C0">00FF44<br> </font> | bgcolor="#00FF55" | <font color="#C0C0C0">00FF55<br> </font> | bgcolor="#00FF66" | <font color="#C0C0C0">00FF66<br> </font> | bgcolor="#00FF77" | <font color="#C0C0C0">00FF77<br> </font> | bgcolor="#00FF88" | <font color="#C0C0C0">00FF88<br> </font> | bgcolor="#00FF99" | <font color="#C0C0C0">00FF99<br> </font> | bgcolor="#00FFAA" | <font color="#C0C0C0">00FFAA<br> </font> | bgcolor="#00FFBB" | <font color="#C0C0C0">00FFBB<br> </font> | bgcolor="#00FFCC" | <font color="#C0C0C0">00FFCC<br> </font> | bgcolor="#00FFDD" | <font color="#C0C0C0">00FFDD<br> </font> | bgcolor="#00FFEE" | <font color="#C0C0C0">00FFEE<br> </font> | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#C0C0C0">00FFFF<br> </font> |} Van cyaan naar blauw: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#C0C0C0">00FFFF<br> </font> | bgcolor="#00EEFF" | <font color="#C0C0C0">00EEFF<br> </font> | bgcolor="#00DDFF" | <font color="#C0C0C0">00DDFF<br> </font> | bgcolor="#00CCFF" | <font color="#C0C0C0">00CCFF<br> </font> | bgcolor="#00BBFF" | <font color="#C0C0C0">00BBFF<br> </font> | bgcolor="#00AAFF" | <font color="#C0C0C0">00AAFF<br> </font> | bgcolor="#0099FF" | <font color="#C0C0C0">0099FF<br> </font> | bgcolor="#0088FF" | <font color="#C0C0C0">0088FF<br> </font> | bgcolor="#0077FF" | <font color="#C0C0C0">0077FF<br> </font> | bgcolor="#0066FF" | <font color="#C0C0C0">0066FF<br> </font> | bgcolor="#0055FF" | <font color="#C0C0C0">0055FF<br> </font> | bgcolor="#0044FF" | <font color="#C0C0C0">0044FF<br> </font> | bgcolor="#0033FF" | <font color="#C0C0C0">0033FF<br> </font> | bgcolor="#0022FF" | <font color="#C0C0C0">0022FF<br> </font> | bgcolor="#0011FF" | <font color="#C0C0C0">0011FF<br> </font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">0000FF<br> </font> |} Van blauw naar magenta: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">0000FF<br> </font> | bgcolor="#1100FF" | <font color="#C0C0C0">1100FF<br> </font> | bgcolor="#2200FF" | <font color="#C0C0C0">2200FF<br> </font> | bgcolor="#3300FF" | <font color="#C0C0C0">3300FF<br> </font> | bgcolor="#4400FF" | <font color="#C0C0C0">4400FF<br> </font> | bgcolor="#5500FF" | <font color="#C0C0C0">5500FF<br> </font> | bgcolor="#6600FF" | <font color="#C0C0C0">6600FF<br> </font> | bgcolor="#7700FF" | <font color="#C0C0C0">7700FF<br> </font> | bgcolor="#8800FF" | <font color="#C0C0C0">8800FF<br> </font> | bgcolor="#9900FF" | <font color="#C0C0C0">9900FF<br> </font> | bgcolor="#AA00FF" | <font color="#C0C0C0">AA00FF<br> </font> | bgcolor="#BB00FF" | <font color="#C0C0C0">BB00FF<br> </font> | bgcolor="#CC00FF" | <font color="#C0C0C0">CC00FF<br> </font> | bgcolor="#DD00FF" | <font color="#C0C0C0">DD00FF<br> </font> | bgcolor="#EE00FF" | <font color="#C0C0C0">EE00FF<br> </font> | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#C0C0C0">FF00FF<br> </font> |} Van magenta naar rood: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#C0C0C0">FF00FF<br> </font> | bgcolor="#FF00EE" | <font color="#C0C0C0">FF00EE<br> </font> | bgcolor="#FF00DD" | <font color="#C0C0C0">FF00DD<br> </font> | bgcolor="#FF00CC" | <font color="#C0C0C0">FF00CC<br> </font> | bgcolor="#FF00BB" | <font color="#C0C0C0">FF00BB<br> </font> | bgcolor="#FF00AA" | <font color="#C0C0C0">FF00AA<br> </font> | bgcolor="#FF0099" | <font color="#C0C0C0">FF0099<br> </font> | bgcolor="#FF0088" | <font color="#C0C0C0">FF0088<br> </font> | bgcolor="#FF0077" | <font color="#C0C0C0">FF0077<br> </font> | bgcolor="#FF0066" | <font color="#C0C0C0">FF0066<br> </font> | bgcolor="#FF0055" | <font color="#C0C0C0">FF0055<br> </font> | bgcolor="#FF0044" | <font color="#C0C0C0">FF0044<br> </font> | bgcolor="#FF0033" | <font color="#C0C0C0">FF0033<br> </font> | bgcolor="#FF0022" | <font color="#C0C0C0">FF0022<br> </font> | bgcolor="#FF0011" | <font color="#C0C0C0">FF0011<br> </font> | bgcolor="#FF0000" | <font color="#C0C0C0">FF0000<br> </font> |} </center> ==Externe links== * {{de}} [http://www.beta45.de/farbcodes/theorie/itten.html "De kleurenleer van Johannes Itten"] - Itten heeft niet alleen de kleurencirkel bedacht die hier wordt besproken, maar een uitgebreide kleurenleer geschreven. {{kleur}} [[Categorie:Schildertechniek]] [[Categorie:Kleur]] [[da:Farvecirkel]] [[de:Farbkreis]] [[en:Color wheel]] [[fr:Cercle chromatique]] [[ko:색상환]] [[pl:Koło barw]] [[pt:Círculo cromático]] [[ru:Цветовой круг]] [[simple:Colour wheel]] 75696 1398630 2004-07-24T07:14:34Z Koenb 85 #REDIRECT [[Gamut]] 818127 11024915 2008-01-26T16:49:04Z GrouchoBot 126507 Bot: automatisch tekst vervangen (- gein + geïn) De '''kleurenleer van Goethe''' ("Zur Farbenlehre") is een natuurwetenschappelijk werk van [[Johann Wolfgang von Goethe]], verschenen in het jaar [[1810]]. Goethe wijdde een groot deel van zijn leven aan de bestudering van kleuren en andere natuurwetenschappelijke verschijnselen. Hoewel Goethe vooral als dichter bekend is geworden, zag hij zelf zijn natuurwetenschappelijke werk als zijn grootste verdienste. Tegen zijn vriend en medewerker [[Johann Peter Eckermann]] zei Goethe aan het einde van zijn leven: ''Auf Alles was ich als Poet geleistet habe, bilde ich mir gar nichts ein. [...] Daß ich aber in meinem Jahrhundert in der schwierigen Wissenschaft der Farbenlehre der Einzige bin, der das Rechte weiß, darauf tue ich mir etwas zu gute.'' (19 februari 1829). Ook sprak hij: ''Es gereut mich auch keineswegs daß'' [ich die Farbenlehre geschrieben]''; obgleich ich die Mühe eines halben Lebens hinein gesteckt habe. Ich hätte vielleicht ein halb Dutzend Trauerspiele mehr geschrieben, das ist alles und dazu werden sich noch Leute genug nach mir finden.'' (1 februari 1827). Toch hadden en hebben weinigen waardering voor Goethes natuurwetenschappelijke werk, hoewel sommige moderne natuurwetenschappers (o.a. Henri Bortoft en Reinhold Sölch) weer meer begrip voor Goethes kleurenleer krijgen. Een verklaring voor het vele onbegrip kan zijn, dat men Goethes kleurenleer vanuit zuiver [[natuurkunde|fysisch]] oogpunt benadert. Goethes methode wijkt echter af van de hedendaagse empirische wetenschappelijke benadering, in die zin dat hij de dingen niet waarnam als uiterlijk verschijnsel, maar als [[Fenomenologie|fenomeen]], dus als het geheel van uiterlijk verschijnsel en innerlijk wezen. In zijn autobiografische roman "Dichtung und Wahrheit" maakt Goethe ons meermalen attent op zijn bijzondere waarnemingsvermogen. === Licht en donker === Volgens Goethe zijn er twee basiskleuren: hemelsblauw (cyaan) en geel. Blauw ontstaat door de aanschouwing van donker door het licht heen, zoals we overdag de hemel zien ('s nachts is die zwart, maar als de atmosfeer overdag door zonlicht iets wordt verlicht, nemen we die zwarte hemel als hemelsblauw waar). Andersom ontstaat geel door de aanschouwing van licht door het donker heen, zoals we het "witte" zonlicht waarnemen doorheen de relatief donkere atmosfeer. Deze beide kleuren zijn oerfenomemen: fenomenen die niet tot andere fenomenen te herleiden zijn. Hetzelfde verschijnsel kan men waarnemen bij een kaarsvlam in een donkere ruimte: hemelsblauw wanneer men door de vlam de donkere ruimte erachter waarneemt (onderaan de vlam) en geel, daar waar de verbranding het meest intens is (in de kern). [[Image:Prisma-lightSpectrum-goethe.gif|thumb|200px|Licht Spectrum]] [[Image:Prisma-darkSpectrum-goethe.gif|thumb|200px|Donker Spectrum]] Door bovenstaande experinmenten kwam Goethe tot de conclusie, dat kleuren dus ontstaan door de wisselwerking van licht en donker. Anders gezegd: door vertroebeling van licht door donker enerzijds (geel dus) of vertroebeling van donker door licht anderzijds (blauw dus). Op dit punt komt de tegenstelling met [[Isaac Newton]]s kleurenleer duidelijk naar voren: Newton verklaarde de kleuren aan de hand van de zgn. [[Newtonschijf]] door de verschillende golflengten. Newton beschouwde wit licht als een combinatie van licht van alle golflengten (binnen de band van waarneembare straling). Newton "brak" het witte licht (volgens Newtons theorie) met een prisma in de kleuren van de regenboog. Goethe was dan ook zeer verbaasd dat deze brekings-theorie van Newton niet klopte met zijn eigen experiment met een prisma. Hij nam een prisma maar hij zag geen kleuren ontstaan. Volgens Goethe was er niets zo "heel" als wit licht (heel kan men ook zien als synoniem voor heilig). Goethe sluit aan bij de symboliek van de tegenstelling licht en duisternis. (goed en kwaad.. vreugde en verdriet enz. enz) Achteraf kunnen we verklaren waarom Goethe het licht niet kon "breken" met een prisma. Goethe deed het experiment waarschijnlijk op een mistige dag, zodat het overal even licht was: er was geen wisselwerking tussen licht en donker zoals bij het experiment van Newton. Eigenlijk ondersteunt het prisma -experiment van Newton de theorie van Goethe. Vanuit de polariteit blauw-geel kunnen de andere kleuren worden verklaard, als er het principe van de intensivering ("Steigerung") bij wordt betrokken. Bij een intensivering van geel verschijnt de kleur rood. (de ondergaande zon wordt rood als het witte licht door meer atmosfeer heen gaat). Bij intensivering van blauw ontstaat violet (de hemel aan de andere zijde dan de ondergaande zon). ''Rot nehmen wir also vorerst als keine eigene Farbe an, sondern kennen es als eine Eigenschaft, welche den Gelben und Blauen zukommen kann. Rot steht weder dem Blauen als dem Gelben entgegen; es entsteht vielmehrs aus ihnen; es ist ein Zustand, in den sie versetzt werden können, und zwar wie wir hier vorläufig sehen, durch Verdichtung und durch Aufeinander drängung der Teile.'' Geel verandert door intensivering in rood. Blauw wordt door intensivering violet. Hiermee is meteen een verklaring gegeven van de warme en koude kleuren. Goethe luisterde bij de ontwikkeling van zijn kleurenleer ook veelvuldig naar kunstschilders, hoe zij de kleuren (psychologisch) ervaarden. Het blauw en het violet aan de "duistere" koude zijde en het geel en het rood aan de "lichte" warme zijde. De geelachtige ('warme') kleuren en de blauwachtige ('koude') kleuren worden in een [[kleurencirkel]] verbonden door groen en magenta (door Goethe Purper genoemd). Het groen als neutraal tussen warm en koud inliggend, tussen de oerfenomenen blauw-geel (groene planten). En het magenta (purper) als kleur die zowel warmte als koude in zich draagt, inliggende/verbindend tussen de geïntensifeerde kleuren rood en violet. Het is de kleur magenta die als synthese van "geintensifeerde" kleuren van de duistere en de lichte zijde, als spiritueel ervaren wordt. Als conclusie kunnen we deze kleuren in een soort davidster opstellen twee gelijkzijdige driehoeken in elkaar: een driehoek met de punt omhoog: links onder cyaan, rechtsonder geel, boven magenta. een driehoek met de punt omlaag: links boven violet, rechtsboven rood, onder groen. De bovenste driehoek zijn de primaire kleuren zoals in de subtractieve kleurmenging dient te worden gebruikt. (kleurendruk en schilderen) De onderste driehoek zijn de basis kleuren zoals bij additieve kleurmenging dient te worden gebruikt. (televisie) De kleuren die tegenoverelkaar staan zijn complementaire kleuren. ==Zie ook== *[[Kleur]] *[[Johannes Itten|Kleurenleer van Johannes Itten]] [[Categorie:Kleur]] [[de:Zur Farbenlehre]] [[en:Theory of Colours]] [[es:Teoría de los colores]] [[fr:Traité des couleurs]] [[it:Teoria dei colori (saggio)]] [[ja:ゲーテの色彩論]] 83990 1406166 2004-09-01T13:00:42Z Ellywa 97 #Redirect [[kleurperspectief]] 79517 1402126 2004-08-12T16:09:23Z Koenb 85 titel 'Kleurenruimte' gewijzigd in 'Kleurruimte' #REDIRECT [[Kleurruimte]] 313925 2534188 2005-12-08T14:37:35Z Pieter1 6408 #Redirect [[Spectrum]] 208793 1514381 2005-06-29T08:15:23Z 193.190.11.97 #REDIRECT [[Kleurtemperatuur]] 778328 6946904 2007-02-12T20:25:42Z Londenp 6584 Titel van [[Kleurenzien]] gewijzigd in [[Kleuren zien]]: Dit was een niet bestaand Nederlands woord #REDIRECT [[Kleuren zien]] 111701 10916182 2008-01-18T09:44:20Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Groen]] - Link(s) veranderd naar [[groen (kleur)]] [[Afbeelding:lichtmeting.png|right|300px]] Een [[kleurmeting]] kan gedaan worden, wanneer er aan drie voorwaarden is voldaan: * een [[lichtbron]], die een voorwerp belicht * een voorwerp, dat het opvallende licht reflecteert * een waarnemer, die het reflecterende licht waarneemt, zoals bijvoorbeeld het oog met de hersenen. Dit kan met de volgende vergelijking worden weergegeven: :[[kleur]] = [[licht]] × voorwerp × [[Oog (anatomie)|oog]] Een deel van het oog is het [[netvlies]]. Het netvlies bevat [[staafje]]s, voor het waarnemen van licht en donker, en drie soorten [[kegeltje]]s, voor het waarnemen van respectievelijk [[rood (kleur)|rood]], [[groen (kleur)|groen]] en [[blauw]]. De gevoeligheid van de verschillende kegeltjes is afhankelijk van de [[golflengte]] en zelfs van de hoek waarin het object waargenomen wordt. Er bestaan verschillende modellen om kleuren te rangschikken, bijvoorbeeld het [[Natural Color System]] (NCS), het Munsell systeem, het [[Pantone kleursysteem|Pantone]] systeem, [[RGB]], [[CMYK]], en het [[CIELAB]]-System. == Meetmethode == [[Afbeelding:CIE1931 2graden.gif|right|500px]] In [[1931]] publiceerde J. Guild de resultaten van een methode om spectrale kleuren te meten als een combinatie van rood, groen en blauw licht. Aan een aantal proefpersonen liet hij twee witte vlakken naast elkaar zien, waarvan het ene werd belicht met een monochrome lichtbron (het te meten licht) en het andere met een door de proefpersoon samen te stellen mengsel van rood, groen en blauw licht, zodanig dat de twee kleuren [[metamerie|hetzelfde lijken]]. Door dit experiment te herhalen voor een groot aantal verschillende golflengtes ontstaat een tabel met aan de ene kant de golflengte van het gemeten licht en aan de andere kant drie kolommen met de waarden voor r, g, en b (een aantal van die waarden zijn negatief, wat wil zeggen dat rood, groen of blauw moest worden toegevoegd aan de te meten kleur om gelijkheid te krijgen). Door [[lineaire combinatie]] kunnen andere tabellen worden gemaakt (XYZ, La*b*). Veelgebruikt is de combinatie zoals hiernaast in grafiekvorm is afgebeeld, met als handige eigenschappen dat alle getallen positief zijn en een van de componenten (Y) evenredig is met de helderheid van de spectrale kleur. ===Meetcondities=== De resultaten van kleurmetingen hangen af van de lichtbron die gebruikt wordt en de waarnemingshoek. Daarom moeten deze ten eerste gestandaardiseerd zijn en altijd bij een meting vermeld worden. De waarnemingshoek kan 2° of 10° zijn. De 2° waarnemingshoek werd door de [[Commission Internationale de l'Eclairage|CIE]] in [[1931]] gedefinieerd en werkt goed voor kleinere objecten. Voor grotere objecten is dan de 10° in [[1964]] door de CIE gedefinieerd. Verschillende [[lichtbron]]nen kunnen zijn D65, Y, F2 enzovoort. De D65 lichtbron is de meest gebruikte lichtbron, omdat hij standaard zonlicht het dichtst benadert. ==Zie ook== [[KLeuren zien]] == Externe links == * Een complete website in het Engels over kleur en kleurmeting (niet-commercieel) is http://www.brucelindbloom.com/ {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] 83991 7698846 2007-04-16T23:36:08Z Mdd 5753 Extra categorie '''Kleurperspectief''' is het verschijnsel dat met [[kleur]]en een [[3D|dieptewerking]] in een kunstwerk kan worden verkregen. Een belangrijke toepassing hiervan is het [[atmosferisch perspectief]]. '''Zie ook''': * [[Lijnperspectief]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:beeldende kunst]] [[Categorie:Afbeelding]] 40451 1368703 2004-02-10T21:15:24Z Ellywa 97 redirect #redirect [[pigment]] 78365 10973919 2008-01-22T15:52:45Z Caber 117664 Versie 10971767 van [[Special:Contributions/81.82.156.112|81.82.156.112]] ([[User talk:81.82.156.112|overleg]]) ongedaan gemaakt Een '''kleurruimte''' is een fysieke wijze om kleuren te beschrijven. Omdat een complete beschrijving altijd ''meerdere dimensies'' ([[Dimensie|schalen]]) nodig heeft, ontstaat een ruimtelijke beschrijving, vandaar dat het een 'ruimte' heet. Overigens is het aantal dimensies niet per sé drie. Een bepaalde kleur kan niet op één enkele schaal worden aangewezen, wat iedereen weet die wel eens geprobeerd heeft een grote hoeveelheid kleurpotloden op volgorde van kleur te leggen. Modellen voor een kleurruimte zijn [[HSV (kleurruimte)|HSV (HSB)]] en [[HSL (kleurruimte)|HSL]]. Deze sluiten aan bij de waarneming van kleuren door het menselijk [[Menselijk oog|oog]]. Omdat het oog drie verschillende typen kegeltjes (lichtgevoelige cellen) heeft, ligt het voor de hand [[kleur]]en weer te geven in drie componenten of [[vector (wiskunde)|vectoren]], die samen een driedimensionale ''kleurruimte'' opspannen. ==Tint, verzadiging en intensiteit== In de [[visuele cortex]], waar de [[Nervus opticus|oogzenuw]] de [[hersenen]] bereikt, worden de signalen van de verschillende typen [[kegeltjes|lichtgevoelige cellen]] omgezet in een kleurindruk. Een manier om die indruk weer te geven is met het drietal ''tint'' (die gewoonlijk 'de kleur' wordt genoemd), ''verzadiging'' (het tegendeel van grijsheid) en ''intensiteit'' (helderheid). Deze drie componenten zeggen elk iets over het object dat we waarnemen. De tint (in combinatie met de verzadiging en intensiteit) zegt iets over het materiaal: plantaardig materiaal is groen, steen is grijs, zand is geel. De intensiteit wordt vooral bepaald door de hoeveelheid opvallend licht, maar intensiteitsverschillen zeggen iets over schaduwwerking en daarmee iets over de vorm van het object dat we waarnemen. De verzadiging tenslotte wordt beïnvloed door reflectie op een glad oppervlak en zegt dus iets over de gladheid of vochtigheid van het waargenomen voorwerp. [[Afbeelding:Rgb-in-hsi-polair.jpg|thumb|256px|De RGB-kleurenruimte afgebeeld als lagen met constante intensiteit in een tint-verzadiging-intensiteit-ruimte. De verzadiging loopt op van de centrale as naar de cirkel-omtrek. Merk op dat de RGB-ruimte de tint-verzadigingsschijven bij geen enkele intensiteit volledig vult.]] Het oog reduceert de oneindig-dimensionale kleurenruimte van het daglicht dus tot 3 dimensies (als we de tijd buiten beschouwing laten). Hierop aansluitend maken mensen kleursystemen die eveneens driedimensionaal zijn, zoals de [[RGB]]-kleurenruimte van televisie en computermonitors. Deze ruimtes overlappen elkaar echter niet helemaal; het is bijvoorbeeld niet mogelijk alle waarneembare kleuren (dwz. in elke gewenste verzadiging) op een RGB-monitor weer te geven. ==Kleurenmenging== Er zijn twee verschillende methoden om een kleur samen te stellen. Men kan uitgaan van [[wit]] [[licht]] en dan delen van het [[spectrum]] wegfilteren door het gebruik van een aantal [[kleurenfilter]]s in de lichtbundel of door [[pigment]]en aan te brengen (zie [[schilderkunst]]) op een wit vlak. In beide gevallen is sprake van ''[[subtractieve kleurmenging]]'': in verscheidene stappen worden delen van het spectrum weggefilterd, tot de gewenste kleur overblijft. ==Additieve systemen== Bij ''[[additieve kleurmenging]]'' gaat men uit van drie of meer gekleurde (eventueel [[monochroom|eenkleurige]]) lichtbundels, die op een punt samenvallen. Het resultaat is een mengkleur die de som is van het spectrum van de verschillende bronnen. Van dit systeem wordt gebruikgemaakt bij kleuren[[televisie]], kleurenmonitors en beamers. ==Subtractieve systemen== Van subtractieve kleurmenging wordt gebruikgemaakt in de schilderkunst, in de [[druk]]kerij en in kleuren[[printer]]s. Ze hebben het gebruik van pigmenten gemeenschappelijk. In de schilderkunst werd ooit aangenomen dat er drie ''primaire kleuren'' zijn, die men [[rood (kleur)|rood]], [[geel (kleur)|geel]] en [[blauw]] noemde: door zorgvuldig mengen zouden met deze kleuren 'alle' andere kleuren te verkrijgen zijn. Of dat werkelijk lukt, hangt ervan af welke tinten we precies met die namen aanduiden. De exacte primaire kleuren zijn wetenschappelijk vastgesteld. niet te verstaan he!!! ===CMY en CMYK=== Het meest gebruikte triplet kleuren voor subtractieve menging bestaat uit die exacte tinten: [[cyaan]] ([[blauwgroen]]), [[magenta (kleur)|magenta]] ([[roze]]) en geel (de benamingen zijn afgeleid van het Engelse ''Cyan, Magenta, Yellow''). Door de drie pigmenten ([[verf]], [[inkt]]) in precies dezelfde dosis op papier te brengen, kan [[zwart]] benaderd worden. Omdat dat erg nauw luistert worden donkere kleuren (en met name zwart) meestal bereikt door een vierde, zwart pigment bij te mengen (CMYK). Lichte kleuren daarentegen ontstaan door een dunne laag aan te brengen of een patroon met kleine puntjes. {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[de:Farbraum]] [[en:Color space]] [[fi:Väriavaruus]] [[fr:Espace colorimétrique]] [[it:Spazio dei colori]] [[ja:色空間]] [[ko:색 공간]] [[no:Fargerom]] [[pl:Przestrzeń barw]] [[pt:Espaço de cores]] [[ru:Цветовое пространство]] [[sk:Farebný systém]] [[zh:色彩空間]] 33118 8835271 2007-08-01T12:52:58Z Sonett72 14261 /* Zie ook */ staat al in tekst Een '''kleurstof''' is een stof om aan producten een [[kleur]] te geven. In tegenstelling tot een [[pigment]] heeft een kleurstof een vervend vermogen; het hecht zich tot op zekere hoogte aan de te kleuren stof. Daarnaast worden kleurstoffen als regel in oplossing gebruikt, terwijl pigmenten juist onopgelost moeten blijven. Vrijwel alle kleurstoffen zijn een [[organische verbinding]]. Kleurstoffen worden met name gebruikt om textiel te verven, daarnaast bevatten inkten meestal kleurstoffen. In [[levensmiddelen]] is een beperkt aantal kleurstoffen toegestaan, deze zijn herkenbaar aan het [[E-nummer]] in de reeks E100-199 dat meestal op de verpakking vermeld wordt. Niet al deze kleur- en smaakstoffen zijn synthetisch; E120 bijvoorbeeld is een stof die [[karmijn]]rood kleurt en gemaakt is van de [[cochenilleluis]], dat is een beestje dat op de [[opuntia]] leeft. == Zie ook == *[[Additief]] *[[Azoverbinding]] [[categorie:Kleur]] [[categorie:Voedingsadditief]] [[de:Farbstoffe]] [[en:Dye]] [[es:Colorante]] [[fr:Teinture]] [[ja:&#26579;&#26009;]] [[lt:Dažiklis]] [[pl:Substancje barwiące]] [[simple:Dye]] [[zh:&#26579;&#26009;]] 795634 7114424 2007-02-26T16:37:35Z Joost 9656 red #REDIRECT[[Kleurstof]] 208801 10920440 2008-01-18T15:02:31Z Zwitser123 98750 /* Achtergrond */ niet de hersenen maar het oog regelt de wit-balans De '''kleurtemperatuur''' van een [[lichtbron]] voor [[wit]] licht is gedefinieerd als de [[temperatuur]] van een [[zwart lichaam]] waarvan het uitgestraalde licht dezelfde kleurindruk geeft als de werkelijke lichtbron. De kleurtemperatuur wordt meestal uitgedrukt in [[Kelvin (eenheid)|kelvin]] (K). Volgens de [[wet van Wien]] neemt de [[golflengte]] van het uitgestraalde licht af met toenemende temperatuur en heeft blauwig licht (korte golflengte) een hogere kleurtemperatuur dan roodachtig licht. Vreemd genoeg wordt licht met een lage kleurtemperatuur als "warmer" ervaren dan licht met een hoge kleurtemperatuur. == Achtergrond == De kleur van het licht dat door een vel helder [[wit]] papier weerkaatst wordt is in feite afhankelijk van het omgevingslicht. Bij verlichting door kunstlicht is de kleur anders dan bij verlichting door daglicht. Het oog corrigeert deze schijnkleur doordat de betreffende [[Kegeltje|kleurgevoelige cellen]] na korte tijd sterker uitgeput raken en minder sterke signalen naar de hersenen leiden. Bij foto- en filmopnamen vindt deze aanpassing echter niet automatisch plaats. Bij toepassing van lichtgevoelige [[film (fotografie)|film]]s (zoals bij gewone [[fotografie]]) wordt daarom een filmtype gekozen, dat is afgestemd op de kleurtemperatuur van de lichtbron. Vooral bij [[omkeerfilm]], waarbij achteraf geen correctie mogelijk is, is het van belang het juiste filmtype te kiezen. Bij digitale opnamen moet de [[witbalans]] (Engels: ''white balance'', WB) worden ingesteld. Moderne apparatuur kan dit ook automatisch. TL-lampen vragen om een handmatige witbalans, omdat elke TL-lamp een andere kleurtemperatuur kan hebben (discontinu spectrum). Dit is te zien aan de laatste twee cijfers op de lamp. Als bij het filmen of fotograferen de kleurgevoeligheid niet goed op de kleurtemperatuur van de lichtbron is afgestemd, zal dit tot onnatuurlijke kleuren leiden. Wanneer er sprake is van twee of meer lichtbronnen met een verschillende kleurtemperatuur, bijvoorbeeld daglicht (5500 K - 10.000 K) en kunstlicht (2800 K - 3300 K), zal men een keuze moeten maken voor een van de lichtbronnen. Een compromis kan men sluiten door voor beiden te kiezen, bijvoorbeeld 4300 K. Voor de beste resultaten zal de kleurtemperatuur van kunstlichtbronnen door middel van correctie[[filter (fotografie)|filter]]s op het daglicht afgestemd moeten worden. De kleurtemperatuur wordt behalve in kelvin ook uitgedrukt in [[Mired]], wat staat voor Micro reciprocal degree, ofwel 1 miljoen gedeeld door de kleurtemperatuur in kelvin. Daglicht van 5000 K heeft dan een waarde van 200 Mired. Deze eenheid heeft het voordeel dat er eenvoudig mee gerekend kan worden. Een kleurcorrectiefilter veroorzaakt een vaste verschuiving van bijvoorbeeld 20 Mired in de kleurtemperatuur. Een blauw filter van 20 Mired geeft dan een daglichttemperatuur van 180 Mired (5555 K), een rood filter van 20 Mired geeft dan 220 Mired (4545 K). [[Image:Color temperature.svg|center|[[kleurschakering]]en]] == Voorbeelden == {|class="prettytable" |- !temp (K)||mired||omschrijving |- | 1200 || 833 || [[kaars]]licht |- | 2000 || 500 || zonsopkomst en zonsondergang |- | 2800 || 357 || wolfraam-[[gloeilamp]] (gewone lamp), zonsopkomst en zonsondergang |- | 3000 || 333 || studiolamp, 3000-kleur TL lamp ("/830" is [[kleurweergave]] 80 en kleurtemperatuur 3000 K) |- | 3200 || 312 || halogeenlamp |- | 3400 || 294 || filmzon |- | 3500 || 288 || een uur na zonsopkomst |- | 4000 || 250 || 4000-kleur TL lamp ("/840" is kleurweergave 80 en kleurtemperatuur 4000 K) |- | 4200 - 4700 || 238 - 213 || mengsel van kunst- en daglicht |- | 5000 || 200 || fototoestel-[[flitser]], [[daglicht]] ("D50" is "Daglicht 5000") |- | 5600 || 178 || standaard daglicht |- | 6000 || 167 || middag[[zon]] |- | 6500 || 154 || Wit/Neutraal. Standaard waarde voor televisie of monitor. |- | 7000 - 10000 || 141 - 100 || Zware bewolking of schaduw aan de noordzijde. Zonder direct zonlicht. |- [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Fotografie]] [[cs:Barevná teplota]] [[da:Farvetemperatur]] [[de:Farbtemperatur]] [[en:Color temperature]] [[es:Temperatura de color]] [[fi:Värilämpötila]] [[fr:Température de couleur]] [[it:Temperatura di colore]] [[ja:色温度]] [[pl:Temperatura barwowa]] [[pt:Temperatura de cor]] [[ru:Цветовая температура]] [[sv:Vitbalans]] [[zh:色温]] 798180 7316012 2007-03-15T07:15:54Z MoiraMoira 62160 redirect geworden bij verwijdersessie 15 mrt 2007 #REDIRECT[[Kleurweergave-index]] 294486 10886662 2008-01-16T08:04:17Z Wutsje 120470 Versie 10885212 van [[Special:Contributions/88.159.78.36|88.159.78.36]] ([[User talk:88.159.78.36|overleg]]) ongedaan gemaakt: ev was okee. De '''kleurweergave index''' (Engels: CRI - Color Rendering Index) van een lichtbron is een index voor de kwaliteit van kleurweergave van door die lichtbron belichte objecten, vergeleken met de kleurweergave van dezelfde objecten belicht door een [[zwarte straler]] met dezelfde [[kleurtemperatuur]] als de te kwalificeren lichtbron. Voor de [[waarneming]] door het [[menselijk oog]] is hierbij ook de wijze van [[kleurenzien]] van belang. Een zwarte straler heeft per definitie een kleurweergave-index van 100. Vrijwel altijd worden voor de test acht standaardkleuren met matige verzadiging gebruikt. Dit wordt aangegeven met de code R_a. Zonder nadere aanduiding wordt aangenomen dat de standaardkleuren gebruikt zijn. De bepaling van de index gebeurde vroeger door een groot aantal menselijke waarnemers, maar kan tegenwoordig met kleurgevoelige sensoren en computers worden uitgevoerd. Het gele licht van lagedruk[[natriumlamp]]en heeft een CRI van 0, dat van moderne witte TL buis van 80 of 90, terwijl er hogedruk [[metaalhalidelamp]]en zijn, die een kleurweergeve index van 90 hebben. De hoogste kleurweergave hebben gloeilampen, de Ra hiervan is vrijwel 100. [[Afbeelding:SOX.png|200px]][[Afbeelding:SON.png|200px]][[Afbeelding:CFL875_CRI82.png|200px]][[Afbeelding:MHL.png|200px]] Van links naar rechts spectrale emissies van: [[Natriumlamp|Lagedruknatriumlamp]] (CRI=0), [[Natriumlamp|Hogedruknatriumlamp]] (CRI=22), [[Fluorescentielamp]] (CRI=82), [[Metaalhalidelamp]] (CRI=85). Duidelijk is te zien dat de lagedruk lampen en fluorescentiematerialen meer naaldvormige spectra hebben, de hogedruk lampen meer uitgesmeerde emissies. Ondanks hoge pieken in de spectrale emissie bij fuorescentielampen en metaalhalidelampen is toch een goede kleurweergave mogelijk. Dat heeft te maken met de spectrale gevoeligheid van de [[kleuren zien|kegeltjes]] in het menselijk oog, die de kleurindruk bepalen. ==Kleurweergave bij verschillende lichtbronnen== Hoe het menselijk oog, fotografisch materiaal en beeldchips kleuren waarnemen wordt bepaald door het soort dag- of kunstlicht dat gebruikt wordt, waarbij men kan bedenken dat menselijke hersenen een kleurenzweem als het ware kan wegfilteren. Vroeg in de ochtend bijvoorbeeld zal de kleur diep [[blauw]] beter en verzadigder overkomen dan tegen de zonsondergang wanneer er meer rood in het licht aanwezig is. Afhankelijk van het type kunstlicht komen kleuren minder verzadigd of grauw over. Een [[slager]] zal zijn vleeswaren graag fris [[rood (kleur)|rood]] presenteren. Tijdens het kopen van kleding gaan kopers soms naar buiten om te beoordelen hoe de kleur er in het daglicht uitziet, als niet voor de juiste lichtbron gekozen is. Wanneer kleuren bij het werken belangrijk zijn, bijvoorbeeld in een schilders[[atelier]] of een ontwerpstudio, is het van belang lichtbronnen te kiezen met een hoge kleurweergave-index die de kleuren van het werkstuk optimaal (neutraal) weergeven. Wetmatigheden van kleurweergave gelden niet alleen voor het menselijk oog maar ook voor fotografisch materiaal en beeldchips. Zonder correctie zullen voorwerpen verlicht door een TL buis kleur 33 of een hogedruk kwik HPL N (veel gebruikt in een industriële omgeving) [[groen (kleur)|groen]] overkomen. Voorwerpen verlicht met hoge [[kleurtemperatuur]] ('koel' licht) (vooral in gebruik in warmere landen) zullen ongecorrigeerd een blauwzweem vertonen. De kleuren rood en [[geel (kleur)|geel]] worden onder deze lichtbron minder goed weergegeven. ==Externe link== * {{en}} [http://www.schorsch.com/kbase/glossary/cri.html ''Color Rendering Index''] [[categorie:Kleur]] [[de:Farbwiedergabeindex]] [[en:Color-rendering index]] [[fi:Värintoistoindeksi]] [[fr:Indice de rendu de couleur]] [[pl:CRI]] [[sv:Ra (ljus)]] 491294 3865798 2006-05-05T08:35:44Z Effeietsanders 8575 #redirect[[Kleurencirkel]] 41095 10692051 2008-01-01T12:39:14Z Fransvannes 17 /* Geschiedenis */ + afb [[Afbeelding:Kobaltblauw.png|right|kobaltblauw]] '''Kobaltblauw''' is een [[pigment]] met een intens blauwe en zuivere kleur. Het is kostbaar maar tevens uitzonderlijk stabiel. De chemische samenstelling is [[kobalt]](II) oxide - aluminium oxide, CoO · Al₂O₃. De naam ''kobalt'' komt van het woord ''[[kobold]]'', een ondergrondse kwelgeest, waarvan men dacht dat hij vindplaatsen van [[zilvererts]] verontreinigde. In [[olieverf]] moet de kleur niet te veel met olie worden vermengd. Door vergeling van de olie kan de kleur een groenige zweem krijgen en gaat de oorspronkelijke kleur wat verloren. ==Geschiedenis== [[Image:Bristol.blue.glass.arp.750pix.jpg|250px|thumb|Kobaltblauw in glaswerk]] Kobaltzouten werden vanaf 1500 voor Chr. reeds in Egypte gebruikt. Ook in China heeft men gebruik aangetroffen, met name tijdens de [[Tang-Dynastie]] (618-906). Het werd daar voor het kleuren van aardewerk gebruikt. Een pigment gebaseerd op kobaltblauw werd in het westen al sinds de Middeleeuwen gewonnen uit blauw gekleurd glas ([[smalt]]). De ontdekking van het element kobalt wordt toegeschreven aan [[George Brandt]] (1694-1768). Hij was de eerste die aantoonde dat kobalt de bron van de kleur blauw in het glas was, hetgeen men voor die tijd toeschreef aan het element [[bismut]], dat vaak samen met kobalt wordt aangetroffen. In 1777 troffen Gahn en Wenzel kobaltaluminaat aan bij hun onderzoek naar kobaltverbindingen. Zij ontdekten de stof tijdens experimenten met [[solderen]]. De kleur werd voor het eerst commercieel gemaakt rond 1803 of 1804, op basis van een productiemethode van [[Thénard]]. Gedurende de 19e eeuw werd kobaltblauw vooral geproduceerd door het Noorse Blaafarveværket (70-80 % van de wereldproductie). Dit bedrijf werd geleid door de Pruissische industrieel [[Benjamin Wegner]]. Het benodigde kobalterts werd uit de plaatselijke mijn gewonnen. De grote Franse impressionistische schilders zoals [[Claude Monet]] en [[Auguste Renoir]] gebruikten de kleur zeer graag. Naast kobaltblauw pasten zij ook [[kobaltviolet]] toe. Sinds 1937 is de onderste baan van de [[Vlag van Nederland|Nederlandse vlag]] kobaltblauw. In de periode daarvoor werd een donkerblauwe kleur gebruikt. Tegenwoordig wordt kobaltblauw ook voor het drukken van [[bankbiljet]]ten gebruikt, omdat het [[fotochemie|fotochemisch]] makkelijk te herkennen is. [[Categorie:Pigment]] [[categorie:verbinding van kobalt]] [[categorie:verbinding van aluminium]] [[categorie:oxide]] [[de:Thénards Blau]] [[en:Cobalt blue]] [[fa:لاجوردی]] [[fr:Bleu de cobalt]] [[ja:コバルトブルー]] [[no:Koboltblå]] [[ru:Тенарова синь]] [[simple:Cobalt blue]] [[sv:Koboltblått]] [[vi:Cô ban (màu)]] [[zh:鈷藍色]] 354656 2920708 2006-01-20T15:38:48Z Zanaq 19424 #REDIRECT [[alizarine]] #REDIRECT [[alizarine]] 162540 11091963 2008-02-01T01:23:03Z SieBot 36085 robot Erbij: [[pt:Azul de tornassol]] [[Image:Lackmus.jpg|200px|thumb|Lakmoespoeder]] '''Lakmoes''' is een in water oplosbaar blauw-violet poeder. Het woord lakmoes is afgeleid van het Oudnoors: ''litmosi'', ''litr'': kleur, kleurstof + ''mosi'': moeras, mos. == Structuur == Lakmoes is een wateroplosbaar mengsel dat 10 tot 15 verschillende organische kleurstoffen bevat, waarvan '''erythrolitmin''' en '''azolitmin''' de belangrijkste zijn. Het kleurende hoofdbestanddeel van dit natuurproduct is een [[indofenol]]. De structuurformule is te vinden bij:[http://www.chriscooksey.demon.co.uk/lichen/litmus1.htm] == Toepassingen == === Als pH-indicator === Bij een hoge concentratie H⁺-ionen verandert de kleur van lakmoes in rood (pH < 4.5) en bij een hoge concentratie OH^--ionen (pH > 8) verandert de kleur in blauw. Lakmoes kan dus in het [[laboratorium]] als [[pH-indicator|indicator]] van [[PH|zuurgraad]] of [[alkaliniteit]] worden gebruikt. Zowel lakmoesoplossingen als lakmoespapier worden heel vaak als indicator gebruikt. '''Lakmoespapier''' is papier dat gedrenkt werd in een lakmoesoplossing. === Andere === Blauwe lakmoes werd vroeger als [[verf]]stof gebruikt. Het is echter weinig lichtvast en wasecht. In [[gilde (beroepsgroep)|gildenvoorschriften]] voor [[Kunstschilder|schilders]] was daarom vroeger verboden om het te gebruiken als onderschildering van blauwe kleurstoffen zoals [[azuriet]]. [[Holland]] was in de 16e en 17e eeuw het centrum voor de fabrikage van deze stof. In [[Amsterdam]], [[Westzaan]], [[Haarlem]], [[Utrecht (stad)|Utrecht]] en andere steden stonden lakmoesfabrieken, veelal buiten de stadsmuren in verband met de watervervuiling. Het wordt sporadisch nog als kleurstof voor levensmiddelen gebruikt. Behangers gebruiken het om de [[alkaliniteit]] van de ondergrond te testen. == Bereiding == Voor de bereiding van het donkerblauwe lakmoes worden bepaalde [[korstmossen]] gebruikt. Na [[Extractie (scheikunde)|extrahering]] wordt de stof fijngestampt en behandeld met [[kaliumcarbonaat]] en [[ammoniak]]. Tenslotte wordt het gemengd met diverse materialen, zoals [[calciumcarbonaat|krijt]] of [[gips]]. Lakmoes is te verkrijgen in tablet- en poedervorm en in stukken. == Lakmoesproef == Omdat lakmoes een van de oudst bekende verbindingen is die door kleurverandering aangeven of een oplossing zuur of basisch is, wordt de term "lakmoesproef" ruimer gebruikt. De term staat dan voor een (figuurlijke) test die voorgoed uitsluitsel geeft over iets dat tot dat moment twijfelachtig is.{{Gesproken Wikipedia|Nl-Lakmoes-article.ogg}} == Zie ook == * [[PH-indicator|pH-indicator]] [[Categorie:Zuur-basechemie]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Heterocyclische zuurstofverbinding]] [[Categorie:Fenol]] [[Categorie:Mengsel]] [[Categorie:Kleurstof]] [[bg:Лакмус]] [[da:Lakmus]] [[de:Lackmus]] [[en:Litmus test (chemistry)]] [[es:Tornasol]] [[fr:Papier de tournesol]] [[he:נייר לקמוס]] [[hu:Lakmusz]] [[it:Tornasole]] [[ja:リトマス]] [[pl:Lakmus]] [[pt:Azul de tornassol]] [[ru:Лакмус]] [[sk:Lakmus]] [[sl:Lakmus]] [[sv:Lackmuspapper]] [[th:กระดาษลิตมัส]] [[tr:Turnusol]] [[uk:Лакмус]] [[vi:Giấy quỳ]] [[zh:石蕊试纸]] 784849 7873413 2007-05-03T17:33:11Z Mrgreen71 83710 Alle info is te vinden bij "Lakmoes" #REDIRECT[[Lakmoes]] 652831 5575931 2006-10-23T21:57:02Z 80.57.73.223 Verwijst door naar [[Lakmoes]] #REDIRECT [[Lakmoes]] 336242 2744454 2005-12-31T18:10:57Z Quistnix 4909 #redirect [[Heraldische kleur]] #redirect [[Heraldische kleur]] 17081 move=:edit= 10507534 2007-12-15T13:27:36Z Tdevries 7375 Wijzigingen door [[Special:Contributions/130.161.119.115|130.161.119.115]] hersteld tot de laatste versie door [[User:Abnormaal|Abnormaal]]. Hieronder een lijst van [[kleur]]en. De kleuren zijn in een aantal hoofdkleuren ingedeeld, enkele kleuren zijn bij twee hoofdkleuren ingedeeld. Zowel de Engelse naam als de hexadecimale waarde kunnen in een [[HyperText Markup Language|HTML]]-opmaak worden gebruikt. Hierbij geldt dat, hoewel bijna alle kleurnamen ondersteund worden door de moderne browsers, slechts 16 kleurnamen ondersteund worden door de [[W3C]] HTML 4.01 standaard. Dit zijn: aqua, black, blue, fuchsia, gray, green, lime, maroon, navy, olive, purple, red, silver, teal, white en yellow. Voor alle andere kleuren moet bij voorkeur de hexadecimale waarde gebruikt worden. Zie ook: * Gesorteerd op [[Hexadecimaal|hexadecimale]] '''RGB-waarde''' (bijvoorbeeld "48 D1 CC"): [[Lijst van HTML-kleuren (op RGB-waarde)]]. * Gesorteerd op '''Engelse kleurnaam''' (bijvoorbeeld Ivory, Slateblue): [[Lijst van HTML-kleuren (op naam)]]. == Overzicht HTML-kleuren == {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="2" !Nederlandse<br />naam !HTML<br />kleurnaam !colspan="3" |[[RGB-kleursysteem|R G B]]<br />[[Hexadecimaal|Hex]] [[code]] !width="80%"|[[Kleur]]<br />weergave |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Rode kleuren'''</big> |- |indisch rood||Indianred||CD||5C||5C||style="background-color:indianred;"|&nbsp; |- |lichtkoraal||Lightcoral||F0||80||80||style="background-color:lightcoral;"|&nbsp; |- |zalm||Salmon||FA||80||72||style="background-color:salmon;"|&nbsp; |- |donkerzalm||Darksalmon||E9||96||7A||style="background-color:darksalmon;"|&nbsp; |- |oranjerood||Orangered||FF||45||00||style="background-color:orangered;"|&nbsp; |- |[[rood (kleur)|rood]]||Red||FF||00||00||style="background-color:red;"|&nbsp; |- |[[vermiljoen]]||Crimson||DC||14||3C||style="background-color:crimson;"|&nbsp; |- |[[vuursteen]]||Firebrick||B2||22||22||style="background-color:firebrick;"|&nbsp; |- |donkerrood||Darkred||8B||00||00||style="background-color:darkred;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Roze kleuren'''</big> |- |[[roze]]||Pink||FF||C0||CB||style="background-color:pink;"|&nbsp; |- |lichtroze||Lightpink||FF||B6||C1||style="background-color:lightpink;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Palevioletred||DB||70||93||style="background-color:palevioletred;"|&nbsp; |- |acaciaroze||Hotpink||FF||69||B4||style="background-color:hotpink;"|&nbsp; |- |dieproze||Deeppink||FF||14||93||style="background-color:deeppink;"|&nbsp; |- |middenvioletrood||Mediumvioletred||C7||15||85||style="background-color:mediumvioletred;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Gele kleuren'''</big> |- |lichtgeel||Lightyellow||FF||FF||E0||style="background-color:lightyellow;"|&nbsp; |- |&nbsp;|||Lemonchiffon||FF||FA||CD||style="background-color:lemonchiffon;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Lightgoldenrodyellow||FA||FA||D2||style="background-color:lightgoldenrodyellow;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Papayawhip||FF||EF||D5||style="background-color:papayawhip;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Moccasin||FF||E4||B5||style="background-color:moccasin;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Peachpuff||FF||DA||B9||style="background-color:peachpuff;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Palegoldenrod||EE||E8||AA||style="background-color:palegoldenrod;"|&nbsp; |- |kaki||Khaki||F0||E6||8C||style="background-color:khaki;"|&nbsp; |- |[[geel (kleur)|geel]]||Yellow||FF||FF||00||style="background-color:yellow;"|&nbsp; |- |[[goud]]||Gold||FF||D7||00||style="background-color:gold;"|&nbsp; |- |donkerkaki||Darkkhaki||BD||B7||6B||style="background-color:darkkhaki;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Blauwe kleuren'''</big> |- |lichtcyaan||Lightcyan||E0||FF||FF||style="background-color:lightcyan;"|&nbsp; |- |lichtturquoise||Paleturquoise||AF||EE||EE||style="background-color:paleturquoise;"|&nbsp; |- |[[cyaan]]||Aqua<br>Cyan||00||FF||FF||style="background-color:aqua;"|&nbsp; |- |[[aquamarijn]]||Aquamarine||7F||FF||D4||style="background-color:aquamarine;"|&nbsp; |- |turquoise||Turquoise||40||E0||D0||style="background-color:turquoise;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mediumturquoise||48||D1||CC||style="background-color:mediumturquoise;"|&nbsp; |- |donkerturquoise||Darkturquoise||00||CE||D1||style="background-color:darkturquoise;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Powderblue||B0||E0||E6||style="background-color:powderblue;"|&nbsp; |- |staalblauw||Lightsteelblue||B0||C4||DE||style="background-color:lightsteelblue;"|&nbsp; |- |lichtblauw||Lightblue||AD||D8||E6||style="background-color:lightblue;"|&nbsp; |- |[[hemelsblauw]]||Skyblue||87||CE||EB||style="background-color:skyblue;"|&nbsp; |- |lichthemelsblauw||Lightskyblue||87||CE||FA||style="background-color:lightskyblue;"|&nbsp; |- |diep [[hemelsblauw]]||Deepskyblue||00||BF||FF||style="background-color:deepskyblue;"|&nbsp; |- |korenbloemblauw||Cornflowerblue||64||95||ED||style="background-color:cornflowerblue;"|&nbsp; |- |donkerstaalblauw||Steelblue||46||82||B4||style="background-color:steelblue;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Cadetblue||5F||9E||A0||style="background-color:cadetblue;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mediumslateblue||7B||68||EE||style="background-color:mediumslateblue;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Dodgerblue||1E||90||FF||style="background-color:dodgerblue;"|&nbsp; |- |koningsblauw||Royalblue||41||69||E1||style="background-color:royalblue;"|&nbsp; |- |[[blauw]]||Blue||00||00||FF||style="background-color:blue;"|&nbsp; |- |middenblauw||Mediumblue||00||00||CD||style="background-color:mediumblue;"|&nbsp; |- |donkerblauw||Darkblue||00||00||8B||style="background-color:darkblue;"|&nbsp; |- |[[marine]]||Navy||00||00||80||style="background-color:navy;"|&nbsp; |- |midnachtsblauw||Midnightblue||19||19||70||style="background-color:midnightblue;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Oranje kleuren'''</big> |- |lichtzalm||Lightsalmon||FF||A0||7A||style="background-color:lightsalmon;"|&nbsp; |- |[[oranje (kleur)|oranje]]||Orange||FF||A5||00||style="background-color:orange;"|&nbsp; |- |donkeroranje||Darkorange||FF||8C||00||style="background-color:darkorange;"|&nbsp; |- |[[koraal (kleur)|koraal]]||Coral||FF||7F||50||style="background-color:coral;"|&nbsp; |- |[[tomaat]]||Tomato||FF||63||47||style="background-color:tomato;"|&nbsp; |- |oranjerood||Orangered||FF||45||00||style="background-color:orangered;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Groene kleuren'''</big> |- |groengeel||Greenyellow||AD||FF||2F||style="background-color:greenyellow;"|&nbsp; |- |[[Groen (kleur)|groen]]||Chartreuse||7F||FF||00||style="background-color:chartreuse;"|&nbsp; |- |grasgroen||Lawngreen||7C||FC||00||style="background-color:lawngreen;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Lime||00||FF||00||style="background-color:lime;"|&nbsp; |- |bleekgroen||Palegreen||98||FB||98||style="background-color:palegreen;"|&nbsp; |- |lichtgroen||Lightgreen||90||EE||90||style="background-color:lightgreen;"|&nbsp; |- |midlentegroen||Mediumspringgreen||00||FA||9A||style="background-color:mediumspringgreen;"|&nbsp; |- |lentegroen||Springgreen||00||FF||7F||style="background-color:springgreen;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Yellowgreen||9A||CD||32||style="background-color:yellowgreen;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Limegreen||32||CD||32||style="background-color:limegreen;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mediumseagreen||3C||B3||71||style="background-color:mediumseagreen;"|&nbsp; |- |zeegroen||Seagreen||2E||8B||57||style="background-color:seagreen;"|&nbsp; |- |bosgroen||Forestgreen||22||8B||22||style="background-color:forestgreen;"|&nbsp; |- |donkergroen||Green||00||80||00||style="background-color:green;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Olivedrab||6B||8E||23||style="background-color:olivedrab;"|&nbsp; |- |[[olijf]]groen||Olive||80||80||00||style="background-color:olive;"|&nbsp; |- |donkerolijfgroen||Darkolivegreen||55||6B||2F||style="background-color:darkolivegreen;"|&nbsp; |- |donkergroen||Darkgreen||00||64||00||style="background-color:darkgreen;"|&nbsp; |- |[[aquamarijn]]||Aquamarine||7F||FF||D4||style="background-color:aquamarine;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mediumaquamarine||66||CD||AA||style="background-color:mediumaquamarine;"|&nbsp; |- |donkerzeegroen||Darkseagreen||8F||BC||8F||style="background-color:darkseagreen;"|&nbsp; |- |lichtzeegroen||Lightseagreen||20||B2||AA||style="background-color:lightseagreen;"|&nbsp; |- |donkercyaan||Darkcyan||00||8B||8B||style="background-color:darkcyan;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Teal||00||80||80||style="background-color:teal;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Paarse kleuren'''</big> |- |[[lavendel]]||Lavender||E6||E6||FA||style="background-color:lavender;"|&nbsp; |- |[[distel (Carduus)|distel]]||Thistle||D8||BF||D8||style="background-color:thistle;"|&nbsp; |- |[[pruim]]||Plum||DD||A0||DD||style="background-color:plum;"|&nbsp; |- |[[violet]]||Violet||EE||82||EE||style="background-color:violet;"|&nbsp; |- |fuchsia<br> [[magenta (kleur)|magenta]]||Fuchsia<br>Magenta||FF||00||FF||style="background-color:fuchsia;"|&nbsp; |- |orchidee||Orchid||DA||70||D6||style="background-color:orchid;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mediumorchid||BA||55||D3||style="background-color:mediumorchid;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mediumpurple||93||70||DB||style="background-color:mediumpurple;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Slateblue||6A||5A||CD||style="background-color:slateblue;"|&nbsp; |- |blauwviolet||Blueviolet||8A||2B||E2||style="background-color:blueviolet;"|&nbsp; |- |donkerviolet||Darkviolet||94||00||D3||style="background-color:darkviolet;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Darkorchid||99||32||CC||style="background-color:darkorchid;"|&nbsp; |- |donkermagenta||Darkmagenta||8B||00||8B||style="background-color:darkmagenta;"|&nbsp; |- |[[purper (verfstof)|purper]]||Purple||80||00||80||style="background-color:purple;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Darkslateblue||48||3D||8B||style="background-color:darkslateblue;"|&nbsp; |- |[[indigo (kleur)|indigo]]||Indigo||4B||00||82||style="background-color:indigo;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Bruine kleuren'''</big> |- |&nbsp;||Cornsilk||FF||F8||DC||style="background-color:cornsilk;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Blanchedalmond||FF||EB||CD||style="background-color:blanchedalmond;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Bisque||FF||E4||C4||style="background-color:bisque;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Navajowhite||FF||DE||AD||style="background-color:navajowhite;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Wheat||F5||DE||B3||style="background-color:wheat;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Burlywood||DE||B8||87||style="background-color:burlywood;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Tan||D2||B4||8C||style="background-color:tan;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Rosybrown||BC||8F||8F||style="background-color:rosybrown;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Sandybrown||F4||A4||60||style="background-color:sandybrown;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Goldenrod||DA||A5||20||style="background-color:goldenrod;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Darkgoldenrod||B8||86||0B||style="background-color:darkgoldenrod;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Peru||CD||85||3F||style="background-color:peru;"|&nbsp; |- |chocoladebruin||Chocolate||D2||69||1E||style="background-color:chocolate;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Saddlebrown||8B||45||13||style="background-color:saddlebrown;"|&nbsp; |- |[[Gebrande sienna|sienna]]||Sienna||A0||52||2D||style="background-color:sienna;"|&nbsp; |- |[[bruin]]||Brown||A5||2A||2A||style="background-color:brown;"|&nbsp; |- |kastanjebruin||Maroon||80||00||00||style="background-color:maroon;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Witte kleuren'''</big> |- |[[wit]]||White||FF||FF||FF||style="background-color:white;"|&nbsp; |- |sneeuwwit||Snow||FF||FA||FA||style="background-color:snow;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Honeydew||F0||FF||F0||style="background-color:honeydew;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mintcream||F5||FF||FA||style="background-color:mintcream;"|&nbsp; |- |Azuur||Azure||F0||FF||FF||style="background-color:azure;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Aliceblue||F0||F8||FF||style="background-color:aliceblue;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Ghostwhite||F8||F8||FF||style="background-color:ghostwhite;"|&nbsp; |- |rookwit||Whitesmoke||F5||F5||F5||style="background-color:whitesmoke;"|&nbsp; |- |[[schelp]]||Seashell||FF||F5||EE||style="background-color:seashell;"|&nbsp; |- |[[beige]]||Beige||F5||F5||DC||style="background-color:beige;"|&nbsp; |- |[[Kant (textiel)|kant]]||Oldlace||FD||F5||E6||style="background-color:oldlace;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Floralwhite||FF||FA||F0||style="background-color:floralwhite;"|&nbsp; |- |[[ivoor]]||Ivory||FF||FF||F0||style="background-color:ivory;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Antiquewhite||FA||EB||D7||style="background-color:antiquewhite;"|&nbsp; |- |[[linnen]]||Linen||FA||F0||E6||style="background-color:linen;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Lavenderblush||FF||F0||F5||style="background-color:lavenderblush;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Mistyrose||FF||E4||E1||style="background-color:mistyrose;"|&nbsp; |- |colspan="6" style="background-color:whitesmoke; color:slategray;"|<big>'''Grijze kleuren'''</big> |- |&nbsp;||Gainsboro||DC||DC||DC||style="background-color:gainsboro;"|&nbsp; |- |lichtgrijs||Lightgrey||D3||D3||D3||style="background-color:lightgrey;"|&nbsp; |- |[[zilver]]||Silver||C0||C0||C0||style="background-color:silver;"|&nbsp; |- |donkergrijs||Darkgray||A9||A9||A9||style="background-color:darkgray;"|&nbsp; |- |[[grijs]]||Gray||80||80||80||style="background-color:gray;"|&nbsp; |- |&nbsp;||Dimgray||69||69||69||style="background-color:dimgray;"|&nbsp; |- |lichtleigrijs||Lightslategray||77||88||99||style="background-color:lightslategray;"|&nbsp; |- |leigrijs||Slategray||70||80||90||style="background-color:slategray;"|&nbsp; |- |donkerleigrijs||Darkslategray||2F||4F||4F||style="background-color:darkslategray;"|&nbsp; |- |[[zwart]]||Black||00||00||00||style="background-color:black;"|&nbsp; |} <br /> Er zijn diverse nuances in zwart, zoals blauwzwart, lampenzwart. Deze kleuren zijn echter te genuanceerd om op een computerscherm te laten zien. {{webdesign}} {{kleur}} [[Categorie:Kleur| ]] [[Categorie:HTML|HTML-kleuren]] [[Categorie:Technieklijsten|HTML-kleuren]] [[ca:Llista de colors HTML]] [[da:Web-sikre farver]] [[de:Webfarben]] [[el:Διαδικτυακά Χρώματα]] [[en:Web colors]] [[es:Colores HTML]] [[eu:Wikipedia:Kolorea]] [[fa:رنگ‌های وب]] [[hu:HTML színkódok]] [[id:Warna web]] [[ka:ვებ-ფერები]] [[ko:웹 색상]] [[pt:Tripleto hexadecimal]] [[ru:Цвета в Web]] [[sv:HTML-färger]] [[th:สีที่ใช้ในเว็บ]] [[tr:Web renkleri]] [[zh:网页颜色模式]] 191740 4469875 2006-06-28T09:32:41Z Richardw 10791 Dit is een lijst van '''HTML-kleuren''' (ook genoemd RGB-kleuren, webkleuren), gesorteerd op de [[hexadecimale]] '''RGB-waarde'''. Zie ook: * Gesorteerd op '''overheersende kleur''' (rood, geel, ...): [[Lijst van kleuren|Lijst van HTML-kleuren]] (met uitleg en Nederlandse namen) * Gesorteerd op '''Engelse kleurnaam''' (Ivory, Slateblue): [[Lijst van HTML-kleuren (op naam)]]. De opmerking moet worden gemaakt dat, hoewel bijna alle kleurnamen ondersteund worden door de moderne browsers, slechts 16 kleurnamen ondersteund worden door de W3C HTML 4.01 standaard (aqua, black, blue, fuchsia, gray, green, lime, maroon, navy, olive, purple, red, silver, teal, white en yellow). Voor alle andere kleuren zou u de hexadecimale waarde moeten gebruiken. ==HTML-kleuren== {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="2" !colspan="3"|[[RGB-kleursysteem|R G B]]<br>[[Hexadecimaal|Hex]] [[code]]!!HTML<br>kleurnaam!!width="80%"|Kleur<br>weergave |- |00||00||00||Black ||style="background:black;"|&nbsp; |- |00||00||80||Navy ||style="background:navy;"|&nbsp; |- |00||00||8B||Darkblue ||style="background:darkblue;"|&nbsp; |- |00||00||CD||Mediumblue ||style="background:mediumblue;"|&nbsp; |- |00||00||FF||Blue ||style="background:blue;"|&nbsp; |- |00||64||00||Darkgreen ||style="background:darkgreen;"|&nbsp; |- |00||80||00||Green ||style="background:green;"|&nbsp; |- |00||80||80||Teal ||style="background:teal;"|&nbsp; |- |00||8B||8B||Darkcyan ||style="background:darkcyan;"|&nbsp; |- |00||BF||FF||Deepskyblue ||style="background:deepskyblue;"|&nbsp; |- |00||CE||D1||Darkturquoise||style="background:darkturquoise;"|&nbsp; |- |00||FA||9A||Mediumspringgreen||style="background:mediumspringgreen;"|&nbsp; |- |00||FF||00||Lime ||style="background:lime;"|&nbsp; |- |00||FF||7F||Springgreen ||style="background:springgreen;"|&nbsp; |- |00||FF||FF||Aqua<br>Cyan ||style="background:aqua;"|&nbsp; |- |19||19||70||Midnightblue ||style="background:midnightblue;"|&nbsp; |- |1E||90||FF||Dodgerblue ||style="background:dodgerblue;"|&nbsp; |- |20||B2||AA||Lightseagreen ||style="background:lightseagreen;"|&nbsp; |- |22||8B||22||Forestgreen ||style="background:forestgreen;"|&nbsp; |- |2E||8B||57||Seagreen ||style="background:seagreen;"|&nbsp; |- |2F||4F||4F||Darkslategray ||style="background:darkslategray;"|&nbsp; |- |32||CD||32||Limegreen ||style="background:limegreen;"|&nbsp; |- |3C||B3||71||Mediumseagreen ||style="background:mediumseagreen;"|&nbsp; |- |40||E0||D0||Turquoise ||style="background:turquoise;"|&nbsp; |- |41||69||E1||Royalblue ||style="background:royalblue;"|&nbsp; |- |46||82||B4||Steelblue ||style="background:steelblue;"|&nbsp; |- |48||3D||8B||Darkslateblue ||style="background:darkslateblue;"|&nbsp; |- |48||D1||CC||Mediumturquoise ||style="background:mediumturquoise;"|&nbsp; |- |4B||00||82||Indigo ||style="background:indigo;"|&nbsp; |- |55||6B||2F||Darkolivegreen ||style="background:darkolivegreen;"|&nbsp; |- |5F||9E||A0||Cadetblue ||style="background:cadetblue;"|&nbsp; |- |64||95||ED||Cornflowerblue||style="background:cornflowerblue;"|&nbsp; |- |66||CD||AA||Mediumaquamarine||style="background:mediumaquamarine;"|&nbsp; |- |69||69||69||Dimgray ||style="background:dimgray;"|&nbsp; |- |6A||5A||CD||Slateblue ||style="background:slateblue;"|&nbsp; |- |6B||8E||23||Olivedrab ||style="background:olivedrab;"|&nbsp; |- |70||80||90||Slategray ||style="background:slategray;"|&nbsp; |- |77||88||99||Lightslategray ||style="background:lightslategray;"|&nbsp; |- |7B||68||EE||Mediumslateblue||style="background:mediumslateblue;"|&nbsp; |- |7C||FC||00||Lawngreen ||style="background:lawngreen;"|&nbsp; |- |7F||FF||00||Chartreuse ||style="background:chartreuse;"|&nbsp; |- |7F||FF||D4||Aquamarine ||style="background:aquamarine;"|&nbsp; |- |80||00||00||Maroon ||style="background:maroon;"|&nbsp; |- |80||00||80||Purple ||style="background:purple;"|&nbsp; |- |80||80||00||Olive ||style="background:olive;"|&nbsp; |- |80||80||80||Gray ||style="background:gray;"|&nbsp; |- |87||CE||EB||Skyblue ||style="background:skyblue;"|&nbsp; |- |87||CE||FA||Lightskyblue||style="background:lightskyblue;"|&nbsp; |- |8A||2B||E2||Blueviolet ||style="background:blueviolet;"|&nbsp; |- |8B||00||00||Darkred ||style="background:darkred;"|&nbsp; |- |8B||00||8B||Darkmagenta ||style="background:darkmagenta;"|&nbsp; |- |8B||45||13||Saddlebrown ||style="background:saddlebrown;"|&nbsp; |- |8F||BC||8F||Darkseagreen ||style="background:darkseagreen;"|&nbsp; |- |90||EE||90||Lightgreen ||style="background:lightgreen;"|&nbsp; |- |93||70||DB||Mediumpurple ||style="background:mediumpurple;"|&nbsp; |- |94||00||D3||Darkviolet ||style="background:darkviolet;"|&nbsp; |- |98||FB||98||Palegreen ||style="background:palegreen;"|&nbsp; |- |99||32||CC||Darkorchid ||style="background:darkorchid;"|&nbsp; |- |9A||CD||32||Yellowgreen ||style="background:yellowgreen;"|&nbsp; |- |A0||52||2D||Sienna ||style="background:sienna;"|&nbsp; |- |A5||2A||2A||Brown ||style="background:brown;"|&nbsp; |- |A9||A9||A9||Darkgray ||style="background:darkgray;"|&nbsp; |- |AD||D8||E6||Lightblue ||style="background:lightblue;"|&nbsp; |- |AD||FF||2F||Greenyellow ||style="background:greenyellow;"|&nbsp; |- |AF||EE||EE||Paleturquoise ||style="background:paleturquoise;"|&nbsp; |- |B0||C4||DE||Lightsteelblue ||style="background:lightsteelblue;"|&nbsp; |- |B0||E0||E6||Powderblue ||style="background:powderblue;"|&nbsp; |- |B2||22||22||Firebrick ||style="background:firebrick;"|&nbsp; |- |B8||86||0B||Darkgoldenrod ||style="background:darkgoldenrod;"|&nbsp; |- |BA||55||D3||Mediumorchid ||style="background:mediumorchid;"|&nbsp; |- |BC||8F||8F||Rosybrown ||style="background:rosybrown;"|&nbsp; |- |BD||B7||6B||Darkkhaki ||style="background:darkkhaki;"|&nbsp; |- |C0||C0||C0||Silver ||style="background:silver;"|&nbsp; |- |C7||15||85||Mediumvioletred||style="background:mediumvioletred;"|&nbsp; |- |CD||5C||5C||Indianred ||style="background:indianred;"|&nbsp; |- |CD||85||3F||Peru ||style="background:peru;"|&nbsp; |- |D2||69||1E||Chocolate ||style="background:chocolate;"|&nbsp; |- |D2||B4||8C||Tan ||style="background:tan;"|&nbsp; |- |D3||D3||D3||Lightgrey ||style="background:lightgrey;"|&nbsp; |- |D8||BF||D8||Thistle ||style="background:thistle;"|&nbsp; |- |DA||70||D6||Orchid ||style="background:orchid;"|&nbsp; |- |DA||A5||20||Goldenrod ||style="background:goldenrod;"|&nbsp; |- |DB||70||93||Palevioletred ||style="background:palevioletred;"|&nbsp; |- |DC||14||3C||Crimson ||style="background:crimson;"|&nbsp; |- |DC||DC||DC||Gainsboro ||style="background:gainsboro;"|&nbsp; |- |DD||A0||DD||Plum ||style="background:plum;"|&nbsp; |- |DE||B8||87||Burlywood ||style="background:burlywood;"|&nbsp; |- |E0||FF||FF||Lightcyan ||style="background:lightcyan;"|&nbsp; |- |E6||E6||FA||Lavender ||style="background:lavender;"|&nbsp; |- |E9||96||7A||Darksalmon ||style="background:darksalmon;"|&nbsp; |- |EE||82||EE||Violet ||style="background:violet;"|&nbsp; |- |EE||E8||AA||Palegoldenrod ||style="background:palegoldenrod;"|&nbsp; |- |F0||80||80||Lightcoral ||style="background:lightcoral;"|&nbsp; |- |F0||E6||8C||Khaki ||style="background:khaki;"|&nbsp; |- |F0||F8||FF||Aliceblue ||style="background:aliceblue;"|&nbsp; |- |F0||FF||F0||Honeydew ||style="background:honeydew;"|&nbsp; |- |F0||FF||FF||Azure ||style="background:azure;"|&nbsp; |- |F4||A4||60||Sandybrown ||style="background:sandybrown;"|&nbsp; |- |F5||DE||B3||Wheat ||style="background:wheat;"|&nbsp; |- |F5||F5||DC||Beige ||style="background:beige;"|&nbsp; |- |F5||F5||F5||Whitesmoke ||style="background:whitesmoke;"|&nbsp; |- |F5||FF||FA||Mintcream ||style="background:mintcream;"|&nbsp; |- |F8||F8||FF||Ghostwhite ||style="background:ghostwhite;"|&nbsp; |- |FA||80||72||Salmon||style="background:salmon;"|&nbsp; |- |FA||EB||D7||Antiquewhite ||style="background:antiquewhite;"|&nbsp; |- |FA||F0||E6||Linen ||style="background:linen;"|&nbsp; |- |FA||FA||D2||Lightgoldenrodyellow||style="background:lightgoldenrodyellow;"|&nbsp; |- |FD||F5||E6||Oldlace ||style="background:oldlace;"|&nbsp; |- |FF||00||00||Red ||style="background:red;"|&nbsp; |- |FF||00||FF||Fuchsia<br>Magenta||style="background:fuchsia;"|&nbsp; |- |FF||14||93||Deeppink ||style="background:deeppink;"|&nbsp; |- |FF||45||00||Orangered ||style="background:orangered;"|&nbsp; |- |FF||63||47||Tomato ||style="background:tomato;"|&nbsp; |- |FF||69||B4||Hotpink ||style="background:hotpink;"|&nbsp; |- |FF||7F||50||Coral||style="background:coral;"|&nbsp; |- |FF||8C||00||Darkorange ||style="background:darkorange;"|&nbsp; |- |FF||A0||7A||Lightsalmon ||style="background:lightsalmon;"|&nbsp; |- |FF||A5||00||Orange ||style="background:orange;"|&nbsp; |- |FF||B6||C1||Lightpink ||style="background:lightpink;"|&nbsp; |- |FF||C0||CB||Pink ||style="background:pink;"|&nbsp; |- |FF||D7||00||Gold ||style="background:gold;"|&nbsp; |- |FF||DA||B9||Peachpuff ||style="background:peachpuff;"|&nbsp; |- |FF||DE||AD||Navajowhite ||style="background:navajowhite;"|&nbsp; |- |FF||E4||B5||Moccasin ||style="background:moccasin;"|&nbsp; |- |FF||E4||C4||Bisque ||style="background:bisque;"|&nbsp; |- |FF||E4||E1||Mistyrose ||style="background:mistyrose;"|&nbsp; |- |FF||EB||CD||Blanchedalmond ||style="background:blanchedalmond;"|&nbsp; |- |FF||EF||D5||Papayawhip ||style="background:papayawhip;"|&nbsp; |- |FF||F0||F5||Lavenderblush ||style="background:lavenderblush;"|&nbsp; |- |FF||F5||EE||Seashell ||style="background:seashell;"|&nbsp; |- |FF||F8||DC||Cornsilk ||style="background:cornsilk;"|&nbsp; |- |FF||FA||CD||Lemonchiffon ||style="background:lemonchiffon;"|&nbsp; |- |FF||FA||F0||Floralwhite ||style="background:floralwhite;"|&nbsp; |- |FF||FA||FA||Snow ||style="background:snow;"|&nbsp; |- |FF||FF||00||Yellow ||style="background:yellow;"|&nbsp; |- |FF||FF||E0||Lightyellow ||style="background:lightyellow;"|&nbsp; |- |FF||FF||F0||Ivory ||style="background:ivory;"|&nbsp; |- |FF||FF||FF||White ||style="background:white;"|&nbsp; |- |} {{sjabloon:Webdesign}} {{sjabloon:Kleur}} [[Categorie:Kleur|HTML-kleuren RGB]] [[Categorie:HTML|HTML-kleuren RGB]] 191742 6431404 2007-01-08T12:32:38Z RobSchop 12434 W3C kleuren onderlijnd in tabel Dit is een lijst van '''HTML-kleuren''' (ook genoemd RGB-kleuren, webkleuren), gesorteerd op de (Engelse) '''HTML-naam'''. Zie ook: * Gesorteerd op '''overheersende kleur''' (rood, geel, ...): [[Lijst van kleuren|Lijst van HTML-kleuren]] (met uitleg en Nederlandse namen) * Gesorteerd op [[Hexadecimaal|hexadecimale]] '''RGB-waarde''' (zoals 48 D1 CC): [[Lijst van HTML-kleuren (op RGB-waarde)]]. De opmerking moet worden gemaakt dat, hoewel bijna alle kleurnamen ondersteund worden door de moderne browsers, slechts 16 kleurnamen ondersteund worden door de W3C HTML 4.01 standaard (aqua, black, blue, fuchsia, gray, green, lime, maroon, navy, olive, purple, red, silver, teal, white en yellow: ter herkenning onderstreept in de tabel). Voor alle andere kleuren zou u de hexadecimale waarde moeten gebruiken. ==HTML-kleuren== {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="2" !HTML<br>kleurnaam!!colspan="3"|[[RGB-kleursysteem|R G B]]<br>[[Hexadecimaal|Hex]] [[code]]!!width="80%"|Kleur<br>weergave |- |Aliceblue ||F0||F8||FF||style="background:aliceblue;"|&nbsp; |- |Antiquewhite ||FA||EB||D7||style="background:antiquewhite;"|&nbsp; |- |<u>Aqua<u/> ||00||FF||FF||style="background:aqua;"|&nbsp; |- |Aquamarine ||7F||FF||D4||style="background:aquamarine;"|&nbsp; |- |Azure ||F0||FF||FF||style="background:azure;"|&nbsp; |- |Beige ||F5||F5||DC||style="background:beige;"|&nbsp; |- |Bisque ||FF||E4||C4||style="background:bisque;"|&nbsp; |- |<u>Black<u/> ||00||00||00||style="background:black;"|&nbsp; |- |Blanchedalmond ||FF||EB||CD||style="background:blanchedalmond;"|&nbsp; |- |<u>Blue<u/> ||00||00||FF||style="background:blue;"|&nbsp; |- |Blueviolet ||8A||2B||E2||style="background:blueviolet;"|&nbsp; |- |Brown ||A5||2A||2A||style="background:brown;"|&nbsp; |- |Burlywood ||DE||B8||87||style="background:burlywood;"|&nbsp; |- |Cadetblue ||5F||9E||A0||style="background:cadetblue;"|&nbsp; |- |Chartreuse ||7F||FF||00||style="background:chartreuse;"|&nbsp; |- |Chocolate ||D2||69||1E||style="background:chocolate;"|&nbsp; |- |Coral ||FF||7F||50||style="background:coral;"|&nbsp; |- |Cornflowerblue ||64||95||ED||style="background:cornflowerblue;"|&nbsp; |- |Cornsilk ||FF||F8||DC||style="background:cornsilk;"|&nbsp; |- |Crimson ||DC||14||3C||style="background:crimson;"|&nbsp; |- |Cyan ||00||FF||FF||style="background:cyan;"|&nbsp; |- |Darkblue ||00||00||8B||style="background:darkblue;"|&nbsp; |- |Darkcyan ||00||8B||8B||style="background:darkcyan;"|&nbsp; |- |Darkgoldenrod ||B8||86||0B||style="background:darkgoldenrod;"|&nbsp; |- |Darkgray ||A9||A9||A9||style="background:darkgray;"|&nbsp; |- |Darkgreen ||00||64||00||style="background:darkgreen;"|&nbsp; |- |Darkkhaki ||BD||B7||6B||style="background:darkkhaki;"|&nbsp; |- |Darkmagenta ||8B||00||8B||style="background:darkmagenta;"|&nbsp; |- |Darkolivegreen ||55||6B||2F||style="background:darkolivegreen;"|&nbsp; |- |Darkorange ||FF||8C||00||style="background:darkorange;"|&nbsp; |- |Darkorchid ||99||32||CC||style="background:darkorchid;"|&nbsp; |- |Darkred ||8B||00||00||style="background:darkred;"|&nbsp; |- |Darksalmon ||E9||96||7A||style="background:darksalmon;"|&nbsp; |- |Darkseagreen ||8F||BC||8F||style="background:darkseagreen;"|&nbsp; |- |Darkslateblue ||48||3D||8B||style="background:darkslateblue;"|&nbsp; |- |Darkslategray ||2F||4F||4F||style="background:darkslategray;"|&nbsp; |- |Darkturquoise ||00||CE||D1||style="background:darkturquoise;"|&nbsp; |- |Darkviolet ||94||00||D3||style="background:darkviolet;"|&nbsp; |- |Deeppink ||FF||14||93||style="background:deeppink;"|&nbsp; |- |Deepskyblue ||00||BF||FF||style="background:deepskyblue;"|&nbsp; |- |Dimgray ||69||69||69||style="background:dimgray;"|&nbsp; |- |Dodgerblue ||1E||90||FF||style="background:dodgerblue;"|&nbsp; |- |Firebrick ||B2||22||22||style="background:firebrick;"|&nbsp; |- |Floralwhite ||FF||FA||F0||style="background:floralwhite;"|&nbsp; |- |Forestgreen ||22||8B||22||style="background:forestgreen;"|&nbsp; |- |<u>Fuchsia<u/> ||FF||00||FF||style="background:fuchsia;"|&nbsp; |- |Gainsboro ||DC||DC||DC||style="background:gainsboro;"|&nbsp; |- |Ghostwhite ||F8||F8||FF||style="background:ghostwhite;"|&nbsp; |- |Gold ||FF||D7||00||style="background:gold;"|&nbsp; |- |Goldenrod ||DA||A5||20||style="background:goldenrod;"|&nbsp; |- |<u>Gray<u/> ||80||80||80||style="background:gray;"|&nbsp; |- |<u>Green<u/> ||00||80||00||style="background:green;"|&nbsp; |- |Greenyellow ||AD||FF||2F||style="background:greenyellow;"|&nbsp; |- |Honeydew ||F0||FF||F0||style="background:honeydew;"|&nbsp; |- |Hotpink ||FF||69||B4||style="background:hotpink;"|&nbsp; |- |Indianred ||CD||5C||5C||style="background:indianred;"|&nbsp; |- |Indigo ||4B||00||82||style="background:indigo;"|&nbsp; |- |Ivory ||FF||FF||F0||style="background:ivory;"|&nbsp; |- |Khaki ||F0||E6||8C||style="background:khaki;"|&nbsp; |- |Lavender ||E6||E6||FA||style="background:lavender;"|&nbsp; |- |Lavenderblush ||FF||F0||F5||style="background:lavenderblush;"|&nbsp; |- |Lawngreen ||7C||FC||00||style="background:lawngreen;"|&nbsp; |- |Lemonchiffon ||FF||FA||CD||style="background:lemonchiffon;"|&nbsp; |- |Lightblue ||AD||D8||E6||style="background:lightblue;"|&nbsp; |- |Lightcoral ||F0||80||80||style="background:lightcoral;"|&nbsp; |- |Lightcyan ||E0||FF||FF||style="background:lightcyan;"|&nbsp; |- |Lightgoldenrodyellow ||FA||FA||D2||style="background:lightgoldenrodyellow;"|&nbsp; |- |Lightgreen ||90||EE||90||style="background:lightgreen;"|&nbsp; |- |Lightgrey ||D3||D3||D3||style="background:lightgrey;"|&nbsp; |- |Lightpink ||FF||B6||C1||style="background:lightpink;"|&nbsp; |- |Lightsalmon ||FF||A0||7A||style="background:lightsalmon;"|&nbsp; |- |Lightseagreen ||20||B2||AA||style="background:lightseagreen;"|&nbsp; |- |Lightskyblue ||87||CE||FA||style="background:lightskyblue;"|&nbsp; |- |Lightslategray ||77||88||99||style="background:lightslategray;"|&nbsp; |- |Lightsteelblue ||B0||C4||DE||style="background:lightsteelblue;"|&nbsp; |- |Lightyellow ||FF||FF||E0||style="background:lightyellow;"|&nbsp; |- |<u>Lime<u/> ||00||FF||00||style="background:lime;"|&nbsp; |- |Limegreen ||32||CD||32||style="background:limegreen;"|&nbsp; |- |Linen ||FA||F0||E6||style="background:linen;"|&nbsp; |- |Magenta ||FF||00||FF||style="background:magenta;"|&nbsp; |- |<u>Maroon<u/> ||80||00||00||style="background:maroon;"|&nbsp; |- |Mediumaquamarine ||66||CD||AA||style="background:mediumaquamarine;"|&nbsp; |- |Mediumblue ||00||00||CD||style="background:mediumblue;"|&nbsp; |- |Mediumorchid ||BA||55||D3||style="background:mediumorchid;"|&nbsp; |- |Mediumpurple ||93||70||DB||style="background:mediumpurple;"|&nbsp; |- |Mediumseagreen ||3C||B3||71||style="background:mediumseagreen;"|&nbsp; |- |Mediumslateblue ||7B||68||EE||style="background:mediumslateblue;"|&nbsp; |- |Mediumspringgreen ||00||FA||9A||style="background:mediumspringgreen;"|&nbsp; |- |Mediumturquoise ||48||D1||CC||style="background:mediumturquoise;"|&nbsp; |- |Mediumvioletred ||C7||15||85||style="background:mediumvioletred;"|&nbsp; |- |Midnightblue ||19||19||70||style="background:midnightblue;"|&nbsp; |- |Mintcream ||F5||FF||FA||style="background:mintcream;"|&nbsp; |- |Mistyrose ||FF||E4||E1||style="background:mistyrose;"|&nbsp; |- |Moccasin ||FF||E4||B5||style="background:moccasin;"|&nbsp; |- |Navajowhite ||FF||DE||AD||style="background:navajowhite;"|&nbsp; |- |<u>Navy<u/> ||00||00||80||style="background:navy;"|&nbsp; |- |Oldlace ||FD||F5||E6||style="background:oldlace;"|&nbsp; |- |<u>Olive<u/> ||80||80||00||style="background:olive;"|&nbsp; |- |Olivedrab ||6B||8E||23||style="background:olivedrab;"|&nbsp; |- |Orange ||FF||A5||00||style="background:orange;"|&nbsp; |- |Orangered ||FF||45||00||style="background:orangered;"|&nbsp; |- |Orchid ||DA||70||D6||style="background:orchid;"|&nbsp; |- |Palegoldenrod ||EE||E8||AA||style="background:palegoldenrod;"|&nbsp; |- |Palegreen ||98||FB||98||style="background:palegreen;"|&nbsp; |- |Paleturquoise ||AF||EE||EE||style="background:paleturquoise;"|&nbsp; |- |Palevioletred ||DB||70||93||style="background:palevioletred;"|&nbsp; |- |Papayawhip ||FF||EF||D5||style="background:papayawhip;"|&nbsp; |- |Peachpuff ||FF||DA||B9||style="background:peachpuff;"|&nbsp; |- |Peru ||CD||85||3F||style="background:peru;"|&nbsp; |- |Pink ||FF||C0||CB||style="background:pink;"|&nbsp; |- |Plum ||DD||A0||DD||style="background:plum;"|&nbsp; |- |Powderblue ||B0||E0||E6||style="background:powderblue;"|&nbsp; |- |<u>Purple<u/> ||80||00||80||style="background:purple;"|&nbsp; |- |<u>Red<u/> ||FF||00||00||style="background:red;"|&nbsp; |- |Rosybrown ||BC||8F||8F||style="background:rosybrown;"|&nbsp; |- |Royalblue ||41||69||E1||style="background:royalblue;"|&nbsp; |- |Saddlebrown ||8B||45||13||style="background:saddlebrown;"|&nbsp; |- |Salmon ||FA||80||72||style="background:salmon;"|&nbsp; |- |Sandybrown ||F4||A4||60||style="background:sandybrown;"|&nbsp; |- |Seagreen ||2E||8B||57||style="background:seagreen;"|&nbsp; |- |Seashell ||FF||F5||EE||style="background:seashell;"|&nbsp; |- |Sienna ||A0||52||2D||style="background:sienna;"|&nbsp; |- |<u>Silver<u/> ||C0||C0||C0||style="background:silver;"|&nbsp; |- |Skyblue ||87||CE||EB||style="background:skyblue;"|&nbsp; |- |Slateblue ||6A||5A||CD||style="background:slateblue;"|&nbsp; |- |Slategray ||70||80||90||style="background:slategray;"|&nbsp; |- |Snow ||FF||FA||FA||style="background:snow;"|&nbsp; |- |Springgreen ||00||FF||7F||style="background:springgreen;"|&nbsp; |- |Steelblue ||46||82||B4||style="background:steelblue;"|&nbsp; |- |Tan ||D2||B4||8C||style="background:tan;"|&nbsp; |- |<u>Teal<u/> ||00||80||80||style="background:teal;"|&nbsp; |- |Thistle ||D8||BF||D8||style="background:thistle;"|&nbsp; |- |Tomato ||FF||63||47||style="background:tomato;"|&nbsp; |- |Turquoise ||40||E0||D0||style="background:turquoise;"|&nbsp; |- |Violet ||EE||82||EE||style="background:violet;"|&nbsp; |- |Wheat ||F5||DE||B3||style="background:wheat;"|&nbsp; |- |<u>White<u/> ||FF||FF||FF||style="background:white;"|&nbsp; |- |Whitesmoke ||F5||F5||F5||style="background:whitesmoke;"|&nbsp; |- |<u>Yellow<u/> ||FF||FF||00||style="background:yellow;"|&nbsp; |- |Yellowgreen ||9A||CD||32||style="background:yellowgreen;"|&nbsp; |- |} <br> {{sjabloon:Webdesign}} {{sjabloon:Kleur}} [[Categorie:Kleur|HTML-kleuren Naam]] [[Categorie:HTML|HTML-kleuren Naam]] 541019 4333357 2006-06-17T11:23:06Z Kameraad Pjotr 30715 doorverwijzing naar [[Lijst van HTML-kleuren]] #redirect[[Lijst van HTML-kleuren]] 987008 9145146 2007-08-31T20:05:53Z Erik Baas 38955 Titel van [[Lijst van kleuren]] gewijzigd over de redirect [[Lijst van HTML-kleuren]]: Terugdraaien; het is altijd al een lijst van HTML-kleuren geweest; het verknoeien van de inhoud is geen reden tot titelwijziging #REDIRECT [[Lijst van HTML-kleuren]] 411114 10899325 2008-01-17T00:13:57Z MwpnlBot 144157 Hercategorisatie volgens [[WP:TVC|]] met [[Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] {| width="300" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Struktuurformule |----- | colspan=2 align="center" | [[Afbeelding:Lithol_Rubine_BK.svg|200px]] |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Algemeen |----- |Naam||Litholrubine BK |----- |Chemische formule||C₁₈H₁₂N₂O₆S |----- |Andere namen||Lithol Rubine BK, CI 15850:1, D&C Red No.7 |----- |[[E-nummer]]|| 180 |----- |[[CAS-nummer]]||5281-04-9 |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Dosering |----- |[[ADI]]||- |----- |Overdosis||onbekend |----- |Essentieel||- |----- |Voorkomen||[[kaas]]korsten |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD"|Fysische Eigenschappen |----- |[[Aggregatietoestand]]||vast |----- |[[Kleur]]||[[rood (kleur)|rood]] |----- |[[Oplosbaarheid]]||oplosbaar in [[Dimethylformamide]] |----- |[[Dichtheid]]||1,5 g/cm³ |----- |[[Moleculaire massa]]||424,25 g/[[mol (eenheid)|mol]] |----- |[[Smeltpunt]]||- °C |----- |[[Kookpunt]]||- |----- !colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD"|<small> Waar mogelijk zijn [[SI]]-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (0°C, 1013,25 hPa).</small> |} '''Litholrubine BK''' is een synthetische rode [[Azoverbinding|azokleurstof]]. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E180. Het wordt gebruikt voor de kleuring van kaaskorsten. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Alcohol (stofklasse)]] [[Categorie:Carboxylaatzout]] [[Categorie:Voeding]] [[en:Lithol Rubine BK]] 258342 4777023 2006-07-31T11:56:18Z Niels 18302 fix dubbele redir #REDIRECT [[Liturgische kleur]] 20576 10821174 2008-01-10T22:18:36Z Alexbot 146624 robot Erbij: [[cs:Liturgická barva]] Een '''liturgische kleur''' is de [[kleur]] van de [[paramenten|liturgische gewaden]] die binnen de [[Rooms-katholieke kerk]] gedragen worden door de [[celebrant]] en de eventuele medecelebranten tijdens de [[Mis]] en het [[goddelijk officie]] of [[urengebed]] (het officiële gebed van de Katholieke Kerk, gebeden op geregelde uren; sedert de [[Middeleeuwen]] bij ons ook getijden genoemd). Al naar gelang de aard van een kerkelijke [[feestdag]] of het tijdstip van een kerkelijke viering varieert traditioneel de kleur van de gewaden. Dit is echter geen vrijblijvend kleurgebruik. Het is formeel vastgelegd als voorschrift binnen de Rooms-katholieke kerk. Tussen de [[Latijnse ritus|Latijnse Kerk]] en de [[Oosters-Katholieke Kerken]] in eenheid met Rome bestaan wel kleurverschillen. De katholieken van de verschillende Oosterse riten gebruiken de traditie van liturgische kleuren zoals die ook in de [[Oosters-Orthodoxe Kerk]]en en de [[Oriëntaals-Orthodoxe Kerken]] gebruikelijk is. In navolging van het Rooms-katholieke, westerse gebruik van liturgische kleuren, gebruiken sinds het einde van de [[twintigste eeuw]] ook [[voorganger]]s binnen verschillende [[protestants| protestantse]] kerken in toenemende mate deze liturgische kleuren. In de [[Lutheranisme|lutherse]] kerkgenootschappen van [[Scandinavië]] waar het [[kazuifel]] gehandhaafd werd, draagt men reeds langer klederen in de liturgische kleuren. Het [[Calvinisme]] wijst echter veelal dit gebruik af en hult zich veelal in sober [[zwart]] en wit. ==De kleuren naar feestdag of tijd== In de op [[Witte Donderdag]] 2000 door [[Paus]] [[Johannes Paulus II]] goedgekeurde ''Institutio Generalis Missalis Romani'' (''Algemene instructie voor het Romeinse Missaal'') geven de paragrafen 345, 346 en 347 (in hoofdstuk VI, deel IV,) de volgende voorschriften met betrekking tot het gebruik van liturgische kleuren tijdens de mis en het officie van de Rooms-katholieke kerk. ===De Nederlandse tekst=== (345) De verscheidenheid van kleuren van de heilige gewaden dient ertoe om zowel de eigenheid van de te vieren geloofsgeheimen als het gevoel van het voortschrijdende christelijke leven in de loop van het kerkelijk jaar effectief ook uiterlijk uit te drukken. (346) Bij de kleur van de gewijde gewaden dient het traditionele gebruik te worden gevolgd, namelijk: * '''[[Wit]]''' (''albus'') - tijdens de [[Paasfeest|Paastijd]] en de [[Kerstmis | Kersttijd]]; op alle feestdagen rond [[Jezus Christus (traditioneel-christelijk benaderd) | Jezus Christus]] die geen verband houden met zijn lijden; op feestdagen van de Maagd [[Maria (moeder van Jezus)]]; feesten van de [[Engel]]en; alle [[naamdag | feesten]] van [[heilige]] die geen [[martelaar]] zijn; [[Allerheiligen]] (1 november); en op de feesten van [[Johannes de Doper]] (24 juni), [[Johannes de evangelist]] (27 december), de Stoel van de [[Petrus (apostel) | Petrus]] (22 februari) en de bekering van de [[Apostel Paulus]] (25 januari). * '''[[Rood (kleur)|Rood]]''' (''ruber'') - op [[Palmzondag]]; [[Goede Vrijdag]]; [[Pinksteren | Pinksterzondag]]; op feestdagen rond het lijden van Jezus Christus; op feesten van de [[Apostel]]en, de [[Evangelist]]en en [[martelaar | martelaren]]. * '''[[Groen (kleur)|Groen]]''' (''viridis'') - op alle dagen van het jaar waar geen andere kleur is voorgeschreven. Zij is voorgeschreven op alle ''zondagen door het jaar'', die elders ook wel bekend staan als de ''zondagen na [[Pinksteren]]''. Groen is derhalve een prominente liturgische kleur. * '''[[violet|Paars]]''' (''violaceus'') - tijdens de [[advent]]stijd en de [[vasten]]tijd oftewel [[veertigdagentijd]] (de 40 dagen vóór [[Paasfeest|Pasen]]). Paars kan ook gebruikt worden in de missen en officies voor de overledenen. * '''[[Zwart]]''' (''niger'') - mag, daar waar dat gebruikelijk is, gedragen worden in missen voor de overledenen. * '''[[Roze]]''' (''rosaceus'') - mag op zondag [[Gaudete]] (derde zondag van de Advent) en zondag [[Laetare]] (vierde zondag van de vastentijd) gedragen worden waar dit gebruikelijk is. * Op bijzondere zeer plechtige feestdagen mogen feestelijke (= kostbare) kerkelijke gewaden worden gedragen, ook al wijkt de kleur af van die voor de betreffende dag. * De lokale [[bisschoppenconferentie]] kan op voor bepaalde feestelijke gelegenheden aanvullende regels stellen. (347) Reguliere missen worden gecelebreerd in de eigen kleur, in wit of in een feestkleur; Missen voor verschillende Noden echter worden gecelebreerd in de kleur van de dag of het seizoen, respectievelijk in paars als zij een boetekarakter hebben. Bijvoorbeeld nummer 31 (In tijd van Oorlog of conflict), nummer 33 (In Tijd van Hongersnood) of nummer 38 (voor de Vergeving van de Zonden); Votiefmissen worden gecelebreerd in de kleur die past bij de mis zelf of ook in de kleur die eigen is aan de dag of het seizoen. === De Latijnse tekst === De tekst van de ''Institutio Generalis Missalis Romani'' over het gebruik van liturgische kleuren luidt als volgt: '''345'''. Diversitas colorum in sacris vestibus eo contendit, ut hinc proprietas mysteriorum fidei celebrandorum, hinc sensus progredientis vitæ christianæ, decursu anni liturgici, efficacius etiam exterius exprimatur. '''346'''. Ad colorem sacrarum vestium quod attinet, servetur usus traditus, nempe: a) Color albus adhibetur in Officiis et Missis temporis paschalis et Nativitatis Domini; insuper in celebrationibus Domini, quæ non sint de eius Passione, beatæ Mariæ Virginis, SS. Angelorum, Sanctorum non Martyrum, in sollemnitatibus Omnium Sanctorum (1 nov.) et S. Ioannis Baptistæ (24 iunii), in festis S. Ioannis Evangelistæ (27 dec.), Cathedræ S. Petri (22 febr.) et Conversionis S. Pauli (25 ian.). b) Color ruber adhibetur in dominica Passionis et feria VI Hebdomadæ sanctæ, in dominica Pentecostes, in celebrationibus Passionis Domini, in festis nataliciis Apostolorum et Evangelistarum et in celebrationibus Sanctorum Martyrum. c) Color viridis adhibetur in Officiis et Missis temporis « per annum ». d) Color violaceus adhibetur tempore Adventus et Quadragesimæ. Assumi potest etiam in Officiis et Missis defunctorum. e) Color niger adhiberi potest, ubi mos est, in Missis defunctorum. f) Color rosaceus adhiberi potest, ubi mos est, in dominicis Gaudéte (III Adventus) et Lætáre (IV in Quadragesima). g) Diebus sollemnioribus adhiberi possunt sacrae vestes festivæ seu nobiliores, etsi non sunt coloris diei. Conferentiæ tamen Episcoporum possunt definire, ad colores liturgicos quod attinet, et proponere Apostolicæ Sedi aptationes, quæ necessitatibus et ingenio populorum respondeant. '''347'''. Missæ rituales dicuntur cum colore proprio vel albo vel festivo; Missæ autem pro variis necessitatibus cum colore proprio diei vel temporis aut cum colore violaceo, si indolem pænitentialem manifestant, v. gr. nn. 31, 33, 38; Missæ votivæ cum colore convenienti Missæ quæ celebratur aut etiam cum colore proprio diei vel temporis. ==Externe link== *[http://www.usccb.org/liturgy/current/GIRM.pdf Institutio Generalis Missalis Romani] (Amerikaanse vertaling met lokale aanpassingen) [[Categorie:Liturgie in de Rooms-katholieke Kerk]] [[Categorie:Kleur]] [[cs:Liturgická barva]] [[da:Liturgiske farver]] [[de:Liturgische Farben]] [[en:Liturgical colours]] [[fr:Couleur liturgique]] [[nn:Liturgiske fargar]] [[no:Liturgisk farge]] [[pl:Kolory liturgiczne (obrządek rzymski)]] [[ru:Литургические цвета в римском обряде]] [[sv:Liturgisk färg]] 576830 4777005 2006-07-31T11:55:24Z Niels 18302 Titel van [[Liturgische kleuren]] gewijzigd in [[Liturgische kleur]]: enkelvoud=conventie #REDIRECT [[Liturgische kleur]] 41230 10714663 2008-01-02T23:32:07Z Robotlondenp 10454 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Bindmiddel]] - Link(s) veranderd naar [[Bindmiddel (vloeistof)]] '''Loodwit''' is een [[loodoxide]] (basisch [[loodcarbonaat]] 2PbCO₃&middot;Pb(OH)₂) dat als wit [[pigment]] wordt gebruikt. Door de hoge [[giftigheid]] wordt het nog nauwelijks gebruikt. De verkoop van loodwit in [[tube]]s is in het gebied van de [[Europese Unie]] verboden. Op ambachtelijke wijze wordt loodwit verkregen door banden lood van een 10 à 15 cm breed en een goede meter lang, op te rollen. De lagen mogen elkaar nochtans niet raken. Tussen elke laag moet een ruimte van ongeveer twee millimeter behouden worden. De opgerolde banden lood, vergelijkbaar met een veer, worden in aarden potten waarvan de bodem gevuld is met [[salpeterzuur]] gehangen. Het lood mag echter niet in aanraking komen met het zuur. De aarden potten worden op hun beurt in paardenmest geplaatst zodat de warmte van de mest de salpeterdampen doen neerslaan op het lood. De reactie van de dampen op het lood geeft loodwit dat van de banden wordt geschraapt en vermengd wordt met [[lijnolie]] om direct als [[olieverf]] bruikbaar te zijn. Het alzo verkregen loodwit is steviger van structuur en behoudt gemakkelijker de toets van borstel of paletmes. De beste kwaliteit heet '''cremserwit'''. Loodwit was tot het midden van de 19e eeuw, toen het aangevuld werd door [[zinkwit]], het belangrijkste witte pigment, zowel in de schilderkunst, als bij de [[make-up]]. Ondanks zijn giftigheid werd het in de [[Oudheid]] ook gebruikt als conserveringsmiddel en zoetstof in levensmiddelen. Het schildertechnisch belang werd nog vergroot doordat loodwit bij [[olieverf]] door reactie met het [[Bindmiddel (vloeistof)|bindmiddel]] lijnolie [[loodzepen]] vormt, die weliswaar bros zijn maar ook zeer hard zodat de levensduur van de schilderijen zeer wordt verlengd. Moderne olieverfschilderijen zonder loodwit zullen de eeuwen niet doorstaan. Omdat loodwit [[röntgenstralen]] goed weerkaatst, maakt het de moderne onderzoeker mogelijk eerdere opzetten van het schilderij zichtbaar te maken. [[Categorie:Pigment]] [[categorie:Verbinding van lood]] [[categorie:Carbonaat]] [[Categorie:Hydroxide (base)]] [[Categorie:Toxische stof]] [[de:Bleiweiß]] [[en:Lead paint]] [[lt:Švino baltalas]] [[pl:Hydroksywęglan ołowiu(II)]] [[ru:Свинцовые белила]] [[sv:Blyvitt]] 217307 8385258 2007-06-19T10:49:09Z SieBot 36085 robot Erbij: [[ja:ルシフェリン]] Anders: [[pl:Lucyferyna]] [[image:fireflyluciferin.png|thumb|350px|Luciferine uit vuurvliegjes]] '''Luciferine''' is een algemene naam voor soorten [[pigment]] die licht afgeven. Het wordt aangetroffen in organismen die in staat zijn tot [[bioluminiscentie]], zoals [[vuurvlieg]]jes, diepzeevissen en sommige microben. De naam is afgeleid van [[lucifer (vuur)|lucifer]], hetgeen "lichtdragend" betekent. Luceferine wordt geoxideerd in de aanwezigheid van het enzym [[luciferase]]. Wanneer luciferine [[oxidatie|geoxideerd]] wordt onder invloed van luciferase, komt licht vrij: luciferine + O₂ --Luciferase--> oxyluciferine + licht Voor deze reactie is de aanwezigheid van energie, in de vorm van [[Adenosinetrifosfaat|ATP]] vereist. De kleur van het licht is hierbij afhankelijk van het luciferase-enzym. Deze reactie is erg efficiënt: bijna alle energie komt vrij in de vorm van licht. ==Soorten luciferine== Er zijn vijf soorten luciferine. *luciferine zoals dat in vuurvliegjes voorkomt. Het is het substraat van luciferine luciferase. *bacterieel luciferine. Dit wordt ook aangetroffen in sommige inktvissen en vissen. Dit is een [[aldehyde]] met een lange keten met een gereduceerd riboflavine fosfaat. *dinoflagellaat luciferine, een afgeleide van [[bladgroen|chlorofyl]] *varguline, aangetroffen in [[ostracode]]n, een soort garnalen. Het is een vorm van [[imidazolopyrazine]]. [[Image:Coelenterazine.png|thumb|350px|Coelenterazine]] *Coelenterazine ook gevonden in verschillende waterdieren. Het is het lichtemitterende molecuul in het eiwit [[aequorine]]. ==Toepassing== Door het effect van lichtuitstraling kan luciferine gebruikt worden om de hoeveelheid ATP in een cel te bepalen. Hoe meer ATP in de cel aanwezig is, des te meer licht wordt er uitgestraald als er luciferine aan de cel wordt toegevoegd. Deze methode is zeer snel, binnen een minuut is er resultaat. Ook worden in het biomedisch onderzoek allerhande toepassingen van luciferine gemaakt. Door bijvoorbeeld tumorcellen te maken die luciferase aanmaken kan de groei van een tumor in een levend wezen met een speciale gevoelige camera gevolgd worden. Ook wordt het gen voor luciferase gekoppeld aan een promotor, dat is een soort aan- en uitschakelaar van genen in het DNA. Daarmee kan zichtbaar gemaakt worden of een gen juist aan of uit staat in een bepaald type cel, hetgeen weer een middel is om genetisch onderzoek naar allerlei eiwitten en hormonen uit te voeren. Er is een hele tak van chemische industrie ontstaan die het luciferine en luciferase voor deze toepassingen levert. [[Categorie:Pigment]] [[de:Luciferine]] [[en:Luciferin]] [[eo:Luciferino]] [[fr:Luciférine]] [[ja:ルシフェリン]] [[pl:Lucyferyna]] [[pt:Luciferina]] 1114319 10285684 2007-11-25T17:26:26Z Klaas1978 11780 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Luteïne]] #REDIRECT[[Luteïne]] 404718 11124522 2008-02-03T10:18:14Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Kiwi]] - Link(s) veranderd naar [[Kiwi (fruit)]] {{ChemischeStof| | Naam = Luteïne | Afb1 = [[Afbeelding:Lutein.png|200px]] | Afb1Omschr = Structuurformule | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₄₀H₅₂O₂ | SMILES = | IUPAC = | AndereNamen = Xantophyl, E161b | CAS = 127-40-2 | EINECS = | EG = 204-840-0 | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 568,871 | Smeltpunt = 182 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Luteïne''' is een [[carotenoïde]], een gele [[kleurstof]]. Het komt voor in vele planten, echter wordt het meestal commercieel geïsoleerd uit [[grassenfamilie|gras]], [[algen|wier]], [[brandnetel]]s of [[Tagetes]] soorten. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E161b. Als voedingssupplement wordt het gebruikt tegen de oogaandoening [[maculadegeneratie]]<ref name=PMID11023002>Moeller SM, Jacques PF, Blumberg JB. The potential role of dietary xanthophylls in cataract and age-related macular degeneration. 2000. J Am Coll Nutr 19:522S-527S. '''PMID 11023002''' [http://www.jacn.org/cgi/content/full/19/suppl_5/522S gratis volledige artikel]</ref><ref name=PMID15117055>Richer S, Stiles W, Statkute L, et al. Double-masked, placebo-controlled, randomized trial of lutein and antioxidant supplementation in the intervention of atrophic age-related macular degeneration: the Veterans LAST study (Lutein Antioxidant Supplementation Trial). 2004. Optometry 75:216-230. '''PMID 15117055'''</ref>, vaak in combinatie met [[zeaxanthine]]. Luteïne komt voor in groente als [[spinazie]], [[andijvie]] en [[boerenkool (groente)|boerenkool]]. [[Kiwi (fruit)|Kiwi]]'s, [[druiven]], spinazie, [[broccoli]] en sinaasappelsap zijn ook rijk aan luteïne, maar in fruit komt deze stof in mindere mate voor dan in groente. ==Bijwerkingen== * In extreme dosis kan er verkleuring van de huid optreden {{Referenties}} [[Categorie:Diol]] [[Categorie:Terpeen]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[bg:Лутеин]] [[de:Lutein]] [[en:Lutein]] [[eo:Luteino]] [[es:Luteína]] [[fr:Lutéine]] [[hu:Lutein]] [[ja:カロテノイド#.E3.83.AB.E3.83.86.E3.82.A4.E3.83.B3]] [[pl:Luteina (barwnik)]] [[sv:Lutein]] [[tr:Lutein]] 162305 10824179 2008-01-11T10:45:31Z Klever 7731 sjabloon toegevoegd {{ChemischeStof| | Naam = Lycopeen | Afb1 = [[Afbeelding: Lycopene.png|300px]] | Afb1Omschr = lycopeen | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₄₀H₅₆ | SMILES = CC(=CCC/C(=C/C=C/C(=C/C=C/C(=C/C=C/C=C(\C)/C=C/C=C(\C)/C=C/C=C(\C)<br>/CCC=C(C)C)/C)/C)/C)C | IUPAC = (6E,8E,10E,12E,14E,16E,18E,20E,22E,24E,26E)-2,6,10,14,19,23,27,31-<br>octamethyldotriaconta-2,6,8,10,12,14,16,18,20,22,24,26,30-tridecaeen | AndereNamen = ψ,ψ-caroteen | CAS = 502-65-8 | EINECS = 207-949-1 | EG = | VN = | Beschrijving = pigment | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= vast | Kleur = rood | Dichtheid = | Molgewicht = 536,873 | Smeltpunt = 173 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = ethanol | OnoplIn = water | Dipoolmoment = | Viscositeit = }} '''Lycopeen''' is een helderrood [[carotenoïde]] dat o.a. in [[tomaat]] en andere rode [[fruit|vruchten]], zoals [[rosa canina|rozebottel]]s, zit. Het is het meest voorkomende carotenoïde in het menselijk lichaam. De naam is afkomstig van de Latijnse naam voor tomaat ''Lycopersicon esculentum''. Echter de hoogste concentratie van lycopeen zit niet in tomaat maar in [[watermeloen]]. Lycopeen wordt ook gebruikt voor het kleuren van voedingsmiddelen, zoals soepen en heeft het [[E-nummer]] E160d. Deze stof beschermt tegen kanker en hart- en vaatziekten, omdat het een sterke [[antioxidant]] is. Koken van tomaat, zoals bij de conservenindustrie, vergroot de biologische beschikbaarheid en bevordert ook de [[isomerisatie]]. Lycopeen is niet in water oplosbaar en geeft vlekken op elk poreus materiaal en op materialen van plastic. Verse lycopeenvlekken zijn echter wel makkelijk uit kleren te verwijderen. De helderrode kleur van lycopeen ontstaat door de vele geconjugeerde dubbele bindingen, die [[chromofoor|chromoforen]] genoemd worden. Elke dubbele binding vermindert de energie die nodig is om elektronen op een hoger energie-niveau te brengen. Hierdoor absorbeert lycopeen een groot deel van het [[zichtbaar licht|zichtbare licht]] en kleurt daarom rood. Bij [[oxidatie]], door chloor of zuren, of [[reductie (chemie)|reductie]] verliest lycopeen de rode kleur, omdat de dubbele bindingen dan verbroken worden. [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[Categorie:Polyeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Terpeen]] [[bg:Ликопен]] [[de:Lycopin]] [[en:Lycopene]] [[eo:Likopeno]] [[es:Licopeno]] [[fr:Lycopène]] [[he:ליקופן]] [[hu:Likopin]] [[it:Licopene]] [[ja:カロテノイド#.E3.83.AA.E3.82.B3.E3.83.9A.E3.83.B3]] [[ko:리코펜]] [[nn:Lykopen]] [[pl:Likopen]] [[pt:Licopeno]] [[ru:Ликопин]] [[simple:Lycopene]] [[sv:Lykopen]] [[tr:Likopen]] [[zh:茄紅素]] 21034 11019367 2008-01-26T07:25:37Z MWAK 6517 ook niet als "onzuivere" kleur {{infobox kleur|textcolor=black| title=Magenta| hex= FF00FF| r=255|g= 0|b=255| c= 3|m=100|y= 0|k= 0| h=300|s=100|v=100 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Magenta (kleur)-article.ogg}} '''Magenta''' (een [[tint]] die ook [[roze]] of [[purper]] genoemd wordt) is een extraspectrale [[kleur]]. Magenta is dus een kleur die niet voorkomt in het [[elektromagnetisch spectrum]]. De kleur magenta kan slechts worden verkregen door gelijke hoeveelheden van [[rood (kleur)|rood]] en [[blauw]] licht te mengen: zuiver magenta licht bestaat niet. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#FF00FF;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center> Van zwart naar magenta [[media:Kleurenovergang_van_zwart_naar_violet.png|(grote afbeelding)]]:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_zwart_naar_violet_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br /></font> | bgcolor="#110011" | <font color="#C0C0C0">110011<br /></font> | bgcolor="#220022" | <font color="#C0C0C0">220022<br /></font> | bgcolor="#330033" | <font color="#C0C0C0">330033<br /></font> | bgcolor="#440044" | <font color="#C0C0C0">440044<br /></font> | bgcolor="#550055" | <font color="#C0C0C0">550055<br /></font> | bgcolor="#660066" | <font color="#C0C0C0">660066<br /></font> | bgcolor="#770077" | <font color="#C0C0C0">770077<br /></font> | bgcolor="#880088" | <font color="#C0C0C0">880088<br /></font> | bgcolor="#990099" | <font color="#C0C0C0">990099<br /></font> | bgcolor="#AA00AA" | <font color="#C0C0C0">AA00AA<br /></font> | bgcolor="#BB00BB" | <font color="#C0C0C0">BB00BB<br /></font> | bgcolor="#CC00CC" | <font color="#C0C0C0">CC00CC<br /></font> | bgcolor="#DD00DD" | <font color="#C0C0C0">DD00DD<br /></font> | bgcolor="#EE00EE" | <font color="#C0C0C0">EE00EE<br /></font> | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#C0C0C0">FF00FF<br /></font> |} Van wit naar magenta [[media:Kleurenovergang_van_wit_naar_violet.png|(grote afbeelding)]]:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_wit_naar_violet_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FFFFFF<br /></font> | bgcolor="#FFEEFF" | <font color="#000000">FFEEFF<br /></font> | bgcolor="#FFDDFF" | <font color="#000000">FFDDFF<br /></font> | bgcolor="#FFCCFF" | <font color="#000000">FFCCFF<br /></font> | bgcolor="#FFBBFF" | <font color="#000000">FFBBFF<br /></font> | bgcolor="#FFAAFF" | <font color="#000000">FFAAFF<br /></font> | bgcolor="#FF99FF" | <font color="#000000">FF99FF<br /></font> | bgcolor="#FF88FF" | <font color="#000000">FF88FF<br /></font> | bgcolor="#FF77FF" | <font color="#000000">FF77FF<br /></font> | bgcolor="#FF66FF" | <font color="#000000">FF66FF<br /></font> | bgcolor="#FF55FF" | <font color="#000000">FF55FF<br /></font> | bgcolor="#FF44FF" | <font color="#000000">FF44FF<br /></font> | bgcolor="#FF33FF" | <font color="#000000">FF33FF<br /></font> | bgcolor="#FF22FF" | <font color="#000000">FF22FF<br /></font> | bgcolor="#FF11FF" | <font color="#000000">FF11FF<br /></font> | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#000000">FF00FF<br /></font> |} </center> {| align="center" |----- | width="256px" | |} {| align= "center" |----- | [[Afbeelding:Hsi-h300.png|256px]] |----- | Magenta in variabele mate van [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (horizontaal) en [[intensiteit (kleur)|intensiteit]] (verticaal) |} Magenta is een [[primaire kleur]] in het [[subtractieve kleurmenging|subtractieve kleursysteem]] en een [[secundaire kleur]] in het [[additieve kleurmenging|additieve kleursysteem]]. Magenta is in beide systemen de complementaire kleur van [[Groen (kleur)|groen]]. In drukinktsystemen wordt de kleur magenta dan ook standaard gebruikt in de vier-kleurendruk. [[Kunstschilder]]s gebruiken deze kleur echter nog weinig, hoewel hen het [[pigment]] [[quinacridone]] ter beschikking staat. Als primaire subtractieve kleur kan de tint niet door verfmenging verkregen worden. Magenta was één van de eerste anorganische kunstmatige (in dit geval [[aniline]]) [[kleurstof]]fen en is ontdekt kort na de [[Slag bij Magenta]], die plaatsvond bij de stad [[Magenta (Italië)|Magenta]] in Noord-Italië, in 1859. De kleur is genoemd naar de slag, en dus indirect naar de stad. De kleur magenta wordt soms ook [[cyclaam]] of [[fuchsia]] genoemd, naar de bloemen die deze kleur kunnen hebben. Het verschil met de [[spectrum|spectrale kleur]] [[violet]] is klein. {{kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Magenta (kleur)-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Magenta (kleur)]] [[ca:Magenta]] [[cs:Purpurová]] [[de:Magenta (Farbe)]] [[en:Magenta]] [[es:Magenta]] [[fi:Magenta]] [[fr:Magenta (couleur)]] [[gl:Maxenta]] [[he:מג'נטה]] [[hr:Magenta]] [[id:Magenta]] [[it:Magenta (colore)]] [[ja:マゼンタ]] [[ko:자청색]] [[lb:Magenta]] [[no:Magenta]] [[pl:Magenta (barwa)]] [[pt:Magenta]] [[ro:Magenta]] [[ru:Маджента]] [[sh:Magenta]] [[simple:Magenta]] [[sv:Magenta]] [[tr:Galibarda]] [[zh:品紅色]] 777241 6935505 2007-02-11T22:14:50Z Koenb 85 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Metamerie]] #redirect [[Metamerie]] 491015 11144482 2008-02-04T20:39:02Z RobotQuistnix 8383 robot Anders: [[de:Metamerie (Farblehre)]] Van '''metamerie''' is sprake wanneer twee voorwerpen onder bepaalde omstandigheden dezelfde kleur lijken te hebben, terwijl er onder andere omstandigheden een kleurverschil te zien is. Men noemt de [[spectrum|spectra]] van twee verschillende lichtbronnen '''metameer''' als de kleur van die bronnen voor het menselijk oog hetzelfde is. Zichtbaar licht van bijvoorbeeld een [[gloeilamp]] of de [[zon]] is samengesteld uit [[elektromagnetische straling]] van een continu spectrum van [[golflengte]]s. Om de samenstelling van dat licht goed te kunnen meten zou het [[Oog (anatomie)|oog]] in staat moeten zijn al die frequenties van elkaar te onderscheiden. In werkelijkheid bevat het oog voor het onderscheiden van kleuren echter slechts drie verschillende soorten [[kegeltje|lichtgevoelige cellen]]. [[Afbeelding:Spectrale_gevoeligheid_kegeltjes.png|thumb|right|300px|De golflengte-afhankelijke gevoeligheid van drie typen lichtgevoelige cellen in het oog.]] Om de indruk van [[wit]] licht te krijgen moeten de drie soorten kegeltjes in gelijke mate worden geprikkeld. Dat kan met echt wit licht (met een vlak spectrum), maar ook met allerlei combinaties van gekleurd licht, zolang de kegeltjes maar in gelijke mate worden geprikkeld. Al deze verschillende samenstellingen heten metameer. De kleurindruk van een voorwerp wordt bepaald door de straling van de lichtbron en de weerkaatsing van dit opgestraalde licht door het onderwerp en uiteindelijk de gevoeligheid van het oog voor de verschillende golflengtes. *kleur = belichting × voorwerp × oog ==Toepassing en beperkingen== In feite is metamerie de basis van de verf-, foto- en beeldschermindustrie: door het mengen van een klein aantal kleuren, bijvoorbeeld rood, groen en blauw, kan een groot deel van de waarneembare kleuren worden benaderd. Die benaderingen pakken onder verschillende omstandigheden echter verschillend uit, een situatie die we metamerie-fout zouden kunnen noemen. Twee gekleurde oppervlakken met verschillend (reflectie-)spectrum die in de ene situatie dezelfde kleur schijnen te hebben, zien er dan onder andere omstandigheden verschillend uit: '''Belichting''': twee oppervlakken die onder daglicht dezelfde kleur lijken te hebben, kunnen er onder gekleurd licht verschillend uitzien. Omgekeerd hebben alle oppervlakken onder [[Natriumlamp|natriumlicht]] dezelfde kleur (geel), maar bij daglicht zijn er natuurlijk grote verschillen. '''Waarnemer''': bepaalde kleuren die voor iemand met normaal functionerende ogen verschillend zijn, kunnen voor sommige [[kleurenblindheid|kleurenblinden]] hetzelfde zijn. '''Blikveld''': de verdeling van kegeltjes over het [[netvlies]] is niet overal gelijk, zodat een punt in het midden van het blikveld een andere kleur schijnt te hebben dan een punt daarnaast. In de automobielindustrie is het verkrijgen van metamerie een groot probleem. De kleur van de auto wordt afgestemd met de kleur van het plastic interieur en de stoffen. Onder de voorgeschreven condities met standaard daglicht wordt de kleur van alle componenten voorgeschreven. Echter bij bijvoorbeeld lantaarnlicht ziet men dan drie verschillende kleuren. De oorzaak daarvan is dat de kleuren van de verschillende componenten niet spectraal (dat wil zeggen over de gehele breedte van het reflectiespectrum) hetzelfde zijn. Wanneer van deze componenten de reflectiecurves dezelfde waren geweest, was de kleur onafhankelijk van de lichtbron hetzelfde geweest. ==Zie ook== *[[Kleur]] *[[Kleuren zien]] *[[Kleurenblindheid]] *[[Kleurmeting]] [[Categorie:Kleur]] [[de:Metamerie (Farblehre)]] [[en:Metamerism (color)]] [[es:Metamerismo (color)]] [[fi:Metameria]] [[fr:Métamérisme]] [[pl:Metameryzm]] [[ru:Метамерия (цвет)]] [[sl:Metamerizem]] [[sv:Metameri]] 391019 11192011 2008-02-08T13:53:30Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Methyleenblauw | Afb1 = [[Image:Methylene blue.svg|200px|Methyleenblauw]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₆H₁₈N₃ClS | SMILES = CN(C)c3ccc2nc1ccc(N(C)<br />C)cc1[s+]c2c3.[Cl-] | IUPAC = 3,7-bis(dimethylamino)<br/>phenazathiazoniumchloride | AndereNamen = methyl(een)thioniniumchloride, tetramethylthioninechloride | CAS = 61-73-4 | EINECS = | EG = 200-515-2 | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 319,85 | Smeltpunt = 100 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Methyleenblauw''' is een [[kleurstof]] die onder andere in de [[microbiologie]] wordt gebruikt voor het aankleuren van preparaten. Methyleenblauw is een redox[[Indicator (scheikunde)|indicator]] en een goede [[waterstof]]-acceptor. Een eigenschap van methyleenblauw is dat een dode [[cel (biologie)|cel]] wel wordt gekleurd en een levende niet. Het wordt heel goed opgenomen door kleistoffen en organische stoffen. Methyleenblauw kan ook ingezet worden om [[schimmels]] en parasitaire [[protozoa]] (zoals [[witte stip]] in aquariums) te doden, vaak in combinatie met [[malachietgroen]] en [[formaldehyde]] (formaline). [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Polycyclische verbinding]] [[Categorie:Heterocyclische zwavelverbinding]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Imine]] [[Categorie:Thio-ether]] [[Categorie:Iminiumzout]] [[Categorie:Chloride (zout)]] [[ca:Blau de metilè]] [[da:Methylenblåt]] [[de:Methylenblau]] [[en:Methylene blue]] [[es:Azul de metileno]] [[fr:Bleu de méthylène]] [[it:Blu di metilene]] [[ja:メチレンブルー]] [[pl:Błękit metylenowy]] [[pt:Azul de metileno]] [[ru:Метиленовый синий]] [[zh:亞甲藍]] 796675 7128410 2007-02-27T16:05:21Z Mion 22397 Titel van [[Micro reciprocal Degree]] gewijzigd in [[Mired]]: naam voor de meeteenheid #REDIRECT [[Mired]] 796670 9805618 2007-10-14T20:19:51Z Thunderbird2 130863 deca = da '''Mired''' (M), afkomstig van de term ''micro reciprocal degree'', is een [[Natuurkundige eenheid|maat]] gelijk aan 1.000.000 (een [[miljoen]]) gedeeld door de [[kleurtemperatuur]] in [[Kelvin (eenheid)|Kelvin]], de formule is; <math>M=\frac{1000000}{K}</math> Als voorbeeld: Een blauwe lucht met een [[kleurtemperatuur]] ''T'' van ongeveer 25.000 [[Kelvin (eenheid)|K]] heeft een Miredwaarde ''M''=40 mireds, een [[fotografie]][[flitser]] heeft een kleurtemperatuur van 5000 [[Kelvin (eenheid)|K]] met een Miredwaarde van M=200 mireds. De Mired is een eenvoudig toepasbare kleurtemperatuurschaal in de [[fotografie]], waar het gebruikt kan worden als indicatie voor [[kleurcorrectie]][[filters]] voor een bepaalde filmsoort of lichtbron. Een gelig filter waarmee de kleurtemperatuur verlaagd wordt heeft een positieve waarde, een blauwig filter een negatieve. De mate van correctie kan eenvoudig bepaald worden door de Mired waarde van het filter bij die van de lichtbron op te tellen. Omgekeerd geeft het verschil tussen de waarde van het gewenste licht en van die van het beschikbare licht meteen de benodigde sterkte van het filter. Als bijvoorbeeld voor een interieurfoto licht van een [[flitser]] (200 Mired) gemengd moet worden met dat van [[halogeenlamp]]en (310 Mired) zou de flitser voorzien kunnen worden van een (oranje-gelig) +110 Mired filter zodat de kleuren in balans komen. Als er op dezelfde foto ook nog daglicht naar binnen komt zouden de halogeenlampen voorzien kunnen worden van een negatief (blauwig) filter. Soms worden 'decamireds' (daM) toegepast waarbij elke decamired 10 Mireds bevat. ==Omgekeerde berekening== De omgekeerde berekening <math>K=\frac{1000000}{M}</math> kan gebruikt worden om een kleurtemperatuurwaarde ([[Kelvin (eenheid)|K]]) te berekenen van een Miredwaarde. ==Zie ook== *[[Zwart lichaam]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Eenheid]] [[Categorie:Fotografie]] [[de:Mired]] [[en:Mired]] [[es:Mired]] [[fr:Mired]] [[ja:ミレッド]] [[ru:Миред]] 968248 11166591 2008-02-06T14:38:18Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Murexide | Afb1 = [[Afbeelding:Murexide.png|250px]] | Afb1Omschr = Murexide | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[Koolstof|C]]₈[[Waterstof|H]]₈[[stikstof|N]]₆[[Zuurstof|O]]₆ | SMILES = | IUPAC = 5-[(Hexahydro-2,4,6-trioxo-5-pyrimidinyl)imino]-2,4,6(1H,3H,5H)-pyrimidinetrion | AndereNamen = Ammonium purpuraat | CAS = 3051-09-0 | EINECS = 221-266-6 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = Niet geweten | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R20}}, {{R21}}, {{R22}} | Szinnen = {{S22}}, {{S24}}, {{S25}} | Omgang = | Opslag = Opslagen in gesloten container. Container in een goed geventileerde omgeving plaatsen bij een maximumtemperatuur van 25°C | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= | Kleur = donker rood of purper poeder | Dichtheid = | Molgewicht = 284.19 | Smeltpunt = >300 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = 9.8 (lucht = 1) | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = warm [[water]] | SlechtOplIn = koud water | OnoplIn = diethyl ether | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Murexide''' is het ammoniumzout van purperzuur. Het wordt gebruikt om complexen te vormen met [[calcium]] en zo te dienen als indicator. [[Categorie:Ammoniumzout]] [[Categorie:Organisch zout]] [[Categorie:Pyrimidine]] [[Categorie:Imine]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Kleurstof]] [[de:Murexid]] [[en:Murexide]] [[it:Murexide]] [[pt:Murexida]] 452964 3655027 2006-04-11T07:14:25Z Guido Zuidinga 24520 #REDIRECT[[Purper (verfstof)]] 452968 3655062 2006-04-11T07:18:37Z Guido Zuidinga 24520 #REDIRECT [[Purper (verfstof)]] 452963 3655023 2006-04-11T07:13:20Z Guido Zuidinga 24520 #REDIRECT[[Purper (verfstof)]] 68876 10950270 2008-01-20T20:33:26Z RobotQuistnix 8383 clean up, Replaced: in in → in met [[Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] [[Afbeelding:Napelsgeel.png|right]] '''Napels geel''' is een bleek, maar warm [[geel (kleur)|geel]] schilders[[pigment]]. De chemische aanduiding is lood(II)-antimonaat, een [[oxide]] van [[lood (element)|lood]] en [[antimoon]], Pb(SbO₃)₂ of Pb(SbO₄)₂. Het roodgehalte van het geel varieert met de verhouding tussen het antimoon en het lood. De stof komt als het mineraal [[bindheimiet]] in de bodem voor. Sinds de [[16e eeuw]] wordt het pigment ook synthetisch gemaakt. De oudste recepten zijn van [[Cipriano Piccolpasso]], die zeven verschillende productiemethoden beschreef in zijn boek ''Li tre libri dell'arte del Vasaio'', dat hij schreef tussen 1556 en 1559. Napels geel is een van de oudste [[pigment]]en; het is ver voor het begin van de jaartelling al ontdekt. Zo gebruikten de [[Assyrië]]rs het al om aardewerk te glazuren. In [[Mesopotamië]] en het oude [[Oude Egypte|Egypte]] was het de enige bekende kleur geel. In combinatie met [[blauw]] werd er [[groen (kleur)|groen]] [[Glazuur (aardewerk)|glazuur]] mee gemaakt. Het pigment werd gedurende de renaissance veel gebruikt, maar voor de 16e eeuw was het pigment in Europa niet bekend. Glasartiesten vanuit het oostelijke [[Middellandse Zeegebied]] zouden, volgens onderzoek door Joris Dik aan de [[Vrije Universiteit Amsterdam|Vrije Universiteit]] in Amsterdam, de kennis over dit pigment naar Venetië hebben gebracht. De uit Italië geëxporteerde stof kreeg in noordelijk Europa de naam 'Napels geel'. Het pigment heeft een goede dekkingsgraad en is zeer stabiel. Het is beter in [[olieverf]] te gebruiken dan een in water oplosbare verf. In olieverf droogt het bovendien vrij snel. Het pigment is echter bijzonder [[giftig]]. Er zijn alternatieve pigmenten in de handel met vrijwel dezelfde kleurwaarden, bijvoorbeeld een mengsel van [[zinkwit]] met [[cadmium]]sulfide (dit laatste is echter ook een giftige stof). [[Categorie:Verbinding van antimoon]] [[Categorie:Verbinding van lood]] [[Categorie:Oxide]] [[Categorie:Pigment]] 896074 8239005 2007-06-05T21:05:36Z Robert Prummel 9708 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Nassaus blauw]] #REDIRECT[[Nassaus blauw]] 1187241 11151978 2008-02-05T14:14:47Z Troefkaart 14738 redirect #redirect[[Nassaus blauw]] 896050 10395773 2007-12-05T23:38:04Z Siebrand 3340 Nassaus blauw.jpg [[Afbeelding:Nassaus blauw.jpg|thumb|Nassau's blauw]] '''"Nassaus blauw"''' of Nassau's blauw en in militaire voorschriften aaneengeschreven "nassausblauw", is een bepaalde tint [[blauw]]. De kleur kwam van oudsher voor op de [[livrei]]en van de [[lakei]]en en personeelsleden van de [[Prins van Oranje|Prinsen van Oranje]] die uit het Grafelijke Huis van de [[Nassau]]s stammen.Ook de koningen der Nederlanden gebruiken en gebruikten deze kleur veelvuldig.<BR> De kleur wordt, naast [[oranje]], veel gebruikt in Nederlandse onderscheidingen en in de Nederlandse [[heraldiek]]. In de heraldiek is er strikt genomen maar één blauw, altijd "[[azuur]]" genoemd maar de tekenaar heeft enige vrijheid bij het kiezen van kleuren voor pronkstukken en versieringen. De precieze kleur kon pas worden vastgesteld toen er een [[RAL (kleursysteem)|RAL systeem van kleuren]] kwam. In deze industrie-norm is Nassaus blauw gelijk aan RAL 5002 of 5005. In 1937 werd in een [[Koninklijk Besluit]] bepaald dat de kleuren van de [[Nederlandse vlag]] rood, wit en blauw of om precies te zijn; helder vermiljoen, helder wit en kobaltblauw zijn. Dat blauw verschilt van het Nassaus blauw. [[Categorie:Heraldiek]] [[Categorie:Huis Oranje-Nassau]] [[Categorie:Kleur]] 896076 8239008 2007-06-05T21:06:11Z Robert Prummel 9708 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Nassaus blauw]] #REDIRECT[[Nassaus blauw]] 726673 10916268 2008-01-18T09:47:42Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Groen]] - Link(s) veranderd naar [[groen (kleur)]] [[Afbeelding:Opponent colors.svg|right|thumb|240px|Het NCS-systeem is gebaseerd op de hypothese dat er drie paren van ''elementaire kleuren'' zouden zijn: [[wit]] en [[zwart]] en de twee paren bonte kleuren: [[groen (kleur)|groen]] en [[rood (kleur)|rood]]; [[geel (kleur)|geel]] en [[blauw]].]] Het '''Natural Color System®''' of '''Natural Colour System®''' ('''NCS'''; tegenwoordig gebruikt men meestal de Amerikaanse [[Noah Webster|Webster]]-spelling ''color'') is een [[eigendom|particulier]] kleurenmodel, gepubliceerd door het Scandinavische Kleureninstituut (''Skandinaviska Färginstitutet AB'') van [[Stockholm]] in [[Zweden]]. Het komt voort uit de [[fenomenologie|fenomenologische filosofie]], maar beroept zich ook op de natuurwetenschappelijke leer van de [[opponentkleur]]en, zoals eind 19e eeuw voorgesteld door de Duitse [[fysiologie|fysioloog]] [[Ewald Hering]]. De hoofdthese van het systeem is dat de menselijke kleurervaring vier bonte ''elementaire kleuren'' zou bevatten: rood, geel, groen en blauw. Dat het onmogelijk is om met een combinatie van die vier kleuren in verf of pigment alle andere kleuren te verkrijgen, verklaart het systeem door een tegenstelling aan te nemen tussen de verfmenging en de menselijke intuïtie. Het ''Natural Colour System'' beoogt slechts de intuïtie te beschrijven en is dus ongeschikt als pigmentmodel. Desalniettemin is het systeem met succes gepromoot als industriële kleurstandaard. ==Ontwikkeling van het begrip Elementaire Kleur== In het Natural Colour System neemt het begrip "elementaire kleur" een centrale plaats in en men kan het systeem niet echt begrijpen zonder een duidelijk beeld te hebben van de precieze betekenis en historische ontwikkeling van dit concept. ===Vroege theorieën=== In de Oudheid en Middeleeuwen — en ook in de niet-Westerse culturen — worden kleuren meestal óf als gelijkwaardig gezien óf als verschijningsvormen van een enkele "echte" kleur, bijvoorbeeld rood of wit. Vanaf de [[Renaissance]] doet zich een nieuwe ontwikkeling voor, waarvan we het prille begin al bij [[Leonardo da Vinci]] zien, die voor het eerst onder woorden bracht dat er meerdere "unieke kleuren" waren waarvan alle andere kleuren slechts variaties zijn. Dit nog vage inzicht dat het totaal aan mogelijke kleuren te herleiden is tot een beperkt aantal fundamentele kleuren, wordt in de vroege 17e eeuw een bewust streven binnen de filosofie om de niet meer verder herleidbare ''elementen'' in de kleurwaarneming te ontdekken. Men wil die kleuren vinden die, in het filosofische jargon, een ''simplex'' zijn, een "enkelvoudigheid" waaruit de andere kleuren zijn samengesteld. Die andere, samengestelde, kleuren zijn ''complex'' en dus herleidbaar tot hun samenstellende ''elementaire kleuren''. De elementaire kleuren zelf zijn echter onherleidbaar: ze kunnen niet tot nóg iets simpelers worden teruggebracht. De methode die de filosofen toepasten was die van de toen gebruikelijke [[speculatieve filosofie]]: men dacht net zo lang over een vraagstuk na tot men meende het begrepen te hebben, tot een bepaalde subjectieve overtuiging kwam. Die methode leek in dit geval ook zeer toepasselijk want wat men wilde vinden had vooral betrekking op de ''subjectieve'' kleurwaarneming, de wijze waarop de kleuren zich aan ons bewustzijn voordoen. Het ging dus op dit punt veel minder over de biologie of de fysica van het zien van kleuren, hoewel die aspecten meestal meteen werden meegenomen. Wat men zocht waren de fundamentele [[qualia]], de "hoedanigheden" waaruit onze bewuste ervaring is opgebouwd. Al nadenkend over hun eigen kleurervaring kwamen de meeste filosofen door [[introspectie]] tot de conclusie dat er naast zwart en wit vier bonte elementaire kleuren waren: rood, geel, groen en blauw. De eerste die dit viertal genoemd had, al in de 15e eeuw, was [[Leone Battista Alberti]]. Behalve de methode van de speculatie was er nog een alternatieve manier om aan kennis te komen: de zogenaamde [[empirische methode]], gebaseerd op [[observatie]] en [[experiment]]. Je kon door middel van menging van licht of verf bepalen welke kleuren je minimaal nodig had om alle andere uit samen te stellen. In de 17e eeuw was de schilderkunst al ver gevorderd en uit die hoek kwam dan ook meteen het eerste bezwaar tegen de vierkleurenleer van de filosofen: de schilders wisten immers uit ervaring dat je met verf groen uit geel en blauw kon mengen. De empirische methode wees er dus op dat groen geen elementaire kleur kon zijn. Beide methoden gaven dus tegenstrijdige resultaten. Dit conflict werd op twee manieren opgelost: de eerste was dat men ervan uitging dat de filosofen zich gewoon vergist hadden. Als ze maar beter hadden nagedacht, waren ze tot de conclusie gekomen dat groen geen elementaire kleur was. De tweede manier was dat men aannam dat beide methoden eigenlijk iets heel anders onderzochten: de empirische methode ging over verf en verf gedroeg zich misschien anders dan men op grond van de menselijke [[intuïtie]] zou mogen verwachten, dus [[contra-intuïtief]]. ===19e eeuw=== In de 19e eeuw nam onze kennis van de biologie van het kleurenzien en de fysica van de lichtmenging snel toe, vooral door het werk van [[James Maxwell]]. Vreemd genoeg had dat maar een kleine invloed op de kleurenleren in die eeuw; de wetenschappelijke inzichten drongen daar maar heel langzaam door. In de tweede helft van de 19e eeuw gingen alle kleurenleren uit van ofwel drie bonte elementaire kleuren, rood, geel en blauw — waarvan men dan meestal aannam dat ze samenvielen met de [[primaire kleur]]en van de verfmenging — ofwel vier bonte kleuren, rood, geel, groen en blauw. Die laatste leren waren iets in de meerderheid. Kritiek op de vierkleurenleer kwam van [[Hermann von Helmholtz]] en zijn aanhangers die erop wezen dat er drie soorten receptoren ([[kegeltje]]s) in het menselijk oog functioneerden, voor de waarneming van rood, blauw en groen licht. De Duitser Ewald Hering, de auteur van ''Zum Lehre von Lichtsinn'' uit 1879 sprong hierop in door aan te nemen dat ieder type receptor met een bepaalde elementaire kleur overeenkwam. Het leek hem echter evident dat geel geen samenstelling kon zijn van rood en groen. Dit loste hij op door de hypothese dat ergens op een hoger niveau de signalen van de bonte kleuren in "opponentie" verwerkt werden: eerst werden rood en groen tegenoverelkaar gesteld en hun gezamenlijke "gele" signaal werd dan weer met het blauwe vergeleken. Hoe dit precies gebeurde wist Hering niet; hij veronderstelde dat het een soort chemisch proces was waarbij nog onbekende "visuele substanties" betrokken waren die op elkaar inwerkten in deelprocessen van "assimilatie" en "dissimilatie". De kleuren rood, geel, groen en blauw noemde Hering de ''Urfarben''. Om te ontdekken welke tint deze ''Reinfarben'' precies hadden, ging hij bij zichzelf te rade. Volgens zijn eigen kleurgevoel had "zuiver rood" een golflengte van ongeveer 700 [[nanometer]], "zuiver geel" een van 570 nm, "zuiver groen" een van 500 nm en "zuiver blauw" een van 470 nm. Hering nam aan dat tussen de paren geel-blauw en rood-groen het grootste [[kleurcontrast]] aanwezig was en dat deze paren [[complementaire kleuren]] waren: dat hun menging in verf idealiter zwart zou opleveren. ===20e eeuw=== In het midden van de twintigste eeuw deed zich een aantal ontwikkelingen voor. Om te beginnen werd de filosofische beweging van de [[fenomenologie]] erg populair, die sterk gericht was op de vraag hoe de mens de wereld subjectief beleefde. Dat leidde ook tot een aantal fenomenologische kleurenleren. Op de tweede plaats werd uit biologisch onderzoek duidelijk dat Hering in zoverre gelijk had in zijn hypothese dat bleek dat de zenuwcellen in het oog, de bipolaire en [[zenuwknoop|ganglioncellen]] in de [[retina]], die de signalen van de kegeltjes verwerken voor verzending naar de hersenen, zelf de de signalen op twee niveau's in opponentie met elkaar vergeleken. Een derde ontwikkeling was het tot stand komen van een wetenschappelijke synthese van biologische en fysische gegevens. Die synthese maakte duidelijk dat Helmholtz gelijk had en dat er drie subtractieve primaire kleuren bestaan voor verfmenging, en dat deze niet rood, geel en blauw waren doch bestonden uit het drietal magenta, geel en cyaan, en dat, anders dan Hering had aangenomen, de drie subtractieve ''secundaire'' kleuren, rood, groen en blauw, overeenkwamen met de drie kegeltjes in het oog. Hering dacht nog dat zijn vier elementaire kleuren ook voldoende waren om in verf alle mogelijke kleuren te mengen en dat er een tegenstelling bestond tussen het [[Additieve kleurmenging|additieve systeem van lichtmenging]] en het subtractieve systeem van verfmenging (in die zin dat de primaire kleuren van het additieve systeem niet identiek waren aan de secundaire kleuren van het subtractieve systeem en omgekeerd), een opvatting die in zijn tijd heel algemeen was, hoewel ook toen al slecht gefundeerd. Op grond van het wetenschappelijke model kunnen we Herings lijn doortrekken. Niet alleen is (verzadigd) geel geen menging, subjectief noch in verf, van rood en groen — hetzelfde geldt voor magenta (dat geen menging is van rood en blauw) en cyaan, (dat geen menging is van groen en blauw). De subtractieve primaire kleuren vallen in deze opvatting met de bonte elementaire kleuren samen, waarvan er dus drie zijn: magenta, geel en cyaan. Dit sluit ook aan bij de manier waarop de contrastsignalen in het oog verwerkt worden, want die maakt acht hoofdtypen mogelijk, voor zwart, rood, groen, blauw, geel, cyaan, magenta en wit. De moderne synthese drong echter maar langzaam tot de filosofische kleurenleren door. Dit kwam voor een deel omdat ze sterk natuurwetenschappelijk en technisch gericht was en dus weinig oog had voor vragen over de subjectieve kleurbeleving; veel natuurwetenschappers ontkennen zelfs dat er zoiets als bewustzijn bestaat, laat staan qualia. ===Zweedse school=== Rond 1960 was er in Zweden een filosofisch gerichte beweging ontstaan die zich sterk op de fenomenologie baseerde, losstond van de strikt natuurwetenschappelijke traditie en die als uitgangspunt had dat er vier bonte elementaire kleuren waren: de traditionele kandidaten rood, geel, groen en blauw. Men meende daarbij dat het gelijk van Herings hypothese deze leer had bewezen. Volgens een dergelijke leer zijn vele verfmengingen contra-intuïtief. Deze overgangen bijvoorbeeld, die correct laten zien wat er met verf gebeurt, zouden voor de menselijke ervaring "onlogisch", verrassend en onvoorspelbaar moeten zijn; de centrale kleur zou namelijk niet als een mengkleur van de beide buitenste kunnen worden ervaren: <center> {| |----- | '''geel''' | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''groen''' | bgcolor="#00FF66" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''cyaan''' | bgcolor="#00FFFF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> <center> {| |----- | '''geel''' | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''rood''' | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''magenta''' | bgcolor="#FF00FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> <center> {| |----- | '''magenta''' | bgcolor="#FF00FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''blauw(violet)''' | bgcolor="#8B00FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''cyaan''' | bgcolor="#00FFFF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> Ook zouden de centrale kleuren onanalyseerbaar moeten zijn. Het zou dus onmogelijk moeten zijn in het groen een geel- of cyaancomponent te ervaren. Als het een elementaire kleur en enkelvoudigheid zou zijn dan kán groen als tint immers helemaal geen componenten hebben. Mocht men menen te kunnen zien dat groen wél een menging is van geel en cyaanblauw dan wordt dat verklaard als een aangeleerde reactie veroorzaakt door de invloed van de driekleurenleer en beschouwd als een mislukte introspectie. Het is vanwege deze stelling dat zulke kleurovergangen "tegennatuurlijk" zijn dat de Zweedse beweging haar systeem het ''Natural Colour System'' noemde, in navolging van Herings ''Natürliches System der Farbempfindungen''. In deze opvatting zit de mens opgescheept met een falend aangeboren systeem van kleurervaring dat weinig adequaat is ten opzichte van de fysieke werkelijkheid en het in veel gevallen onmogelijk maakt correcte voorspellingen te doen over de [[subtractieve kleurmenging]]. Zouden we echter aannemen dat de elementaire kleuren simpelweg samenvallen met de drie subtractieve primaire kleuren dan zouden bovenstaande mengingen ons logisch, weinig opzienbarend en begrijpbaar moeten toeschijnen, zij het wat lastiger dan bij kleuren die dichter bij elkaar liggen. In deze opvatting zou juist een weerstand om rood als een mengkleur te zien verklaard worden als een aangeleerde reactie, voortkomend uit de oude driekleurenleer die rood als subtractieve primaire kleur zag. De mens is dan door de evolutie met een coherent en adequaat ervaringssysteem uitgerust dat de juiste verwachtingen schept ten aanzien van pigmentmengingen. ==Ontwikkeling van het Natural Colour System== ===Vroege projecten=== Het Natural Colour System begon als een project om een formeel ruimtelijk kleurmodel te scheppen dat zo nauw mogelijk zou aansluiten bij de subjectieve kleurbeleving zoals geïnterpreteerd volgens een fenomenologische vierkleurenleer. De juistheid van die leer werd daarbij als gegeven beschouwd. Hoewel er veel empirisch onderzoek werd verricht, had dat dus niet in de eerste plaats tot doel het uitgangspunt te toetsen. Men werkte binnen een bepaald [[paradigma]]. Het werk bij het ''Swedish Colour Centre Foundation'' ging van start in 1964 en werd uitgevoerd door [[Anders Hård]] en [[Lars Sivik]] die de eerste resultaten presenteerden tegen het eind van de jaren zestig, onder supervisie van [[Gunnar Tonnquist]]. Het doel was toen om een methode te creëren waarmee een normale waarnemer zonder veel achtergrondkennis met het blote oog en zonder gebruik te maken van instrumenten, of kleurstalen ter vergelijking, een kleurbepaling kon vaststellen van fysieke objecten in zijn waarnemingsveld. Bij dit onderzoek baseerde men zich op eerder vooroorlogs werk van [[Tryggve Johansson]] en gebruikte als referentiekader de kleurenatlas van [[Sven Hesselgren]] uit 1952. De onderzoekers ontdekten dat waarnemers met ongeveer 5% foutenmarge de gelijkenis van een kleur konden vaststellen ten opzichte van vier bonte referentiekleuren en zwart en wit en wel door die gelijkenis in een percentage uit te drukken. Het bleek daarbij niet uit te maken of de referentiekleur zichtbaar was door middel van een kleurstaal of onthouden werd na training. De referentiekleuren waren: rood, geel, groen en blauw (''röd, gul, grün, blå''). Ondanks de verwijzing naar het fysiologische aspect van Herings werk, kwamen de vier kleuren niet overeen met de lokale intensiteitsextremen voor verzadigde kleuren die modern biologisch onderzoek had gevonden. Net zoals bij het fenomenologische deel van Herings werk weken de kleuren flink af: het "geel" neigde sterk naar oranje en het "blauw" was niet het blauwviolet dat ervaren wordt via het "blauwe" contrastsignaal van het oog. Men kreeg dus ongeveer deze elementaire kleuren: <center> {| |----- | '''''Röd''''' | bgcolor="#FF0066" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''''Gul''''' | bgcolor="#FFDD00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''''Grün''''' | bgcolor="#00FF66" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''''Blå''''' | bgcolor="#0055FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> Volgens de moderne driekleurenleer zouden we aan het bovenstaande rijtje moeten kunnen zien waarin de vierkleurenleer superieur is aan de oude driekleurenleer: een zo verzadigd groen zou geen mengkleur van geel en blauw moeten lijken; het is volgens de moderne leer immers een menging van geel en cyaan. Een werkelijke menging in verf van zulke donkergele en kobaltblauwe tinten zal in feite een erg vuil groen opleveren. Dat de fenomenologisch gerichte kleurenleren door de eeuwen heen een vierde, groene, hoofdkleur noodzakelijk achtten, zou in deze opvatting een compensatie geweest zijn voor een foute keuze van vooral de tint "blauw". Ter vergelijking de drie subtractieve primaire kleuren, waaruit in principe alle kleuren gemengd kunnen worden, hoewel niet in elke gewenste verzadiging: <center> {| |----- | '''Magenta''' | bgcolor="#FF00FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''Geel''' | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''Cyaan''' | bgcolor="#00FFFF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> In 1968 presenteerde Hård een [[kleurruimte]] gebaseerd op dit model. Terwijl Johansson en Hesselgren al erg complexe geometrieën gebruikten in hun kleurruimten, bestond Hårds model uit een simpele dubbelkegel met aan de rand de vier bonte basiskleuren en aan de spitsen onderaan zwart en bovenaan wit. Die eenvoud sloot aan bij het doel van het project: het was niet zozeer bedoeld als een coherente wetenschappelijke weergave van de menselijke kleurperceptie maar eerder als een verduidelijking aan de gebruiker die niet in de war mocht worden gebracht door al te ingewikkelde vormen. Ook in een tweede opzicht was Hårds kleurruimte een vereenvoudigende voorstelling: de kleuren magenta en cyaan waren niet verzadigd aanwezig, zoals ze dat ook al niet waren geweest in de voor het onderzoek gebruikte model van Hesselgren dat uitging van een constante intensiteitsgradiënt (toeneming van licht naar donker) tussen geel en blauw, terwijl in feite de curve op en neer gaat en de lokale extremen cyaan en magenta in volle verzadiging aanzienlijk intenser (lichter) zijn dan de tussen hun en geel liggende verzadigde kleuren rood en groen. Dit was overigens een vrij algemene tekortkoming van kleurenleren in de jaren zestig, niet speciaal van het NCS. Pas het werk van de Nederlander [[Frans Gerritsen]] in de jaren zeventig zou hierop de aandacht vestigen. Het niet aanwezig zijn van verzadigd magenta en cyaan is — afgezien van het voor de hand liggende bezwaar dat een belangrijk deel van de menselijke kleurervaring niet wordt weergeven — om twee redenen problematisch. Om te beginnen is er de mogelijkheid dat het de introspectie van de kleurenfenomenoloog beïnvloed heeft. Hierboven zagen we dat verschillende verfmengingen, alle met cyaan of magenta als component, volgens de vierkleurenleer contra-intuïtief waren. Dit zou echter veroorzaakt kunnen zijn door een misverstand over de precieze identiteit van die mengingen: over welk magenta en cyaan hebben we het eigenlijk? Passen we het niet-verzadigde magenta en cyaan toe dat Herings werk toont dan krijgen we deze overgangen: <center> {| |----- | '''geel''' | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''groen''' | bgcolor="#00FF66" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''cyaan''' | bgcolor="#338888" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> <center> {| |----- | '''geel''' | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''rood''' | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''magenta''' | bgcolor="#883388" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> <center> {| |----- | '''magenta''' | bgcolor="#883388" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''blauw(violet)''' | bgcolor="#8B00FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''cyaan''' | bgcolor="#338888" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> Deze laatste overgangen zijn echter géén correcte verfmengingen (iets wat Hering zelf ook nooit beweerd heeft; hij meende immers dat zijn intuïtie met de verfmenging overeenkwam); ze houden dus ook geen tegenstelling tussen de subjectieve kleurervaring en het mengen van verf in: ze zijn onjuist binnen ieder kleursysteem en ook contra-intuïtief volgens de moderne driekleurenleer. Het tweede probleem hangt hiermee samen. Volgens de vierkleurenleer zijn magenta en cyaan geen elementaire kleuren maar is magenta samengesteld uit rood en blauw en cyaan uit groen en blauw. Zouden we verzadigd magenta en cyaan gebruiken dan levert dit een kleurovergang op die niet overeenkomt met het resultaat van verfmenging: <center> {| |----- | '''rood''' | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''magenta''' | bgcolor="#FF00FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''blauw''' | bgcolor="#0000FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> <center> {| |----- | '''groen''' | bgcolor="#00FF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''cyaan''' | bgcolor="#00FFFF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''blauw''' | bgcolor="#0000FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> Zouden we echter de centrale kleuren onverzadigd maken dan is het resultaat wél overeenkomstig de verfmenging: <center> {| |----- | '''rood''' | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''magenta''' | bgcolor="#883388" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''blauw''' | bgcolor="#0000FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> <center> {| |----- | '''groen''' | bgcolor="#00FF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''cyaan''' | bgcolor="#338888" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''blauw''' | bgcolor="#0000FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> Dit suggereert dat ook op dit punt er geen tegenstelling bestaat tussen de introspectie van de vierkleurenfenomenoloog en het gedrag van verf maar een dergelijke tegenstelling slechts wordt aangenomen door een verwarring tussen verzadigd en onverzadigd magenta en cyaan. Volgens de moderne driekleurenleer maakt de vierkleurenleer hier eenzelfde soort fout als welke Hering nog zo resoluut afwijst bij de derde subtractieve primaire kleur geel. Verzadigd geel is immers geen verfmenging van rood en groen: <center> {| |----- | '''rood''' | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''geel''' | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''groen''' | bgcolor="#00FF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> Maar zouden we onverzadigd geel nemen dan is het wel een verfmenging (overigens ondanks Herings pertinente stelling dat een "rood-groen" absoluut onmogelijk en ondenkbaar is, subjectief of in verf): <center> {| |----- | '''rood''' | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''geel''' | bgcolor="#888833" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''groen''' | bgcolor="#00FF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> ===Commerciële toepassing=== De ''Colour Centre Foundation'' was in 1964 opgericht vanuit de IVA (de Zweedse academie voor technische wetenschappen) en ''Svensk Form'' (het Zweedse genootschap voor ambachtskunst en vormgeving) maar werd financieel mogelijk gemaakt door een consortium waarin de Zweedse staat en industrie deelnamen. Het oorspronkelijke onderzoek had geresulteerd in een simpel en elegant systeem waarmee ieder mens zonder dure hulpmiddelen op eenvoudige wijze redelijk nauwkeurig in getallen kon uitdrukken wat voor een kleur hij op een gegeven moment zag — mits het geen verzadigd magenta of cyaan betrof. Het ekonomisch belang hiervan was echter beperkt. In de jaren zeventig werd een industrieel NCS geschapen met een samenhangend systeem van gecalibreerde instrumentaria, gestandaardiseerde kleurstalen en exacte kleurcodes. Om een volwaardige concurrent te kunnen worden van bestaande systemen zoals [[CIELAB]] en [[Pantone]], kon dit stelsel niet meer gebaseerd zijn op inexacte subjectieve kleurwaarnemingen; het gebruikte objectieve fysieke metingen. Dit zette de methode op zijn kop: oorspronkelijk begon men met een subjectieve kleurervaring en vertaalde die in een formule; in de nieuwe opzet is het beginpunt een exacte fysieke meting die in een formule wordt omgezet die een mens die deze leest weer kan vertalen in een subjectieve kleurervaring — althans voor zijn innerlijk oog. Of dat laatste ook echt gebeurt is voor het functioneren van het industriële systeem natuurlijk niet bijster relevant (men kan in plaats van de formule ook direct één van de 1750 kleurstalen gebruiken) en de band met de achterliggende theorie is hierdoor erg los geworden. Mocht blijken dat deze kleurenleer incorrect was dan doet dat niets toe of af aan de industriële bruikbaarheid van het systeem: de codes staan ook toe een gemeten kleur industrieel te reproduceren als men ze als een willekeurige notatie opvat. Dat doen de verfmachines namelijk in feite altijd al: zij mengen immers de kleuren niet vanuit het NCS-viertal rood, geel, groen en blauw — dat zou een volkomen onjuist resultaat opleveren — maar vanuit de drie subtractieve primaire kleuren magenta, geel en cyaan. Vanzelfsprekend moest een industrieel kleurengamma ook een meer verzadigd cyaan en magenta beschikbaar hebben en die kleuren werden dan ook toegevoegd. De NCS-standaard van 1979 begon zo af te wijken van de oorspronkelijke leer. Het resultaat van die ontwikkeling was een toestand waarbij er intern een industriële kern was die in feite eleganter beschreven kon worden met de moderne driekleurenleer en een externe presentatie die nog grotendeels volgens de lijnen van de traditionele vierkleurenleer opgezet was. Die presentatie naar buiten toe geeft een versimpeld beeld van de situatie. De klemtoon wordt gelegd op de fysiologische aspecten van Herings leer en de opvatting dat biologisch onderzoek deze leer bevestigd zou hebben. Dat de achtergronden van het NCS voornamelijk filosofisch en introspectief zijn, blijft onderbelicht alsmede het feit dat de moderne opponentkleuren niet simpelweg samenvallen met de elementaire kleuren van het NCS. De problematiek rond cyaan en magenta wordt niet vermeld. Het wordt niet duidelijk gemaakt dat Hårds dubbelkegel een versimpelde kleurruimte is. Het systeem zou het enige zijn dat zou aansluiten bij de manier waarop mensen kleur waarnemen. Die claim wordt typisch ondersteund door de intuïties van het NCS over ''subtractieve'' kleurmenging te vergelijken met de [[RGB]]-notatie die echter over de ''additieve'' kleurmenging gaat en vanzelfsprekend niet de juiste resultaten oplevert als men haar direct op de subtractieve menging toepast. Een vergelijking met het echte alternatief, het subtractieve deel van de moderne driekleurenleer, wordt niet gemaakt. Het NCS is een standaard in 19 landen en is de norm voor kleurenreferenties in [[Zweden]] (sinds [[1979]]), [[Noorwegen]] (sinds [[1984]]) en [[Spanje]] (sinds [[1994]]). Het is ook een van de standaards die gebruikt wordt door de [[:en:International Colour Authority|International Colour Authority]], een vooraanstaande uitgever die voorspellingen doet met betrekking tot trends in de [[textiel]]industrie en interieurontwerp. Het NCS systeem wordt vertegenwoordigd door een netwerk van distributeurs dat de lokale markt bestrijkt en over een volledige voorraad NCS-kleurstalen en andere producten beschikt. Zij leveren oefenmateriaal, opleidingscursussen en documentatie. Het NCS wordt vooral gebruikt door interieurarchitecten en als standaard van huisschildersverf op het Europees continent; in de Engelstalige landen wordt het weinig toegepast. In Zweden maakt het deel uit van het voorgeschreven onderwijsprogram. ===Later onderzoek=== Vanaf de jaren zeventig begon het psychologisch empirisch kleuronderzoek eindelijk systematisch rekening te houden met het, toch al sinds de dagen van Maxwell bekende, feit dat er zoiets als verzadigd cyaan en magenta bestond. Het meest opvallende gevolg was dat het in onderzoek veelgebruikte [[Munsell Color System]] langzaam werd aangepast — een proces dat nog steeds niet helemaal is voltooid — maar ook de onderzoekers van het NCS begonnen hun testpersonen een kleurengamma voor te leggen waarin de "nieuwe" verzadigde kleuren aanwezig waren. Hierbij bleek dat het NCS ten dele in staat is zich als een echt wetenschappelijk systeem te gedragen in die zin dat het een [[falsificatie]], weerlegging, van haar eerdere hypothesen probeerde uit te voeren. Die falsificatie slaagde ook: de introductie van verzadigd magenta en cyaan in de testopzet leidde tot beduidend andere onderzoeksresultaten. Hierop werd het systeem aanzienlijk aangepast in de richting van de moderne driekleurenleer: "blauw" werd nu een kleur die dicht bij cyaan stond en "rood" ging wat in de richting van magenta; ook het geel werd wat minder oranjeachtig. Door de eerste twee wijzingingen werd de band met de opponentkleuren nog vager. Het wezenskenmerk van het systeem: dat het een vierkleurenleer betrof, werd echter niet verlaten. Groen bleef dus aanwezig als elementaire kleur, waarbij een voorsprong op de driekleurenleer bewaard bleef bij het gebruik als referentiesysteem: door gebruik van vier kleuren in plaats van drie worden immers de afstanden ten opzichte van de referentiekleuren minder en is het eenvoudiger de relatieve afwijking in te schatten. Het viertal elementaire kleuren zag er in de standaard van 1995 ongeveer zo uit: <center> {| |----- | '''''Röd''''' | bgcolor="#FF0088" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''''Gul''''' | bgcolor="#FFEE00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''''Grün''''' | bgcolor="#00FF66" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | '''''Blå''''' | bgcolor="#0099FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> In de externe presentatie van het NCS blijven omvang en precieze achtergronden van de wijzigingen onvermeld, alsmede het gegeven dat naarmate de NCS-kleuren dichter bij de primaire kleuren van de subtractieve kleurmenging komen, de claim dat het NCS-systeem intuïtief superieur is, veel van haar relevantie verliest. ==Taalkunde== In de jaren zestig is het vraagstuk welk kleursysteem het juiste is, verder gecompliceerd door taalkundig onderzoek. De [[antropoloog]] [[Brent Berlin]] publiceerde in zijn boek ''Basic Color Terms'' uit 1969 de resultaten van linguïstisch onderzoek dat leek aan te tonen dat alle talen in de wereld volgens een vast schema evolueren: ze creëren eerst een kleurterm voor rood, dan één voor geel of groen; bij talen met drie kleurtermen gaat het onveranderlijk om rood, geel en groen en de vierde term is steeds blauw. De theorie is zeer omstreden maar sluit aan bij eerdere stellingen door fenomenologen dat de meeste talen in de wereld woorden voor hun vier elementaire kleuren bevatten. De zaak ligt echter ingewikkeld: veel talen hebben maar drie basiskleurtermen en sommige geen enkele. Het taalkundig onderzoek ondersteunt de vierkleurenleer: net zoals de driekleurenleer meer waarschijnlijk wordt doordat het één enkel systeem biedt voor intuïtie en verfmenging, zo wordt de vierkleurenleer waarschijnlijker doordat één mechanisme, dat van de opponentkleuren, zowel intuïtie als taal kan verklaren. Aan de andere kant biedt het onderzoek de driekleurenleer ook een argument tegen de vierkleurenleer, want die kan nu mogelijk verklaard worden als een verwarring tussen intuïtie en niet-intuïtieve psychologische mechanismen die achter de taal verscholen kunnen liggen. Rood, geel, groen en blauw zouden misschien alleen exemplarisch kunnen zijn als "oerkleuren", evolutionair verankerd als relevante omgevingfactoren — het rood van bloed, het donkergeel van gerijpt fruit, het groen van planten, het blauw van de lucht — zonder dat het de elementaire kleuren zijn van het qualiasysteem. In dat geval vormen de vier kleuren van de NCS misschien niet zoals beweerd de onveranderlijke "pure" kleuren van de menselijke waarneming maar zijn ze een resultante van allerlei psychologische, biologische, taalkundige en culturele factoren, waaronder de invloed van de oude driekleurenleer. Over het onderwerp elementaire kleur bestaat in filosofie noch wetenschap enige consensus. ==Formele eigenschappen== Het model dat het NCS gebruikt is een [[kleurruimte]] in de vorm van een [[dubbelkegel]], gelijk aan die welke [[Wilhelm Ostwald]] toepaste. Net zoals bij ieder kleurmodel staat bij de dubbelkegel iedere dimensie voor een van de drie basisparameters van kleur: de [[Intensiteit (kleur)|intensiteit]] (lichtsterkte), de [[Verzadiging (kleur)|verzadiging]] (hoe fel of zuiver de kleur is) en [[tint]] (over welke kleur het gaat). Kleuren in NCS worden dan ook genoteerd met drie waarden, te weten de hoeveelheid zwart, waarmee de intensiteit (in dit geval indirect, zie onder) bepaald wordt, de "kleurigheid" (''chromaticness'') en een percentage tussen twee van de elementaire kleuren: tussen geel en rood; rood en blauw; blauw en groen of groen en geel. Met die laatste verhouding ligt de tint vast. ===De nuance: de NCS-driehoek=== De verticale as van de dubbelkegel geeft de licht-donkerdimensie weer: wit aan de top (W) en zwart (S ofwel ''Svart'') onderaan. Daartussen heeft men een onderverdeling gemaakt met negen tussenstappen die het percentage zwart uitdrukken van 10 tot en met 90. Als we een verticale doorsnede maken door de dubbelkegel krijgen we een driehoek met als horizontale as de kleurigheid. Opnieuw zijn er negen tussenstappen tussen de as die de grijswaarden weergeeft en de volle kleur, die het percentage "kleurigheid" weergeven van 10 tot en met 90. Een eigenaardigheid van de notatie is dat de hoeveelheid zwart en de kleurigheid samen kleiner of gelijk aan 100% zijn; de rest is de hoeveelheid wit. Dit betekent dat het zwartpercentage geen directe aanwijzing is van de intensiteit. In feite is het zelfs een hoge uitzondering dat kleuren met hetzelfde zwartgetal een identieke donkerheid hebben; ze liggen ook niet in dezelfde horizontale doorsnede van de dubbelkegel, maar vormen een gelijke gradatie vanaf de buitenste lijn wit-volle kleur, welke lijn echter zelf in intensiteit afneemt naarmate de volle kleur genaderd wordt. De intensiteit kan zo pas bepaald worden in een combinatiewaarde met de kleurigheid, welke waarde men in het NCS de "nuance" noemt. De notatie geeft als het ware de percentages witte, zwarte en gekleurde verf weer die samen een mengsel van 100% vormen. Dit is opmerkelijk gezien het uitgangspunt van het NCS dat men juist ''niet'' de verfmenging wil volgen maar de intuïtie. Deze eigenschap werd noodzakelijk gemaakt door het feit dat de buitenste rand van de dubbelkegel, waaraan zich de verzadigde kleuren bevinden, zich in deze versimpelde kleurruimte op gelijke afstand van wit en zwart bevindt terwijl in werkelijkheid de verzadigde kleuren flink in intensiteit verschillen in de volgorde geel, cyaan, magenta, groen, rood en blauw. Hierdoor zou het hoe dan ook onmogelijk geweest zijn dat horizontale doorsneden een schijf van eenzelfde intensiteit weergeven. ===De tint: de NCS-kleurencirkel=== Maken we een horizontale doorsnede op de rand van de dubbelkegel dan verkrijgen we de NCS-[[kleurencirkel]] van verzadigde kleuren. De vier elementaire kleuren van het NCS: geel (Y), rood (R), blauw (B) en groen (G) bevinden zich op gelijke afstand van elkaar, met geel bovenaan, rood rechts, blauw onderop en groen links, zoals conventioneel is. Vergeleken met een cirkel met geel, magenta en cyaan als hoofdkleuren betekent dit dat de mengingen tussen groen en geel en tussen geel en rood een grotere sector krijgen: de helft in plaats van een derde. Dit sluit goed aan bij het gegeven dat de mens kleurverschillen rond geel nauwkeuriger kan onderscheiden. In dit opzicht komt de NCS-cirkel overeen met het Munsellsysteem. Doordat groen een extra hoofdkleur is, wordt echter ook de groen-blauwsector erg groot. Daar dat blauw zelf niet meer sterk van cyaan verschilt en het menselijk kleuronderscheidingsvermogen tussen groen en cyaan erg slecht is, krijgen we hier een aantal kleurstappen dat nauwelijks van elkaar te onderscheiden is. Tussen blauw en rood echter wordt de helft van de standaardcirkel in één kwadrant samengeperst zodat de kleurstappen daar juist enorm zijn. De uniformiteit van stappen in kleuronderscheidingsvermogen, zoals het Munsellsysteem nastreeft, is hier dus ver te zoeken. Een verdere eigenaardigheid is dat de cirkel nog steeds geen erg verzadigd cyaan en vooral magenta toont. De tintnotatie geeft eerst een hoofdkleurletter. Gradaties tussen de hoofdkleuren worden weergegeven in negen tussenstappen weergegeven als percentages van 10 tot en met 90 van de, met de klok mee, volgende hoofdkleur. De eerste hoofdkleurletter kan dus een volkomen fout beeld van de kleur geven: '''Y90R''' bij voorbeeld, ligt dicht tegen rood aan, niet in de buurt van geel. In totaal zijn er dus veertig stappen. ===De notatie=== Ten slotte kan een NCS-kleurcode nog een NCS-versienummer bevatten. De tintnotatie volgt op de nuance, verbonden met een liggend streepje. De kleur okergeel wordt bijvoorbeeld zo genoteerd: '''NCS 3030 - Y30R''' met deze betekenis: <math>\begin{matrix}\mathbf{NCS} \\ \ \end{matrix}\ \ \begin{matrix}\underbrace{\mathbf{30}} \\ \mathsf{zwartcomponent}\end{matrix}\ \ \begin{matrix}\underbrace{\mathbf{30}} \\ \mathsf{kleurigheid}\end{matrix}\ \ \begin{matrix}- \\ \ \end{matrix}\ \begin{matrix}\underbrace{\mathbf{Y}} \\ \ \mathsf{tint}\end{matrix}\ \ \begin{matrix}\underbrace{\mathbf{30R}} \\ \mathsf{percentage\ mengkleur}\end{matrix}</math> De standaard van 1995 werd met een '''S''' aangegeven; bij voorbeeld: '''NCS S 3030 - Y30R'''. [[Afbeelding:Flag of Sweden.svg|250px|right]] Met twee voorbeelden van de NCS-notatie kunnen we de [[Vlag van Zweden|Zweedse vlag]] beschrijven: * Geel: '''NCS 0580-Y10R''' (een nuance van 5% zwart en 80% kleurigheid; een tint van 90% geel + 10% rood = een iets donker gemaakte maar grotendeels verzadigde kleur geel met een vleugje rood) * Blauw: '''NCS 4055-R95B''' (een nuance van 40% zwart en 55% kleurigheid; een tint van 5% rood + 95% blauw = een enigszins donkere, niet erg verzadigde kleur blauw met een vleugje rood) Een additief model zoals [[RGB-kleursysteem|RGB]] beschrijft wat er op het laagste niveau (dat van de kegeltjes) gebeurt, wat goed aansluit bij het 'gezichtsbedrog' dat wordt toegepast in computermonitors en kleurentelevisies. Een subtractief model zoals het NCS-model daarentegen beschrijft wat er op het hogere niveau, dat van de hersenen, wordt ervaren, en sluit dus beter aan bij hoe mensen kleuren ervaren en beschrijven. Dit alles betekent dat de kleurnotatie in termen van NCS een meer direct idee van de kleur geeft, terwijl bij de RGB-notatie een mentale omzetting moet plaatsvinden die veel minder intuïtief is. Met het NCS-model is echter niet te voorspellen wat er gebeurt bij het mengen van verschillende kleuren licht of verf. De [[CMYK]]-notatie is zowel subtractief als een correcte voorspeller van verfgedrag: de omstreden pretentie van het NCS is dat zijn systeem intuïtiever zou zijn. ==Literatuur== Kuehni, Rolf G., 2003, ''Color Space and Its Divisions: Color Order from Antiquity to the Present'', Hoboken, New Jersey {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[de:Natural Color System]] [[en:Natural Color System]] [[fr:Natural Color System]] [[it:Natural Color System]] [[lt:NCS]] [[no:NCS]] [[ru:NCS]] [[sv:Natural Color System]] 682699 6992651 2007-02-16T22:02:41Z Koenb 85 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Natural Color System]] #redirect [[Natural Color System]] 886448 10895195 2008-01-16T19:28:57Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Flamingo]] - Link(s) veranderd naar (unknown) [[Afbeelding:Laine Teintures naturelles.jpg|250px|thumb|Wol geverfd met natuurlijke kleurstoffen]] Een '''natuurlijke kleurstof''' is een [[kleurstof]] afkomstig uit [[plant]]en, [[Paddenstoel (schimmel)|paddenstoelen]], [[Dieren (rijk)|dieren]] en [[insecten]]. Ze kunnen gebruikt worden voor het verven van [[wol]], [[textiel]], haar en voedsel. Enkele natuurlijke plantaardige kleurstoffen voor voedsel zijn: *[[Amarant (kleurstof)|Amarant]]: een rode kleurstof gewonnen uit de plantensoorten van het geslacht [[Amarant (geslacht)|Amarant]] *[[Annatto]]: een rood tot rood-bruine kleurstof gewonnen uit de [[orleaanboom]] *[[Anthocyaan]]: een paarsrode kleurstof *[[Betanine]]: een rode kleurstof gewonnen uit de [[kroot]] *[[Capsanthine]]: een rode kleurstof gewonnen uit de rode [[paprika]] *[[Caroteen]]: een oranje kleurstof gewonnen uit de [[wortel (groente)|peen]] en [[zoete aardappel]] *[[Citranaxanthine]]: een oranje kleurstof gewonnen uit onder andere [[maïs]] en [[saffraankrokus]] *[[Curcumine]]: een gele kleurstof *[[Flavoxanthine]]: een gele kleurstof gewonnen uit onder andere de [[boterbloem]] *[[Luteïne]]: een gele kleurstof *[[Lycopeen]]: een helderrode kleurstof *[[Saffraan]]: een oranjerode kleurstof gewonnen uit de [[saffraankrokus]] *[[Saffloer]] (goedkope saffraan): een gele en rode kleurstof gewonnen uit de bloemen van de saffloer Enkele natuurlijke plantaardige kleurstoffen voor textiel zijn: *[[Alizarine]]: een rode kleurstof gewonnen uit de [[meekrap]]plant *[[Indigo (kleurstof)|Indigo]]: een blauwe kleur gewonnen uit onder andere plantensoorten van het geslacht ''[[Indigofera]]'' en [[wede]] *[[Luteoline]]: een gele kleurstof gewonnen uit planten van de [[Resedafamilie]] *[[Saffraan]]: een oranjerode kleurstof gewonnen uit de [[saffraankrokus]] Enkele natuurlijke plantaardige kleurstoffen voor overige toepassing zijn: *[[Henna]]: een rode kleurstof voor het verven van nagels, handpalmen en haar gewonnen uit de [[hennastruik]] Enkele natuurlijke dierlijke kleurstoffen zijn: *[[Purper (verfstof)|Purper]] gewonnen uit de [[purperslak]] *[[Canthaxantine]] vroeger gewonnen uit veren van [[flamingo's]] en [[kreeft]]en. Nu uit [[cantharel]]len of gesynthetiseerd uit [[caroteen|beta-caroteen]]. Een natuurlijke kleurstof uit een insect is: *[[Karmijn]] gewonnen uit de [[cochenilleluis]] ==Zie ook== *[[Lijst van E-nummers]] *[http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Natural_dyes categorie: natuurlijke kleurstoffen op Engelse wikipedia] [[de:Naturfarbstoff]] [[Categorie:Kleurstof]] 246201 6116393 2006-12-15T16:05:50Z Gerard53 47530 beg|cat De '''Newtonschijf''' is een schijf met segmenten die uit de [[regenboogkleur]]en bestaan. Door de schijf rond te draaien, lijkt de schijf wit te verkleuren; zo toonde [[Isaac Newton]] aan dat wit licht uit een combinatie van verschillende kleuren bestaat. {{beg|natuurkunde}} [[Categorie:Kleur]] [[en:Newton disc]] [[fr:disque de Newton]] 520733 10930580 2008-01-19T12:01:57Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Niementowski-kleurstof | Afb1 = [[Image:Niemstof.png|150px]] | Afb1Omschr = | CAS = 31647-58-2 | IUPAC = 3,3'-dioxide-2,2'-bibenzimidazool }} De '''Niementowski-kleurstof''' is genoemd naar de Poolse [[scheikundige]] [[Stefan Niementowski]], die eveneens zijn naam gegeven heeft aan een bepaalde reactie om [[chinoline|chinolines]] te synthetiseren (de zogenaamde [[Niementowksi-reactie]]). Hij beschreef de naar hem genoemde kleurstof voor het eerst in 1910: ==Referenties== * Stefan Niementowski. ''Chemische Berichte'' 43 (1910) p3012. [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Benzimidazool]] [[Categorie:Polycyclische verbinding]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Alkeen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Organische zuurstofverbinding]] 924866 8614085 2007-07-10T10:49:33Z Chobot 12658 robot Erbij: [[ko:올리브색]] {{infobox kleur|title=Olijfgroen|hex=808000|textcolor=white| r=128|g=128|b=0| c=0|m=0|y=100|k=50| h=60|s=100|v=50| }} '''Olijfgroen''' is een [[kleur]] die tussen [[bruin]] en [[Groen (kleur)|groen]] in zit. De kleur heeft zijn naam te danken aan de groene [[olijf]]. Olijfgroen is een kleur die bij het leger wordt gebruikt als [[camouflage|camouflagekleur]]. [[Categorie:Kleur]] [[ca:Verd oliva]] [[en:Olive (color)]] [[fa:زیتونی]] [[fi:Oliivinvihreä]] [[ko:올리브색]] [[lt:Alyvinė]] [[pl:Barwa oliwkowa]] [[ru:Оливковый цвет]] [[simple:Olive (color)]] [[sv:Olivgrön]] [[vi:Ôliu (màu)]] 198497 7470140 2007-03-28T08:21:21Z Johan Lont 3297 inleiding aangepast Deze kleurentabel toont kleuren met hun code volgens het [[RGB-kleursysteem]], gerangschikt op RGB-waarde. Voor een andere rangschikking van kleuren zie de [[Standaard RGB-waarde|'''op kleur gerangschikte''']] tabel. {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="text-align:center; background:whitesmoke; font-size: 10px;" |+ '''Wijs een kleur aan en zie de RGB-waarde en de daarbij passende HTML-Kleurnaam.''' |- style="font-size: 12px;" | style="width:1%;"|&nbsp; | colspan="3" style="width:5%;"|.00 | style="width:5%;"|.03 | style="width:5%;"|.06 | style="width:5%;"|.08 | style="width:5%;"|.09 | style="width:5%;"|.0C | style="width:5%;"|.0F | style="width:5%;"|.30 | style="width:5%;"|.33 | style="width:5%;"|.36 | style="width:5%;"|.39 | style="width:5%;"|.3C | style="width:5%;"|.3F | style="width:5%;"|.60 | style="width:5%;"|.63 | style="width:5%;"|.66 | style="width:5%;"|.69 | style="width:5%;"|.6C | style="width:5%;"|.6F |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>0..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:yellow; background:#000000; border:3px solid #666666;"|{{Afkorting|Bla­ck<br />000|RGB 000000 (W3C HTML 4.01 standaard) Black}} | style="color:#333366; background:#000033;"|{{Afkorting|003|RGB 000033}} | style="color:#333399; background:#000066;"|{{Afkorting|006|RGB 000066}} | style="color:yellow; background:#000080; border:3px solid #6666FF;"|{{Afkorting|Na­vy<br />008|RGB 000080 (W3C HTML 4.01 standaard) Navy}} | style="color:#3333CC; background:#000099;"|{{Afkorting|009|RGB 000099}} | style="color:#3333FF; background:#0000CC;"|{{Afkorting|00C|RGB 0000CC}} | style="color:yellow; background:#0000FF; border:3px solid #6666FF;"|{{Afkorting|Bl­ue<br />00F|RGB 0000FF (W3C HTML 4.01 standaard) Blue}} | style="color:#336633; background:#003300;"|{{Afkorting|030|RGB 003300}} | style="color:#336666; background:#003333;"|{{Afkorting|033|RGB 003333}} | style="color:#336699; background:#003366;"|{{Afkorting|036|RGB 003366}} | style="color:#3366CC; background:#003399;"|{{Afkorting|039|RGB 003399}} | style="color:#3366FF; background:#0033CC;"|{{Afkorting|03C|RGB 0033CC}} | style="color:#3366FF; background:#0033FF;"|{{Afkorting|03F|RGB 0033FF}} | style="color:#339933; background:#006600;"|{{Afkorting|060|RGB 006600}} | style="color:#339966; background:#006633;"|{{Afkorting|063|RGB 006633}} | style="color:#339999; background:#006666;"|{{Afkorting|066|RGB 006666}} | style="color:#3399CC; background:#006699;"|{{Afkorting|069|RGB 006699}} | style="color:#3399FF; background:#0066CC;"|{{Afkorting|06C|RGB 0066CC}} | style="color:#3399FF; background:#0066FF;"|{{Afkorting|06F|RGB 0066FF}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>3..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:#663333; background:#330000;"|{{Afkorting|300|RGB 330000}} | style="color:#663366; background:#330033;"|{{Afkorting|303|RGB 330033}} | style="color:#663399; background:#330066;"|{{Afkorting|306|RGB 330066}} | colspan="2" style="color:#6633CC; background:#330099;"|{{Afkorting|309|RGB 330099}} | style="color:#6633FF; background:#3300CC;"|{{Afkorting|30C|RGB 3300CC}} | style="color:#6633FF; background:#3300FF;"|{{Afkorting|30F|RGB 3300FF}} | style="color:#666633; background:#333300;"|{{Afkorting|330|RGB 333300}} | style="color:#666666; background:#333333;"|{{Afkorting|333|RGB 333333}} | style="color:#666699; background:#333366;"|{{Afkorting|336|RGB 333366}} | style="color:#6666CC; background:#333399;"|{{Afkorting|339|RGB 333399}} | style="color:#6666FF; background:#3333CC;"|{{Afkorting|33C|RGB 3333CC}} | style="color:#6666FF; background:#3333FF;"|{{Afkorting|33F|RGB 3333FF}} | style="color:#669933; background:#336600;"|{{Afkorting|360|RGB 336600}} | style="color:#669966; background:#336633;"|{{Afkorting|363|RGB 336633}} | style="color:#669999; background:#336666;"|{{Afkorting|366|RGB 336666}} | style="color:#6699CC; background:#336699;"|{{Afkorting|369|RGB 336699}} | style="color:#6699FF; background:#3366CC;"|{{Afkorting|36C|RGB 3366CC}} | style="color:#6699FF; background:#3366FF;"|{{Afkorting|36F|RGB 3366FF}} |- | style="font-size: 12px;"|6.. | colspan="3" style="color:#993333; background:#660000;"|{{Afkorting|600|RGB 660000}} |rowspan="2" style="color:#993366; background:#660033;"|{{Afkorting|603|RGB 660033}} |rowspan="2" style="color:#993399; background:#660066;"|{{Afkorting|606|RGB 660066}} | colspan="2" style="color:#9933CC; background:#660099;"|{{Afkorting|609|RGB 660099}} |rowspan="2" style="color:#9933FF; background:#6600CC;"|{{Afkorting|60C|RGB 6600CC}} |rowspan="2" style="color:#9933FF; background:#6600FF;"|{{Afkorting|60F|RGB 6600FF}} |rowspan="2" style="color:#996633; background:#663300;"|{{Afkorting|630|RGB 663300}} |rowspan="2" style="color:#996666; background:#663333;"|{{Afkorting|633|RGB 663333}} |rowspan="2" style="color:#996699; background:#663366;"|{{Afkorting|636|RGB 663366}} |rowspan="2" style="color:#9966CC; background:#663399;"|{{Afkorting|639|RGB 663399}} |rowspan="2" style="color:#9966FF; background:#6633CC;"|{{Afkorting|63C|RGB 6633CC}} |rowspan="2" style="color:#9966FF; background:#6633FF;"|{{Afkorting|63F|RGB 6633FF}} |rowspan="2" style="color:#999933; background:#666600;"|{{Afkorting|660|RGB 666600}} |rowspan="2" style="color:#999966; background:#666633;"|{{Afkorting|663|RGB 666633}} |rowspan="2" style="color:#999999; background:#666666;"|{{Afkorting|666|RGB 666666}} |rowspan="2" style="color:#9999CC; background:#666699;"|{{Afkorting|669|RGB 666699}} |rowspan="2" style="color:#9999FF; background:#6666CC;"|{{Afkorting|66C|RGB 6666CC}} |rowspan="2" style="color:#9999FF; background:#6666FF;"|{{Afkorting|66F|RGB 6666FF}} |- |style="font-size: 12px;"|8.. |colspan="3" style="color:yellow; background:#800000; border:3px solid #FF6666;"|{{Afkorting|Ma­ro­on<br />800|RGB 800000 (W3C HTML 4.01 standaard) Maroon}} |colspan="2" style="color:yellow; background:#800080; border:3px solid #FF66FF;"|{{Afkorting|Pur­ple<br />808|RGB 800080 (W3C HTML 4.01 standaard) Purple}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>9..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:#CC3333; background:#990000;"|{{Afkorting|900|RGB 990000}} | style="color:#CC3366; background:#990033;"|{{Afkorting|903|RGB 990033}} | style="color:#CC3399; background:#990066;"|{{Afkorting|906|RGB 990066}} | colspan="2" style="color:#CC33CC; background:#990099;"|{{Afkorting|909|RGB 990099}} | style="color:#CC33FF; background:#9900CC;"|{{Afkorting|90C|RGB 9900CC}} | style="color:#CC33FF; background:#9900FF;"|{{Afkorting|90F|RGB 9900FF}} | style="color:#CC6633; background:#993300;"|{{Afkorting|930|RGB 993300}} | style="color:#CC6666; background:#993333;"|{{Afkorting|933|RGB 993333}} | style="color:#CC6699; background:#993366;"|{{Afkorting|936|RGB 993366}} | style="color:#CC66CC; background:#993399;"|{{Afkorting|939|RGB 993399}} | style="color:#CC66FF; background:#9933CC;"|{{Afkorting|93C|RGB 9933CC}} | style="color:#CC66FF; background:#9933FF;"|{{Afkorting|93F|RGB 9933FF}} | style="color:#CC9933; background:#996600;"|{{Afkorting|960|RGB 996600}} | style="color:#CC9966; background:#996633;"|{{Afkorting|963|RGB 996633}} | style="color:#CC9999; background:#996666;"|{{Afkorting|966|RGB 996666}} | style="color:#CC99CC; background:#996699;"|{{Afkorting|969|RGB 996699}} | style="color:#CC99FF; background:#9966CC;"|{{Afkorting|96C|RGB 9966CC}} | style="color:#CC99FF; background:#9966FF;"|{{Afkorting|96F|RGB 9966FF}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>C..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:#FF3333; background:#CC0000;"|{{Afkorting|C00|RGB CC0000}} | style="color:#FF3366; background:#CC0033;"|{{Afkorting|C03|RGB CC0033}} | style="color:#FF3399; background:#CC0066;"|{{Afkorting|C06|RGB CC0066}} | colspan="2" style="color:#FF33CC; background:#CC0099;"|{{Afkorting|C09|RGB CC0099}} | style="color:#FF33FF; background:#CC00CC;"|{{Afkorting|C0C|RGB CC00CC}} | style="color:#FF33FF; background:#CC00FF;"|{{Afkorting|C0F|RGB CC00FF}} | style="color:#FF6633; background:#CC3300;"|{{Afkorting|C30|RGB CC3300}} | style="color:#FF6666; background:#CC3333;"|{{Afkorting|C33|RGB CC3333}} | style="color:#FF6699; background:#CC3366;"|{{Afkorting|C36|RGB CC3366}} | style="color:#FF66CC; background:#CC3399;"|{{Afkorting|C39|RGB CC3399}} | style="color:#FF66FF; background:#CC33CC;"|{{Afkorting|C3C|RGB CC33CC}} | style="color:#FF66FF; background:#CC33FF;"|{{Afkorting|C3F|RGB CC33FF}} | style="color:#FF9933; background:#CC6600;"|{{Afkorting|C60|RGB CC6600}} | style="color:#FF9966; background:#CC6633;"|{{Afkorting|C63|RGB CC6633}} | style="color:#FF9999; background:#CC6666;"|{{Afkorting|C66|RGB CC6666}} | style="color:#FF99CC; background:#CC6699;"|{{Afkorting|C69|RGB CC6699}} | style="color:#FF99FF; background:#CC66CC;"|{{Afkorting|C6C|RGB CC66CC}} | style="color:#FF99FF; background:#CC66FF;"|{{Afkorting|C6F|RGB CC66FF}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>F..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:yellow; background:#FF0000; border:3px solid #FF9999;"|{{Afkorting|Red<br />F00|GRB FF0000 (W3C HTML 4.01 standaard) Red}} | style="color:#FF3366; background:#FF0033;"|{{Afkorting|F03|RGB FF0033}} | style="color:#FF3399; background:#FF0066;"|{{Afkorting|F06|RGB FF0066}} | colspan="2" style="color:#FF33CC; background:#FF0099;"|{{Afkorting|F09|RGB FF0099}} | style="color:#FF33FF; background:#FF00CC;"|{{Afkorting|F0C|RGB FF00CC}} | style="color:yellow; background:#FF00FF; border:3px solid #FF99FF;"|{{Afkorting|Fuchcia<br />F0F|RGB FF00FF (W3C HTML 4.01 standaard) Fuchsia}} | style="color:#FF6633; background:#FF3300;"|{{Afkorting|F30|RGB FF3300}} | style="color:#FF6666; background:#FF3333;"|{{Afkorting|F33|RGB FF3333}} | style="color:#FF6699; background:#FF3366;"|{{Afkorting|F36|RGB FF3366}} | style="color:#FF66CC; background:#FF3399;"|{{Afkorting|F39|RGB FF3399}} | style="color:#FF66FF; background:#FF33CC;"|{{Afkorting|F3C|RGB FF33CC}} | style="color:#FF66FF; background:#FF33FF;"|{{Afkorting|F3F|RGB FF33FF}} | style="color:#FF9933; background:#FF6600;"|{{Afkorting|F60|RGB FF6600}} | style="color:#FF9966; background:#FF6633;"|{{Afkorting|F63|RGB FF6633}} | style="color:#FF9999; background:#FF6666;"|{{Afkorting|F66|RGB FF6666}} | style="color:#FF99CC; background:#FF6699;"|{{Afkorting|F69|RGB FF6699}} | style="color:#FF99FF; background:#FF66CC;"|{{Afkorting|F6C|RGB FF66CC}} | style="color:#FF99FF; background:#FF66FF;"|{{Afkorting|F6F|RGB FF66FF}} |- style="font-size: 12px; border:2px solid #333333" | | .80 | .88 | .90 | .93 | .96 | colspan="2"|.99 | .9C | .9F | .C0 | .C3 | .C6 | .C9 | .CC | .CF | .F0 | .F3 | .F6 | .F9 | .FC | .FF |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>0..<br>&nbsp; | style="color:blue; background:#008000; border:3px solid #33CC33;"|{{Afkorting|Green<br />080|RGB 008000 (W3C HTML 4.01 standaard) Green}} | style="color:blue; background:#008080; border:3px solid #33CCCC;"|{{Afkorting|Teal<br />088|RGB 008080 (W3C HTML 4.01 standaard) Teal}} | style="color:#006600; background:#009900;"|{{Afkorting|090|RGB 009900}} | style="color:#006600; background:#009933;"|{{Afkorting|093|RGB 009933}} | style="color:#006633; background:#009966;"|{{Afkorting|096|RGB 009966}} | colspan="2" style="color:#006666; background:#009999;"|{{Afkorting|099|RGB 009999}} | style="color:#006699; background:#0099CC;"|{{Afkorting|09C|RGB 0099CC}} | style="color:#0066CC; background:#0099FF;"|{{Afkorting|09F|RGB 0099FF}} | style="color:#009900; background:#00CC00;"|{{Afkorting|0C0|RGB 00CC00}} | style="color:#009900; background:#00CC33;"|{{Afkorting|0C3|RGB 00CC33}} | style="color:#009933; background:#00CC66;"|{{Afkorting|0C6|RGB 00CC66}} | style="color:#009966; background:#00CC99;"|{{Afkorting|0C9|RGB 00CC99}} | style="color:#009999; background:#00CCCC;"|{{Afkorting|0CC|RGB 00CCCC}} | style="color:#0099CC; background:#00CCFF;"|{{Afkorting|0CF|RGB 00CCFF}} | style="color:blue; background:#00FF00; border:3px solid #BBFFBB;"|{{Afkorting|Lime<br />0F0|RGB 00FF00 (W3C HTML 4.01 standaard) Lime}} | style="color:#00CC00; background:#00FF33;"|{{Afkorting|0F3|RGB 00FF33}} | style="color:#00CC33; background:#00FF66;"|{{Afkorting|0F6|RGB 00FF66}} | style="color:#00CC66; background:#00FF99;"|{{Afkorting|0F9|RGB 00FF99}} | style="color:#00CC99; background:#00FFCC;"|{{Afkorting|0FC|RGB 00FFCC}} | style="color:blue; background:#00FFFF; border:3px solid #BBFFFF;"|{{Afkorting|Aqua<br />0FF|RGB 00FFFF (W3C HTML 4.01 standaard) Aqua}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>3..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:#006600; background:#339900;"|{{Afkorting|390|RGB 339900}} | style="color:#006600; background:#339933;"|{{Afkorting|393|RGB 339933}} | style="color:#006633; background:#339966;"|{{Afkorting|396|RGB 339966}} | colspan="2" style="color:#006666; background:#339999;"|{{Afkorting|399|RGB 339999}} | style="color:#006699; background:#3399CC;"|{{Afkorting|39C|RGB 3399CC}} | style="color:#0066CC; background:#3399FF;"|{{Afkorting|39F|RGB 3399FF}} | style="color:#009900; background:#33CC00;"|{{Afkorting|3C0|RGB 33CC00}} | style="color:#009900; background:#33CC33;"|{{Afkorting|3C3|RGB 33CC33}} | style="color:#009933; background:#33CC66;"|{{Afkorting|3C6|RGB 33CC66}} | style="color:#009966; background:#33CC99;"|{{Afkorting|3C9|RGB 33CC99}} | style="color:#009999; background:#33CCCC;"|{{Afkorting|3CC|RGB 33CCCC}} | style="color:#0099CC; background:#33CCFF;"|{{Afkorting|3CF|RGB 33CCFF}} | style="color:#00CC00; background:#33FF00;"|{{Afkorting|3F0|RGB 33FF00}} | style="color:#00CC00; background:#33FF33;"|{{Afkorting|3F3|RGB 33FF33}} | style="color:#00CC33; background:#33FF66;"|{{Afkorting|3F6|RGB 33FF66}} | style="color:#00CC66; background:#33FF99;"|{{Afkorting|3F9|RGB 33FF99}} | style="color:#00CC99; background:#33FFCC;"|{{Afkorting|3FC|RGB 33FFCC}} | style="color:#00CCCC; background:#33FFFF;"|{{Afkorting|3FF|RGB 33FFFF}} |- | style="font-size: 12px;"|6.. | colspan="3" style="color:#336600; background:#669900;"|{{Afkorting|690|RGB 669900}} |rowspan="2" style="color:#336600; background:#669933;"|{{Afkorting|693|RGB 669933}} |rowspan="2" style="color:#336633; background:#669966;"|{{Afkorting|696|RGB 669966}} |rowspan="2" colspan="2" style="color:#336666; background:#669999;"|{{Afkorting|699|RGB 669999}} |rowspan="2" style="color:#336699; background:#6699CC;"|{{Afkorting|69C|RGB 6699CC}} |rowspan="2" style="color:#3366CC; background:#6699FF;"|{{Afkorting|69F|RGB 6699FF}} |rowspan="2" style="color:#339900; background:#66CC00;"|{{Afkorting|6C0|RGB 66CC00}} |rowspan="2" style="color:#339900; background:#66CC33;"|{{Afkorting|6C3|RGB 66CC33}} |rowspan="2" style="color:#339933; background:#66CC66;"|{{Afkorting|6C6|RGB 66CC66}} |rowspan="2" style="color:#339966; background:#66CC99;"|{{Afkorting|6C9|RGB 66CC99}} |rowspan="2" style="color:#339999; background:#66CCCC;"|{{Afkorting|6CC|RGB 66CCCC}} |rowspan="2" style="color:#3399CC; background:#66CCFF;"|{{Afkorting|60F|RGB 66CCFF}} |rowspan="2" style="color:#33CC00; background:#66FF00;"|{{Afkorting|6F0|RGB 66FF00}} |rowspan="2" style="color:#33CC00; background:#66FF33;"|{{Afkorting|6F3|RGB 66FF33}} |rowspan="2" style="color:#33CC33; background:#66FF66;"|{{Afkorting|6F6|RGB 66FF66}} |rowspan="2" style="color:#33CC66; background:#66FF99;"|{{Afkorting|6F9|RGB 66FF99}} |rowspan="2" style="color:#33CC99; background:#66FFCC;"|{{Afkorting|6FC|RGB 66FFCC}} |rowspan="2" style="color:#33CCCC; background:#66FFFF;"|{{Afkorting|6FF|RGB 66FFFF}} |- | style="font-size: 12px;"|8.. | style="color:blue; background:#808000; border:3px solid #AAAA33;"|{{Afkorting|Olive<br />880|RGB 808000 (W3C HTML 4.01 standaard) Olive}} | colspan="2" style="color:blue; background:#808080; border:3px solid #666666;"|{{Afkorting|Gray<br />888|RGB 808080 (W3C HTML 4.01 standaard) Gray}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>9..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:#666600; background:#999900;"|{{Afkorting|990|RGB 999900}} | style="color:#666600; background:#999933;"|{{Afkorting|993|RGB 999933}} | style="color:#666633; background:#999966;"|{{Afkorting|996|RGB 999966}} | colspan="2" style="color:#666666; background:#999999;"|{{Afkorting|999|RGB 999999}} | style="color:#666699; background:#9999CC;"|{{Afkorting|99C|RGB 9999CC}} | style="color:#6666CC; background:#9999FF;"|{{Afkorting|99F|RGB 9999FF}} | style="color:#669900; background:#99CC00;"|{{Afkorting|9C0|RGB 99CC00}} | style="color:#669900; background:#99CC33;"|{{Afkorting|9C3|RGB 99CC33}} | style="color:#669933; background:#99CC66;"|{{Afkorting|9C6|RGB 99CC66}} | style="color:#669966; background:#99CC99;"|{{Afkorting|9C9|RGB 99CC99}} | style="color:#669999; background:#99CCCC;"|{{Afkorting|9CC|RGB 99CCCC}} | style="color:#6699CC; background:#99CCFF;"|{{Afkorting|9CF|RGB 99CCFF}} | style="color:#66CC00; background:#99FF00;"|{{Afkorting|9F0|RGB 99FF00}} | style="color:#66CC00; background:#99FF33;"|{{Afkorting|9F3|RGB 99FF33}} | style="color:#66CC33; background:#99FF66;"|{{Afkorting|9F6|RGB 99FF66}} | style="color:#66CC66; background:#99FF99;"|{{Afkorting|9F9|RGB 99FF99}} | style="color:#66CC99; background:#99FFCC;"|{{Afkorting|9FC|RGB 99FFCC}} | style="color:#66CCFF; background:#99FFFF;"|{{Afkorting|9FF|RGB 99FFFF}} |- |rowspan="2" style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>C..<br>&nbsp; |rowspan="2" colspan="3" style="color:#996600; background:#CC9900;"|{{Afkorting|C90|RGB CC9900}} |rowspan="2" style="color:#996600; background:#CC9933;"|{{Afkorting|C93|RGB CC9933}} |rowspan="2" style="color:#996633; background:#CC9966;"|{{Afkorting|C96|RGB CC9966}} |rowspan="2" colspan="2" style="color:#996666; background:#CC9999;"|{{Afkorting|C99|RGB CC9999}} |rowspan="2" style="color:#996699; background:#CC99CC;"|{{Afkorting|C9C|RGB CC99CC}} |rowspan="2" style="color:#9966CC; background:#CC99FF;"|{{Afkorting|C9F|RGB CC99FF}} |rowspan="2" style="color:#999900; background:#CCCC00;"|{{Afkorting|CC0|RGB CCCC00}} |rowspan="2" style="color:#999900; background:#CCCC33;"|{{Afkorting|CC3|RGB CCCC33}} |rowspan="2" style="color:#999933; background:#CCCC66;"|{{Afkorting|CC6|RGB CCCC66}} |rowspan="2" style="color:#999966; background:#CCCC99;"|{{Afkorting|CC9|RGB CCCC99}} | style="color:blue; background:#C0C0C0; border:3px solid #999999;"|{{Afkorting|Silver<br />C0C0C0|RGB C0C0C0 (W3C HTML 4.01 standaard) Silver}} |rowspan="2" style="color:#9999CC; background:#CCCCFF;"|{{Afkorting|CCF|RGB CCCCFF}} |rowspan="2" style="color:#99CC00; background:#CCFF00;"|{{Afkorting|CF0|RGB CCFF00}} |rowspan="2" style="color:#99CC00; background:#CCFF33;"|{{Afkorting|CF3|RGB CCFF33}} |rowspan="2" style="color:#99CC33; background:#CCFF66;"|{{Afkorting|CF6|RGB CCFF66}} |rowspan="2" style="color:#99CC66; background:#CCFF99;"|{{Afkorting|CF9|RGB CCFF99}} |rowspan="2" style="color:#99CC99; background:#CCFFCC;"|{{Afkorting|CFC|RGB CCFFCC}} |rowspan="2" style="color:#99CCCC; background:#CCFFFF;"|{{Afkorting|CFF|RGB CCFFFF}} |- | style="color:#999999; background:#CCCCCC;"|{{Afkorting|CCC|RGB CCCCCC}} |- | style="font-size: 12px;"|&nbsp;<br>F..<br>&nbsp; | colspan="3" style="color:#CC6600; background:#FF9900;"|{{Afkorting|F90|RGB FF9900}} | style="color:#CC6600; background:#FF9933;"|{{Afkorting|F93|RGB FF9933}} | style="color:#CC6633; background:#FF9966;"|{{Afkorting|F96|RGB FF9966}} | colspan="2" style="color:#CC6666; background:#FF9999;"|{{Afkorting|F99|RGB FF9999}} | style="color:#CC6699; background:#FF99CC;"|{{Afkorting|F9C|RGB FF99CC}} | style="color:#CC66CC; background:#FF99FF;"|{{Afkorting|F9F|RGB FF99FF}} | style="color:#CC9900; background:#FFCC00;"|{{Afkorting|FC0|RGB FFCC00}} | style="color:#CC9900; background:#FFCC33;"|{{Afkorting|FC3|RGB FFCC33}} | style="color:#CC9933; background:#FFCC66;"|{{Afkorting|FC6|RGB FFCC66}} | style="color:#CC9966; background:#FFCC99;"|{{Afkorting|FC9|RGB FFCC99}} | style="color:#CC9999; background:#FFCCCC;"|{{Afkorting|FCC|RGB FFCCCC}} | style="color:#CC99CC; background:#FFCCFF;"|{{Afkorting|FCF|RGB FFCCFF}} | style="color:blue; background:#FFFF00; border:3px solid #CCCC33;"|{{Afkorting|Yellow<br />FF0|RGB FFFF00 (W3C HTML 4.01 standaard) Yellow}} | style="color:#CCCC00; background:#FFFF33;"|{{Afkorting|FF3|RGB FFFF33}} | style="color:#CCCC33; background:#FFFF66;"|{{Afkorting|FF6|RGB FFFF66}} | style="color:#CCCC66; background:#FFFF99;"|{{Afkorting|FF9|RGB FFFF99}} | style="color:#CCCC99; background:#FFFFCC;"|{{Afkorting|FFC|RGB FFFFCC}} | style="color:blue; background:#FFFFFF; border:3px solid #CCCCCC;"|{{Afkorting|White<br />FFF|RGB FFFFFF (W3C HTML 4.01 standaard) White}} |}<br />De standaard kleuren zijn in de tabel ''(die op RGB-waarde is geordend)'' weergegeven met een kader. De tabel is een weergave van de kleuren en de RGB-waarde die op een breder vlak ondersteund worden en effectief toepasbaar zijn. De weergave van de tabel is aan de andere kant een controle mogelijkheid! Uw PC programmatuur en hardware werkt correct als de kleuren ook daadwerkelijk op uw scherm afzonderlijk te herkennen zijn. Hierbij zullen standaard kleuren mogelijk wel samenvallen met de veilige kleuren, het verschil tussen bijvoorbeeld Silver #C0C0C0 en #CCCCCC zal niet altijd zichtbaar zijn. Acht van de zestien [[HyperText Markup Language|HTML]] standaard kleuren vallen samen met de als veilig bestempelde RGB-waarde. Acht kleuren vallen buiten dit RGB-waarde raster van de kleuren waarvan de RGB-waarde de getallen 00, 33, 66, 99, CC of FF bevat.<br /> {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="1" style="text-align:center; background:whitesmoke;" !Kleurnaam||colspan="3"|RGB||De weergave op uw scherm |- |Black||00||00||00||style="width:90%; background:#000000;"| |- | ||66||66||66||style="background:#666666;"| |- |Gray||style="color:red"|80||style="color:red"|80||style="color:red"|80||style="background:#808080;"| |- | ||99||99||99||style="background:#999999;"| |- |Silver||style="color:red"|C0||style="color:red"|C0||style="color:red"|C0||style="background:#C0C0C0;"| |- | ||CC||CC||CC||style="background:#CCCCCC;"| |- |White||FF||FF||FF||style="background:#FFFFFF;"| |- | ||00||00||66||style="background:#000066;"| |- |Navy||00||00||style="color:red"|80||style="background:#000080;"| |- | ||00||00||99||style="background:#000099;"| |- |Blue||00||00||FF||style="background:#0000FF;"| |- | ||00||66||66||style="background:#006666;"| |- |Teal||00||style="color:red"|80||style="color:red"|80||style="background:#008080;"| |- | ||00||99||99||style="background:#009999;"| |- |Aqua||00||FF||FF||style="background:#00FFFF;"| |- | ||66||00||00||style="background:#660000;"| |- |Maroon||style="color:red"|80||00||00||style="background:#800000;"| |- | ||99||00||00||style="background:#990000;"| |- |Red||FF||00||00||style="background:#FF0000;"| |- | ||66||00||66||style="background:#660066;"| |- |Purple||style="color:red"|80||00||style="color:red"|80||style="background:#800080;"| |- | ||99||00||99||style="background:#990099;"| |- |Fuchsia||FF||00||FF||style="background:#FF00FF;"| |- | ||00||66||00||style="background:#006600;"| |- |Green||00||style="color:red"|80||00||style="background:#008000;"| |- | ||00||99||00||style="background:#009900;"| |- |Lime||00||FF||00||style="background:#00FF00;"| |- | ||66||66||00||style="background:#666600;"| |- |Olive||style="color:red"|80||style="color:red"|80||00||style="background:#808000;"| |- | ||99||99||00||style="background:#999900;"| |- |Yellow||FF||FF||00||style="background:#FFFF00;"| |- |} {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Standaard]] [[cs:RGB]] [[da:RGB-farver]] [[de:RGB-Farbraum]] [[en:RGB color model]] [[es:Modelo de color RGB]] [[fi:RGB-värimalli]] [[fr:Rouge vert bleu]] [[pl:RGB]] [[pt:RGB]] [[ru:RGB]] [[sl:RGB]] [[sv:RGB]] [[th:ระบบสี RGB]] [[vi:Mô hình màu RGB]] [[zh:三原色光模式]] 164742 1475960 2005-04-03T18:42:35Z HenkvD 4897 redirect #REDIRECT [[Spectrum]] 336236 2744430 2005-12-31T18:07:38Z Quistnix 4909 #redirect [[Heraldische kleur]] #redirect [[Heraldische kleur]] 16868 11155687 2008-02-05T18:57:50Z BOTarate 146631 robot Erbij: [[tl:Narangha (kulay)]] {{infobox kleur| title= Oranje| hex= FF7F00| r=255|g=127|b= 0| c= 0|m= 50|y=100|k= 0| h= 30|s=100|v=100| spelling=kleur }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Oranje (kleur)-article.ogg}} '''Oranje''' is een secundaire [[kleur]] die zich in het [[spectrum]] tussen [[rood (kleur)|rood]] en [[geel (kleur)|geel]] bevindt. De kleur kan dan ook door [[menging]] verkregen worden met deze twee kleuren. In de niet-wetenschappelijke traditionele kleurenleer is het een vermeende [[secundaire kleur|secundaire hoofdkleur]]. Het is de [[complementaire kleur]] van [[ultramarijn]]blauw. Binnen het [[spectrum]] vindt men oranje [[licht]] bij golflengtes tussen 620 en 585 [[nanometer]]. Het woord oranje is afkomstig van het [[Perzisch]]e ''narang'' (het [[Spaans]]e naranja), dat [[sinaasappel]] betekent. Later werd via een toevallige associatie met de [[Frankrijk|Franse]] stad [[Orange (Frankrijk)|Orange]] een link met het [[huis van Oranje]] gelegd. <div style="height:3cm;background-color:#FFA500;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center> Van rood naar geel via oranje:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang van rood naar geel.png|300px]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FF0000" | <font color="#C0C0C0">FF0000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF1100" | <font color="#C0C0C0">FF1100<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF2200" | <font color="#C0C0C0">FF2200<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF3300" | <font color="#C0C0C0">FF3300<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF4400" | <font color="#C0C0C0">FF4400<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF5500" | <font color="#C0C0C0">FF5500<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF6600" | <font color="#C0C0C0">FF6600<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF7700" | <font color="#C0C0C0">FF7700<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF8800" | <font color="#C0C0C0">FF8800<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF9900" | <font color="#C0C0C0">FF9900<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFAA00" | <font color="#C0C0C0">FFAA00<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFBB00" | <font color="#C0C0C0">FFBB00<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFCC00" | <font color="#C0C0C0">FFCC00<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFDD00" | <font color="#C0C0C0">FFDD00<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFEE00" | <font color="#C0C0C0">FFEE00<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#C0C0C0">FFFF00<br />&nbsp;</font> |} Het is moeilijk te zien wat nu precies ''oranje'' is, waar rood eindigt en waar geel begint. </center> <center> Oranje in variabele mate van [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (horizontaal) en [[intensiteit (kleur)|intensiteit]] (verticaal):<br> [[Afbeelding:Hsi-h030.png|256px]] </center> ==Gebruik en gevoelswaarde== De kleur oranje komt vrij weinig in de natuur voor en kent dan ook niet zo veel symboliek als de meeste andere kleuren. Een uitzondering is dat het symbool staat voor het [[Nederland]]se koningshuis. Het oranje staat in Nederland voor alle nationale sportteams, vooral het nationale voetbalteam, en [[pars pro toto]] veelal voor geheel Nederland. Ook op [[Koninginnedag]] wordt veel oranje gedragen. Ook in [[Ivoorkust]] wordt oranje geassocieerd met het nationaal [[voetbal|voetbalelftal]]. Een variant van de [[Nederlandse vlag]] is het ''Oranje Blanje Bleu'', die voorzien met een [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]]-symbool de vlag van deze organisatie was. Zo is de kleur ook in [[Zuid-Afrika]] beland. De huidige Zuid-Afrikaanse vlag heeft geen oranje meer. De grootste rivier van het Zuid-Afrika heet de [[Oranjerivier]] en deze naam is toepasselijk gekozen omdat de kleur van de aarde vaak naar het oranje zweemt. Een van de twee [[Afrikaners|Boeren]]republieken lag tussen de Oranjerivier en de [[Vaalrivier]] en heette oorspronkelijk [[Oranje Vrijstaat]]. Ook de vlag van de [[apartheid]]staat was gebaseerd op [[Oranje-blanje-bleu]]. In [[Ierland (eiland)|Ierland]] is de kleur door toedoen van [[Willem III van Oranje-Nassau|Koning-Stadhouder Willem III]] de kleur van de kolonisten geworden. In [[Noord-Ierland]] worden ieder jaar door de [[Oranje Orde]] Oranjemarsen georganiseerd. In [[Georgië]] koos oppositieleider [[Michail Saakasjvili]] de kleur oranje als symbool van verzet tijden de [[Rozenrevolutie]] in november 2003. Een jaar later vond in [[Oekraïne]] een soortgelijke omwenteling plaats: de [[Oranjerevolutie]] onder leiding van [[Viktor Joesjtsjenko]]. [[Joden|Joodse]] kolonisten gebruikten de kleur als teken van verzet tegen de ontruiming van de [[Gazastrook]] in augustus 2005. In de [[elektronische kleurcode]] staat oranje voor het [[cijfer]] 3. {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Oranje (kleur)-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[an:Narancha]] [[arc:ܦܘܪܬܩܠܐ]] [[ast:Naranxa]] [[ay:Arumita]] [[az:Narıncı rəngi]] [[bat-smg:Muorkava]] [[bg:Оранжев цвят]] [[bn:কমলা (রঙ)]] [[bs:Narandžasta]] [[ca:Color taronja]] [[cs:Oranžová]] [[da:Orange]] [[de:Orange (Farbe)]] [[el:Πορτοκαλί]] [[en:Orange (colour)]] [[eo:Oranĝkolora]] [[es:Naranja (color)]] [[et:Oranž]] [[eu:Laranja kolore]] [[fa:نارنجی]] [[fi:Oranssi]] [[fr:Orange (couleur)]] [[gl:Laranxa (cor)]] [[he:כתום]] [[hi:नारंगी (रंग)]] [[hr:Narančasta]] [[id:Jingga]] [[it:Arancione]] [[ja:オレンジ色]] [[ko:주황]] [[ln:Lángi la malála]] [[lt:Oranžinė]] [[map-bms:Jingga]] [[ms:Jingga]] [[nah:Xopaltic]] [[no:Oransje]] [[pl:Barwa pomarańczowa]] [[pt:Laranja (cor)]] [[qu:Killmu]] [[ru:Оранжевый цвет]] [[scn:Aranciuni]] [[sh:Narančasto]] [[simple:Orange]] [[sk:Oranžová]] [[sv:Orange]] [[th:สีส้ม]] [[tl:Narangha (kulay)]] [[tr:Turuncu]] [[uk:Помаранчевий колір]] [[vi:Da cam]] [[zh:橙色]] [[zh-yue:橙色]] 266271 2106708 2005-09-30T12:17:36Z Pantalone 2302 #REDIRECT [[Oranje (kleur)]] 552442 4488548 2006-06-29T22:29:24Z Serassot 1490 doorverwijzing naar [[Ossenbloed]] #REDIRECT [[ossenbloed]] 552438 9148671 2007-09-01T07:00:11Z SNRbot 115085 [[Gebruiker:SNRbot|SNRbot]]: Sectiekop wijz [[Afbeelding:Ossenbloed.jpg|thumb|300px|Ossenbloed op een Noors huis]] '''Ossenbloed''', ook wel '''dodekop''' of '''caput mortuum''' genaamd, is een [[rood (kleur)|donkerrood]] [[pigment]] dat veel wordt toegepast op historische gebouwen, met name op [[hout]]. De naam van de kleur is enigszins verwarrend, zodat nog wel eens wordt verondersteld dat gebouwen in het verleden daadwerkelijk met het bloed van [[rund]]eren werden geconserveerd. Het is echter een variant van een [[ijzeroxide]]pigment, waartoe bijvoorbeeld ook de [[rode oker]] behoort. De naam van het pigment komt voort uit de [[alchemie]]. ==zie ook== *[[falurood]] [[Categorie:Pigment]] [[de:Caput mortuum]] [[en:Caput mortuum]] [[it:Caput mortuum]] [[sv:Caput mortuum]] 1183787 11157113 2008-02-05T20:36:14Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = p-Fenyleendiamine | Afb1 = [[Afbeelding:P-phenylenediamine.png|150px]] | Afb1Omschr = [[Structuurformule]] van {{PAGENAME}} | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₆H₈N₂ | SMILES = Nc1ccc(N)cc1 | IUPAC = 1,4-diaminobenzeen | InChI=1/C6H8N2/c7-5-1-2-6<br/>(8)4-3-5/h1-4H,7-8H2 | AndereNamen = PPD<br>1,4-fenyldiamine<br>4-Aminoaniline<br>''p''-Diaminobenzeen<br>C.I. 76060 | CAS =106-50-3<br> | EINECS = | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = [[Afbeelding:Hazard_T.svg|80px]] [[Afbeelding:Hazard_N.svg|80px]] | TekstWaarsch = '''T''', toxisch; '''N''', schadelijk voor het milieu | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R23}} {{R24}} {{R25}} {{R36}} {{R37}} {{R38}} {{R40}} {{R42}} {{R43}} | Szinnen = {{S26}} {{S36}} {{S37}} {{S39}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= | Kleur = | Dichtheid = 1,14 | Molgewicht = 108,1 | Smeltpunt = 143-145 | Kookpunt = 267 | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = 1,42 | Oplosbaarheid = matig in water (47 g/l bij 25 °C) | GoedOplIn = organische oplosmiddelen | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = | Brekingsindex = }} {{Kleine letter|p-Phenylenediamine}} De kleurstof '''p-fenyleendiamine''', 1,4-diaminobenzeen of 1,4-fenyleendiamine ('''PPD''') is een [[Aromatische verbinding|aromatisch]] [[amine]] die bij huidcontact een [[allergie|allergische]] reactie kan oproepen. Het wordt o.a. gebruikt in bijna alle [[haarverf|haarverven]], textielverf met [[azoverbinding]]en en [[pigment]]en, maar vooral bij de productie van [[polymeer|polymeren]] en [[aramide]]vezels. Hoe donkerder de haarverfkleur des te meer PPD zit er in de verf. [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Fenylamine]] [[Categorie:Toxische stof]] [[de:Phenylendiamin]] [[en:p-Phenylenediamine]] [[fr:Para-Phénylènediamine]] [[it:1,4-fenilendiammina]] [[pl:Diaminobenzeny]] 1187643 11157105 2008-02-05T20:35:43Z Mrgreen71 83710 Titel van [[P-Phenylenediamine]] gewijzigd in [[P-Fenyleendiamine]]: Engelse --> Ned. naam #REDIRECT [[P-Fenyleendiamine]] 783652 7002988 2007-02-18T01:55:18Z Dp solver 81943 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Violet]] #REDIRECT [[Violet]] 189832 10019624 2007-11-02T03:09:57Z SieBot 36085 robot Erbij: [[ca:Pantone]] '''Pantone''' is de naam van een bedrijf dat '''kleurcoderingen''' publiceert. De coderingen, zoals '''PMS 200''' ('Pantone Matching System'), zijn een eenduidige afspraak tussen alle partijen in een ontwerp- en productieproces (bijvoorbeeld ontwerper, textielleverancier en drukker). Het woord 'matching' ('overeenkomen, samenvallen') geeft aan dat het reproduceren van een bepaalde kleur een belangrijke doelstelling is; dit is geen vanzelfsprekendheid in ontwerp- en productieomgevingen. De eerste publicatie, in 1963, was vooral gericht op grafische ontwerpers, drukkerijen, en hun kleurtechniek [[CMYK]]. Op dit moment is de catalogus uitgebreid met vertalingen naar elektronisch gemaakte kleuren voor presentatie op beeldscherm. ==Basislijst== Oorspronkelijk werden 500 kleuren genummerd vanaf PMS 100. Later zijn daar fluorescerende kleuren aan toegevoegd ('DayGlo', PMS 801 - 842), en lichtvaste (niet-mengbare) kleuren (PMS 012, 021, 032, 071). In 1991 werd 'Pantone 1000' geïntroduceerd (1012 kleuren), met toevoegingen als 'Dry trap' (tweemaal dezelfde kleur over elkaar drukken, met intensiverend effect). De nu gebruikte lijst met 1114 kleuren is in 2000 gepubliceerd, met als toevoegingen onder meer 'Ontwerpersgeïnspireerde' kleuren (7401 - 7547). Steeds ook zijn er kleurdefinities vervallen. ==Ondergrond, proces en afwerking== Bepaalde effecten, zoals kwaliteit van de ondergrond, het gebruikte drukproces en een afwerking met glanslaag, leveren aparte stalen (kleurenwaaiers) op. Deze worden steeds aangegeven met een toegevoegde lettercode: :C = Coated paper :U = Uncoated paper :M = Matted paper :TC = Textiel Cotton :TP = Textile Paper/TPX Textile Paper Extended :T (prefix) = Transparant :CV = Computer Video :CVC/CVU = Computer Video Coated/Uncoated Paper (gesimuleerd in beeld) :CVP = Computer Video, Process color (CMYK-kleuren gesimuleerd in beeld) :CVS = Computer Video, SWOP-Standard (SWOP-proces hier gesimuleerd in beeld) :SWOP = Standard Web Offset Printing (zoals in VS en Azië) :SWOP-Euro = Standard Web Offset Printing (volgens Euroscale; vanwege verschillende druktechnieken in de regio's, in inktkleur en dichtheid) :DS = Digital SWOP :S (prefix) = Daarnaast is er een druktechniek ontwikkeld met zes kleuren ('Hexachrome'). In plaats van de standaard vier kleuren van [[CMYK]] wordt gedrukt met zes kleuren: oranje en groen zijn toegevoegd, waardoor meer PMS-standaardkleuren gedrukt kunnen worden zonder de meer speciale drukkleuren te gebruiken, of de duurdere achtkleurendruk. ==Digitaal/elektronisch== Pantone heeft bij al de kleuren een digitale benadering gegeven om computerontwerpen mogelijk te maken en daarbij zoveel mogelijk overeenkomst te houden tussen digitale ontwerpen (kleuren op het beeldscherm) en fysieke productie (drukwerk). Deze vertalingen zijn in [[RGB]], [[HTML-tag]]s of in systeemspecifieke coderingen. == Externe links == * [http://www.pantone.nl www.pantone.nl] {{Sjabloon:Kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Standaard]] [[ca:Pantone]] [[de:Pantone]] [[en:Pantone]] [[es:Pantone]] [[fi:Pantone Matching System]] [[fr:Pantone Inc.]] [[he:פנטון]] [[it:Pantone]] [[ja:パントーン]] [[lt:Pantone]] [[no:Pantone]] [[pl:Pantone]] [[pt:Pantone]] [[ru:Цветовая модель Пантон]] [[sl:Pantone]] [[sv:Pantone Matching System]] [[tr:Pantone]] [[zh:彩通]] 1183788 11161251 2008-02-06T07:00:45Z Gerbot 26447 Robot: Dubbele doorverwijzing gecorrigeerd #REDIRECT [[P-Fenyleendiamine]] 1183643 11181948 2008-02-07T18:17:42Z Peti me 23957 /* Rasterdruk */ beschrijving bij plaatje {{wiu}} {{zie artikel|Voor het hoofdartikel over kleuren, zie [[Kleur]]}} [[Afbeelding:PartitiveCmyRgb.png|thumb|Het resultaat bij het mengen van CMY en RGB in de partitieve menging. De secundaire kleuren met CMY zijn te licht, met RGB te donker.]] '''Partitieve kleurmenging''' een manier van kleuren mengen waarbij de mengkleur donkerder is dan de helderste en helderder dan de donkerste bronkleur. Partitieve kleurmenging doet zich voor bij verschillend gekleurde stippen ''naast'' elkaar en/of bij kleurwisselingen snel ''na'' elkaar, beide bij ''opvallend'' licht. ==Voorbeelden== Voorbeelden van partitieve kleurmenging zijn: ondoorzichtige verf, [[mozaïek]], geruit weefsel, [[gobelin]]s, kleursegmenten op een draaiende tol [[http://www.handprint.com/HP/WCL/colortop.html |zie]], de schijf van Newton (die wordt grijs, niet wit). ==Hoofdkleuren== De drie donkere hoofdkleuren bij partitieve menging zijn rood, groen en blauw ([[RGB]]), de drie lichte hoofdkleuren zijn cyaan, magenta en geel ([[CMYK|CMY]]). Twee neutrale hoofdkleuren zijn wit en zwart (WK). ==Rasterdruk== [[Image:GobelinKlein.PNG|thumb|65px|Voorbeeld van Rasterdruk]] Rasterdruk illustreert goed de werking van de partitieve menging. Bij het proces zelf is het een subtractief mengsysteem omdat slechts CMY gebruikt wordt in lagen ''over'' elkaar heen (plus zwart ter ondersteuning = [[CMYK]]). Bij uitvergroting zijn echter stippen ''naast'' elkaar zichtbaar in de zes hoofdkleuren plus zwart, met wit als achtergrond. Dus een partitieve menging op microscopisch niveau. Op dezelfde manier is een goede kleurweergave ook mogelijk in gobelins, mozaïek, en in het [[pointillisme]]. ==Grijstinten== Bij de partitieve menging kunnen grijstinten op drie verschillende manieren verkregen worden door volgende kleuren in gepaste hoeveelheden ''naast'' elkaar te plaatsen: *Met wit en zwart, hiermee kunnen alle grijzen verkregen worden. *Met verzadigd CMY of RGB, hiermee kan slechts het grijs gemaakt in het midden van de twee afbeeldingen hierboven. *Met de complementaire kleurenparen CR, MG, YB. Elk van die kleurenparen geeft slechts een bepaald grijs. Door combinatie van de kleuren met zwart en/of wit kunnen hiermee ook andere grijstinten verkregen worden. Dit wordt zichtbaar door bijvoorbeeld de grijze tinten van dichtbij te bekijken in een [[gobelin]] (zoals die hiernaast). ==Monochromie== [[Afbeelding:Monochr.png|thumb|400px|Monochromie]] Eigenlijk geldt iets analoogs ook voor andere mengkleuren. In het algemeen kan bij de partitieve menging gesteld worden dat een mengkleur niet slechts op 1 wijze maar op verschillende wijzen kan bekomen worden. Dit levert prachtige mogelijkheden tot variatie bij pointillistische "monochromieën" Wat hierboven geldt voor ''naast'' elkaar geldt ook voor ''na'' elkaar, zoals tollen, de [[Newtonschijf|schijf van Newton]]... De meeste beamers werken ook met gekleurde beelden na elkaar. Maar door het feit dat met elk beeld licht wordt toegevoegd is dat een additief mengsysteem. ==Onverzadigde kleuren== Een partitieve menging hoeft zich niet te beperken tot het gebruik van verzadigde kleuren. Hiervoor kunnen ook onverzadigde kleurstippen naast elkaar gebruikt worden zoals in het pointillisme. We krijgen dan een partitieve menging ''in'' de stippen, door verfmenging, met een partitieve menging door stippen ''naast'' elkaar. Bij het mengen van verf, staan de microscopisch kleine pigmentkorrels naast elkaar. {{bron|bronvermelding=Gerritsen, Frans: ''"Het fenomeen kleur"'', Uitg. Cantecleer, 1975}} {{kleur}} [[Categorie:Kleur|Partitieve kleurmenging]] 114550 4486111 2006-06-29T17:37:13Z Algont 10554 Een '''pastelkleur''' is een zachte [[kleur]] die wordt verkregen door een zuiver [[pigment]] met een lichte kleur te mengen, meestal met [[wit]] of lichtgeel. Pastelkleuren worden veel gebruikt in kleding voor jonge kinderen. Pasgeboren baby's worden vanouds gekleed in zachtblauw of [[roze]]. Echter van alle kleuren kan wel een pastelversie gemaakt worden. Een tekening met [[pastelkrijt]] heeft echter niet noodzakelijk alleen maar pastelkleuren, met pastelkrijt kunnen ook zeer felle kleuren gemaakt worden. [[Categorie:kleur]] 404234 3300231 2006-03-04T23:38:59Z Ajoman 25202 #redirect[[Patentblauw V]] 404233 11192016 2008-02-08T13:54:11Z Mrgreen71 83710 cat {| width="300" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Struktuurformule |----- | colspan=2 align="center" | [[Afbeelding:Patent_Blue_V.png|200px]] |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Algemeen |----- |Naam||Patentblauw V |----- |Chemische formule||C₂₇H₃₆CaN₂O₇S₂ |----- |Andere namen|| Patentblauw, Food Blue 5 |----- |[[E-nummer]]|| 131 |----- |[[CAS-nummer]]||3536-49-0 |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Dosering |----- |[[ADI]]|| tot 15 mg/kg lichaamsgewicht |----- |Overdosis||onbekend |----- |Essentieel||- |----- |Voorkomen|| - |----- !colspan="2" bgcolor="#FFDEAD"|Fysische Eigenschappen |----- |[[Aggregatietoestand]]||- |----- |[[Kleur]]||- |----- |[[Oplosbaarheid]]||zeer goed oplosbaar in water |----- |[[Dichtheid]]||- g/cm³ |----- |[[Moleculaire massa]]||496,41674 g/[[mol (eenheid)|mol]] |----- |[[Smeltpunt]]||- °C |----- |[[Kookpunt]]||- °C |----- !colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD"|<small> Waar mogelijk zijn [[SI]]-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (0°C, 1013,25 hPa).</small> |} '''Patentblauw V''' is een blauwe synthetische kleurstof. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E131. ==Bijwerkingen== * Wordt afgeraden voor mensen met astma. * Wordt afgeraden voor hyperactive kinderen. * Kan bij een kleine groep mensen sterke allergische reacties teweeg brengen. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Fenylamine]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Trieen]] [[Categorie:Geconjugeerd systeem]] [[Categorie:Iminiumzout]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[de:Patentblau V]] [[en:Patent Blue V]] [[es:E131]] [[fr:Bleu patenté V]] [[hu:Patentkék V]] [[it:Blu Patentato V]] 966820 8949665 2007-08-14T12:23:06Z Paul B 50751 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Ftalocyanine]] #redirect [[Ftalocyanine]] 966823 8949672 2007-08-14T12:23:38Z Paul B 50751 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Ftalocyanine]] #redirect [[Ftalocyanine]] 35872 10181930 2007-11-16T09:37:37Z T.vanschaik 45745 /* Schilderspigmenten */ [[Afbeelding:Pigmentenwinkel_Venetië.jpg|thumb|Een winkel met pigmenten in Venetië]] Een '''pigment''' is een stof die een [[kleur]] geeft. In tegenstelling tot [[kleurstof]]fen hechten pigmenten zich als regel slecht aan het te kleuren object, er is meestal een bindmiddel nodig. Ook worden pigmenten als regel niet opgelost zoals kleurstoffen, maar [[dispersie (mengen)|gedispergeerd]]. Pigmenten blijven dan bestaan als kleine korrels. De korrelgrootte bepaalt daarbij ook nog deels de kleur. Pigmenten komen van nature voor in de cellen van [[planten]] of [[dieren (rijk)|dieren]]. Bijna alle [[pigmentcel|cellen]] aan het oppervlak van een mens bevatten pigment, zoals de [[huid]], [[Menselijk oog|ogen]] en vooral ook het [[Haar (zoogdier)|haar]]. Mensen of dieren die geen pigment bevatten worden [[albinisme|albino]] genoemd. Voor het kleuren van [[verf]], [[drukinkt]], [[make-up]], [[kunststof]]fen, en veel andere materialen worden pigmenten gebruikt. In de meeste gevallen is een pigment een niet in water oplosbaar [[poeder]]. Er bestaan zowel natuurlijke als [[Synthese_(scheikunde)|synthetische]] pigmenten. Natuurlijke pigmenten kunnen een organische oorsprong hebben, maar worden ook vaak gewonnen als [[mineraal]]. Om geschikt te zijn als pigment voor de genoemde toepassingen, moet het een stabiele verbinding zijn die niet door bindmiddelen of andere pigmenten wordt aangetast. Evenmin mag het pigment oxideren onder invloed van de zuurstof in de lucht. Tenslotte moet de kleur lichtecht zijn, en niet onder invloed van zonlicht verbleken. De meeste pigmenten hebben wel enige beperkingen, het ideale pigment bestaat niet, zeker niet in alle kleuren. Pigmenten ontlenen hun kleurwerking aan de absorptie van bepaalde [[golflengte]]s van het zichtbare [[licht]]. Een pigment dat alle golflengten absorbeert heeft een [[zwart]]e kleur, een pigment dat alle golflengten reflecteert is [[wit]]. Een pigment dat vooral [[rood (kleur)|rode]], [[oranje (kleur)|oranje]] en [[geel (kleur)|gele]] golflengtes absorbeert, zal een [[Groen (kleur)|groen]][[blauw]]e kleur vertonen. Het pigment vertoont dus de kleur van het licht dat erop reflecteert. == Lijst van pigmenten == ===Anorganische pigmenten === *[[cadmiumpigment]] ===Schilderspigmenten === {| border="1" |----- | [[alizarine]] || [[Afbeelding:Alizarine.png]] |----- | [[cadmiumgeel]] || |----- | [[cadmiumgroen]] || |----- | [[cadmiumoranje]] || |----- | [[cadmiumrood]] || |----- | [[ceruleumblauw]] || |----- | [[citroengeel]] || |----- | [[engels rood]] || |----- | [[gebrande omber]] || |----- | [[gebrande sienna]] || |----- | [[gele oker]] || [[Afbeelding:geleoker.png]] |----- | [[groene aarde]] || [[Afbeelding:groeneaarde.png]] |----- | [[groene omber]] || |----- | [[hemelsblauw (pigment)|hemelsblauw]] | |----- height="40" | [[indigo (kleurstof)|indigo]] || bgcolor="#4B0082" | |----- | [[karmijn]] || [[Afbeelding:Karmijn.png]] |----- | [[kobaltblauw]] || [[Afbeelding:Kobaltblauw.png]] |----- | [[kobaltviolet]] || |----- | [[Alizarine|kraplak]] || [[Afbeelding:Alizarine.png]] |----- | [[lampenzwart]] || |----- | [[loodwit]] (giftig!) || |----- | [[napels geel]] || [[Afbeelding:Napelsgeel.png]] |----- | [[phtaloblauw]] || |----- | [[pruisisch blauw]] || [[Afbeelding:Pruissisch_blauw.png]] |----- | [[quinacridone]] || |----- | [[rauwe omber]] || |----- | [[rauwe sienna]] || [[Afbeelding:Rauwesienna.png]] |----- | [[rode oker]] || [[Afbeelding:rodeoker.png]] |----- | [[ossenbloed]] || |----- | [[titaanwit]] || |----- | [[ultramarijn]] || [[Afbeelding:Ultramarijn.png]] |----- | [[Veronese groen]] || |----- | [[viridiaan]] || bgcolor="#247f53" | |----- | [[vermiljoen]] || [[Afbeelding:Vermiljoen.png]] |----- | [[zinkwit]] || |} ===Organische pigmenten met metaalatoom=== *[[Chlorofyl]] *[[Bilirubine]] *[[Haemocyanine]] *[[Haemoglobine]] ===Overige organische pigmenten=== *Alpha en Beta [[Caroteen]] *[[Azopigment]] *[[Anthocyaan]] *[[Cochenille]] (ofwel Karmijn) *[[Erythrosine]] *[[Luciferine]] (lichtgevend pigment) *[[Rodopsine]] *[[Melanine]] *[[Ureum]] ==Externe link== * [http://webexhibits.org/pigments webexhibits.org/pigments] [[Categorie:Schildertechniek]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Pigment]] [[ar:خضاب]] [[az:Piqment]] [[ca:Pigment]] [[cs:Pigment]] [[da:Pigment]] [[de:Pigment]] [[en:Pigment]] [[eo:Pigmento]] [[es:Pigmento (pintura)]] [[fi:Pigmentti]] [[fr:Pigment]] [[gl:Pigmento]] [[he:פיגמנט]] [[hr:Pigment]] [[id:Pigmen]] [[it:Pigmento]] [[ja:顔料]] [[lt:Pigmentas]] [[oc:Pigment]] [[om:Pigment]] [[pt:Pigmento]] [[ro:Pigment]] [[simple:Pigment]] [[sk:Pigment (maliarstvo)]] [[sv:Pigment]] [[tr:Pigment]] [[zh:色素]] 404220 10899358 2008-01-17T00:15:13Z MwpnlBot 144157 Hercategorisatie volgens [[WP:TVC|]] met [[Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] {{ChemischeStof| | Naam = {{PAGENAME}} | Afb1 = [[Afbeelding:Ponceau_4R.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₂₀H₁₁N₂Na₃O₁₀S₃ | SMILES = | IUPAC = 7-hydroxy-8-((4-sulfo-1-naftalenyl)azo)- 1,3-naftaleendisulfonzuur | AndereNamen = Cochenille-rood A, nieuw coccine, Food Red 7, CI 16255, E124 | CAS = 2611-82-7 | EINECS = 220-036-2 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 604,46 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Ponceau 4R''' is een rode synthetische [[azokleurstof]]. Als additief is het in de [[Europese Unie]] toegestaan onder [[E-nummer]] E124 met een [[ADI|aanvaardbare dagelijkse inname]] van 4mg/kg. ==Bijwerkingen== Afgeraden voor mensen met [[astma]]. Niet gebruiken in combinatie met [[aspirine]]. Ponceau 4R behoort tot de additieven waarvan de Britse voedingsautoriteit in september 2007 aangaf dat het verminderen van het gebruik bij hyperactieve kinderen mogelijk enig positief effect kan hebben.<ref>[http://www.foodstandards.gov.uk/news/newsarchive/2007/sep/foodcolours Agency revises advice on certain artificial colours]</ref> {{Bron|bronvermelding= <references/> }} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Alcohol (stofklasse)]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[de:Cochenillerot A]] [[en:Ponceau 4R]] [[hu:Ponceau 4R]] [[ja:ニューコクシン]] [[ru:Понсо 4R]] 831260 7520942 2007-04-01T12:43:52Z Lesterklaassen 48478 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Guards Red]] #REDIRECT [[Guards Red]] 832275 7532122 2007-04-02T14:56:26Z Lesterklaassen 48478 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Alpine White]] #REDIRECT[[Alpine White]] 17103 11226411 2008-02-11T07:45:10Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Magenta]] - Link(s) veranderd naar [[magenta (kleur)]] De '''primaire kleuren''' zijn [[kleur]]en die door menging met elkaar gecombineerd kunnen worden, om een zo groot mogelijke kleurengamma, of [[gamut]] te verkrijgen. Welke kleuren dit zijn hangt af van het kleurmengsysteem. ===Verschillende kleurmengsystemen=== Welke kleuren primair zijn, hangt af van het gebruikte kleurmengsysteem: * In de '''kleurendruk''', waar evenals in '''aquarel''' gebruik wordt gemaakt van [[subtractieve kleurmenging]], gelden [[cyaan]], [[magenta (kleur)|magenta]] en [[geel]] (CMY)als primaire kleuren. Ze worden ook wel de lichte hoofdkleuren genoemd. Bij subtractieve menging is de mengkleur altijd donkerder dan de donkerste bronkleur. * Bij waarneming met het menselijk oog, in de '''beeldschermtechniek''', maar ook bij het '''mengen van bundels licht''' (zoals in de theatertechniek met gekleurde spots gebeurt), wordt [[additieve kleurmenging]] gebruikt. [[Rood]], [[groen]] en [[blauw]] (RGB) zijn dan de primaire kleuren. Ze worden ook wel de donkere hoofdkleuren genoemd. Bij additieve menging is de mengkleur altijd lichter dan de lichtste bronkleur. Er bestaan [[Test kleur weergave|prestatietests]] om de kwaliteit van een beeldscherm vast te stellen. * Bij '''dekkende verf, mozaïk, geruit weefsel...''', wordt gebruikgemaakt van [[partitieve kleurmenging]]. Bij partitieve menging is de mengkleur lichter dan de donkerste en donkerder dan de lichtste bronkleur. Om alle kleuren te kunnen mengen hebben we hier rood, groen, blauw, cyaan, magenta, geel, wit en zwart nodig. De lichte en de donkere hoofdkeuren, plus wit en zwart. De gangbare opvatting waarbij [[rood (kleur)|rood]], [[blauw]] en [[Geel (kleur)|geel]] als primaire kleuren worden beschouwd bij deze menging is duidelijk fout. Je kan dan geen magenta of cyaan maken, alleen een flets groen, geen zwart of wit. ===Het subtractieve kleurmengsysteem=== In het [[subtractieve kleurmenging|subtractieve kleursysteem]], zoals in de kleurendruk en aquarel, zijn de primaire kleuren [[magenta (kleur)|magenta]] ([[roze]][[rood (kleur)|rood]]), [[geel (kleur)|geel]] en cyaan ([[Groen (kleur)|groen]]blauw) -hemelsblauw: het blauw van de hemel- . Dit systeem wordt 'subtractief' genoemd omdat bij vermenging steeds minder licht teruggekaatst wordt, waardoor de donkerdere kleuren ontstaan. In het ideale geval levert het mengen van alle kleuren [[zwart]] op. In de praktijk blijkt dit niet het geval, daarom bestaat het kleurensysteem voor drukinkt en de meeste kleurenprinters uit 4 kleuren: [[CMYK]] ofwel Cyan, Magenta, Yellow, Key (black). Het zwart wordt ook gebruikt omdat dit goedkoper is dan 3 lagen duurdere gekleurde inkten. Teveel lagen boven elkaar geven bovendien een modderige druk of print. <center> {| width="100%" |----- | width="50%" | [[Afbeelding:SubtractiveColorMixing.png|200px]] | width="50%" | [[Afbeelding:Synthese+.svg|200px]] |----- | ''Subtractief mengen van kleuren'' || ''Additief mengen van kleuren'' |} </center> ===Het additieve kleurmengsysteem=== In het [[additieve kleurmenging|additieve kleursysteem]], zoals dat in een [[beeldscherm]] of bij een belichting met gekleurde lampen wordt gebruikt zijn de primaire kleuren [[rood (kleur)|rood]], [[Groen (kleur)|groen]] en [[blauw]]. Dit systeem wordt dan ook meestal aangeduid als [[RGB]]. Beeldschermen kunnen problemen hebben met het correct weergeven van de groene kleur; veelal lijkt deze ietwat geel. Wees erop verdacht dat alsgevolg, alle groene en cyanen objecten in het echt simpelweg een andere kleur kunnen hebben. Indien, volgens de kleurenleer van Goethe, het blauw vervangen zou worden door violet, dan zouden de TV's en monitors wel een zuiverdere kleurweergave hebben. Echter in dat geval zou vanwege de lichtzwakte van het violet veel grotere energieën nodig zijn. ===Het traditionele "subtractieve" kleurmengsysteem in de schilderkunst=== Bij de menging van niet transparante verf kan men geen gewenst resultaat bereiken door toepassing van het subtractieve systeem. Kunstschilders gebruikten traditioneel als ''primaire kleuren'' [[rood (kleur)|rood]], [[geel (kleur)|geel]] en blauw. Dit werd lang (wordt soms nu nog!) verkeerdelijk een "substractieve menging" genoemd, maar is eigenlijk een [[partitieve kleurmenging]]. Dit is een gevolg van de historische ontwikkeling van de kleurenleer. Op het moment dat die tot een echt leerstuk werd dat aan de academies werd onderwezen, op het eind van de 18e eeuw, waren er maar twee relevante lichtechte verzadigde pigmenten beschikbaar: [[vermiljoen]] en [[ultramarijn]]. Die hebben echter juist de foute tint. Vooral de leer van [[Moses Harris]] heeft veel invloed gehad op de schilders. Toch levert dit in de praktijk weinig problemen op omdat de begrippen "rood" en "blauw" vaag gebruikt worden. Als een kunstschilder bijvoorbeeld een oranje wil mengen, zal hij een rood uit de tube pakken en dit mengen met een warm geel. Wil hij echter een paars maken, dan pakt de kunstschilder, vanuit intuïtie en ervaring, eerder een blauwachtig "rood" (in feite een naar magenta neigende tint, zoals [[karmijn]]), en mengt dat met een blauw dat al naar paars neigt. Dit alles houdt verband met een ander verschijnsel binnen de kleurpsychologie. Het lijkt erop dat de mens aangeboren kleurfoci heeft: secundair rood; geel; groen en secundair blauw. Ten dele door een bizar toeval en ten dele omdat eenvoudig te ontdekken metaaloxides niet magenta gekleurd kunnen zijn, komen dus de twee voornoemde pigmenten precies overeen met tinten die al meteen als "correct" worden ervaren. De ervaring leert dat het inderdaad vaak heel moeilijk is een schilder ervan te overtuigen dat zijn gebruikelijke hoofdkleuren slechts "pseudoprimair" zijn. Zo kan de kunstschilder ook spreken van [[secundaire kleur]]en, die uit twee primaire kleuren worden gemaakt, en van [[tertiaire kleur]]en die uit drie primaire kleuren worden gemengd. De traditionele primaire kleuren worden als volgt gezien: <center> {| |----- | rood | bgcolor="#FF0000" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | geel | bgcolor="#FFFF00" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | blauw | bgcolor="#0000FF" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> ==Historische ontwikkeling van het begrip== Uit de [[Oudheid]] is geen enkele theorie overgeleverd die erop zou duiden dat het concept "primaire kleur" al bekend was. Tot laat in de [[Middeleeuwen]] ging men er óf van uit dat alle kleuren gelijkwaardig waren, óf dat er maar één echte kleur was, wit, rood of geel, waarvan de andere kleuren dan een soort gradaties waren. De eerste die een leer ontwikkelde met hoofdkleuren, lijkt de Italiaan [[Leon Battista Alberti]] geweest te zijn die in 1435 stelde dat alle kleuren gebaseerd waren op de vier basiskleuren rood, geel, groen en blauw. Dat werd een gangbare leer onder de geleerden, wat weer verzet opriep bij de schilders omdat die uit de praktijk wisten dat groen gemengd kon worden uit geel en blauw. In de [[Renaissance]] wordt het in de schilderkunst dan gebruikelijk om rood, geel en blauw als hoofdkleuren te zien. Voor het eerst werd dat in een expliciete leer vastgelegd in 1613 in de ''Optica'' van de Brusselse [[jezuïet]] [[Fransiscus Aguilonius]]. In de 18e eeuw neemt het aantal kleurenleren snel toe. Het is [[Johann Heinrich Lambert]] die in 1772 met zijn kleurenpiramide voor het eerst een blauw als hoofdkleur geeft dat niet ultramarijnblauw is maar een cyaan ("[[azuriet]]"). Al die tijd wordt er, in navolging van [[Aristoteles]] en ondanks het werk van [[Isaac Newton|Newton]], geen onderscheid gemaakt tussen additieve en subtractieve menging. Pas in de 19e eeuw creëert de natuurkundige [[James Maxwell]] met zijn ''Perception of Colour'' een volledig mathematisch omschreven model van de kleurperceptie dat dit onderscheid wel vertoont en de correcte hoofdkleuren geeft. Dit zou echter niet meteen aanvaard worden: typisch voor de late 19e eeuw zijn modellen met vier hoofdkleuren, inclusief groen, die gebaseerd zijn op een vermeend grootste [[kleurcontrast]] tussen rood en groen. De andere modellen hebben alle rood als hoofdkleur. Pas in 1908 geeft [[Alois Höfler]] naast zijn model met vier kleuren ook nog een speciale driehoek voor de kunstenaar die een magenta vertoont in plaats van rood. Tegenwoordig zijn er nog steeds modellen met vier bonte basiskleuren. zoals het [[Natural Colour System]], die zich baseren op de [[opponentkleur]]en van [[Ewald Hering]]. Die laatste vormen echter een theorie over de verdere signaalverwerking van kleurprikkels; het verband met de subjectieve ervaring van de [[qualia]] van kleuren is zeer problematisch. {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[bn:মূল রং]] [[da:Primærfarver]] [[de:Grundfarbe]] [[el:Βασικά χρώματα]] [[en:Primary color]] [[eo:Primara koloro]] [[es:Color primario]] [[fa:رنگ‌های اولیه]] [[fi:Pääväri]] [[fr:Couleur primaire]] [[gl:Cor primaria]] [[he:צבע יסוד]] [[id:Warna primer]] [[it:Colore primario]] [[ja:原色]] [[ko:삼원색]] [[no:Primærfarge]] [[pl:Barwy podstawowe]] [[pt:Cor primária]] [[simple:Primary color]] [[sv:Primärfärg]] [[th:แม่สี]] [[vi:Màu gốc]] [[zh:原色]] [[zh-yue:三原色]] 93294 1414349 2004-10-07T13:43:03Z Serassot 1490 #REDIRECT [[Primaire kleur]] 37069 10964877 2008-01-21T20:49:16Z Louperibot 113115 robot Erbij: [[ro:Albastru de Berlin]] {{ChemischeStof| | Naam = {{PAGENAME}} | Afb1 = [[Afbeelding:pruissisch_blauw.png]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[IJzer (element)|Fe]]₇[[Stikstof|N]]₁₈[[Koolstof|C]]₁₈ | SMILES = | IUPAC = ijzer(III)-hexacyanoferrat(II) | AndereNamen = | CAS = 14038-43-8 | EINECS = 237-875-5 | EG = | VN = | Beschrijving = blauwe kristallen | Vergelijkbaar = [[Kaliumhexacyanoferraat (II)]]; [[Kaliumhexacyanoferraat (III)]] | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = nee | Rzinnen = geen | Szinnen = {{S22}}, {{S24/25}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = ([[intraperitoneaal]]) 2100 | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = vast | Kleur = blauw | Dichtheid = 1,9 | Molgewicht = 859,23 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Pruisisch blauw''' is één van de eerste moderne synthetische [[pigment]]en. Het wordt ook wel '''Berlijns blauw''' genoemd. De oorspronkelijke naam van het pigment is afkomstig van het gebruik als verf voor Duitse legeruniformen. Er is zeer weinig van dit pigment nodig om de sterke [[blauw]]e [[kleur]] te verkrijgen. De kleur is echter niet zo [[lichtecht]]. Door de hoge kleursterkte is de kleur snel overheersend. De kleur heeft vaak een [[Groen (kleur)|groenachtige]] ondertoon en is voor mengen van [[Violet|paars]] daardoor minder geschikt. Het pigment werd rond 1704 ontdekt door de kleurenmaker [[Diesbach]] in [[Berlijn]]. Hij maakte het pigment per ongeluk terwijl hij experimenteerde met het oxideren van [[iJzer (element)|ijzer]] en ossebloed. Daarom verwachtte hij dat de kleur rood zou worden. Een [[leerling]] van Diesbach, de Pierre, begon Pruisisch blauw te maken in Parijs. [[Simon Eikenlenberg]], een Nederlandse schilder, schreef in 1722 over het gebruik van de kleur. Rond 1724 vond de fabrikage ook in Engeland plaats, waardoor de kleur ook in een handboek voor kunstenaars verscheen van Woodard. ==Chemische formule== [[Afbeelding:Model-prussianblue-ani.gif|frame|left|Animatie van het molecuul van Pruisisch blauw]] De scheikundige naam is IJzer(III)-[[hexacyanoferraat]](II), de chemische formule is Fe³⁺₄[Fe²⁺(CN^-)₆]₃xH₂O. In de hier getoonde animatie zijn de oranje bolletjes ijzer, de gele zijn het cyanide ion. Het [[kristalwater]] is aangegeven als volgt: Rood is zuurstof en wit is waterstof. Duidelijk blijkt de kubische [[kristalstructuur]]. De verbinding bevat het element [[iJzer (element)|ijzer]] in twee verschillende oxidatietoestanden, n.l. Fe II en Fe III. De intense kleur is vooral het gevolg van deze gemengde valentie toestand. ==Toepassingen== De kleur was een voorloper van het gebruik van blauw in [[blauwdruk]]ken, en werd gebruikt in een vroege vorm van fotografie, de [[cyanotypie]]. In Japan werd de kleur al gauw meer populair dan [[indigo (kleurstof)|indigo]]. Opgelost in [[oxaalzuur]] kan Pruisisch blauw als inkt gebruikt worden. De kleur wordt ook gebruikt in verf, lint voor [[schrijfmachine]]s en in [[carbonpapier]]. Het pigment is niet giftig en werd daarom ook in [[cosmetica]] gebruikt. Vanaf rond 1970 werd Pruisisch blauw steeds meer vervangen door een ander pigment, [[phtaloblauw]]. Pruisisch blauw wordt ook (sinds 2003) gebruikt als [[geneesmiddel]] tegen vergiftiging door [[thallium]] of radioactief [[cesium]]. Het wordt ingenomen als deze stoffen in de ingewanden zijn terechtgekomen. Het pigment verbindt zich met deze stoffen en verlaat vervolgens het lichaam met de ontlasting. Pruisisch blauw werd '''niet''' als [[witsel]] gebruikt bij het wassen. Dit is een ander pigment, genaamd [[ultramarijn]]. In de tijd dat de wasmiddelen nog niet zo geavanceerd waren, vergeelde de witte was vaak. Een klein beetje [[ultramarijn]]blauw kon dit dan enigszins neutraliseren. De [[Nederlandse Spoorwegen]] gebruikten deze kleur, Pruisisch blauw, voor het schilderen van treinen vanaf 1954. ===Trivia=== [[Jan Wolkers]] gebruikt de term om onverschilligheid uit te drukken; hij laat de vrouwelijke hoofdpersoon van ''[[Turks Fruit (boek)|Turks Fruit]]'' zeggen dat iets haar "pruisisch blauw" is. [[Categorie:verbinding van ijzer]] [[Categorie:anorganische verbinding van koolstof]] [[Categorie:verbinding van stikstof]] [[Categorie:Pigment]] [[de:Berliner Blau]] [[en:Prussian blue]] [[es:Azul de Prusia]] [[fr:Bleu de Prusse]] [[he:כחול פרוסי]] [[it:Blu di prussia]] [[ja:紺青]] [[ko:프러시안 블루]] [[la:Caeruleus Berolinus]] [[lt:Karaliaučiaus mėlis]] [[no:Preussisk blå]] [[pl:Błękit pruski (pigment)]] [[pt:Azul da Prússia]] [[ro:Albastru de Berlin]] [[ru:Берлинская лазурь]] [[sv:Berlinerblått]] [[zh:普鲁士蓝]] 37089 1365832 2004-01-15T10:16:30Z Ellywa 97 hernoemd tot "Pruisisch_blauw" #REDIRECT [[Pruisisch_blauw]] 191945 11146732 2008-02-04T23:47:47Z SieBot 36085 robot Anders: [[sl:Škrlat]] '''Purper''' is een purperrode [[verf]]stof die in de [[Griekse Oudheid]] door de [[Feniciërs]], de [[Hebreeërs]], de [[Romeinse Rijk|Romeinen]] en de [[Grieken]] werd gewonnen uit de [[purperslak]] '''Murexslak''', ook wel geschreven als Murrexslak, (een zeeslak). Uit de purperslak wonnen volgens de overlevering de Feniciërs als eerste hun vermaarde verfstof '''Thyreens purper'''. Deze purperrode verfstof was het teken van rijkdom, smaak en aanzien en werd de traditionele koningskleur. Purperen stoffen worden dikwijls zelfs expliciet aangeduid als "Tyrisch purper" — een verwijzing naar de stad [[Tyrus]]. Purper betekent o.a. ''phoinix'' in het Grieks (er waren vele namen voor deze kleur) en hieraan ontlenen de Feniciërs (Phoeniciërs) hun naam. Tegenwoordig weten we dat de [[Minoïsche beschaving]] op [[Kreta]] al een [[millennium]] eerder purper won. De [[kleurstof]] (het was dus géén [[pigment]]) werd gewonnen uit een kliertje van de slak; de afgescheiden substantie is oorspronkelijk een vuil geel, maar de stof kleurt door een proces van [[oxidatie]] — versneld door een enzymreactie onder invloed van zonlicht — binnen enkele minuten purper. Vele kliertjes werden in een pot samengevoegd, met zout gemengd en dan door koking in [[urine]] ingedikt om de (meestal wollen) stof in het mengsel te verven. De stank die de in de open lucht door slaven continu bewaaierde rottende massa opleverde, wordt door klassieke schrijvers omschreven als onbeschrijflijk, maar die werd denkelijk mede veroorzaakt door de gewoonte de resten van de slak op een al even rottende hoop naast de productieplaats te werpen. De bergen schelpen liggen er nu nog. De tegenstelling tussen de smerige fabricage en het "goddelijke" resultaat was een [[cliché (stijlfiguur)|cliché]] [[metafoor]] in de klassieke dichtkunst, zowel voor de menselijke [[geslachtsgemeenschap]] als voor de onderliggende basis van iedere politieke macht. De kleur varieerde doordat er verschillende soorten van het geslacht gebruikt werden: ''M. trunculus'' leverde meer roze tinten en ''M. brandaris'' meer violette. Het woord werd in het Grieks gebruikt voor de kleur van lippen, maar [[Aristoteles]] noemt in zijn ''Meteorologica'' de [[violet]]te kleur van de [[regenboog]] ook purper. De naam duidde dus kennelijk een vrij grote sector van de [[kleurencirkel]] aan. De koelere tinten waren het meest geliefd en het duurst. Er waren veel recepten in omloop voor het fabriceren van goedkopere imitaties. Die waren echter eenvoudig te herkennen aan de geringe verzadiging: het originele purper wordt omschreven als een bijzonder felle tint, die geen enkele andere verfstof in felheid zou benaderen tot in het midden van de 19e eeuw de kunstmatige kleurstoffen ontwikkeld zouden worden. Het purper werd na verloop van tijd een dergelijk prestige toegemeten dat in de [[Romeinse Rijk|Romeinse periode]] op straffe des doods enkel de keizer, senatoren en priesters de Tyrische kleur (vermoedelijk de meer violette tint) mochten dragen. Alleen de ''[[princeps]]'' droeg een volledig purperen mantel. Het zich met zo'n mantel hullen door een ander was een daad van openlijke rebellie, een teken dat men een poging wilde wagen tot [[usurpatie]] en had dezelfde lading als tegenwoordig een [[kroning]]. [[Jezus (traditioneel-christelijk benaderd)|Jezus Christus]] droeg tijdens de [[kruisdraging]] een purperen mantel. Overigens werd het verbod meestal niet gehandhaafd tegen vrouwen en omsloeg men ook godenbeelden met purperen mantels zodat de purperfabricage niet te lijden had. In de hele [[Oudheid]] zal de roem van het purper en de vaardigheid waarmee de Feniciërs de stoffen met die kleur bewerkten, onaangetast blijven. In de [[Middeleeuwen]] behield de kleur in het [[Byzantijnse Keizerrijk|Byzantijnse Rijk]] zijn status, maar er was een vrij grote export van purperen stoffen. Een donkerrode of [[scharlakenrood|scharlaken]] kleur werd toen gebruikelijk voor geestelijke en wereldlijke hoogwaardigheidsbekleders: vanaf [[1463]] is het de voorgeschreven kleur voor [[kardinaal (geestelijke)|kardinalen]]. Overigens: voor het verkrijgen van één pond verfmassa moeten zo'n 30.000 purperslakken opgedoken worden. Die leveren maar vier gram zuivere kleurstof op. De geverfde stof was dan ook tien tot twintig keer zo duur als een hoeveelheid goud van hetzelfde gewicht. Slaven doken met een steen de diepte in, niet ongelijk aan de huidige methode om natuurlijke [[parel]]s naar boven te halen. Het sterftecijfer onder hen was hoog: hun skeletten zijn te vinden tussen de schelpen. Tegenwoordig wordt de zuivere kleurstof nog in kleine hoeveelheden gewonnen tegen een marktprijs van 2000 euro per gram. Hoewel de kleurstof al in [[1903]] gesynthetiseerd werd (6,6-dibromoindigo), is er geen industriële productie. Men gebruikte [[aluin]] als [[beitsen|beitsmiddel]] om de purperen verfstof beter te laten aanhechten op de wollen en linnen weefsels. ==Zie ook== [[aluin]] ==Externe links== * [http://www.1world2travel.com/article.php?articleID=1740 Feniciërs, zij stichtten alleen kuststeden] (met stukje over Thyreens purper) *[http://www.noordzee.org/Levende_zee/zeebeestjes/Zeebeestjes_in_2003/Purperslak.htm De purperslak (Nucella lapillus)] [[Categorie:Verf]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Bewerkingstechniek]] [[Categorie:Schildertechniek]] [[da:Purpur]] [[de:Purpur (Farbstoff)]] [[el:Πορφύρα (χρωστική)]] [[en:Tyrian purple]] [[es:Púrpura de Tiro]] [[fr:Pourpre de Tyr]] [[lt:Purpuras]] [[sl:Škrlat]] 49859 10542849 2007-12-18T22:21:48Z Mrgreen71 83710 cat <div style="height:1cm;background-color:#DF00DF;margin-left:16cm;margin-right:0cm"></div> '''Quinacridone''' is een [[pigment]] waarvan één van de varianten de [[primaire kleur]] [[magenta (kleur)|magenta]] dicht benadert. [[Image:Chinacridon_Struktur.jpg|200px|{{PAGENAME}}]] Het is een organisch [[pigment]] dat synthetisch wordt gemaakt. Het bestaat in verschillende [[polymorf (scheikunde)|polymorf]]e vormen, die elk een verschillende rode kleur vertonen. Het pigment is uitstekend lichtvast, bestand tegen het weer en tegen temperatuurwisselingen. Quinacridone is een goede synthetische vervanging van de natuurlijke organische pigmenten [[alizarine]] (ook bekend als '''kraplak''') en [[karmijn]]. Op basis van het skelet van quinacridone is een hele serie kleurstoffen ontwikkeld. [[Categorie:Cyclisch amine]] [[Categorie:Fenylamine]] [[Categorie:Enon]] [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Polycyclische verbinding]] [[de:Chinacridon]] [[en:Quinacridone]] 189335 1497425 2005-05-22T15:39:16Z Caseman 5093 titel 'RAL (kleur)' gewijzigd in 'RAL (kleursysteem)' #REDIRECT [[RAL (kleursysteem)]] 189331 10258307 2007-11-23T11:43:54Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: Geel __NOTOC__ '''RAL''' is een coderingssysteem om [[kleur]]en van [[verf]] en andere [[coating]]s te definiëren. Het systeem is in 1927 in Duitsland ontwikkeld, RAL staat voor ''ReichsAusschuss für Lieferbedingungen''. De standaard wordt beheerd door het ''Deutsches Institut für Gütesicherung und Kennzeichnung e.V.'' Er zijn op dit moment ''drie'' RAL-coderingssystemen. Het cijferpatroon geeft eenduidig aan welk van de drie het betreft: * RAL 1012 Citroen[[geel (kleur)|geel]]: [[#RAL Classic|RAL ''Classic'']] - 4 cijfers met unieke kleurnaam. * RAL 210 60 30: [[#RAL Design|RAL ''Design'']] - 7 cijfers, geen vaste naam. * RAL Digital: [[#RAL Digital|RAL ''Digital'']] - Digitale, op beeldscherm beschikbare RAL-kleurenlijsten, met ''benaderingen'' voor mengverhoudingen in kleurcoderingen [[RGB]], [[CMYK]], [[HLC]], [[Lab]] en [[Hexadecimaal]]. ==RAL Classic== Deze lijst had oorspronkelijk in 1927 40 kleuren. Thans zijn er 210 kleuren gedefinieerd. In beginsel zijn het ''verfkleuren''. De kleuren werden fysiek vastgelegd en met laboratorium-zorgvuldigheid gereproduceerd. Een bepaald kleurnummer heeft een unieke kleurnaam (d.w.z. uniek in deze lijst) en is vertaald in 6 talen (Duits, Engels, Frans, Spaans, Italiaans, Nederlands). Bijvoorbeeld:<br /> :RAL 1012 ''Zitronengelb / Lemon yellow / Jaune citron / Amarillo limón / Giallo limone'' / Citroengeel. Deze kleurdefinities zijn standaard geworden in industrie, verkeersveiligheid (In Nederland zijn brandweerauto's RAL 3000 Vuurrood, Ambulances RAL 1016 Zwavelgeel en politie RAL 9003 Signaalwit), en bouw. === Voorbeelden === {| {{prettytable}} |- {{highlight1}} ! colspan="2" align="center" | RAL-Nummer || Naam || Beschrijving |- | width="70" | RAL&nbsp;1015 || width="18" bgcolor="#fcebcc" | || glanzend ivoor || |- | RAL&nbsp;9001 || bgcolor="#fffcf0" | || crèmewit || |- | RAL&nbsp;9010 || bgcolor="#faffff" | || reinwit || |- | RAL&nbsp;7011 || bgcolor="#404a54" | || ijzergrauw || |- | RAL&nbsp;7012 || bgcolor="#4a5459" | || basaltgrijs || |- | RAL&nbsp;7021 || bgcolor="#1a2129" | || zwartgrijs || |- | RAL&nbsp;7039 || bgcolor="#615e59" | || kwartsgrijs || |- | RAL&nbsp;9006 || bgcolor="#a6abb5" | || witaluminium || |- | RAL&nbsp;9007 || bgcolor="#7d7a78" | || grijsaluminium || |- | RAL&nbsp;5013 || bgcolor="#001245" | || kobaltblauw || |- | RAL&nbsp;6000 || bgcolor="#337854" | || patinagroen || DIN 4844 |- | RAL&nbsp;6005 || bgcolor="#0a381f" | || mosgroen || |- |} De kleuren in de bovenstaande tabel worden op iedere monitor anders weergeven, en zijn dus een benadering van de werkelijke RAL-kleuren. ==RAL Design== Voor ontwerp is een groter kleurenpalet gewenst dan de 210 Classics. Die worden gedefinieerd in RAL Design door een kleur in drie dimensies vast te leggen: 'tint, verzadiging en intensiteit'. Deze opzet heet [[HSV (kleurruimte)|HSV]]. :* [[Tint]] (Engels: ''hue'') in drie cijfers, er zijn 26 verschillende RAL-tinten gedefnieerd. De 'tint' is wat het meest op een gewone 'kleur' lijkt, als een punt op de regenboog. :* [[Verzadiging (kleur)|Verzadiging]] (Engels: ''saturation''): 2 cijfers, een percentage. :* [[Intensiteit (kleur)|Intensiteit]] (Engels: ''value''; of ''brightness'', dan HSB): 2 cijfers, een percentage. De beide percentages nemen toe in stappen van 10%, al is in theorie elke tussenvorm ook voorstelbaar. Niet alle mogelijke combinaties zijn relevant voor het menselijk oog en zijn dus niet opgenomen in de lijst. Een getal als '58' (in plaats van de regelmatige 60) geeft aan dat een hoger percentage niet in de lijst staat. In dit schema zijn 1688 kleuren vastgelegd. ==RAL Digital== De beide genoemde kleurenlijsten hebben ieder een vertaling naar andere kleurcoderingen, zowel fysiek ([[CMYK]], voor drukwerk) als digitaal ([[RGB]] voor beeldschermen). Deze vertaling is ''altijd bij benadering'', en kan nooit vervangend worden. Deze lijst is natuurlijk wel bruikbaar om in digitale ontwerpen een kleur aan te geven, waarna bij de uitvoering de precieze RAL-kleur wordt gebruikt. ==Externe links== * [http://www.brinktechniek.nl/RAL.htm Overzicht RAL-kleuren] * [http://www.arkoo.nl/ral_kleuren.html 193 RAL-kleuren met Nederlandstalige benaming] * [http://www.xs4all.nl/~nlvanloo/old/RAL%20names.htm Officiële namen van RAL-kleuren in zes talen] {{Kleur}} [[categorie:Kleur]] [[categorie:Standaard]] [[bg:RAL]] [[de:RAL-Farbsystem]] [[en:RAL (color space system)]] [[es:RAL]] [[fr:Reichsausschuß für Lieferbedingungen]] [[it:RAL (scala di colori)]] [[pl:RAL]] [[ru:RAL]] [[sv:RAL]] 10112 3181553 2006-02-18T20:01:58Z RubenV 20282 #Redirect [[RGB-kleursysteem]] {{r afkorting}} 10111 10900231 2008-01-17T02:17:13Z Erik Baas 38955 /* Kleurbereik RGB */ Het '''RGB-kleursysteem''' is een [[kleurcodering]], manier om een [[kleur]] uit te drukken als een combinatie van de drie [[primaire kleur]]en <font color="#FF0000">'''R'''ood</FONT>-<font color="#00FF00">'''G'''roen</FONT>-<font color="#0000FF">'''B'''lauw</FONT>, uitgaande van [[additieve kleurmenging]]. De hoeveelheid van elke primaire kleur die benodigd is om de mengkleur te verkrijgen, wordt uitgedrukt in een [[getal]] dat meestal uit 8 [[bit (informatica)|bit]]s bestaat en kan variëren tussen 0 en 255. Voor HTML-toepassingen (Internet) wordt hiervoor veelal het [[hexadecimaal|hexadecimale]] stelsel gebruikt, waarbij de hoeveelheid van elke primaire kleur kan variëren tussen 00 en FF. In toepassingen waar een hogere kwaliteit vereist wordt worden ook wel 12, 16 of nog meer bits per kleur gebruikt, waarmee kleurwaardes tussen 0 en 4095 resp. 0 en 65535 of nog meer aangegeven kunnen worden, zo bevatten [[RAW (bestandsformaat)|RAW]]-bestanden van [[digitale camera]]'s meestal 12-bits kleurwaarden. ==Hexadecimale kleurcodering (RGB)== [[Afbeelding:RGB_farbwuerfel.jpg|thumb|350px|Relatie RGB-waarde met de daarbij passende kleurweergave]] De kleuren worden opgebouwd uit drie primaire additieve kleuren [[rood (kleur)|rood]], [[Groen (kleur)|groen]] en [[blauw]], vandaar de afkorting RGB. De hoeveelheid van een kleur ligt in tussen 00 (niets van die kleur) en het hexadecimale FF (alles van die kleur). De ondergrond is zwart. In het RGB kleursysteem wordt de kleur uitgedrukt in totaal zes [[cijfer]]s. De eerste twee cijfers geven de hoeveelheid van de kleur rood aan, zo is <font color="#FF0000">FF0000</FONT> puur [[rood (kleur)|rood]]. De tweede twee cijfers geven de hoeveelheid van de kleur [[Groen (kleur)|groen]] aan, zo is <font color="#00FF00">00FF00</FONT> puur groen. <font color="#0000FF">0000FF</FONT> is tenslotte zuiver [[blauw]]. De zuivere zwarte, grijze en witte kleuren worden aangegeven met 000000 voor [[zwart]], 666666 is een [[grijs]], en FFFFFF is [[wit]]. Met deze codering kunnen 16⁶ kleuren, dat wil zeggen 16,7 miljoen kleuren gecodeerd worden. Er is ook een verkorte notatie waarbij per kleur maar één hexadecimaal teken gebruikt wordt, hier is FFF zuiver wit, F00 rood en zo voorts. Met deze verkorte notatie worden 16³=4096 kleuren weergegeven. Anders dan bij verf is [[geel (kleur)|geel]] in dit kleurensysteem, dat gebaseerd is op licht met additieve kleuren, geen primaire kleur. Groen echter juist wel. Door combinaties van hoeveelheid intensiteit per kleur ontstaan zeer veel mogelijkheden. ===Kleurbereik RGB=== [[Image:CIExy1931_sRGB.png|border|right|200px]] In het plaatje in de link is een chromaticiteitsdiagram (ofwel xy-diagram) te zien, die gebaseerd is op waarden van het kleurenmodel [[xyY]]. De haaientand die te zien is, geeft een benadering van het gehele kleurbereik van het menselijk oog aan. RGB is echter dusdanig beperkt dat niet iedere kleur uit dit xy-diagram via RGB weergegeven kan worden. De hoeken van de driehoek in het diagram geven de coördinaten van de componenten R, G en B weer. Door de hoeken met elkaar te verbinden ontstaat er een driehoek. Een RGB device kan alleen kleuren weergeven die binnen dit driehoek vallen. Als een kleur buiten dit driehoek valt, valt het dus buiten het RGB-bereik van bijvoorbeeld je monitor. De kleur zal dus niet waarheidsgetrouw weergegeven kunnen worden. De [[op RGB-waarde gerangschikte kleurentabel|'''op RGB-waarde gerangschikte tabel''']] geeft een aantal toepasbare kleuren weer. De zichtbaarheid van deze kleuren op een computerscherm hangt af van de mogelijkheden van de [[beeldscherm|monitor]]. De [[Standaard RGB-waarde|'''op kleur gerangschikte tabel''']] geeft meer inzicht in de kleur RGB-relatie. ===Gesorteerde kleurtabel=== <center> {| width="100%" border="0" cellpadding="4" cellspacing="0" |----- | width="16%" bgcolor="#000000" | <font color="#999999">00­00­00</font> | width="16%" bgcolor="#000033" | <font color="#999999">00­00­33</font> | width="16%" bgcolor="#000066" | <font color="#999999">00­00­66</font> | width="16%" bgcolor="#000099" | <font color="#999999">00­00­99</font> | width="16%" bgcolor="#0000CC" | <font color="#999999">00­00­CC</font> | width="16%" bgcolor="#0000FF" | <font color="#999999">00­00­FF</font> |----- | bgcolor="#330000" | <font color="#999999">33­00­00</font> | bgcolor="#330033" | <font color="#999999">33­00­33</font> | bgcolor="#330066" | <font color="#999999">33­00­66</font> | bgcolor="#330099" | <font color="#999999">33­00­99</font> | bgcolor="#3300CC" | <font color="#999999">33­00­CC</font> | bgcolor="#3300FF" | <font color="#999999">33­00­FF</font> |----- | bgcolor="#660000" | <font color="#999999">66­00­00</font> | bgcolor="#660033" | <font color="#999999">66­00­33</font> | bgcolor="#660066" | <font color="#999999">66­00­66</font> | bgcolor="#660099" | <font color="#999999">66­00­99</font> | bgcolor="#6600CC" | <font color="#999999">66­00­CC</font> | bgcolor="#6600FF" | 66­00­FF |----- | bgcolor="#990000" | <font color="#999999">99­00­00</font> | bgcolor="#990033" | <font color="#999999">99­00­33</font> | bgcolor="#990066" | <font color="#999999">99­00­66</font> | bgcolor="#990099" | <font color="#999999">99­00­99</font> | bgcolor="#9900CC" | <font color="#999999">99­00­CC</font> | bgcolor="#9900FF" | 99­00­FF |----- | bgcolor="#CC0000" | CC­00­00 || bgcolor="#CC0033" | CC­00­33 | bgcolor="#CC0066" | CC­00­66 | bgcolor="#CC0099" | CC­00­99 || bgcolor="#CC00CC" | CC­00­CC | bgcolor="#CC00FF" | CC­00­FF |----- | bgcolor="#FF0000" | FF­00­00 || bgcolor="#FF0033" | FF­00­33 | bgcolor="#FF0066" | FF­00­66 | bgcolor="#FF0099" | FF­00­99 || bgcolor="#FF00CC" | FF­00­CC | bgcolor="#FF00FF" | FF­00­FF |----- | bgcolor="#003300" | <font color="#999999">00­33­00</font> | bgcolor="#003333" | <font color="#999999">00­33­33</font> | bgcolor="#003366" | <font color="#999999">00­33­66</font> | bgcolor="#003399" | <font color="#999999">00­33­99</font> | bgcolor="#0033CC" | <font color="#999999">00­33­CC</font> | bgcolor="#0033FF" | <font color="#999999">00­33­FF</font> |----- | bgcolor="#333300" | <font color="#999999">33­33­00</font> | bgcolor="#333333" | <font color="#999999">33­33­33</font> | bgcolor="#333366" | <font color="#999999">33­33­66</font> | bgcolor="#333399" | <font color="#999999">33­33­99</font> | bgcolor="#3333CC" | <font color="#999999">33­33­CC</font> | bgcolor="#3333FF" | 33­33­FF |----- | bgcolor="#663300" | <font color="#999999">66­33­00</font> | bgcolor="#663333" | <font color="#999999">66­33­33</font> | bgcolor="#663366" | <font color="#999999">66­33­66</font> | bgcolor="#663399" | <font color="#999999">66­33­99</font> | bgcolor="#6633CC" | <font color="#999999">66­33­CC</font> | bgcolor="#6633FF" | 66­33­FF |----- | bgcolor="#993300" | <font color="#999999">99­33­00</font> | bgcolor="#993333" | <font color="#999999">99­33­33</font> | bgcolor="#993366" | <font color="#999999">99­33­66</font> | bgcolor="#993399" | <font color="#999999">99­33­99</font> | bgcolor="#9933CC" | <font color="#999999">99­33­CC</font> | bgcolor="#9933FF" | 99­33­FF |----- | bgcolor="#CC3300" | CC­33­00 || bgcolor="#CC3333" | CC­33­33 | bgcolor="#CC3366" | CC­33­66 | bgcolor="#CC3399" | CC­33­99 || bgcolor="#CC33CC" | CC­33­CC | bgcolor="#CC33FF" | CC­33­FF |----- | bgcolor="#FF3300" | FF­33­00 || bgcolor="#FF3333" | FF­33­33 | bgcolor="#FF3366" | FF­33­66 | bgcolor="#FF3399" | FF­33­99 || bgcolor="#FF33CC" | FF­33­CC | bgcolor="#FF33FF" | FF­33­FF |----- | bgcolor="#006600" | <font color="#999999">00­66­00</font> | bgcolor="#006633" | <font color="#999999">00­66­33</font> | bgcolor="#006666" | <font color="#999999">00­66­66</font> | bgcolor="#006699" | <font color="#999999">00­66­99</font> | bgcolor="#0066CC" | 00­66­CC | bgcolor="#0066FF" | 00­66­FF |----- | bgcolor="#336600" | <font color="#999999">33­66­00</font> | bgcolor="#336633" | <font color="#999999">33­66­33</font> | bgcolor="#336666" | <font color="#999999">33­66­66</font> | bgcolor="#336699" | <font color="#999999">33­66­99</font> | bgcolor="#3366CC" | 33­66­CC | bgcolor="#3366FF" | 33­66­FF |----- | bgcolor="#666600" | <font color="#999999">66­66­00</font> | bgcolor="#666633" | <font color="#999999">66­66­33</font> | bgcolor="#666666" | <font color="#999999">66­66­66</font> | bgcolor="#666699" | <font color="#999999">66­66­99</font> | bgcolor="#6666CC" | 66­66­CC | bgcolor="#6666FF" | 66­66­FF |----- | bgcolor="#996600" | 99­66­00 || bgcolor="#996633" | 99­66­33 | bgcolor="#996666" | 99­66­66 | bgcolor="#996699" | 99­66­99 || bgcolor="#9966CC" | 99­66­CC | bgcolor="#9966FF" | 99­66­FF |----- | bgcolor="#CC6600" | CC­66­00 || bgcolor="#CC6633" | CC­66­33 | bgcolor="#CC6666" | CC­66­66 | bgcolor="#CC6699" | CC­66­99 || bgcolor="#CC66CC" | CC­66­CC | bgcolor="#CC66FF" | CC­66­FF |----- | bgcolor="#FF6600" | FF­66­00 || bgcolor="#FF6633" | FF­66­33 | bgcolor="#FF6666" | FF­66­66 | bgcolor="#FF6699" | FF­66­99 || bgcolor="#FF66CC" | FF­66­CC | bgcolor="#FF66FF" | FF­66­FF |----- | bgcolor="#009900" | 00­99­00 || bgcolor="#009933" | 00­99­33 | bgcolor="#009966" | 00­99­66 | bgcolor="#009999" | 00­99­99 || bgcolor="#0099CC" | 00­99­CC | bgcolor="#0099FF" | 00­99­FF |----- | bgcolor="#339900" | 33­99­00 || bgcolor="#339933" | 33­99­33 | bgcolor="#339966" | 33­99­66 | bgcolor="#339999" | 33­99­99 || bgcolor="#3399CC" | 33­99­CC | bgcolor="#3399FF" | 33­99­FF |----- | bgcolor="#669900" | 66­99­00 || bgcolor="#669933" | 66­99­33 | bgcolor="#669966" | 66­99­66 | bgcolor="#669999" | 66­99­99 || bgcolor="#6699CC" | 66­99­CC | bgcolor="#6699FF" | 66­99­FF |----- | bgcolor="#999900" | 99­99­00 || bgcolor="#999933" | 99­99­33 | bgcolor="#999966" | 99­99­66 | bgcolor="#999999" | 99­99­99 || bgcolor="#9999CC" | 99­99­CC | bgcolor="#9999FF" | 99­99­FF |----- | bgcolor="#CC9900" | CC­99­00 || bgcolor="#CC9933" | CC­99­33 | bgcolor="#CC9966" | CC­99­66 | bgcolor="#CC9999" | CC­99­99 || bgcolor="#CC99CC" | CC­99­CC | bgcolor="#CC99FF" | CC­99­FF |----- | bgcolor="#FF9900" | FF­99­00 || bgcolor="#FF9933" | FF­99­33 | bgcolor="#FF9966" | FF­99­66 | bgcolor="#FF9999" | FF­99­99 || bgcolor="#FF99CC" | FF­99­CC | bgcolor="#FF99FF" | FF­99­FF |----- | bgcolor="#00CC00" | 00­CC­00 || bgcolor="#00CC33" | 00­CC­33 | bgcolor="#00CC66" | 00­CC­66 | bgcolor="#00CC99" | 00­CC­99 || bgcolor="#00CCCC" | 00­CC­CC | bgcolor="#00CCFF" | 00­CC­FF |----- | bgcolor="#33CC00" | 33­CC­00 || bgcolor="#33CC33" | 33­CC­33 | bgcolor="#33CC66" | 33­CC­66 | bgcolor="#33CC99" | 33­CC­99 || bgcolor="#33CCCC" | 33­CC­CC | bgcolor="#33CCFF" | 33­CC­FF |----- | bgcolor="#66CC00" | 66­CC­00 || bgcolor="#66CC33" | 66­CC­33 | bgcolor="#66CC66" | 66­CC­66 | bgcolor="#66CC99" | 66­CC­99 || bgcolor="#66CCCC" | 66­CC­CC | bgcolor="#66CCFF" | 66­CC­FF |----- | bgcolor="#99CC00" | 99­CC­00 || bgcolor="#99CC33" | 99­CC­33 | bgcolor="#99CC66" | 99­CC­66 | bgcolor="#99CC99" | 99­CC­99 || bgcolor="#99CCCC" | 99­CC­CC | bgcolor="#99CCFF" | 99­CC­FF |----- | bgcolor="#CCCC00" | CC­CC­00 || bgcolor="#CCCC33" | CC­CC­33 | bgcolor="#CCCC66" | CC­CC­66 | bgcolor="#CCCC99" | CC­CC­99 || bgcolor="#CCCCCC" | CC­CC­CC | bgcolor="#CCCCFF" | CC­CC­FF |----- | bgcolor="#FFCC00" | FF­CC­00 || bgcolor="#FFCC33" | FF­CC­33 | bgcolor="#FFCC66" | FF­CC­66 | bgcolor="#FFCC99" | FF­CC­99 || bgcolor="#FFCCCC" | FF­CC­CC | bgcolor="#FFCCFF" | FF­CC­FF |----- | bgcolor="#00FF00" | <font color="#999999">00­FF­00</font> | bgcolor="#00FF33" | <font color="#999999">00­FF­33</font> | bgcolor="#00FF66" | <font color="#999999">00­FF­66</font> | bgcolor="#00FF99" | <font color="#999999">00­FF­99</font> | bgcolor="#00FFCC" | <font color="#999999">00­FF­CC</font> | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#999999">00­FF­FF</font> |----- | bgcolor="#33FF00" | <font color="#999999">33­FF­00</font> | bgcolor="#33FF33" | <font color="#999999">33­FF­33</font> | bgcolor="#33FF66" | <font color="#999999">33­FF­66</font> | bgcolor="#33FF99" | <font color="#999999">33­FF­99</font> | bgcolor="#33FFCC" | <font color="#999999">33­FF­CC</font> | bgcolor="#33FFFF" | <font color="#999999">33­FF­FF</font> |----- | bgcolor="#66FF00" | <font color="#999999">66­FF­00</font> | bgcolor="#66FF33" | <font color="#999999">66­FF­33</font> | bgcolor="#66FF66" | <font color="#999999">66­FF­66</font> | bgcolor="#66FF99" | <font color="#999999">66­FF­99</font> | bgcolor="#66FFCC" | <font color="#999999">66­FF­CC</font> | bgcolor="#66FFFF" | <font color="#999999">66­FF­FF</font> |----- | bgcolor="#99FF00" | <font color="#999999">99­FF­00</font> | bgcolor="#99FF33" | <font color="#999999">99­FF­33</font> | bgcolor="#99FF66" | <font color="#999999">99­FF­66</font> | bgcolor="#99FF99" | <font color="#999999">99­FF­99</font> | bgcolor="#99FFCC" | <font color="#999999">99­FF­CC</font> | bgcolor="#99FFFF" | <font color="#999999">99­FF­FF</font> |----- | bgcolor="#CCFF00" | <font color="#999999">CC­FF­00</font> | bgcolor="#CCFF33" | <font color="#999999">CC­FF­33</font> | bgcolor="#CCFF66" | <font color="#999999">CC­FF­66</font> | bgcolor="#CCFF99" | <font color="#999999">CC­FF­99</font> | bgcolor="#CCFFCC" | <font color="#999999">CC­FF­CC</font> | bgcolor="#CCFFFF" | <font color="#999999">CC­FF­FF</font> |----- | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#999999">FF­FF­00</font> | bgcolor="#FFFF33" | <font color="#999999">FF­FF­33</font> | bgcolor="#FFFF66" | <font color="#999999">FF­FF­66</font> | bgcolor="#FFFF99" | <font color="#999999">FF­FF­99</font> | bgcolor="#FFFFCC" | <font color="#999999">FF­FF­CC</font> | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#999999">FF­FF­FF</font> |}</center> ===Van zwart naar kleur=== <center> {| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="0" |----- | width="6%" bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#110000" | <font color="#C0C0C0">11<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#220000" | <font color="#C0C0C0">22<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#330000" | <font color="#C0C0C0">33<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#440000" | <font color="#C0C0C0">44<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#550000" | <font color="#C0C0C0">55<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#660000" | <font color="#C0C0C0">66<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#770000" | <font color="#C0C0C0">77<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#880000" | <font color="#C0C0C0">88<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#990000" | <font color="#C0C0C0">99<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#AA0000" | <font color="#C0C0C0">AA<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#BB0000" | <font color="#C0C0C0">BB<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#CC0000" | <font color="#C0C0C0">CC<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#DD0000" | <font color="#C0C0C0">DD<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#EE0000" | <font color="#C0C0C0">EE<br />00<br />00<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF0000" | <font color="#C0C0C0">FF<br />00<br />00<br/> </font> |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />00<br/> </font> | bgcolor="#111100" | <font color="#C0C0C0">11<br />11<br />00<br/> </font> | bgcolor="#222200" | <font color="#C0C0C0">22<br />22<br />00<br/> </font> | bgcolor="#333300" | <font color="#C0C0C0">33<br />33<br />00<br/> </font> | bgcolor="#444400" | <font color="#C0C0C0">44<br />44<br />00<br/> </font> | bgcolor="#555500" | <font color="#C0C0C0">55<br />55<br />00<br/> </font> | bgcolor="#666600" | <font color="#C0C0C0">66<br />66<br />00<br/> </font> | bgcolor="#777700" | <font color="#C0C0C0">77<br />77<br />00<br/> </font> | bgcolor="#888800" | <font color="#C0C0C0">88<br />88<br />00<br/> </font> | bgcolor="#999900" | <font color="#C0C0C0">99<br />99<br />00<br/> </font> | bgcolor="#AAAA00" | <font color="#C0C0C0">AA<br />AA<br />00<br/> </font> | bgcolor="#BBBB00" | <font color="#C0C0C0">BB<br />BB<br />00<br/> </font> | bgcolor="#CCCC00" | <font color="#C0C0C0">CC<br />CC<br />00<br/> </font> | bgcolor="#DDDD00" | <font color="#C0C0C0">DD<br />DD<br />00<br/> </font> | bgcolor="#EEEE00" | <font color="#C0C0C0">EE<br />EE<br />00<br/> </font> | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#C0C0C0">FF<br />FF<br />00<br/> </font> |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />00<br/> </font> | bgcolor="#001100" | <font color="#C0C0C0">00<br />11<br />00<br/> </font> | bgcolor="#002200" | <font color="#C0C0C0">00<br />22<br />00<br/> </font> | bgcolor="#003300" | <font color="#C0C0C0">00<br />33<br />00<br/> </font> | bgcolor="#004400" | <font color="#C0C0C0">00<br />44<br />00<br/> </font> | bgcolor="#005500" | <font color="#C0C0C0">00<br />55<br />00<br/> </font> | bgcolor="#006600" | <font color="#C0C0C0">00<br />66<br />00<br/> </font> | bgcolor="#007700" | <font color="#C0C0C0">00<br />77<br />00<br/> </font> | bgcolor="#008800" | <font color="#C0C0C0">00<br />88<br />00<br/> </font> | bgcolor="#009900" | <font color="#C0C0C0">00<br />99<br />00<br/> </font> | bgcolor="#00AA00" | <font color="#C0C0C0">00<br />AA<br />00<br/> </font> | bgcolor="#00BB00" | <font color="#C0C0C0">00<br />BB<br />00<br/> </font> | bgcolor="#00CC00" | <font color="#C0C0C0">00<br />CC<br />00<br/> </font> | bgcolor="#00DD00" | <font color="#C0C0C0">00<br />DD<br />00<br/> </font> | bgcolor="#00EE00" | <font color="#C0C0C0">00<br />EE<br />00<br/> </font> | bgcolor="#00FF00" | <font color="#C0C0C0">00<br />FF<br />00<br/> </font> |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />00<br/> </font> | bgcolor="#001111" | <font color="#C0C0C0">00<br />11<br />11<br/> </font> | bgcolor="#002222" | <font color="#C0C0C0">00<br />22<br />22<br/> </font> | bgcolor="#003333" | <font color="#C0C0C0">00<br />33<br />33<br/> </font> | bgcolor="#004444" | <font color="#C0C0C0">00<br />44<br />44<br/> </font> | bgcolor="#005555" | <font color="#C0C0C0">00<br />55<br />55<br/> </font> | bgcolor="#006666" | <font color="#C0C0C0">00<br />66<br />66<br/> </font> | bgcolor="#007777" | <font color="#C0C0C0">00<br />77<br />77<br/> </font> | bgcolor="#008888" | <font color="#C0C0C0">00<br />88<br />88<br/> </font> | bgcolor="#009999" | <font color="#C0C0C0">00<br />99<br />99<br/> </font> | bgcolor="#00AAAA" | <font color="#C0C0C0">00<br />AA<br />AA<br/> </font> | bgcolor="#00BBBB" | <font color="#C0C0C0">00<br />BB<br />BB<br/> </font> | bgcolor="#00CCCC" | <font color="#C0C0C0">00<br />CC<br />CC<br/> </font> | bgcolor="#00DDDD" | <font color="#C0C0C0">00<br />DD<br />DD<br/> </font> | bgcolor="#00EEEE" | <font color="#C0C0C0">00<br />EE<br />EE<br/> </font> | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#C0C0C0">00<br />FF<br />FF<br/> </font> |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />00<br/> </font> | bgcolor="#000011" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />11<br/> </font> | bgcolor="#000022" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />22<br/> </font> | bgcolor="#000033" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />33<br/> </font> | bgcolor="#000044" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />44<br/> </font> | bgcolor="#000055" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />55<br/> </font> | bgcolor="#000066" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />66<br/> </font> | bgcolor="#000077" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />77<br/> </font> | bgcolor="#000088" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />88<br/> </font> | bgcolor="#000099" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />99<br/> </font> | bgcolor="#0000AA" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />AA<br/> </font> | bgcolor="#0000BB" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />BB<br/> </font> | bgcolor="#0000CC" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />CC<br/> </font> | bgcolor="#0000DD" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />DD<br/> </font> | bgcolor="#0000EE" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />EE<br/> </font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />FF<br/> </font> |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">00<br />00<br />00<br/> </font> | bgcolor="#110011" | <font color="#C0C0C0">11<br />00<br />11<br/> </font> | bgcolor="#220022" | <font color="#C0C0C0">22<br />00<br />22<br/> </font> | bgcolor="#330033" | <font color="#C0C0C0">33<br />00<br />33<br/> </font> | bgcolor="#440044" | <font color="#C0C0C0">44<br />00<br />44<br/> </font> | bgcolor="#550055" | <font color="#C0C0C0">55<br />00<br />55<br/> </font> | bgcolor="#660066" | <font color="#C0C0C0">66<br />00<br />66<br/> </font> | bgcolor="#770077" | <font color="#C0C0C0">77<br />00<br />77<br/> </font> | bgcolor="#880088" | <font color="#C0C0C0">99<br />00<br />88<br/> </font> | bgcolor="#990099" | <font color="#C0C0C0">99<br />00<br />99<br/> </font> | bgcolor="#AA00AA" | <font color="#C0C0C0">AA<br />00<br />AA<br/> </font> | bgcolor="#BB00BB" | <font color="#C0C0C0">BB<br />00<br />BB<br/> </font> | bgcolor="#CC00CC" | <font color="#C0C0C0">CC<br />00<br />CC<br/> </font> | bgcolor="#DD00DD" | <font color="#C0C0C0">DD<br />00<br />DD<br/> </font> | bgcolor="#EE00EE" | <font color="#C0C0C0">EE<br />00<br />EE<br/> </font> | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#C0C0C0">FF<br />00<br />FF<br/> </font> |}</center> ===Van wit naar kleur=== <center> {| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="0" |----- | width="6%" bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />FF<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FFEEEE" | <font color="#000000">FF<br />EE<br />EE<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FFDDDD" | <font color="#000000">FF<br />DD<br />DD<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FFCCCC" | <font color="#000000">FF<br />CC<br />CC<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FFBBBB" | <font color="#000000">FF<br />BB<br />BB<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FFAAAA" | <font color="#000000">FF<br />AA<br />AA<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF9999" | <font color="#000000">FF<br />99<br />99<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF8888" | <font color="#000000">FF<br />88<br />88<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF7777" | <font color="#000000">FF<br />77<br />77<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF6666" | <font color="#000000">FF<br />66<br />66<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF5555" | <font color="#000000">FF<br />55<br />55<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF4444" | <font color="#000000">FF<br />44<br />44<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF3333" | <font color="#000000">FF<br />33<br />33<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF2222" | <font color="#000000">FF<br />22<br />22<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF1111" | <font color="#000000">FF<br />11<br />11<br/> </font> | width="6%" bgcolor="#FF0000" | <font color="#000000">FF<br />00<br />00<br/> </font> |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FFFFEE" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />EE<br/> </font> | bgcolor="#FFFFDD" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />DD<br/> </font> | bgcolor="#FFFFCC" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />CC<br/> </font> | bgcolor="#FFFFBB" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />BB<br/> </font> | bgcolor="#FFFFAA" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />AA<br/> </font> | bgcolor="#FFFF99" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />99<br/> </font> | bgcolor="#FFFF88" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />88<br/> </font> | bgcolor="#FFFF77" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />77<br/> </font> | bgcolor="#FFFF66" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />66<br/> </font> | bgcolor="#FFFF55" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />55<br/> </font> | bgcolor="#FFFF44" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />44<br/> </font> | bgcolor="#FFFF33" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />33<br/> </font> | bgcolor="#FFFF22" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />22<br/> </font> | bgcolor="#FFFF11" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />11<br/> </font> | bgcolor="#FFFF00" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />00<br/> </font> |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#EEFFEE" | <font color="#000000">EE<br />FF<br />EE<br/> </font> | bgcolor="#DDFFDD" | <font color="#000000">DD<br />FF<br />DD<br/> </font> | bgcolor="#CCFFCC" | <font color="#000000">CC<br />FF<br />CC<br/> </font> | bgcolor="#BBFFBB" | <font color="#000000">BB<br />FF<br />BB<br/> </font> | bgcolor="#AAFFAA" | <font color="#000000">AA<br />FF<br />AA<br/> </font> | bgcolor="#99FF99" | <font color="#000000">99<br />FF<br />99<br/> </font> | bgcolor="#88FF88" | <font color="#000000">88<br />FF<br />88<br/> </font> | bgcolor="#77FF77" | <font color="#000000">77<br />FF<br />77<br/> </font> | bgcolor="#66FF66" | <font color="#000000">66<br />FF<br />66<br/> </font> | bgcolor="#55FF55" | <font color="#000000">55<br />FF<br />55<br/> </font> | bgcolor="#44FF44" | <font color="#000000">44<br />FF<br />44<br/> </font> | bgcolor="#33FF33" | <font color="#000000">33<br />FF<br />33<br/> </font> | bgcolor="#22FF22" | <font color="#000000">22<br />FF<br />22<br/> </font> | bgcolor="#11FF11" | <font color="#000000">11<br />FF<br />11<br/> </font> | bgcolor="#00FF00" | <font color="#000000">00<br />FF<br />00<br/> </font> |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#EEFFFF" | <font color="#000000">EE<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#DDFFFF" | <font color="#000000">DD<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#CCFFFF" | <font color="#000000">CC<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#BBFFFF" | <font color="#000000">BB<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#AAFFFF" | <font color="#000000">AA<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#99FFFF" | <font color="#000000">99<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#88FFFF" | <font color="#000000">88<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#77FFFF" | <font color="#000000">77<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#66FFFF" | <font color="#000000">66<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#55FFFF" | <font color="#000000">55<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#44FFFF" | <font color="#000000">44<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#33FFFF" | <font color="#000000">33<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#22FFFF" | <font color="#000000">22<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#11FFFF" | <font color="#000000">11<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#00FFFF" | <font color="#000000">00<br />FF<br />FF<br/> </font> |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#EEEEFF" | <font color="#000000">EE<br />EE<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#DDDDFF" | <font color="#000000">DD<br />DD<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#CCCCFF" | <font color="#000000">CC<br />CC<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#BBBBFF" | <font color="#000000">BB<br />BB<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#AAAAFF" | <font color="#000000">AA<br />AA<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#9999FF" | <font color="#000000">99<br />99<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#8888FF" | <font color="#000000">88<br />88<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#7777FF" | <font color="#000000">77<br />77<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#6666FF" | <font color="#000000">66<br />66<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#5555FF" | <font color="#000000">55<br />55<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#4444FF" | <font color="#000000">44<br />44<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#3333FF" | <font color="#000000">33<br />33<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#2222FF" | <font color="#000000">22<br />22<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#1111FF" | <font color="#000000">11<br />11<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#000000">00<br />00<br />FF<br/> </font> |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FF<br />FF<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FFEEFF" | <font color="#000000">FF<br />EE<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FFDDFF" | <font color="#000000">FF<br />DD<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FFCCFF" | <font color="#000000">FF<br />CC<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FFBBFF" | <font color="#000000">FF<br />BB<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FFAAFF" | <font color="#000000">FF<br />AA<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF99FF" | <font color="#000000">FF<br />99<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF88FF" | <font color="#000000">FF<br />88<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF77FF" | <font color="#000000">FF<br />77<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF66FF" | <font color="#000000">FF<br />66<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF55FF" | <font color="#000000">FF<br />55<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF44FF" | <font color="#000000">FF<br />44<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF33FF" | <font color="#000000">FF<br />33<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF22FF" | <font color="#000000">FF<br />22<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF11FF" | <font color="#000000">FF<br />11<br />FF<br/> </font> | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#000000">FF<br />00<br />FF<br/> </font> |}</center> ==Beperkingen aan RGB-waarde== Niet alle 16.777.216 verschillende combinaties van RGB-waarde zullen resulteren in 16.777.216 verschillende kleurweergaven op een computerscherm. Het zal duidelijk zijn dat dit afhangt van de middelen waarmee de kleur getoond wordt. De 216 combinaties van de RGB-waarde die bestaan uit de getallen 00, 33, 66, 99, CC, FF geven op veel schermen een correcte kleur weergave, de tussenliggende (16.777.000) RGB-waarden zullen niet altijd effectief zijn. De huidige systemen (2007) kunnen meer dan die 216 kleuren weergeven, namelijk ~65.000 verschillende kleuren. <!--== Externe links == * {{en}} [http://www.forret.com/tools/color.asp RGB/CMYK convertor]: converteer tussen [[RGB]] en [[CMYK]] * {{en}} [http://www.forret.com/tools/color_palette.asp RGB kleuren]: lijst van officiële kleur namen en hun RGB code --> {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Standaard]] [[ar:RGB]] [[bg:ЧЗС]] [[ca:RGB (vídeo)]] [[cs:RGB]] [[da:RGB-farver]] [[de:RGB-Farbraum]] [[el:RGB]] [[en:RGB color model]] [[es:Modelo de color RGB]] [[fi:RGB-värimalli]] [[fr:Rouge vert bleu]] [[gl:RGB]] [[he:ייצוג צבע במחשב]] [[it:RGB]] [[ko:RGB 가산혼합]] [[ksh:RGB]] [[lt:RGB]] [[pl:RGB]] [[pt:RGB]] [[ru:RGB]] [[sl:RGB barvni model]] [[sv:RGB]] [[th:ระบบสี RGB]] [[tr:RGB renk uzayı]] [[vi:Mô hình màu RGB]] [[zh:三原色光模式]] 115613 1433412 2004-12-22T18:38:05Z HetKantoor 7048 titel 'RGB kleursysteem' gewijzigd in 'RGB-kleursysteem' #REDIRECT [[RGB-kleursysteem]] 36151 7759446 2007-04-22T20:38:21Z AlleborgoBot 100384 robot Erbij: [[it:Terra di Siena]] {| align="right" |----- | [[Afbeelding:Rauwesienna.png]] |} '''Rauwe sienna''' is [[pigment]] met een bruinachtige kleur, dat gebaseerd is op een kleisoort die in de omgeving van het Italiaanse [[Siena (stad)|Siena]] gevonden wordt. In het Italiaans heet het pigment ''terra di Sienna''. Het pigment is dan ook een [[aardkleur]]. De naam rauwe sienna staat in tegenstelling tot [[gebrande sienna]], dat uit de rauwe sienna kan worden verkregen. De geelbruine kleur van sienna is afkomstig van ijzeroxides. Naast de [[oker]]kleuren is sienna één van de eerste pigmenten die de mensheid heeft gebruikt, en het wordt derhalve veel in [[grotschildering]]en aangetroffen. De productie van Sienna vindt nog steeds in Italië plaats, vooral op de eilanden [[Sardinië]] en [[Sicilië]]. De aardlagen met deze kleisoort dateren algemeen uit het [[precambrium]]. [[Categorie:Pigment]] [[de:Siena (Farbe)]] [[en:Sienna]] [[fi:Siena (väri)]] [[it:Terra di Siena]] [[ja:シェンナ]] [[lt:Siena (pigmentas)]] [[sk:Siena (pigment)]] [[sv:Sienna]] 931947 8583254 2007-07-07T03:50:52Z Itsme 5796 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Rodopsine]] #REDIRECT [[Rodopsine]] 404335 3302671 2006-03-05T11:41:07Z Servien 11184 #REDIRECT [[Riboflavine-5'-Fosfaat]] 404178 11166939 2008-02-06T14:47:30Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = {{PAGENAME}} | Afb1 = [[Afbeelding:Riboflavin-5%27-phosphate.png|200px]] | Afb1Omschr = [[Structuurformule]] van {{PAGENAME}} | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₇H₂₀O₉PN₄Na.2H₂0 | SMILES = <!-- dit moet nog aangepast worden aan het natriumzout <small>O=C(N3)C2=NC1=CC(C)=C(C)C=C1N(C[C@H] (O)[C@H](O)[C@@H](COP(O)(O)=O)O)C2=NC3=O</small> --> | IUPAC = <small>Mononatrium-(2R,3R,4S)-5-(3')10'- dihydro-7',8'-dimethyl-2',4'-dioxo-10'- benzo[γ]pteridinyl-2,3,4- trihydroxypentyl-fosfaat</small> | AndereNamen = E101(ii), E106, Riboflavine-5'-fosfaat-natrium | CAS = | EINECS = 204-988-6 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = Oranjegeel | Dichtheid = | Molgewicht = 541,36 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = zeer goed oplosbaar in water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Riboflavine-5'-Fosfaat''' is een gele kleurstof. In levensmiddelen is het gebruik toegestaan onder [[E-nummer]] E106. Ook bekend onder E101(ii). De [[ADI]] is tot 0.5 mg/kg lichaamsgewicht. {{beg|scheikunde}} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Imide]] [[Categorie:Imine]] [[Categorie:Fosfaatester]] [[Categorie:Heterocyclische aromatische verbinding]] [[Categorie:Heterocyclische stikstofverbinding]] [[Categorie:Triol]] [[Categorie:Polycyclische verbinding]] [[de:Flavinmononukleotid]] [[en:Flavin mononucleotide]] [[es:Flavín mononucleótido]] [[fr:Flavine mononucléotide]] [[hu:Riboflavin-5'-foszfát]] [[it:Flavina mononucleotide]] [[pl:Mononukleotyd flawinowy]] [[sv:FMN (koenzym)]] 35885 11004014 2008-01-24T23:57:17Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Isis]] - Link(s) veranderd naar [[Isis (godin)]] [[Afbeelding:rodeoker.png|right]] '''Rode oker''' is een [[rood (kleur)|rood]] [[pigment]] dat al in de prehistorie werd gebruikt voor schilderingen in grotten, bijvoorbeeld voor een afdruk van een hand. Het pigment behoort tot de [[aardkleur]]en. De kleur is afkomstig van [[iJzer (element)|ijzer(III) oxide]], [[IJzer (element)|Fe]]₂O₃. De kleur doet dan ook denken aan de kleur van [[roest (metaal)|roest]]. Het natuurlijke mineraal bestaat uit [[silicium]] en [[klei]], maar dankt zijn kleur aan het genoemde ijzeroxide. Het komt over de gehele wereld in verschillende kleurschakeringen voor, vanaf geel tot bruin en zelfs zwak blauwachtig. Het pigment is goed [[dekkend]] en uitstekend [[lichtecht]] in alle [[schildertechniek]]en. Het woord oker stamt van het [[Grieks]]e woord ''ochros'' dat ''geelachtig'' betekent. Er bestaat dan ook een pigment [[gele oker]]. Rode en gele oker pigmenten worden gewonnen aan het aardoppervlak in [[Minas Gerais]] in [[Brazilië]]. Ook in die omgeving zijn rotstekeningen gevonden uit de prehistorie. In een grot in de buurt van [[Kaapstad]], de [[Blombos Grot]] zijn duizenden stukjes gladgeschuurde oker gevonden. Een aantal stukjes vertoonden door mensen gemaakte patronen in de vorm van krassen. Deze bekraste stukjes oker dateren van ongeveer 77.000 jaar geleden. Men gist dat het gebruik van dit rode mineraal door de prehistorische mensen in verband gebracht werd met de [[menstruatie]]. De bekraste stukjes oker zijn één van de vroegste bewijzen van menselijk gedrag. Men denkt ook dat verpulverde rode oker als polijstmiddel werd gebruikt, voor het polijsten van ivoor. De kleurstof is vanaf de prehistorie tot dit moment volop in gebruik. [[Afbeelding:Ägyptischer Maler um 1360 v.Chr. 001.jpg|thumb|315px|left|Muurschildering van de [[godin]] [[Isis (godin)|Isis]]<br><small>museum van Karnak in Egypte</small>]]De wandschilderingen (die vaak verkeerdelijk als "[[fresco (schilderterm)|fresco]]'s" worden vernoemd) in het oude [[Oud Egypte|Egypte]] zijn voornamelijk met een achttal pigmenten van oker gemaakt, gaande van geel over oranje, rood en bruin. Daarenboven werd ook houtskool en roet gebruikt voor zwart. Als penseel gebruikte men rietstengels van variërende dikte, waarvan een uiteinde vezelig werd gemaakt door insnijden en bekloppen, en dat eerst in water werd gedompeld. Hiermee werd de okerverf dan op de droge kalklaag van de wand aangebracht, of eventueel ook op canvas of op papyrus. [[Categorie:Pigment]] [[cs:Okr světlý]] [[en:Red ochre]] [[it:Ocra rossa]] [[ja:弁柄]] [[pl:Ochra]] 317422 10842377 2008-01-12T16:33:14Z Mrgreen71 83710 cat '''Rodopsine''' is een rode [[kleurstof]]. De stof komt uitsluitend in de [[staafje]]s voor. Door belichting valt rodopsine uiteen in twee stoffen: [[retinal]] en [[opsine]]. Hierdoor verliest rodopsine zijn kleur en wordt het [[netvlies]] doorzichtig. Dit rodopsine komt achter de staafjes en [[kegeltje]]s van het [[Menselijk oog|oog]] voor. Als er licht opvalt, valt het uiteen in retinal en opsine, zoals al eerder is gezegd. Dit opsine zorgt ervoor dat er natriumpoorten opengaan, waardoor een staafje of [[kegeltje]] hyperpolariseert. Deze [[hyperpolarisatie]] zorgt ervoor dat er minder [[inhibitie|inhiberende]] [[neurotransmitter]] wordt afgegeven, en dus impulsen gaat verzenden naar de visuele [[hersenschors]]. [[Categorie:Anatomie van het oog]] [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Proteïne]] [[cs:Rodopsin]] [[da:Rhodopsin]] [[de:Rhodopsin]] [[en:Rhodopsin]] [[es:Rodopsina]] [[fi:Rodopsiini]] [[fr:Rhodopsine]] [[he:אופסין#.D7.A8.D7.95.D7.93.D7.95.D7.A4.D7.A1.D7.99.D7.9F]] [[hr:Rodopsin]] [[it:Rodopsina]] [[ja:ロドプシン]] [[lt:Rodopsinas]] [[pl:Rodopsyna]] [[pt:Rodopsina]] [[ru:Родопсин]] 10117 11021637 2008-01-26T13:16:13Z Idioma-bot 107816 robot Erbij: [[bat-smg:Rauduona]], [[sc:Arrùbiu]] {{infobox kleur|title=Rood|hex=FF0000|textcolor=white| r=255|g=0|b=0| c=0|m=100|y=100|k=0| h=0|s=100|v=100| }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Rood (kleur)-article.ogg}} '''Rood''' is in het [[additieve kleurmenging|additieve kleursysteem]] een [[primaire kleur|primaire]] [[kleur]]. In het [[subtractieve kleurmenging|subtractieve kleursysteem]] is het een [[secundaire kleur]]. Het is de [[complementaire kleur]] van [[cyaan]]. Het is de tint met de krachtigste symboliek. Als een taal überhaupt namen voor kleuren heeft, is daaronder altijd een naam voor rood. De kleur rood licht zit het eind van het [[elektromagnetisch spectrum|lichtspectrum]] dat nog door het menselijk oog kan worden gezien. De [[golflengte]] van rood licht ligt rond de 700 [[nanometer]]. Kleuren met lagere [[frequentie]]s worden door sommige dieren wel gezien. Deze heten [[infrarood]]. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#FF0000;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center> Rood van donker naar licht [[media:Kleurenovergang_van_zwart_naar_rood.png|(grote afbeelding)]]:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_zwart_naar_rood_-_klein.png]] <small> {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#110000" | <font color="#C0C0C0">110000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#220000" | <font color="#C0C0C0">220000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#330000" | <font color="#C0C0C0">330000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#440000" | <font color="#C0C0C0">440000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#550000" | <font color="#C0C0C0">550000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#660000" | <font color="#C0C0C0">660000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#770000" | <font color="#C0C0C0">770000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#880000" | <font color="#C0C0C0">880000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#990000" | <font color="#C0C0C0">990000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#AA0000" | <font color="#C0C0C0">AA0000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#BB0000" | <font color="#C0C0C0">BB0000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#CC0000" | <font color="#C0C0C0">CC0000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#DD0000" | <font color="#C0C0C0">DD0000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#EE0000" | <font color="#C0C0C0">EE0000<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF0000" | <font color="#C0C0C0">FF0000<br />&nbsp;</font> |} </small> Van wit naar rood [[media:Kleurenovergang_van_wit_naar_rood.png|(grote afbeelding)]]:<br /> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_wit_naar_rood_-_klein.png]] <small> {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FFFFFF<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFEEEE" | <font color="#000000">FFEEEE<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFDDDD" | <font color="#000000">FFDDDD<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFCCCC" | <font color="#000000">FFCCCC<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFBBBB" | <font color="#000000">FFBBBB<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FFAAAA" | <font color="#000000">FFAAAA<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF9999" | <font color="#000000">FF9999<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF8888" | <font color="#000000">FF8888<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF7777" | <font color="#000000">FF7777<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF6666" | <font color="#000000">FF6666<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF5555" | <font color="#000000">FF5555<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF4444" | <font color="#000000">FF4444<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF3333" | <font color="#000000">FF3333<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF2222" | <font color="#000000">FF2222<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF1111" | <font color="#000000">FF1111<br />&nbsp;</font> | bgcolor="#FF0000" | <font color="#000000">FF0000<br />&nbsp;</font> |} </small> De kleuren tussen rood en wit zijn [[roze]] tinten. </center> <center> Rood in variabele mate van [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] (horizontaal) en [[intensiteit (kleur)|intensiteit]] (verticaal):<br /> [[Afbeelding:Hsi-h000.png|256px]] </center> ==Gebruik en gevoelswaarde== Rood is een kleur die snel de aandacht trekt, en wordt gezien als een teken van '''gevaar'''. Een [[rode lijst]] is dan ook een opsomming van mensen, dieren, ... waar gevaar aan verbonden is. Daarom wordt rood veel gebruikt in [[verkeerslichten]] en [[sein]]en. Deze betekenis komt wellicht ook doordat [[bloed]] een rode kleur heeft; (de kleur van) bloed wordt door mens en dier instinctief verbonden met gevaar. Symbolische betekenissen van rood hangen hiermee samen, het is de kleur van de woede. Rood wordt ook geassocieerd met de oorlogsgod [[Mars (godheid)|Mars]], vandaar ook waarschijnlijk dat de rode planeet [[Mars (planeet)|Mars]] juist aan deze god is gewijd. [[Afbeelding:Horace Vernet-Barricade rue Soufflot.jpg|thumb|250px|Revolutionairen met rode vlag, Parijs, [[Revolutiejaar 1848|1848]], door Emile Jean Horace Vernet]] In de [[politiek]], waarschijnlijk al vanaf de [[Franse Revolutie]] wordt rood gebruikt als kleur van de [[revolutie|revolutionaire]], [[links (politiek)|linkse]] en in het algemeen radicale groepen. Bijvoorbeeld werd de burgeroorlog in [[Rusland]] gevochten tussen ''de roden'' en ''de witten''. Op grond hiervan heette Rusland tijdens de [[Koude Oorlog]] ook wel het ''rode gevaar''. Ook het [[maoïsme|maoïstische]] [[Volksrepubliek China|China]] werd met de rode kleur geassocieerd, zie bijvoorbeeld het [[Citaten van Mao Zedong|Rode Boekje]]. China werd echter als het ''gele gevaar'' afgeschilderd. De vlaggen van [[communisme|communistische]] landen zijn dan ook vaak rood. In iets zwakkere vorm is rood de symbolische kleur van het [[socialisme]] in al zijn varianten, en daardoor ook van de [[sociaaldemocratie|sociaal-democratische]] partijen als de [[Socialistische Partij Anders|Sp.a]] en de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]], en van [[democratisch socialisme|democratisch-socialistische]] als de [[Socialistische Partij (Nederland)|SP]]: * Het ledenblad van de PvdA heet [[Rood (PvdA)|Rood]] * De jongerenorganisatie van de SP heet [[ROOD, jongeren in de SP]] (volledig in hoofdletters; deze organisatie draagt de naam langer dan het PvdA-blad) * Binnen de sp.a bestaat een linkse [[vleugel (politiek)|tendens]] genaamd [[SP.a Rood]] Opvallend is dat in de [[Verenigde Staten]] de kleur rood juist wordt gebruikt voor de conservatieve [[Republikeinse Partij (VS)|Republikeinse Partij]]. Hetzelfde geldt voor [[Paraguay]], waar de conservatieve ''Colorados'' de kleur rood, en de wat vooruitstrevender ''Liberales'' de kleur blauw hanteren. In een [[boekhouding]] worden rode kleuren gebruikt voor negatieve getallen, ofwel schulden. Als iemand een schuld heeft aan zijn bank, wordt dit ''rood staan'' genoemd. In de [[Rooms-katholieke Kerk|Katholieke]] kerk is rood de [[liturgische kleur]] van de misgewaden in de [[Pinksteren|pinkstertijd]], verwijzend naar de vurige tongen. Ook wordt de kleur gebruikt op feesten van martelaren en op [[Goede Vrijdag]]. De rode kleur geeft bovendien een waarde aan het ambt. Zo mogen (alleen) [[kardinaal (geestelijke)|kardinalen]] het kardinaalsrood (of scharlakenrood) dragen. Dit geeft hun bereidheid aan om hun eigen bloed te offeren voor de kerk. Rood is ook de kleur van de [[liefde]]. Op [[Valentijnsdag]] zijn dan ook vele rode harten te koop. [[Moslim]]s verven hun handen op bepaalde feesten rood met behulp van [[henna]]. Pure [[chocolade]] zit meestal verpakt in rood papier, in tegenstelling tot melkchocolade, die [[blauw]] verpakt is. Ook [[karnemelk]] zit meestal in een rode verpakking, in tegenstelling tot [[melk (drank)|melk]] (blauw) en [[yoghurt]] (groen). In de [[schilderkunst]] wordt rood ook gebruikt als een aandachtstrekker. De kleur komt door het [[kleurperspectief]] in een schilderij naar voren ten opzichte van meer neutrale kleuren. Voor het gebruik van rood worden verschillende [[pigment]]en gebruikt. Een aantal voorbeelden daarvan zijn: *[[cadmiumrood]] *[[karmijn|karmijn (karmozijn)]] *[[vermiljoen]] *[[rode oker]] *[[ossenbloed]] In de [[elektronische kleurcode]] staat rood voor het [[cijfer]] 2. ==Trivia== *Als een taal maar één enkele kleurnaam heeft, is dat zonder uitzondering de naam voor rood. *Het taalgebruik nuanceert nog verder het rood in allerlei combinaties als: vuurrood, kersenrood, [[scharlakenrood]], tomatenrood, koperrood, baksteenrood, helrood, frambozenrood enz. {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Rood (kleur)-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Rooi (kleur)]] [[an:Royo]] [[ar:أحمر]] [[arc:ܣܘܡܩܐ]] [[ast:Bermeyu]] [[ay:Chupika]] [[az:Qırmızı]] [[bat-smg:Rauduona]] [[bg:Червен цвят]] [[bs:Crvena]] [[bug:Celak]] [[ca:Roig]] [[cs:Červená]] [[cy:Coch]] [[da:Rød]] [[de:Rot]] [[el:Κόκκινο]] [[en:Red]] [[eo:Ruĝa]] [[es:Rojo]] [[eu:Gorri]] [[fa:سرخ]] [[fi:Punainen]] [[fr:Rouge]] [[gl:Vermello]] [[he:אדום]] [[hr:Crvena]] [[ht:Wouj]] [[hu:Vörös]] [[id:Merah]] [[is:Rauður]] [[it:Rosso]] [[ja:赤]] [[jbo:xunre]] [[jv:Abang]] [[ko:빨강]] [[ku:Sor]] [[la:Ruber]] [[lb:Rout]] [[ln:Ngóla (motáné)]] [[lt:Raudona]] [[mr:निळा]] [[ms:Merah]] [[mt:Aħmar]] [[nah:Chīchīltic]] [[nn:Raud]] [[no:Rød]] [[nrm:Rouoge]] [[pl:Barwa czerwona]] [[pt:Vermelho]] [[qu:Puka]] [[ro:Roşu]] [[ru:Красный цвет]] [[sc:Arrùbiu]] [[scn:Russu]] [[simple:Red]] [[sk:Červená]] [[sl:Rdeča]] [[sr:Црвена боја]] [[su:Beureum]] [[sv:Röd]] [[ta:சிவப்பு]] [[tg:Сурх]] [[th:สีแดง]] [[tr:Kırmızı]] [[uk:Червоний колір]] [[ur:سرخ]] [[vi:Đỏ]] [[yi:רויט]] [[zh:红色]] [[zh-min-nan:Âng-sek]] [[zh-yue:紅]] 195246 10899380 2008-01-17T00:15:50Z MwpnlBot 144157 Hercategorisatie volgens [[WP:TVC|]] met [[Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] {{ChemischeStof| | Naam = {{PAGENAME}} | Afb1 = [[Afbeelding:Red_2G.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₈H₁₃N₃Na₂O₈S₂ | SMILES = CC(=O)Nc1cc(OS([O-])=O)cc2cc(OS([O-])=O) c(/N=N/c3ccccc3)c(O)c12 | IUPAC = | AndereNamen = Food Red 10, CI 18050, Acid Red 1, Amidonaphthol red G, azogeranine, azophloxine, azofloxin, E128 | CAS = 3734-67-6 | EINECS = 223-098-9 | EG = | VN = | Beschrijving = kleurstof in [[snoep]], [[vleesproduct]]en, Per juli 2007 geen [[Aanvaardbare Dagelijkse Inname|ADI]] meer van afgegeven. | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 509,42 | Smeltpunt = | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Rood 2G''' is een blauw rode synthetische [[azokleurstof]]. Als additief is het in de EU toegestaan onder [[E-nummer]] E128. Gebruik van de stof is echter omstreden nadat in juli 2007 een herziening van de toelating in de EU plaatsvond. De stof is goed oplosbaar in water, en enigszins oplosbaar in [[ethanol]]. Het voornaamste gebruik in levensmiddelen is als roodmaker voor gekookt vlees zoals worstjes. Andere toepassingen zijn in jams, alcoholische dranken en zuivelproducten. De kleurstof is relatief ongevoelig voor het blekende effect van [[zwaveldioxide]] en [[natriumdisulfiet]]. Buiten de levensmiddelenindustrie wordt de kleurstof wel gebruikt in verven en coatings, inkt en papier. Sporadisch vindt gebruik van Rood 2G ook plaats in de [[histologie]] om weefsels te kleuren. Rood 2G wordt in het lichaam, meer bepaald de darmen, omgezet in [[aniline]]. Hiervan is uit dierproeven bekend dat ze kanker kan veroorzaken. De [[Europese Autoriteit voor voedselveiligheid]] weigerde in juli 2007 daarom een nieuw veilig maximumlimiet voor de stof af te geven<ref>Ad.nl, 9 juli 2007, [http://www.ad.nl/diagnose/article1495442.ece Kleurstof vlees Kankerverwekkend]</ref>. Eerder nog werd aangenomen dat 20 mg per kilogram lichaamsgewicht acceptabel was<ref>Ad.nl, 9 juli 2007, [http://www.ad.nl/diagnose/article1495442.ece Kleurstof vlees Kankerverwekkend]</ref>. Ook zijn er vermoedens dat de stof tot [[eczeem]] kan leiden. Gebruik van de stof als voedseladditief is in Australië, Oostenrijk, Canada, Japan, Noorwegen, Zweden, en de Verenigde Staten niet toegestaan. ==Bijwerkingen== * Wordt afgeraden voor mensen met astma. * Wordt afgeraden voor hyperactive kinderen. * Zou [[kankerverwekkend]] zijn. {{Bron| <references/> }} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Amide]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Alcohol (stofklasse)]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Carcinogene stof]] [[de:Rot 2G]] [[en:Red 2G]] [[pl:Czerwień 2G]] [[zh:紅色2G]] 546454 11156771 2008-02-05T20:07:24Z Spijkerg 111574 Er zijn genen voor rood haar bekend. '''Rood haar''' is een [[haarkleur]] die vaak wordt geassocieerd met mensen wier oorsprong in [[Groot-Brittannië]] en [[Ierland (land)|Ierland]] ligt, hoewel roodharigheid ook in heel veel andere delen van de wereld te vinden is. [[Schotland]] heeft het hoogste [[percentage]] roodharigen. Geschat wordt dat daar 13% van de bevolking rood [[Haar (zoogdier)|haar]] heeft. In Amerika schat men de aanwezigheid tussen de 2 en 5%, en op wereldniveau is het maar ongeveer 1%. <br> Bij een groot deel van de mensen met rood haar kunnen op DNA-niveau variaties in het gen MC1R (melanocortine 1 receptor) gevonden worden. Daarnaast lijken ook varianten in het gen OCA2 van invloed.<ref>Duffy DL, Box NF, Chen W, Palmer JS, Montgomery GW, James MR, Hayward NK, Martin NG, Sturm RA. Interactive effects of MC1R and OCA2 on melanoma risk phenotypes.Hum Mol Genet. 2004 Feb 15;13(4):447-61. PMID 14709592</ref> MC1R is waarschijnlijk van invloed op de activiteit van melanocyten: in welke mate gaan ze pigment produceren als gevolg van UV-straling. == Feiten over rood haar == *Het is mogelijk dat natuurlijke roodharigen een andere pijnwaarneming hebben dan anderen. Er zijn echter zowel onderzoeken die vonden dat ze gevoeliger waren, als onderzoeken die het tegendeel aantoonden. Er zijn medici die beweren dat roodharigen 20% meer verdoving nodig hebben dan andersharigen.<ref>Liem, Edwin B., et al. "Anesthetic Requirement Is Increased in Redheads" Anesthesiology: Volume 101(2), August 2004, pp 279-283. </ref><ref>"Red heads suffer more pain", NewScientist.com news service, 15 October 2002</ref><ref>Liem EB, Joiner TV, Tsueda K, Sessler DI. Increased sensitivity to thermal pain and reduced subcutaneous lidocaine efficacy in redheads. Anesthesiology. 2005 March;102(3):509-14</ref><ref>Mogil JS, Wilson SG, Chesler EJ, et al. The melanocortin-1 receptor gene mediates female-specific mechanisms of analgesia in mice and humans. Proc Natl Acad Sci U S A. 2003 Apr 15;100(8):4867-72. PMID 12663858</ref>. Nieuwe wetenschappelijke onderzoeken zetten echter vraagtekens bij de discussie over de hogere pijngrens; de pijngrens van de gemiddelde roodharige schijnt niet hoger of lager te liggen dan bij iemand met een andere kleur haar. *Mensen met rood haar hebben dikker haar dan mensen met een andere haarkleur. *Roodharigen zien vanwege de geringe hoeveelheid pigment die ze hebben heel slecht in de zon. *Roodharigen hebben een huid die zeer gevoelig is voor zon en snel verbrandt. *Naar een recent Duits onderzoek onder 100 Duitse roodharige dames is de conclusie getrokken dat roodharige dames een actiever seksleven zouden hebben. *In de geschiedenis werden roodharigen vaak geassocieerd met het duivelse. *Een algemene opvatting van roodharige dames is dat ze vurig, pittig, extrovert en vol passie zijn, ook zouden ze sterke emotionele expressies hebben. {{referenties}} [[Categorie:Antropologie]] [[Categorie:Genetica]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Menselijke beharing]] [[Categorie:Haarkleur]] [[an:Rutilismo]] [[de:Rot (Haarfarbe)]] [[en:Red hair]] [[es:Rutilismo]] [[fi:Punahiuksisuus]] [[fr:Rousseur]] [[gd:Falt ruadh]] [[he:ג'ינג'י]] {{Link FA|he}} [[it:Rutilismo]] [[pt:Rutilismo]] [[zh:紅髮]] 23490 10797880 2008-01-09T06:39:27Z JAnDbot 54132 robot Erbij: [[ca:Rosa (color)]], [[ht:Woz (koulè)]] Anders: [[qu:Llanqha]] {{infobox kleur|title=Roze|hex=FFC0CB| r=255|g=192|b=203| h=?|s=?|v=?87 }} '''Roze''' is een kleurnaam die zowel gebruikt wordt voor een lichte [[kleur]] [[rood (kleur)|rood]] (dus rood met een hoge [[intensiteit (kleur)|intensiteit]]) als voor licht (intens) en verzadigd [[magenta (kleur)|magenta]]. Het is een [[tertiaire kleur]], als we daaronder ook kleuren van hoge intensiteit verstaan. De kleur is genoemd naar het Franse woord voor [[roos (plant)|roos]] en de [[spellingsvariant]] "rose" is nog steeds zeer gebruikelijk. Er zijn veel verschillende nuances van roze, hieronder een voorbeeld van "licht rood": <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#FFCBCB;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> Ter vergelijking een magenta van hoge intensiteit: <div style="height:3cm;background-color:#FFCCFF;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> En een meer verzadigd magenta: <div style="height:3cm;background-color:#FF55FF;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> ==Gebruik en gevoelwaarde== *Roze wordt als kleur gebruikt voor een [[baby]], als dat een meisje is. Jonge [[meisje]]s (van ongeveer 5 tot 10 jaar) spreekt de kleur roze erg aan, en [[speelgoed]] voor deze doelgroep is dan ook vaak roze, of in roze verpakt. *Roze wordt ook gebruikt als symbool voor [[homoseksualiteit]] in de vorm van een [[roze driehoek]], een teken dat voor het eerst gebruikt werd door de [[Nationaal-socialisme|nazi's]] en uitgroeide tot een [[geuzennaam|geuzenteken]]. *Als iemand op een roze [[wolk]] leeft, is deze persoon erg gelukkig. Hij of zij ziet de wereld dan door een roze [[bril]], waardoor de minder gelukkige kanten gemaskeerd worden. Zou men overigens in werkelijkheid een bril met enigszins roze getinte glazen opzetten dan compenseert de menselijke kleurperceptie hiervoor zodat alle kleuren nog steeds normaal lijken. *Roze mag als [[liturgische kleur]] op zondag [[Gaudete]] en zondag [[Laetare]] gebruikt worden in de streken waar dit gebruikelijk is. ---- De kleuren van de [[regenboog]]:<br /> [[rood (kleur)|rood]] - [[oranje (kleur)|oranje]] - [[geel (kleur)|geel]] - [[Groen (kleur)|groen]] - [[blauw]] - [[indigo (kleur)|indigo]] - [[violet]]<br /> Overige kleuren: [[zwart]] - [[wit]] - [[bruin]] - [[grijs]] - [[lijst van kleuren]] [[Categorie:Kleur]] {{Kleur}} [[ay:Pantila]] [[ca:Rosa (color)]] [[cs:Růžová]] [[de:Rosa (Farbe)]] [[el:Ροζ]] [[en:Pink]] [[eo:Roza]] [[es:Rosa (color)]] [[fi:Vaaleanpunainen]] [[fr:Rose (couleur)]] [[gd:Bàn-dhearg]] [[gl:Rosa (cor)]] [[he:ורוד]] [[ht:Woz (koulè)]] [[id:Merah jambu]] [[it:Rosa (colore)]] [[ja:ピンク]] [[jv:Jambon]] [[ko:분홍색]] [[la:Puniceus]] [[ln:Rose]] [[lt:Rausva]] [[nn:Rosa]] [[no:Rosa]] [[pl:Barwa różowa]] [[pt:Cor-de-rosa]] [[qu:Llanqha]] [[ru:Розовый цвет]] [[simple:Pink]] [[sv:Rosa (färg)]] [[th:สีชมพู]] [[tr:Pembe]] [[ur:گلابی]] [[vi:Hồng (màu)]] [[zh:粉红色]] 638798 5429204 2006-10-09T15:18:13Z HandigeHarry 57492 nieuw #redirect [[Heraldische kleur]] 383106 11225512 2008-02-11T04:18:07Z SieBot 36085 robot Erbij: [[eu:Gorrimin]] {{infobox kleur|title=Scharlakenrood|hex=FF2400| r=255|g= 36|b=0| c=0|m=219|y=255|k=0| h=(6) 8 |s=(240) 100 |v=(120) 100 }} '''Scharlakenrood''' is een [[rood (kleur)|rode]] kleur, tussen rood en oranje in. Het is roder dan [[vermiljoen]]. De wollen stof, het [[scharlaken (stof)|scharlaken]] werd vaak in deze kleur geverfd. <br clear=all> <div style="height:3cm;background-color:#FF2400;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> <center>''Scharlaken ([[RGB]] : #FF2400)</center> Het [[emissiespectrum]] van [[strontium]] wordt als scharlaken beoordeeld. De emissielijnen van dit element liggen bij 640.8 [[nanometer|nm]], 650.4 nm, 687.8 nm en 707.0 nm. Om deze kleur wordt strontium veel in [[vuurwerk]] toegepast. Een [[pigment]] dat scharlakenrood benadert is [[Sudanrood IV]]. Dit is niet als kleurstof voor levensmiddelen toegestaan. De kleur scharlakenrood was een huiskleur van [[Ferrari (automerk)|Ferrari]], tegenwoordig gebruikt men een lichtere, frissere kleur. ==Trivia== *[[Michel Faber]] schreef de historische roman ''Lelieblank, scharlakenrood'' over een prostituee in Londen rond 1875. *Scharlakenrood komt op twee plaatsen in de [[Luthervertaling]] van de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] voor: **([[Numeri]] 4 8) en zij zullen daarover spreiden een scharlakenrood dekkleed, en het bedekken met een dekkleed van dassevellen, en hare handbomen daarbij leggen. **([[Openbaring]] 17 3) En hij bracht mij in den Geest naar ene woestijn; en ik zag ene vrouw, zittende op een scharlakenrood dier, dat vol was van namen der lastering, en zeven hoofden en tien hoornen had. *Scharlaken is ook een familienaam die voorkomt in het zuiden van Nederland en in België. Naast Scharlaken komen ook Scharlaeken, Scharlaekens en Scharlakens voor. *[[De schat van Scharlaken Rackham]] is een bekend Kuifje-boek geschreven door Hergé. Hierin gaat Kuifje, samen met z'n trouwe vrienden Kapitein Haddock en Bobbie, op zoek naar de schat van Piraat Rackham. {{wikt|scharlakenrood}} [[Categorie:kleur]] [[ca:Escarlata]] [[da:Skarlagen]] [[en:Scarlet (color)]] [[eu:Gorrimin]] [[fr:Écarlate]] [[he:שני (צבע)]] [[it:Scarlatto]] [[simple:Scarlet]] [[sv:Scharlakansröd]] [[vi:Đỏ tươi]] [[zh:猩紅色]] 133429 8115991 2007-05-25T22:47:23Z Robotlondenp 10454 Robot-geholpen doorverwijzing: Rood Een '''schrikkleur''' is in de [[biologie]] een opvallend felle kleur met als doel vijanden te verjagen en soms ook wel om aandacht van het andere geslacht te trekken. Voorbeelden zijn [[vlinder]]s die in rust gevouwen vleugels hebben die aan de onderzijde meestal een [[camouflage|schutkleur]] hebben maar als ze wegvliegen komen bij veel soorten felle vlekken tevoorschijn die vaak ogen voorstellen. De meest voorkomende schrikkleuren zijn [[rood (kleur)|rood]], [[geel (kleur)|geel]] en [[blauw]]. Sommige [[kikkers]] hebben felgekleurde dijen die pas te zien zijn als ze wegspringen. [[Anolis]]sen en sommige [[kameleons]] gebruiken de felle keelzakken om af te schrikken en [[Tiliqua|blauwtongskinken]] steken snel de blauwe tong uit als een roofvogel nadert want vogels zien blauw als erg vies. De kleuren van dieren die '''altijd''' een felle kleur hebben, zoals [[pijlgifkikker]]s en [[lieveheersbeestje]]s, worden signaal- of [[waarschuwingskleur]]en genoemd. Deze dieren zijn meestal giftig of scheiden een voor de spijsvertering irriterende stof af. [[Categorie:kleur]] [[Categorie:ethologie]] 17104 9917430 2007-10-24T17:44:54Z Louperibot 113115 robot Erbij: [[sv:Sekundärfärg]] [[Categorie:Kleur]] '''Secundaire kleuren''' zijn [[kleur]]en die door menging van twee van de drie [[primaire kleur]]en worden verkregen. Wanneer men de drie primaire kleuren met elkaar mengt verkrijgt men [[tertiaire kleur]]en. De drie primaire kleuren zijn echter verschillend in de schilderkunst, lichttechniek en kleurendruk. ===Secundaire kleuren in de lichttechniek=== In de lichttechniek past men een wetenschappelijk systeem van [[additieve kleurmenging]] toe. De primaire kleuren zijn daarbij [[rood (kleur)|rood]], [[Groen (kleur)|groen]] en [[blauw]]. De secundaire kleuren worden gevormd uit lichtmenging van deze: :[[magenta (kleur)|magenta]] uit blauw en rood licht :[[geel (kleur)|geel]] uit rood en groen licht :[[cyaan]] uit groen en blauw licht <div style="height:1cm;background-color:#f0f;margin-left:2cm;margin-right:2cm">Rood + Blauw = Magenta</div> <div style="height:1cm;background-color:#ff0;margin-left:2cm;margin-right:2cm">Rood + Groen = Geel</div> <div style="height:1cm;background-color:#0ff;margin-left:2cm;margin-right:2cm">Groen + Blauw = Cyaan</div> ===Secundaire kleuren in de kleurendruk=== In de kleurendruk past men ook dit wetenschappelijke systeem toe — anders zou het onmogelijk zijn afbeeldingen in waarheidsgetrouwe kleuren weer te geven — maar nu bij een [[subtractieve kleurmenging]] en de primaire kleuren zijn daar dan ook de subtractieve hoofdkleuren [[magenta (kleur)|magenta]], [[cyaan]] en [[geel (kleur)|geel]]. De secundaire kleuren worden dan gevormd uit de menging van deze: :[[rood (kleur)|rood]] uit magenta en geel :[[Groen (kleur)|groen]] uit geel en cyaan :[[blauw]] uit magenta en cyaan <div style="height:1cm;background-color:#f00;margin-left:2cm;margin-right:2cm">Wit - Magenta - Geel = Rood</div> <div style="height:1cm;background-color:#0f0;margin-left:2cm;margin-right:2cm">Wit - Cyaan - Geel = Groen</div> <div style="height:1cm;background-color:#00f;margin-left:2cm;margin-right:2cm">Wit - Cyaan - Magenta = Blauw</div> Dit systeem is dus het spiegelbeeld van het voorgaande. Men moet er echter op bedacht zijn dat door beperkingen in de beeldschermtechniek de monitor het blauw te cyaan weergeeft: de correcte kleur is violetter. Het groen is daarentegen weer veel te geel. ===Secundaire kleuren in de schilderkunst=== De schilderkunst maakt gebruik van [[verf]] en ook hiervoor geldt het wetenschappelijke systeem. Wil men bij de verfmenging dus de gewenste resultaten bereiken zal men hetzelfde systeem moeten toepassen als bij de kleurendruk. Lang voordat deze wetenschappelijke kennis beschikbaar kwam, werden er echter al in de schildertraditie verfmengingsvoorschriften gevormd. Deze zijn later vastgelegd in een niet-wetenschappelijke [[kleurenleer]], die op veel academies nog steeds onderwezen wordt en via het tekenonderwijs op scholen ook bredere ingang heeft gevonden bij het grote publiek. In deze, wetenschappelijk gezien onjuiste, leer zijn de traditionele primaire kleuren: [[rood (kleur)|rood]], [[geel (kleur)|geel]] en [[blauw]]. Na menging ontstaan dan zogenaamd de secundaire kleuren [[Groen (kleur)|groen]], [[oranje (kleur)|oranje]] en [[violet]], waarvan dus alleen groen zonder meer een echte secundaire hoofdkleur is en violet alleen als we daar de exacte uiterste spectrale kleur mee aanduiden — die echter overkomt met het "blauw" van het wetenschappelijke systeem. <center> {| border="0" width="80%" |----- | width="70%"" | Oranje ontstaat uit menging van<br />[[rood (kleur)|rood]] en [[geel (kleur)|geel]] | width="30%" bgcolor="#FF9900" | |----- | Groen ontstaat zogenaamd uit menging van<br />[[geel (kleur)|geel]] en [[blauw]] | bgcolor="#009900" | |----- | Violet ontstaat zogenaamd uit menging van<br />[[blauw]] en [[rood (kleur)|rood]] | bgcolor="#9900FF" | |} </center> De toepassing van deze leer maakt het vaak onmogelijk juiste resultaten te bereiken: hoewel een verzadigd oranje inderdaad gevormd kan worden door een menging van rood en geel, zal een menging van rood en blauw géén verzadigd paars opleveren en een menging van blauw en geel géén verzadigd groen. In de praktijk wordt dit opgelost door de begrippen "blauw" en "rood" zo vaag te houden dat ze ook magenta en cyaan pigmenten omvatten. Hoewel er drie secundaire hoofdkleuren zijn (althans bij een wezen met drie typen kleurreceptoren, zoals de mens) bestaan de secundaire kleursectoren van de [[kleurencirkel]] uit oneindig veel tinten. Door naar verhouding meer of minder van elk tweetal primaire kleuren toe te voegen wordt er een andere tint verkregen. Zo kan het groen meer naar het geel neigen (geelgroen) als er meer geel wordt toegevoegd, en meer naar het cyaan als er meer cyaan wordt toegevoegd. {{kleur}} [[da:Sekundærfarver]] [[de:Mischfarbe]] [[en:Secondary color]] [[eo:Sekundara koloro]] [[es:Color secundario]] [[fr:Couleur secondaire]] [[id:Warna sekunder]] [[no:Sekundærfarge]] [[pl:Barwy drugorzędowe]] [[pt:Cor secundária]] [[sv:Sekundärfärg]] 336233 2744405 2005-12-31T18:01:17Z Quistnix 4909 #redirect [[Heraldische kleur]] #redirect [[Heraldische kleur]] 9189 10769596 2008-01-06T21:44:24Z 24.132.226.224 /* Spectrum van een golfverschijnsel */ ==Het kleurenspectrum== [[Isaac Newton]] gebruikte het Latijnse woord ''spectrum'' om de kleurenreeks te omschrijven die ontstond toen hij een bundel zonlicht door een glazen prisma liet vallen. De kleurenvolgorde rood-oranje-geel-groen-blauw-indigo-violet komt overeen met de kleuren van de regenboog en tevens met dalende [[golflengte]] (stijgende [[frequentie]]) van de lichtgolven. == Spectrum van een golfverschijnsel == Nauwkeuriger onderzoek toont aan dat de verschillende kleuren met verschillende intensiteit optreden naar gelang de aard van de lichtbron, en wel zodanig dat het spectrum van de lichtbron als een "handtekening" wordt opgevat. Zo kan uit het lichtspectrum van een gloeiend gas de precieze chemische samenstelling van dat gas worden afgeleid, terwijl het spectrum van een gloeiend vast lichaam de temperatuur van dat lichaam verraadt. Naar analogie wordt het woord spectrum thans algemener gebruikt voor de intensiteitsverdeling van eender welk golfverschijnsel over de mogelijke golflengtes. Het '''spectrum''' van een golfverschijnsel is een beschrijving van de in het [[Signaal (algemeen)|signaal]] voorkomende [[golflengte]]s en hun sterkte. Meestal wordt een spectrum weergegeven als een grafiek waarin op de verticale as de [[amplitude]] wordt uitgezet tegen de [[frequentie]] op de horizontale as. Een [[spectrogram]] laat in een 3-dimensionaal plaatje het verloop van het spectrum zien in de tijd. Voor [[geluid]]sgolven spreekt men over een [[geluidsspectrum]]. Het geluidsspectrum vertelt bijvoorbeeld of er veel lage dan wel veel hoge [[toon (geluid)|tonen]] in een geluid voorkomen. Voor [[zichtbaar licht]] (golflengte ruwweg tussen 380 en 800 [[nanometer|nm]]) geeft het spectrum aan welke [[kleur]]en er in het licht voorkomen. [[Afbeelding:Spectrum441pxWithnm.png|Spectrum van zichtbaar licht van 400 tot 800 [[nanometer]]]] Zichtbaar licht zelf is een klein gedeelte uit het hele spectrum van typen van elektromagnetische straling, van [[gammastraling]] tot [[radiogolven]]; het zogenaamde [[elektromagnetische straling|elektromagnetische spectrum]]. Een spectrum kan een "continu spectrum" zijn, dat wil zeggen dat alle golflengtes in een bepaald gebied voorkomen (bijvoorbeeld een [[gloeilamp]] heeft een continu spectrum waarin alle golflengtes van [[infrarood|(infra-)rood]] tot [[violet]] in meer of mindere mate voorkomen). Alternatief is een lijnenspectrum: een spectrum waarin enkele golflengtes een dominante rol spelen (het spectrum van een [[natriumlamp]], de karakteristieke oranje straatverlichting, is een lijnenspectrum, net zoals het spectrum van een [[TL-buis]]). Lijnenspectra van verschillende typen straling spelen een grote rol in de [[elementenanalyse]]. Een combinatie van de twee spectrumtypen wordt gevormd als een continu spectrum op een materiaal valt dat specifieke lijnen absorbeert: er verschijnt dan een continu spectrum waaruit de specifieke lijnen ontbreken. Dit soort spectra wordt naast het nut voor (Atoomabsorptiespectrometrie) vaak gebruikt in de [[astronomie]], sterren worden o.a. ingedeeld naar hun [[spectraalklasse]]. Voor geluid is "ruis" een typisch continu spectrum, en "muzieknoten" zijn typisch lijnspectra. Spraak is een combinatie van tonen (de klinkers) en ruis (de medeklinkers). == Andere spectra == Soms wordt er voor een niet-golfverschijnsel ook over een ''spectrum'' gesproken (bijvoorbeeld een [[massaspectrum]]). In zo'n geval betreft het een analyse van het relatief voorkomen van de meetwaarde in een samengesteld signaal, voor een massaspectrum dus hoe vaak deeltjes worden waargenomen van verschillende massa. De [[kwantummechanica]] verklaart het spectrum van een gloeiend gas in termen van de [[eigenwaarde (wiskunde)|eigenwaarden]] van lineaire transformaties in [[Hilbertruimte]]n. Hieruit is een hele reeks verschillende wiskundige "spectrum"begrippen afgeleid, waarvan sommige op het eerste gezicht erg ver van de natuurkunde lijken af te staan; zie [[spectrum (wiskunde)]]. == Andere betekenissen == *Soms ook bedoeld als het geheel van een aantal keuzes. *De [[ZX Spectrum]] is een [[homecomputer]]. ==Zie ook== *[[Spectrum (wiskunde)]] *[[Fouriertransformatie]] *[[Halfwaardebreedte]] {{EMspectrum}} [[Categorie:Optica]] [[Categorie:Akoestiek]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Licht]] [[ca:Espectre]] [[en:Spectrum]] [[fa:طیف]] [[fi:Spektri]] [[he:ספקטרום]] [[id:Spektrum]] [[io:Spektro]] [[it:Spettro (astronomia)]] [[ja:スペクトル]] [[ko:스펙트럼]] [[lt:Spektras]] [[no:Spekter]] [[pl:Widmo (spektroskopia)]] [[pt:Espectro (física)]] [[ru:Спектр]] [[simple:Spectrum]] [[sl:Spekter]] [[sr:Спектар (физичка хемија)]] [[sv:Spektrum]] [[th:สเปกตรัม]] [[uk:Спектр]] [[zh:光學頻譜]] 287240 10648164 2007-12-28T18:49:42Z Algont 10554 lf RAL (kleursysteem)| Een '''staalbibliotheek''' is in grafische programma's een lijst met opgeslagen [[kleur]]en en hun waarden die meestal een bepaalde kleurenserie beschrijft. Te denken valt aan kleuren uit de [[RAL (kleursysteem)|RAL]] of Pantone series. De staalbibliotheken worden weergegeven in een apart venster in de grafische software, waardoor het mogelijk is de [[kleur]]en uit de lijst te gebruiken door ze aan te klikken of op een object te slepen. {{xbeg|wetenschap & technologie|2007|01|23}} [[categorie:Kleur]] 198504 9585808 2007-09-30T08:51:52Z Abnormaal 9599 layout iets strakker De 16 standaard kleurnamen en RGB-waarde zijn hier in de cellen met kader weergegeven. Het kleurverloop tusen deze standaard kleuren en de bijpassende RGB-waarde van de tussen kleuren is afleesbaar. Deze tabel kan dienst doen als een test van de mogelijkheden van uw PC. In [[Op RGB-waarde gerangschikte kleurentabel|de tabel gerangschikt op RGB-waarde]] worden kleuren getoond die op een breder vlak ondersteund worden. {|border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="text-align:center; background:whitesmoke; font-size: 10px;" |rowspan="15" style="background:#000000; color:#8B8B8B; font-size: 20px; border:2px solid #888888;"|{{Afkorting|B<br>l<br/>a<br>c<br>k|RGB 000000 (W3C HTML 4.01 standaard) Black}} | style="width:3%; background:#151515; color:#8B8B8B;"|15<br />15<br />15 | style="width:3%; background:#2A2A2A; color:#8B8B8B;"|2A<br />2A<br />2A | style="width:3%; background:#3F3F3F; color:#8B8B8B;"|3F<br />3F<br />3F | style="width:3%; background:#545454; color:#8B8B8B;"|54<br />54<br />54 | style="width:3%; background:#696969; color:#8B8B8B;"|69<br />69<br />69 | style="width:5%; background:#808080; color:#C0C0C0; border:2px solid #C0C0C0;"|Gray<br />80<br />80<br />80 | style="width:4%; background:#898989; color:#DDDDDD;"|89<br />89<br />89 | style="width:4%; background:#929292; color:#DDDDDD;"|92<br />92<br />92 | style="width:4%; background:#9B9B9B; color:#DDDDDD;"|9B<br />9B<br />9B | style="width:4%; background:#A4A4A4; color:#DDDDDD;"|A4<br />A4<br />A4 | style="width:4%; background:#AEAEAE; color:#DDDDDD;"|AE<br />AE<br />AE | style="width:4%; background:#B7B7B7; color:#DDDDDD;"|B7<br />B7<br />B7 | style="width:5%; background:#C0C0C0; color:#E9E9E9; border:2px solid #E9E9E9;"|Silver<br />C0<br />C0<br />C0 | style="width:4%; background:#C4C4C4; color:#8B8B8B;"|C4<br />C4<br />C4 | style="width:4%; background:#C8C8C8; color:#8B8B8B;"|C8<br />C8<br />C8 | style="width:4%; background:#CBCBCB; color:#8B8B8B;"|CB<br />CB<br />CB | style="width:4%; background:#D1D1D1; color:#8B8B8B;"|D1<br />D1<br />D1 | style="width:4%; background:#D5D5D5; color:#8B8B8B;"|D5<br />D5<br />D5 | style="width:4%; background:#DADADA; color:#8B8B8B;"|DA<br />DA<br />DA | style="width:4%; background:#DEDEDE; color:#969696;"|DE<br />DE<br />DE | style="width:4%; background:#E3E3E3; color:#969696;"|E3<br />E3<br />E3 | style="width:4%; background:#E7E7E7; color:#969696;"|E7<br />E7<br />E7 | style="width:4%; background:#ECECEC; color:#D4D4D4;"|EC<br />EC<br />EC | style="width:4%; background:#EFEFEF; color:#D4D4D4;"|EF<br />EF<br />EF | style="width:4%; background:#F2F2F2; color:#D4D4D4;"|F2<br />F2<br />F2 | style="width:4%; background:#F9F9F9; color:#D7D7D7;"|F9<br />F9<br />F9 | style="width:4%; background:#FCF7FC; color:#DADADA;"|FC<br />FC<br />FC |rowspan="15" style="background:#FFFFFF; color:#DADADA; font-size: 20px; border:2px solid #C0C0C0; "|{{Afkorting|W<br>h<br>i<br>t<br>e|RGB FFFFFF (W3C HTML 4.01 standaard) White}} |- |style="background:#150A0A; color:#AB5050;"|15<br />0A<br />0A |style="background:#2A1515; color:#AB5050;"|2A<br />15<br />15 |style="background:#3F1F1F; color:#AB5050;"|3F<br />1F<br />1F |style="background:#542A2A; color:#AB5050;"|54<br />2A<br />2A |style="background:#693434; color:#AB5050;"|69<br />34<br />34 |style="background:#804040; color:#D76161;"|80<br />40<br />40 |style="background:#8E4545; color:#EE9999;"|8E<br />45<br />45 |style="background:#9D4B4B; color:#EE9999;"|9D<br />4B<br />4B |style="background:#AB5050; color:#EE9999;"|AB<br />50<br />50 |style="background:#BA5656; color:#EE9999;"|BA<br />56<br />56 |style="background:#C85B5B; color:#EE9999;"|C8<br />5B<br />5B |style="background:#D76161; color:#EE9999;"|D7<br />61<br />61 |style="background:#E66666; color:#EE9999;"|E6<br />66<br />66 |style="background:#E87171; color:#BA5656;"|E8<br />71<br />71 |style="background:#E97B7B; color:#BA5656;"|E9<br />7B<br />7B |style="background:#EB8585; color:#BA5656;"|EB<br />85<br />85 |style="background:#EC8F8F; color:#BA5656;"|EC<br />8F<br />8F |style="background:#EE9999; color:#BA5656;"|EE<br />99<br />99 |style="background:#EFA3A3; color:#9D4B4B;"|EF<br />A3<br />A3 |style="background:#F1ADAD; color:#9D4B4B;"|F1<br />AD<br />AD |style="background:#F2B7B7; color:#9D4B4B;"|F2<br />B7<br />B7 |style="background:#F4C1C1; color:#E87171;"|F4<br />C1<br />C1 |style="background:#F5CBCB; color:#E87171;"|F5<br />CB<br />CB |style="background:#F7D5D5; color:#E87171;"|F7<br />D5<br />D5 |style="background:#F8DFDF; color:#E87171;"|F8<br />DF<br />DF |style="background:#FCEBEB; color:#E97B7B;"|FC<br />EB<br />EB |style="background:#FDF5F5; color:#EB8585;"|FD<br />F5<br />F5 |- |style="background:#150000; color:#FF0000;"|15<br />00<br />00 |style="background:#2A0000; color:#FF0000;"|2A<br />00<br />00 |style="background:#3F0000; color:#FF0000;"|3F<br />00<br />00 |style="background:#540000; color:#FF0000;"|54<br />00<br />00 |style="background:#690000; color:#FF0000;"|69<br />00<br />00 |style="background:#800000; color:#FF0000; border:2px solid #FF0000;"|Maroon<br />80<br />00<br />00 |style="background:#920000; color:#FF1111;"|92<br />00<br />00 |style="background:#A40000; color:#FF1111;"|A4<br />00<br />00 |style="background:#B60000; color:#FF1111;"|B6<br />00<br />00 |style="background:#C80000; color:#FF1111;"|C8<br />00<br />00 |style="background:#DA0000; color:#FF1111;"|DA<br />00<br />00 |style="background:#EC0000; color:#FF1111;"|EC<br />00<br />00 |style="background:#FF0000; color:#FF7777; border:2px solid #FF7777;"|Red<br />FF<br />00<br />00 |style="background:#FF1111; color:#DA0000;"|FF<br />11<br />11 |style="background:#FF2222; color:#EC0000;"|FF<br />22<br />22 |style="background:#FF3333; color:#EC0000;"|FF<br />33<br />33 |style="background:#FF4444; color:#EC0000;"|FF<br />44<br />44 |style="background:#FF5555; color:#EC0000;"|FF<br />55<br />55 |style="background:#FF6666; color:#EC0000;"|FF<br />66<br />66 |style="background:#FF7777; color:#EC0000;"|FF<br />77<br />77 |style="background:#FF8888; color:#EC0000;"|FF<br />88<br />88 |style="background:#FF9999; color:#EC0000;"|FF<br />99<br />99 |style="background:#FFAAAA; color:#EC0000;"|FF<br />AA<br />AA |style="background:#FFBBBB; color:#EC0000;"|FF<br />BB<br />BB |style="background:#FFCCCC; color:#EC0000;"|FF<br />CC<br />CC |style="background:#FFDDDD; color:#FF1111;"|FF<br />DD<br />DD |style="background:#FFEEEE; color:#FF8888;"|FF<br />EE<br />EE |- |style="background:#150A00; color:#FF7F00;"|15<br />0A<br />00 |style="background:#2A1500; color:#FF7F00;"|2A<br />15<br />00 |style="background:#3F1F00; color:#FF7F00;"|3F<br />1F<br />00 |style="background:#542A00; color:#FF7F00;"|54<br />2A<br />00 |style="background:#693400; color:#FF7F00;"|69<br />34<br />00 |style="background:#804000; color:#FF7F00;"|80<br />40<br />00 |style="background:#924900; color:#FF8811;"|92<br />49<br />00 |style="background:#A45200; color:#FF8811;"|A4<br />52<br />00 |style="background:#B65B00; color:#FF8811;"|B6<br />5B<br />00 |style="background:#C86400; color:#FF8811;"|C8<br />64<br />00 |style="background:#DA6D00; color:#FF8811;"|DA<br />6D<br />00 |style="background:#EC7600; color:#FF8811;"|EC<br />76<br />00 |style="background:#FF7F00; color:#FFC388;"|FF<br />7F<br />00 |style="background:#FF8811; color:#C86400;"|FF<br />88<br />11 |style="background:#FF9022; color:#FF7F00;"|FF<br />90<br />22 |style="background:#FF9933; color:#FF7F00;"|FF<br />99<br />33 |style="background:#FFA144; color:#FF7F00;"|FF<br />A1<br />44 |style="background:#FFAA55; color:#FF7F00;"|FF<br />AA<br />55 |style="background:#FFB266; color:#FF7F00;"|FF<br />B2<br />66 |style="background:#FFBB77; color:#FF7F00;"|FF<br />BB<br />77 |style="background:#FFC388; color:#FF7F00;"|FF<br />C3<br />88 |style="background:#FFCC99; color:#FF7F00;"|FF<br />CC<br />99 |style="background:#FFD4AA; color:#FF7F00;"|FF<br />D4<br />AA |style="background:#FFDDBB; color:#FF7F00;"|FF<br />DD<br />BB |style="background:#FFE5CC; color:#FF7F00;"|FF<br />E5<br />CC |style="background:#FFEEDD; color:#FF8811;"|FF<br />EE<br />DD |style="background:#FFF6EE; color:#FFC388;"|FF<br />F6<br />EE |- |style="background:#151500; color:#DADA00;"|15<br />15<br />00 |style="background:#2A2A00; color:#DADA00;"|2A<br />2A<br />00 |style="background:#3F3F00; color:#DADA00;"|3F<br />3F<br />00 |style="background:#545400; color:#DADA00;"|54<br />54<br />00 |style="background:#696900; color:#DADA00;"|69<br />69<br />00 |style="background:#808000; color:#FFFF00; border:2px solid #FFFF00;"|Olive<br />80<br />80<br />00 |style="background:#929200; color:#FFFF11;"|92<br />92<br />00 |style="background:#A4A400; color:#FFFF11;"|A4<br />A4<br />00 |style="background:#B6B600; color:#FFFF11;"|B6<br />B6<br />00 |style="background:#C8C800; color:#FFFF11;"|C8<br />C8<br />00 |style="background:#DADA00; color:#FFFF11;"|DA<br />DA<br />00 |style="background:#ECEC00; color:#FFFF11;"|EC<br />EC<br />00 |style="background:#FFFF00; color:#C8C800; border:2px solid #C8C800;"|Yellow<br />FF<br />FF<br />00 |style="background:#FFFF11; color:#DADA00;"|FF<br />FF<br />11 |style="background:#FFFF22; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />22 |style="background:#FFFF33; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />33 |style="background:#FFFF44; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />44 |style="background:#FFFF55; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />55 |style="background:#FFFF66; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />66 |style="background:#FFFF77; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />77 |style="background:#FFFF88; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />88 |style="background:#FFFF99; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />99 |style="background:#FFFFAA; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />AA |style="background:#FFFFBB; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />BB |style="background:#FFFFCC; color:#ECEC00;"|FF<br />FF<br />CC |style="background:#FFFFDD; color:#FFFF33;"|FF<br />FF<br />DD |style="background:#FFFFEE; color:#FFFF77;"|FF<br />FF<br />EE |- |style="background:#0A1500; color:#6DDA00;"|0A<br />15<br />00 |style="background:#152A00; color:#6DDA00;"|15<br />2A<br />00 |style="background:#1F3F00; color:#6DDA00;"|1F<br />3F<br />00 |style="background:#2A5400; color:#6DDA00;"|2A<br />54<br />00 |style="background:#346900; color:#6DDA00;"|34<br />69<br />00 |style="background:#408000; color:#7FFF00;"|40<br />80<br />00 |style="background:#499200; color:#88FF11;"|49<br />92<br />00 |style="background:#52A400; color:#88FF11;"|52<br />A4<br />00 |style="background:#5BB600; color:#88FF11;"|5B<br />B6<br />00 |style="background:#64C800; color:#88FF11;"|64<br />C8<br />00 |style="background:#6DDA00; color:#88FF11;"|6D<br />DA<br />00 |style="background:#76EC00; color:#88FF11;"|76<br />EC<br />00 |style="background:#7FFF00; color:#C3FF88;"|7F<br />FF<br />00 |style="background:#88FF11; color:#6DDA00;"|88<br />FF<br />11 |style="background:#90FF22; color:#64C800;"|90<br />FF<br />22 |style="background:#99FF33; color:#64C800;"|99<br />FF<br />33 |style="background:#A1FF44; color:#64C800;"|A1<br />FF<br />44 |style="background:#AAFF55; color:#64C800;"|AA<br />FF<br />55 |style="background:#B2FF66; color:#64C800;"|B2<br />FF<br />66 |style="background:#BBFF77; color:#64C800;"|BB<br />FF<br />77 |style="background:#C3FF88; color:#64C800;"|C3<br />FF<br />88 |style="background:#CCFF99; color:#64C800;"|CC<br />FF<br />99 |style="background:#D4FFAA; color:#64C800;"|D4<br />FF<br />AA |style="background:#DDFFBB; color:#64C800;"|DD<br />FF<br />BB |style="background:#E5FFCC; color:#90FF22;"|E5<br />FF<br />CC |style="background:#EEFFDD; color:#B2FF66;"|EE<br />FF<br />DD |style="background:#F6FFEE; color:#B2FF66;"|F6<br />FF<br />EE |- |style="background:#001500; color:#11FF11;"|00<br />15<br />00 |style="background:#002A00; color:#11FF11;"|00<br />2A<br />00 |style="background:#003F00; color:#11FF11;"|00<br />3F<br />00 |style="background:#005400; color:#11FF11;"|00<br />54<br />00 |style="background:#006900; color:#11FF11;"|00<br />69<br />00 |style="background:#008000; color:#00FF00; border:2px solid #00FF00"|Green<br />00<br />80<br />00 |style="background:#009200; color:#11FF11;"|00<br />92<br />00 |style="background:#00A400; color:#11FF11;"|00<br />A4<br />00 |style="background:#00B600; color:#11FF11;"|00<br />B6<br />00 |style="background:#00C800; color:#11FF11;"|00<br />C8<br />00 |style="background:#00DA00; color:#11FF11;"|00<br />DA<br />00 |style="background:#00EC00; color:#11FF11;"|00<br />EC<br />00 |style="background:#00FF00; color:#77FF77; border:2px solid #77FF77;"|Lime<br />00<br />FF<br />00 |style="background:#11FF11; color:#00DA00;"|11<br />FF<br />11 |style="background:#22FF22; color:#00EC00;"|11<br />FF<br />22 |style="background:#33FF33; color:#00EC00;"|33<br />FF<br />33 |style="background:#44FF44; color:#00EC00;"|44<br />FF<br />44 |style="background:#55FF55; color:#00EC00;"|55<br />FF<br />55 |style="background:#66FF66; color:#00EC00;"|66<br />FF<br />66 |style="background:#77FF77; color:#00EC00;"|77<br />FF<br />77 |style="background:#88FF88; color:#00EC00;"|88<br />88<br />77 |style="background:#99FF99; color:#00EC00;"|99<br />FF<br />99 |style="background:#AAFFAA; color:#00EC00;"|AA<br />FF<br />AA |style="background:#BBFFBB; color:#00EC00;"|BB<br />FF<br />BB |style="background:#CCFFCC; color:#00EC00;"|CC<br />FF<br />CC |style="background:#DDFFDD; color:#11FF11;"|DD<br />FF<br />DD |style="background:#EEFFEE; color:#88FF88;"|EE<br />FF<br />EE |- |style="background:#00150A; color:#11FF88;"|00<br />15<br />0A |style="background:#002A15; color:#11FF88;"|00<br />2A<br />15 |style="background:#003F1F; color:#11FF88;"|00<br />3F<br />1F |style="background:#00542A; color:#11FF88;"|00<br />54<br />2A |style="background:#006934; color:#11FF88;"|00<br />69<br />34 |style="background:#008040; color:#00FF7F;"|00<br />80<br />40 |style="background:#009249; color:#22FF90;"|00<br />92<br />49 |style="background:#00A452; color:#22FF90;"|00<br />A4<br />52 |style="background:#00B65B; color:#22FF90;"|00<br />B6<br />5B |style="background:#00C864; color:#22FF90;"|00<br />C8<br />64 |style="background:#00DA6D; color:#22FF90;"|00<br />DA<br />6D |style="background:#00EC76; color:#22FF90;"|00<br />EC<br />76 |style="background:#00FF7F; color:#00C864;"|00<br />FF<br />7F |style="background:#11FF88; color:#00DD00;"|11<br />FF<br />88 |style="background:#22FF90; color:#00DA6D;"|22<br />FF<br />90 |style="background:#33FF99; color:#00DA6D;"|33<br />FF<br />99 |style="background:#44FFA1; color:#00DA6D;"|44<br />FF<br />A1 |style="background:#55FFAA; color:#00DA6D;"|55<br />FF<br />AA |style="background:#66FFB2; color:#00DA6D;"|66<br />FF<br />B2 |style="background:#77FFBB; color:#00DA6D;"|77<br />FF<br />BB |style="background:#88FFC3; color:#00DA6D;"|88<br />FF<br />C3 |style="background:#99FFCC; color:#00DA6D;"|99<br />FF<br />CC |style="background:#AAFFD4; color:#11FF88;"|AA<br />FF<br />D4 |style="background:#BBFFDD; color:#55FFAA;"|BB<br />FF<br />DD |style="background:#CCFFE5; color:#00EE00;"|CC<br />FF<br />E5 |style="background:#DDFFEE; color:#11FF88;"|DD<br />FF<br />EE |style="background:#EEFFF6; color:#88FFC3;"|EE<br />FF<br />F6 |- |style="background:#001515; color:#11FFFF;"|00<br />15<br />15 |style="background:#002A2A; color:#11FFFF;"|00<br />2A<br />2A |style="background:#003F3F; color:#11FFFF;"|00<br />3F<br />3F |style="background:#005454; color:#11FFFF;"|00<br />54<br />54 |style="background:#006969; color:#11FFFF;"|00<br />69<br />69 |style="background:#008080; color:#00FFFF; border:2px solid #00FFFF;"|Teal<br />00<br />80<br />80 |style="background:#009292; color:#22FFFF;"|00<br />92<br />92 |style="background:#00A4A4; color:#22FFFF;"|00<br />A4<br />A4 |style="background:#00B6B6; color:#22FFFF;"|00<br />B6<br />B6 |style="background:#00C8C8; color:#22FFFF;"|00<br />C8<br />C8 |style="background:#00DADA; color:#22FFFF;"|00<br />DA<br />DA |style="background:#00ECEC; color:#22FFFF;"|00<br />EC<br />EC |style="background:#00FFFF; color:#00C8C8; border:2px solid #00C8C8;"|Aqua<br />00<br />FF<br />FF |style="background:#11FFFF; color:#00DADA;"|11<br />FF<br />FF |style="background:#22FFFF; color:#00ECEC;"|22<br />FF<br />FF |style="background:#33FFFF; color:#00ECEC;"|33<br />FF<br />FF |style="background:#44FFFF; color:#00ECEC;"|44<br />FF<br />FF |style="background:#55FFFF; color:#00ECEC;"|55<br />FF<br />FF |style="background:#66FFFF; color:#00ECEC;"|66<br />FF<br />FF |style="background:#77FFFF; color:#00ECEC;"|77<br />FF<br />FF |style="background:#88FFFF; color:#00ECEC;"|88<br />FF<br />FF |style="background:#99FFFF; color:#00ECEC;"|99<br />FF<br />FF |style="background:#AAFFFF; color:#00ECEC;"|AA<br />FF<br />FF |style="background:#BBFFFF; color:#00ECEC;"|BB<br />FF<br />FF |style="background:#CCFFFF; color:#00ECEC;"|CC<br />FF<br />FF |style="background:#DDFFFF; color:#11FFFF;"|DD<br />FF<br />FF |style="background:#EEFFFF; color:#88FFFF;"|EE<br />FF<br />FF |- |style="background:#000A15; color:#1188FF;"|00<br />0A<br />15 |style="background:#00152A; color:#1188FF;"|00<br />15<br />2A |style="background:#001F3F; color:#1188FF;"|00<br />1F<br />3F |style="background:#002A54; color:#1188FF;"|00<br />2A<br />54 |style="background:#003469; color:#1188FF;"|00<br />34<br />69 |style="background:#004080; color:#007FFF;"|00<br />40<br />80 |style="background:#004992; color:#2290FF;"|00<br />49<br />92 |style="background:#0052A4; color:#2290FF;"|00<br />52<br />A4 |style="background:#005BB6; color:#2290FF;"|00<br />5B<br />B6 |style="background:#0064C8; color:#2290FF;"|00<br />64<br />C8 |style="background:#006DDA; color:#2290FF;"|00<br />6D<br />DA |style="background:#0076EC; color:#2290FF;"|00<br />76<br />EC |style="background:#007FFF; color:#2290FF;"|00<br />7F<br />FF |style="background:#1188FF; color:#006DDA;"|11<br />88<br />FF |style="background:#2290FF; color:#0076EC;"|22<br />90<br />FF |style="background:#3399FF; color:#0076EC;"|33<br />99<br />FF |style="background:#44A1FF; color:#0076EC;"|44<br />A1<br />FF |style="background:#55AAFF; color:#0076EC;"|55<br />AA<br />FF |style="background:#66B2FF; color:#0076EC;"|66<br />B2<br />FF |style="background:#77BBFF; color:#0076EC;"|77<br />BB<br />FF |style="background:#88C3FF; color:#0076EC;"|88<br />C3<br />FF |style="background:#99CCFF; color:#0076EC;"|99<br />CC<br />FF |style="background:#AAD4FF; color:#0076EC;"|AA<br />D4<br />FF |style="background:#BBDDFF; color:#1188FF;"|BB<br />DD<br />FF |style="background:#CCE5FF; color:#88C3FF;"|CC<br />E5<br />FF |style="background:#DDEEFF; color:#88C3FF;"|DD<br />EE<br />FF |style="background:#EEF6FF; color:#88C0C0;"|EE<br />F6<br />FF |- |style="background:#000015; color:#1111FF;"|00<br />00<br />11 |style="background:#00002A; color:#1111FF;"|00<br />00<br />22 |style="background:#00003F; color:#1111FF;"|00<br />00<br />33 |style="background:#000054; color:#1111FF;"|00<br />00<br />44 |style="background:#000069; color:#1111FF;"|00<br />00<br />55 |style="background:#000080; color:#0000FF; border:2px solid #0000FF;"|Navy<br />00<br />00<br />80 |style="background:#000092; color:#2222FF;"|00<br />00<br />99 |style="background:#0000A4; color:#2222FF;"|00<br />00<br />AA |style="background:#0000B6; color:#2222FF;"|00<br />00<br />BB |style="background:#0000C8; color:#2222FF;"|00<br />00<br />CC |style="background:#0000DA; color:#2222FF;"|00<br />00<br />DD |style="background:#0000EC; color:#2222FF;"|00<br />00<br />EE |style="background:#0000FF; color:#7777FF; border:2px solid #7777FF;"|Blue<br />00<br />00<br />FF |style="background:#1111FF; color:#0000DA;"|11<br />11<br />FF |style="background:#2222FF; color:#0000EC;"|22<br />22<br />FF |style="background:#3333FF; color:#0000EC;"|33<br />33<br />FF |style="background:#4444FF; color:#0000EC;"|44<br />44<br />FF |style="background:#5555FF; color:#0000EC;"|55<br />55<br />FF |style="background:#6666FF; color:#0000EC;"|66<br />66<br />FF |style="background:#7777FF; color:#0000EC;"|77<br />77<br />FF |style="background:#8888FF; color:#0000EC;"|88<br />88<br />FF |style="background:#9999FF; color:#0000EC;"|99<br />99<br />FF |style="background:#AAAAFF; color:#0000EC;"|AA<br />AA<br />FF |style="background:#BBBBFF; color:#0000EC;"|BB<br />BB<br />FF |style="background:#CCCCFF; color:#0000EC;"|CC<br />CC<br />FF |style="background:#DDDDFF; color:#1111FF;"|DD<br />DD<br />FF |style="background:#EEEEFF; color:#8888FF;"|EE<br />EE<br />FF |- |style="background:#0A0015; color:#8811FF;"|0A<br />00<br />15 |style="background:#15002A; color:#8811FF;"|15<br />00<br />2A |style="background:#1F003F; color:#8811FF;"|1F<br />00<br />3F |style="background:#2A0054; color:#8811FF;"|2A<br />00<br />54 |style="background:#340069; color:#8811FF;"|34<br />00<br />69 |style="background:#400080; color:#7F00FF;"|40<br />00<br />80 |style="background:#490092; color:#9022FF;"|49<br />00<br />92 |style="background:#5200A4; color:#9022FF;"|52<br />00<br />A4 |style="background:#5B00B6; color:#9022FF;"|5B<br />00<br />B6 |style="background:#6400C8; color:#9022FF;"|64<br />00<br />C8 |style="background:#6D00DA; color:#9022FF;"|6D<br />00<br />DA |style="background:#7600EC; color:#9022FF;"|76<br />00<br />EC |style="background:#7F00FF; color:#6400C8;"|7F<br />00<br />FF |style="background:#8811FF; color:#6D00DA;"|88<br />11<br />FF |style="background:#9022FF; color:#6D00DA;"|90<br />22<br />FF |style="background:#9933FF; color:#6D00DA;"|99<br />33<br />FF |style="background:#A144FF; color:#6D00DA;"|A1<br />44<br />FF |style="background:#AA55FF; color:#6D00DA;"|AA<br />55<br />FF |style="background:#B266FF; color:#6D00DA;"|B2<br />66<br />FF |style="background:#BB77FF; color:#6D00DA;"|BB<br />77<br />FF |style="background:#C388FF; color:#6D00DA;"|C3<br />88<br />FF |style="background:#CC99FF; color:#6D00DA;"|CC<br />99<br />FF |style="background:#D4AAFF; color:#6D00DA;"|D4<br />AA<br />FF |style="background:#DDBBFF; color:#6D00DA;"|DD<br />BB<br />FF |style="background:#E5CCFF; color:#6D00DA;"|E5<br />CC<br />FF |style="background:#EEDDFF; color:#1111FF;"|EE<br />DD<br />FF |style="background:#F6EEFF; color:#C388FF;"|F6<br />EE<br />FF |- |style="background:#150015; color:#FF11FF;"|15<br />00<br />15 |style="background:#2A002A; color:#FF11FF;"|2A<br />00<br />2A |style="background:#3F003F; color:#FF11FF;"|3F<br />00<br />3F |style="background:#540054; color:#FF11FF;"|54<br />00<br />54 |style="background:#690069; color:#FF11FF;"|69<br />00<br />69 |style="background:#800080; color:#FF00FF; border:2px solid #FF11FF"|Purple<br />80<br />00<br />80 |style="background:#920092; color:#FF22FF;"|92<br />00<br />92 |style="background:#A400A4; color:#FF22FF;"|A4<br />00<br />A4 |style="background:#B600B6; color:#FF22FF;"|B6<br />00<br />B6 |style="background:#C800C8; color:#FF22FF;"|C8<br />00<br />C8 |style="background:#DA00DA; color:#FF22FF;"|DA<br />00<br />DA |style="background:#EC00EC; color:#FF22FF;"|EC<br />00<br />EC |style="background:#FF00FF; color:#C800C8; border:2px solid #C800C8;"|Fuchsia<br />FF<br />00<br />FF |style="background:#FF11FF; color:#DD00DD;"|FF<br />11<br />FF |style="background:#FF22FF; color:#EC00EC;"|FF<br />22<br />FF |style="background:#FF33FF; color:#EC00EC;"|FF<br />33<br />FF |style="background:#FF44FF; color:#EC00EC;"|FF<br />44<br />FF |style="background:#FF55FF; color:#EC00EC;"|FF<br />55<br />FF |style="background:#FF66FF; color:#EC00EC;"|FF<br />66<br />FF |style="background:#FF77FF; color:#EC00EC;"|FF<br />77<br />FF |style="background:#FF88FF; color:#EC00EC;"|FF<br />88<br />FF |style="background:#FF99FF; color:#EC00EC;"|FF<br />99<br />FF |style="background:#FFAAFF; color:#EC00EC;"|FF<br />AA<br />FF |style="background:#FFBBFF; color:#EC00EC;"|FF<br />BB<br />FF |style="background:#FFCCFF; color:#EC00EC;"|FF<br />CC<br />FF |style="background:#FFDDFF; color:#FF11FF;"|FF<br />DD<br />FF |style="background:#FFEEFF; color:#FF88FF;"|FF<br />EE<br />FF |- |style="background:#15000A; color:#FF1188;"|15<br />00<br />0A |style="background:#2A0015; color:#FF1188;"|2A<br />00<br />15 |style="background:#3F001F; color:#FF1188;"|3F<br />00<br />1F |style="background:#54002A; color:#FF1188;"|54<br />00<br />2A |style="background:#690034; color:#FF1188;"|69<br />00<br />34 |style="background:#800040; color:#EC0076;"|80<br />00<br />40 |style="background:#920049; color:#FF2290;"|92<br />00<br />49 |style="background:#A40052; color:#FF2290;"|A4<br />00<br />52 |style="background:#B6005B; color:#FF2290;"|B6<br />00<br />5B |style="background:#C80064; color:#FF2290;"|C8<br />00<br />64 |style="background:#DA006D; color:#FF2290;"|DA<br />00<br />6D |style="background:#EC0076; color:#FF2290;"|EC<br />00<br />76 |style="background:#FF007F; color:#C80064;"|FF<br />00<br />7F |style="background:#FF1188; color:#DA006D;"|FF<br />11<br />88 |style="background:#FF2290; color:#EC0076;"|FF<br />22<br />90 |style="background:#FF3399; color:#EC0076;"|FF<br />33<br />99 |style="background:#FF44A1; color:#EC0076;"|FF<br />44<br />A1 |style="background:#FF55AA; color:#EC0076;"|FF<br />55<br />AA |style="background:#FF66B2; color:#EC0076;"|FF<br />66<br />B2 |style="background:#FF77BB; color:#EC0076;"|FF<br />77<br />BB |style="background:#FF88C3; color:#EC0076;"|FF<br />88<br />C3 |style="background:#FF99CC; color:#EC0076;"|FF<br />99<br />CC |style="background:#FFAAD4; color:#EC0076;"|FF<br />AA<br />D4 |style="background:#FFBBDD; color:#EC0076;"|FF<br />BB<br />DD |style="background:#FFCCE5; color:#EC0076;"|FF<br />CC<br />E5 |style="background:#FFDDEE; color:#FF11FF;"|FF<br />DD<br />EE |style="background:#FFEEF6; color:#FF88FF;"|FF<br />EE<br />F6 |- |style="background:#150000; color:#FF1111;"|15<br />00<br />00 |style="background:#2A0000; color:#FF1111;"|2A<br />00<br />00 |style="background:#3F0000; color:#FF1111;"|3F<br />00<br />00 |style="background:#540000; color:#FF1111;"|54<br />00<br />00 |style="background:#690000; color:#FF1111;"|69<br />00<br />00 |style="background:#800000; color:#FF1111; border:2px solid #FF1111;"|Maroon<br />80<br />00<br />00 |style="background:#920000; color:#FF1111;"|92<br />00<br />00 |style="background:#A40000; color:#FF1111;"|A4<br />00<br />00 |style="background:#B60000; color:#FF1111;"|B6<br />00<br />00 |style="background:#C80000; color:#FF1111;"|C8<br />00<br />00 |style="background:#DA0000; color:#FF1111;"|DA<br />00<br />00 |style="background:#EC0000; color:#FF1111;"|EC<br />00<br />00 |style="background:#FF0000; color:#FF7777; border:2px solid #FF7777;"|Red<br />FF<br />00<br />00 |style="background:#FF1111; color:#DD0000;"|FF<br />11<br />11 |style="background:#FF2222; color:#EE0000;"|FF<br />22<br />22 |style="background:#FF3333; color:#EE0000;"|FF<br />33<br />33 |style="background:#FF4444; color:#EE0000;"|FF<br />44<br />44 |style="background:#FF5555; color:#EE0000;"|FF<br />55<br />55 |style="background:#FF6666; color:#EE0000;"|FD<br />66<br />66 |style="background:#FF7777; color:#EE0000;"|FF<br />77<br />77 |style="background:#FF8888; color:#EE0000;"|FF<br />88<br />88 |style="background:#FF9999; color:#EE0000;"|FF<br />99<br />99 |style="background:#FFAAAA; color:#EE0000;"|FF<br />AA<br />AA |style="background:#FFBBBB; color:#EE0000;"|FF<br />BB<br />BB |style="background:#FFCCCC; color:#EE0000;"|FF<br />CC<br />CC |style="background:#FFDDDD; color:#FF1111;"|FF<br />DD<br />DD |style="background:#FFEEEE; color:#FF8888;"|FF<br />EE<br />EE |} {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Standaard]] [[da:RGB-farver]] [[de:RGB-Farbraum]] [[en:RGB color space]] [[sv:RGB]] 63876 11102445 2008-02-01T22:06:19Z Bleuprint 150983 '''Subtractieve kleurmenging''' ontstaat door selectieve absorptie van het witte licht doorheen gekleurde transparante lagen. De mengkleur is altijd donkerder dan de donkerste bronkleur. Bij transparante lakken, zoals gebruikt in de drukkunst, begint men met een witte ondergrond die dus wit licht reflecteert. Dit witte licht is een mengsel van licht van alle golflengten van het zichtbare spectrum, waaronder de lichtprimairen [[rood (kleur)|rood]], [[Groen (kleur)|groen]] en [[blauw]], die de drie types kleurreceptoren van het menselijke oog prikkelen. Wanneer op de witte ondergrond één van de drie subtractieve [[primaire kleuren]] [[cyaan]] (C), [[magenta (kleur)|magenta]] (M) en [[geel (kleur)|geel]] (Y) wordt aangebracht, wordt de [[complementaire kleur]] van die primaire kleur geabsorbeerd: dus respectievelijk de [[secundaire kleur]]en [[rood (kleur)|rood]], [[Groen (kleur)|groen]] en [[blauw]]. Worden cyaan en geel over elkaar aangebracht dan worden dus rood en blauw geabsorbeerd en blijft groen over. Bij cyaan en magenta worden rood en groen geabsorbeerd en resteert blauw. Bij geel en magenta worden groen en blauw geabsorbeerd en ziet men dus rood. Worden alle drie de primaire kleuren aangebracht dan wordt alle licht geabsorbeerd en is het resultaat in principe zwart. In de drukkerspraktijk is het resultaat echter een vuilbruine kleur, doordat de gebruikte inkten niet ideaal zijn. Om mooi zwart te krijgen, wordt apart zwart (K van Key of blacK) afgedrukt, wat het contrast verhoogt en daarmee ook de doortekening. Vandaar dat men spreekt van "vierkleurendruk". Bij het mengen van kleuren met ondoorzichtige verf, geruite weefsels, mozaïk, gekleurde segmenten op een draaiende tol belanden we in de [[partitieve kleurmenging]], omdat de mengkleur dan donkerder is dan de helderste bronkleur en helderder dan de donkerste bronkleur. De term ''subtractief'' komt uit het [[Latijn]]: ''subtrahere'' betekent "aftrekken", wat bij deze vorm van kleurmenging plaatsvindt. We beginnen met wit, en trekken daar primaire kleuren van af. Dit is het tegengestelde proces van de [[additieve kleurmenging]] waarbij licht gemengd wordt. ===CMYK kleursysteem=== De afkortingen voor de afzonderlijke kleuren (C, M, Y en K) geven het bij deze vorm van kleurmenging behorende systeem de naam '''[[CMYK]]'''. ===Mengschema=== [[Afbeelding:SubtractiveColorMixing.png|left|thumb|Mengschema subtractieve kleurmenging]] <br clear="all" /> ===Primaire subtractieve kleuren=== <div style="height:1cm;background-color:#0ff;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Cyaan</div> <div style="height:1cm;background-color:#f0f;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Magenta</div> <div style="height:1cm;background-color:#ff0;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Geel</div> ===Secundaire subtractieve kleuren=== <div style="height:1cm;background-color:#00f;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Wit - cyaan - magenta = blauw</div> <div style="height:1cm;background-color:#0f0;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Wit - cyaan - geel = groen</div> <div style="height:1cm;background-color:#f00;margin-left:2cm;margin-right:2cm">&nbsp;Wit - magenta - geel = rood</div> {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[cs:Subtraktivní míchání barev]] [[de:Subtraktive Farbsynthese]] [[en:Subtractive color]] [[es:Síntesis sustractiva de color]] [[fr:Synthèse soustractive]] [[hr:Komplementarne boje]] [[it:Mescolanza sottrattiva]] [[no:Subtraktiv fargeblanding]] [[pl:Synteza subtraktywna]] [[sv:Subtraktiv färgblandning]] [[vi:Phối màu hấp thụ]] 909266 8356737 2007-06-16T22:35:33Z Mrgreen71 83710 Titel van [[Sudan (Chemische stof)]] gewijzigd in [[Sudan I]]: "Sudan" is te breed en "chemische stof" te omslachtig #REDIRECT [[Sudan I]] 779903 11118143 2008-02-02T21:58:18Z Robbot 1747 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Kelvin]] - Link(s) veranderd naar [[Kelvin (eenheid)]] {| align="right" width="300" border="1" cellspacing="0" cellpadding="3" style="margin: 0 0 0 0.5em; background: #FFFFFF; border-collapse: collapse" |- ! bgcolor="#ffddaa" colspan="2" | Structuur formule |- | align="center" colspan="2" | [[Image:Sudan_I.png|280px|{{PAGENAME}}]] <br/> {{PAGENAME}} |- | align="center" colspan="2" | '''[[IUPAC|IUPAC]] naam''' <br/> 1-phenylazo-2- naphthalenol |- style="border-top: 3px solid gray" ! bgcolor="#ffddaa" colspan="2" | Chemische informatie |- | bgcolor="#ffeedd" | [[Chemische formule|Molecuul formule]] | C₁₆H₁₂N₂O |- | bgcolor="#ffeedd" | [[Molmassa|Molmassa]] | 248.2836 gram |- | bgcolor="#ffeedd" | Dichtheid | 0.30 g/cm³ |- | bgcolor="#ffeedd" | Uitzien | Donker rood of geelachtig |- | bgcolor="#ffeedd" | [[CAS-nummer]] | 842-07-9 |- | bgcolor="#ffeedd" | [[Oplosbaarheid]] | In water: 0.01g/100 [[Liter#mililiter|ml]] |- ! bgcolor="#ffddaa" colspan="2" | Fysische eigenschappen |- | bgcolor="#ffeedd" | [[smeltpunt]] | 404-406 [[Kelvin (eenheid)|K]] (131-133 [[celcius|℃]]) |- | bgcolor="#ffeedd" | [[kookpunt]] | 475 K (202 ℃) |- | bgcolor="#ffeedd" | [[smeltwarmte]]<br/>(&Delta;_fusH) | ? [[kilojoule|kJ]]/[[mol|mol]] |- ! bgcolor="#ffddaa" colspan="2" | preventie |- | colspan="2" | * '''Gevaren''': ** Het is kankerverwekkend ** Kan het huid laten opzwollen * '''Veiligheid''': ** Het poeder niet ademen ** Dragen van geschikte kleding en handschoenen. ** Bij het inslikken, direct de arts raadplegen of volgens het veiligheidsvoorschrift behandelen. ** Voorkomt dat het in de millieu terecht komt |- style="border-top: 3px solid gray" |} '''Sudan I''' ([[IUPAC]]-naam '''1-fenylazo-2-naftol''') is een oranjegele [[azokleurstof]]. Deze [[chemische stof|stof]] wordt vaak gebruikt als [[kleurstof]] voor olie en verf. Vroeger werd het ook gebruikt voor het kleuren van voedingsmiddelen zoals [[curry]]saus en [[chilisaus]]. In meeste landen werd het verboden vanwege de gezondheidsrisico's, maar het wordt nog steeds gebruikt in chemische experimenten. == Giftigheid == Via tests op muizen is gebleken dat Sudan I [[leverkanker]] zou kunnen veroorzaken. De stof werd dan ook verboden in de [[Europese Unie]]. == Synoniemen en merknamen == {| | * Atul Orange R * Benzene-1-azo-2-naphthol * Brasilazina oil Orange * Brilliant oil Orange R * Calcogas M * Calcogas Orange NC * Calco oil Orange 7078 * Campbelline oil Orange * Carminaph * Ceres Orange R * CerotinOrange G * CI Solvent Yellow 14 * C.I. Solvent Yellow 14 * Dispersol Yellow PP * Dunkelgelb * Enial Orange I * Fast oil Orange * Fast oil Orange I * Fast Orange * Fat Orange I * Fett Orange 4A * Grasal Orange | * Grasan Orange R * Hidaco oil Orange * Lacquer Orange VG * MotiOrange R * Oil Orange * Oleal Orange R * Orange à l'huile * Orange insoluble OLG * Orange 3RA soluble in grease * Orange resenole No. 3 * Orange R fat soluble * Organol Orange * Orient oil Orange PS * Petrol Orange Y * 1-(Phenylazo)-2-naphthol * Plastoresin Orange F4A * PyronalOrange * Resinol Orange R * Resoform Orange G * Sansei Orange G * Scharlach B | * Silotras Orange TR * Solvent Yellow 14 * Somalia Orange I * Sudan I * SpiritOrange * Spirit Orange * Spirit Yellow I * Stearix Orange * Sudan J * Sudan Orange R * Sudan Orange RA * Sudan Orange RA new * Tertrogras Orange SV * Toyo Oil Orange * Waxakol Orange GL * Waxoline Yellow I * Waxoline Yellow IM * Waxoline Yellow IP * Waxoline Yellow IS |} == Externe links == *[http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/4277677.stm BBC NEWS | Health | Food alert on cancer-causing dye] *[http://www.eatwell.gov.uk/healthissues/factsbehindissues/sudandyes/ Food Standards Agency - Sudan dyes] *[http://www.premierfoods.co.uk/ Premier Foods] *[http://www.food.gov.uk/safereating/sudani/sudan_one/ Products known to be affected with Sudan dyes] *[http://www.food.gov.uk/safereating/sudani/ Sudan 1 at Food.gov.uk] *[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=PureSearch&db=pubmed&details_term=%22Sudan%20I%22%5BAll%20Fields%5D Sudan I in scientific literature: Sudan I human carcinogenicity data] [[en:Sudan I]] [[zh:苏丹一号]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Alcohol (stofklasse)]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Carcinogene stof]] 404144 10932289 2008-01-19T14:11:04Z Mrgreen71 83710 cat {{ChemischeStof| | Naam = Tartrazine | Afb1 = [[Afbeelding:Tartrazine.svg|150px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[Koolstof|C]]₁₆[[Waterstof|H]]₉[[Stikstof|N]]₄[[Natrium|Na]]₃[[Zuurstof|O]]₉[[Zwavel|S]]₂ | SMILES = | IUPAC = Trinatrium-5-hydroxy-​1-(4-sulfonatofenyl)-​4-(4-sulfonatofenylazo)-​1H-pyrazool-3-carboxylaat | AndereNamen = E102, CI19140, FD&C Yellow 5, Food Yellow 4, Acid Yellow 23, Amarillo | CAS = 1934-21-0 | EINECS = 217-699-5 | EG = | VN = | Beschrijving = oranjegeel poeder | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = [[Afbeelding:Hazard X.svg|60px]] | TekstWaarsch = '''Xn''', Schadelijk | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = {{R42/43}} | Szinnen = {{S22}}, {{S36/37}}, {{S45}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie= vast | Kleur = oranjegeel | Dichtheid = | Molgewicht = 534,36 | Smeltpunt = 350 | Kookpunt = 870 | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = water | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Tartrazine''' is een synthetische [[azokleurstof]]. == Levensmiddelen == Tartrazine is toegestaan als kleurstof voor levensmiddelen, het [[E-nummer]] is E102. De [[ADI]] is tot 7,5 mg/kg lichaamsgewicht. Tartrazine in voeding dient vermeden te worden door mensen met een overgevoeligheid voor [[salicylzuur|salicylaten]]<ref Name="Food-Info" />. Er is onderzoek bekend waaruit blijkt dat gebruik van Tartrazine bij een zeer kleine groep mensen kan leiden tot [[netelroos]], dermatitis, [[astma]], of [[rinitis]].<ref>[http://www.eatwell.gov.uk/healthissues/foodintolerance/foodintolerancetypes/foodadditiv/#elem249803 Intolerance to additives - Tartrazine]</ref> Het stimuleert mogelijk de [[histamine]]productie in het lichaam<ref Name="Food-Info">[http://www.food-info.net/nl/e/e102.htm E102: Tartrazine], Food-Info.net.</ref>. Tartrazine behoort tot de additieven waarvan de Britse voedingsautoriteit in september 2007 aangaf dat het verminderen van het gebruik bij hyperactieve kinderen mogelijk enig positief effect kan hebben.<ref>[http://www.foodstandards.gov.uk/news/newsarchive/2007/sep/foodcolours Agency revises advice on certain artificial colours]</ref> == Cosmetica == Tartrazine wordt veel gebruikt als kleurstof in diverse soorten cosmetica. De dosering is als regel zeer laag, behalve in kleurspoelingen, dan is een concentratie tot 0,5% gebruikelijk. De [[INCI]]-code is ''CI 19140''. == Overig gebruik == Tartrazine wordt gebruikt als microscopie kleurstof en voor het verven van leer. == Laboratorium == tartrazine wordt in laboratoria veel gebruikt als kleurstof voor de controle van pipetteerrobots. Door een bekende hoeveelheid Tartrazine door een robot te laten verdunnen en afvullen en vervolgens de absorptie van de verdunningen te meten bij 405 nm kan bepaald worden wat de performance van de robot is. == Externe links == [http://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/sccp/documents/out260_en.pdf Rapport van een Adviescommisie van de EU voor gebruik van Tartrazine in cosmetica] {{Bron|bronvermelding= <references/> }} [[Categorie:Voedingsadditief]] [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Carboxylaatzout]] [[Categorie:Pyrazool]] [[Categorie:Alcohol (stofklasse)]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[cs:Tartrazin]] [[da:Tartrazin]] [[de:Tartrazin]] [[en:Tartrazine]] [[es:Tartracina]] [[fr:Tartrazine]] [[hr:Tartrazin]] [[it:Tartrazina]] [[ja:タートラジン]] [[pl:Tartrazyna]] [[pt:Tartrazina]] [[sv:Tartrazin]] 264751 9252822 2007-09-09T09:56:06Z 77.160.58.188 '''Taupe''' is de aanduiding van een [[kleur]] ontleend aan het [[Frans]], tevens refereert het aan de vachtkleur van de mol ([[Talpa europaea]]). Het is een grijs-bruine tint, veelvuldig gebruikt om de kleur van [[kleding]] en stoffen aan te duiden. Het wordt ook gebruikt in plaats van de aanduiding leverkleur. [[Categorie:Kleur]] [[en:Taupe]] 17105 9277151 2007-09-11T00:49:40Z Louperibot 113115 robot Erbij: da, fr, id, pt Anders: es Een '''tertiaire kleur''' is een [[kleur]] die uit menging van de drie [[primaire kleur]]en wordt verkregen. In termen van de drie kleurdimensies is een tertiaire kleur een kleur van verminderde ''intensiteit'', maar alleen als zijn positie in de kleurruimte gelegen is tussen de volledig verzadigde kleur en zwart. Intensiteitverminderingen naar wit toe, of verminderingen in ''verzadiging'' naar de in tonaliteit met de verzadigde kleur overeenkomende grijswaarde (en combinaties daarvan), worden dus gemeenlijk niet tertiair genoemd, zodat de helft van de kleurruimte geen naam heeft. Iedere tertiaire kleur valt dus ook te mengen door toevoeging van zwart aan de desbetreffende "volle" kleur. Gebruik van de incorrecte primairen rood en blauw leidt tot vermeende secundaire groenen en violetten die in werkelijkheid tertiaire kleuren zijn. Het zijn kleuren die veelal in de natuur voorkomen: okers, olijfgroen; donkergroene, donkerrode, of bruine kleuren. Maar ook die grijzen, die warm of koud zijn - en dus getint. De meeste figuratieve [[schilderij]]en werden in tertiaire kleuren geschilderd. Gebruik van alleen primaire en [[secundaire kleur]]en in realistisch bedoelde werken geeft in veel gevallen een primitief resultaat. Er zijn natuurlijk ook vele moderne stijlen, zoals het [[expressionisme]], die dit effect juist beogen. Een aantal voorbeelden staan hieronder: <center> {| |----- | Olijfgroen | bgcolor="olive" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | Donkergroen | bgcolor="darkgreen" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | Donkerbruin | bgcolor="maroon" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | Donkergeel | bgcolor="#DBD50A" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | Turquoise | bgcolor="turquoise" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |----- | Grijsblauw | bgcolor="lightblue" | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |} </center> {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[da:Tertiærfarver]] [[en:Tertiary color]] [[eo:Sekundara koloro]] [[es:Color terciario]] [[fr:Couleur tertiaire]] [[id:Warna tersier]] [[pt:Cor terciária]] 365876 3020256 2006-02-01T01:38:10Z Oscar 2887 Titel van [[Test kleur weergave]] gewijzigd in [[Test kleurweergave]]: kleurweergave = 1 woord #REDIRECT [[Test kleurweergave]] 362676 7470118 2007-03-28T08:19:24Z Johan Lont 3297 linkcorrectie Ieder [[Beeldscherm|scherm]] heeft specifieke eigenschappen. De gebruikte techniek, [[hardware]], [[software]] spelen daarbij een rol. Hier zijn wat afbeeldingen verzameld om een indicatie van de [[eigenschap]]pen te geven van het middel waar u nu deze tekst op ziet staan. Er is geen [[validatie]] van uw [[Beeldscherm|monitor]] het betreft hier uitsluitend een middel om de mogelijkheden te onderzoeken. Met behulp van de hier getoonde afbeeldingen wordt indirect duidelijk wat de eigenschappen zijn van de door u gebruikte schermen. ==Welke kleuren zijn zichtbaar?== De [[Op RGB-waarde gerangschikte kleurentabel|'''op RGB-waarde gerangschikte tabel''']] geeft een aantal toepasbare kleuren weer. De zichtbaarheid van deze kleuren op een computerscherm hangt af van de mogelijkheden van de [[beeldscherm|monitor]]. De [[Standaard RGB-waarde|'''op kleur gerangschikte tabel''']] geeft meer inzicht in de kleur [[RGB]]-relatie. ==Eigenschappen van type scherm== Klik op de onderstaande afbeeldingen voor meer effect. {|class="prettytable" !Afbeelding ||Eigenschap||Wat is de bedoeling van deze afbeelding? Welke informatie wordt hier gegeven? |- |[[Afbeelding:ColorRotate.gif|100px|4 x 90 graden.]] |Vier afbeeldingen die achtereenvolgend 90 [[boog (meetkunde)|graden]] gedraaid afgebeeld worden |Afhankelijk van het type scherm worden interferentie verschijnselen zichtbaar. Een flikkering, een vaag patroon. Er wordt geen waarde oordeel gegeven over dit verschijnsel. Als u deze afbeelding bekijkt met wisselende middelen dan wordt voor u duidelijk wat de eigenschappen zijn van die middelen. Er zou ook een lijst gegeven kunnen worden met de specifieke eigenschappen van de middelen, dit met het nadeel dat zo'n lijst dan niet aanspreekt en niet duidelijk is. De directe beleving van deze verschijnselen met de door u toegepaste middelen, geeft de voor u relevante informatie. |- |[[Afbeelding:ColorRotateHr.gif|100px|8 x 45 graden.]] |Acht afbeeldingen die achtereenvolgend 45 graden gedraaid afgebeeld worden |Afhankelijk van het type scherm worden [[Interferentie (natuurkunde)|interferentie]] verschijnselen zichtbaar. Een flikkering, een vaag [[patroon (vorm)|patroon]]. Er wordt geen waarde oordeel gegeven over dit verschijnsel. De directe beleving van deze verschijnselen met de door u toegepaste middelen, geeft de voor u relevante informatie. |- |[[Afbeelding:Color_circle_(hue-sat).png|100px||Deze afbeelding toont een RGB kleur schakering.]] |Stilstaande afbeelding. |Door het scherm vanuit verschillende invalshoeken te bekijken, krijgt u een indruk van de invloed van de [[boog (meetkunde)|invalshoek]]. Een zwarte (of witte) plek midden in de afbeelding wordt zichtbaar.<br><br>Door deze afbeelding in een verkleind venster te zetten en dit venster over het scherm te bewegen wordt een defect in het tonen van deze drie hoofd kleuren zichtbaar. Een foute [[pixel]] is dan zo gevonden |} [[Categorie:Kleur]] 191946 1499623 2005-05-28T00:28:39Z Mario Roering 10170 #redirect[[Purper (verfstof)]] 734451 9912370 2007-10-24T10:16:33Z VolkovBot 87277 robot Erbij: [[he:גוון]] [[Afbeelding:Tint-banden3.png|thumb|256px|Drie kleurenbanden met alle tinten: de bovenste met lagere intensiteit, de onderste met lagere verzadiging]] De '''tint''' vormt in combinatie met [[verzadiging (kleur)|verzadiging]] en [[Intensiteit (kleur)|intensiteit]] een dimensie van [[kleur]]. ''Tint'' is echter in veel gevallen synoniem met ''kleur'': wie 'groen' zegt bedoelt meestal alle kleuren van de tint groen, dus inclusief donkergroen (lage intensiteit) en grijsgroen (lage verzadiging). Soms wordt ''tint'' gebruikt om een (kleine) variatie op een bepaalde kleur aan te geven. De dominantie van de component tint in de kleurindruk kan worden verklaard door het gegeven dat in de natuur de tint van een voorwerp wordt bepaald door (het oppervlak van) het voorwerp zelf, terwijl de intensiteit en verzadiging (mede) afhangen van de belichtingsomstandigheden ([[schaduw]]!) en de mate van [[Reflectie (straling)|reflectie]] ([[glans]]). ==Zie ook== *[[Kleurenruimte]] [[Categorie:Kleur]] [[de:Farbton]] [[en:Hue]] [[fi:Sävy]] [[fr:Teinte]] [[he:גוון]] [[it:Tonalità (colore)]] [[ko:색상]] [[no:Kulør]] [[ru:Тон (цвет)]] [[sv:Kulör]] [[th:สีสัน]] [[zh:色相]] 104273 1423631 2004-11-17T23:44:20Z Robotje 5404 redirect 'titaanwit' #REDIRECT [[Titaanwit]] 46896 10710708 2008-01-02T20:13:35Z JAnDbot 54132 robot Erbij: [[cs:Oxid titaničitý]], [[sk:Oxid titaničitý]] {{ChemischeStof| | Naam = Titaandioxide | Afb1 = | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = [[Titanium|Ti]][[Zuurstof|O]]₂ | SMILES = O=Ti=O | IUPAC = Titaandioxide | AndereNamen = titaanwit, [[ Lijst van E-nummers | E171 ]], [[rutiel]], [[anataas]] | CAS = 13463-67-7 | EINECS = | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = {{S22}} | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = vast | Kleur = wit | Dichtheid = 4,23 | Molgewicht = 79,90 | Smeltpunt = 1855 | Kookpunt = 2500 | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = water | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = -249 | fH0l = -879 | fH0s = -944 | S0g = | S0l = | S0s = 51 | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Titaanwit''' is een [[pigment]] dat bestaat uit een oxide van [[titanium]], titaandioxide (TiO₂). Het is een niet giftig, goed dekkend pigment dank zij de hoge brekingsindex van de kristallen, het heeft sterke optische eigenschappen zoals witheid en helderheid, het wordt gemakkelijk opgenomen in water, kunststoffen en bindmiddelen en beschermt de kwaliteit van de producten tegen de schadelijke gevolgen van UV-straling. Titaanwit wordt gewonnen uit titaanerts. 95% van het gedolven erts wordt gebruikt om titaandioxide te maken, slechts 5% voor het metaal titanium. Het erts komt in verschillende vormen voor, als [[rutiel]] (een zeer fijn poeder), als [[anataas]] (een vorm bestaande uit nanokristallen) en als [[brookiet]]. Zowel de anataas als de rutiel vorm worden in pigmenten gebruikt, maar anataas is de witste vorm. Bij de productie van titaandioxide komt veel [[afval (vuilnis)|afval]] vrij. Teneinde te voorkomen dat dit afval in het milieu terecht komt is een speciale Europese richtlijn ingevoerd: Richtlijn 78/176/EEG van de Raad van [[20 februari]] [[1978]] betreffende de afvalstoffen afkomstig van de titaandioxide-industrie. ==Gebruik in verf== Titaanwit heeft het oudere, ook goed dekkende maar zeer giftige, [[loodwit]] geheel verdrongen. Een ander veel gebruikt wit pigment, [[zinkwit]] is enigszins transparant en heeft dus andere toepassingen. Een ander verschil tussen titaanwit en zinkwit is dat titaanwit een enigszins gele gloed heeft, waardoor het wit wat warmer van kleur is. Zinkwit is een koelere kleur. De deeltjes in het pigment titaanwit zijn relatief groot. Dit heeft tot gevolg dat onderliggende kleurlagen toch door de verf heen kunnen schemeren. Het teruggekaatste gekleurde [[licht]] kan zich namelijk voortplanten in de holtes tussen de pigmentdeeltjes. Om de reflectiecoëfficiënt verder te verhogen zal een verffabrikant daarom door het titaanwit een ander, minder wit, maar fijner pigment heen mengen. Titaanwit wordt meestal geleverd als een [[suspensie]] in [[lijnolie]]. Lijnolie heeft echter de neiging om in de loop der jaren te vergelen. Om het wit zuiver te houden wordt titaanwit in een duurdere versie wel geleverd in [[saffloerolie]]. De anataas versie van titaanwit wordt door kunstschilders gebruikt sinds ongeveer 1920. Als men dit oxide aantreft in vermeend oude documenten of schilderijen, gaat het ongetwijfeld over een vervalsing. Dit was onder andere het geval bij de [[Finland kaart]]. ==Overige toepassingen== Het oxide vindt naast toepassingen in verf (ook in wegenverf) gebruik in papier, email, keramisch materiaal, cement, correctievloeistof, rubber, glas, producten voor huidverzorging en kunststof. De stof dient ook vaak als [[vulstof]]. In levensmiddelen wordt titaanwit gebruikt onder [[E-nummer]] E171, met name in [[tandpasta]] en medicijnen. Het wordt ook gebruikt om zijn fotocatalytische eigenschappen (kan bijna alle organische verbindingen verbreken, zowel in lucht als in water). ==Productie== Er zijn twee productiemethoden voor titaanwit: *sulfaatproces *chlorideproces Bij het sulfaatproces laat men geconcentreerd zwavelzuur inwerken op het ijzerhoudend titaanerts waardoor de metalen omgezet worden in sulfaten. Aangezien men voornamelijk geïntresseerd is in het titaansulfaat zal men de andere sulfaten verwijderen door clarificatie, cristallisatie en hydrolyse. Bij de hydrolyse wordt er titaan dioxide hydraat gevormd dat door calcinatie wordt omgezet in titaan dioxide. Ten slotte volgt er een gepaste nabehandeling naargelang de toepassing van het pigment. Voor zoverre bij het sulfaatproces het dunzuur (verdund zwavelzuur na reactie met de ertsen) gerecupereerd en terug opgewerkt wordt is het sulfaatproces milieu-vriendelijker geworden. Het chlorideproces vervangt het sulfaatproces meer en meer. Bij het chlorideproces wordt het titaanerts met [[chloor]]gas omgezet tot titaantetrachloride (TiCl₄). Hiervoor is een temperatuur van 900 tot 1000 °C nodig, hetgeen wordt bereikt met cokes. Het titaanchloride wordt vervolgens gezuiverd en geoxideerd, met zuiver titaandioxide als eindproduct. De grootste producent ter wereld van titaanwit is Dupont de Nemours (enkel chloride proces), belangrijke producenten zijn ook The National Titanium Dioxide Company Ltd. (Cristal), Tronox (KerrMcGee), Huntsman en Kronos Worldwide. [[Categorie:verbinding van titaan]] [[Categorie:oxide]] [[Categorie:Pigment]] [[ar:ثاني أكسيد التيتانيوم]] [[cs:Oxid titaničitý]] [[de:Titan(IV)-oxid]] [[en:Titanium dioxide]] [[es:Dióxido de titanio]] [[fi:Titaanidioksidi]] [[fr:Dioxyde de titane]] [[hu:Titán-dioxid]] [[it:Diossido di titanio]] [[ja:二酸化チタン]] [[lv:Titāna dioksīds]] [[pl:Tlenek tytanu(IV)]] [[pt:Dióxido de titânio]] [[ro:Dioxid de titan]] [[ru:Оксид титана(IV)]] [[sk:Oxid titaničitý]] [[sv:Titandioxid]] [[zh:二氧化鈦]] 46886 1374089 2004-03-15T17:38:44Z Ellywa 97 #Redirect [[titaanwit]] 148669 1461251 2005-03-10T20:08:22Z Rex 8655 #REDIRECT [[Titaanwit]] #REDIRECT [[Titaanwit]] 191947 1499624 2005-05-28T00:30:03Z Mario Roering 10170 #redirect[[Purper (verfstof)]] 49124 10479250 2007-12-12T19:49:14Z RobotE 3273 Robot-geholpen doorverwijzing: [[Was]] - Link(s) veranderd naar [[was (substantie)]] {{infobox kleur|title=Ultramarijn|hex=120a8f|textcolor=white| r=18|g= 10|b=143| c=100|m=90|y=4|k=1| h=244|s=93|v=56 }} [[Afbeelding:Ultramarijn.png|right|Ultramarijn]] '''Ultramarijn''' is een blauw [[pigment]]. Van nature wordt het pigment aangetroffen in het [[mineraal]] [[lazuriet]], dat onder andere aangetroffen wordt in het kostbare [[lapis lazuli]]. ==Geschiedenis== Het eerste aangetroffen gebruik van lapis lazuli als pigment stamt uit de 6e en 7e-eeuwse [[grotschildering]]en in [[Afghanistan]]. De schilderingen bevinden zich in als tempels ingerichte grotten die dicht bij de meest bekende bron van het mineraal liggen. Chinese schilderingen uit de 10e en 11e en Indiase [[muurschildering]]en uit de 11e, 12e en 17e eeuw bevatten eveneens lapis lazuli. Het pigment werd veel gebruikt gedurende 14e en 15e eeuw in Europa, waarheen het geïmporteerd werd, "vanover de zee", hetgeen de naam ultramarijn verklaart. Het kwam in Europa via [[Venetië (stad)|Venetië]], zodat het pigment dan ook vooral door Italiaanse kunstenaars werd gebruikt, en veel minder in bijvoorbeeld Duitsland. Omdat het pigment kostbaar was, werd het spaarzaam gebruikt, en bijvoorbeeld alleen voor de blauwen van de hoogste kwaliteit, zoals de kleding van Maria en Jezus. Kunstenaars gebruikten vaak het goedkopere azuriet als [[onderschildering]]. Toen in de 16e en 17e eeuw azuriet minder beschikbaar kwam, steeg de prijs van ultramarijn nog verder en werd het nog duurder dan goud. Ultramarijn werd vooral gewaardeerd vanwege zijn briljante [[kleur]] en de grote [[lichtecht]]heid. Ultramarijn is echter zeer gevoelig voor zuren in waterige oplossingen en zuurdampen (zie hieronder bij Chemische eigenschappen). Daarom wordt ultramarijn nooit in [[fresco (schilderterm)|fresco]]'s gebruikt. ==Winning en productie== [[Afbeelding:Lapis.elephant.800pix.060203.jpg|thumb|350px|Een beeldje van hoge kwaliteit lapis lazuli. Er zijn goudkleurige insluitingen van pyriet zichtbaar. Het beeldje is 8 cm lang.]] Natuurlijk ultramarijn is een moeilijk pigment om met de hand fijn te malen; met veel moeite ontstaat vanuit lapis lazuli slechts een bleek, grijsachtig blauw poeder. In het begin van de 13e eeuw kwam een verbeterde methode beschikbaar, beschreven door de 15e-eeuwse kunstenaar [[Cennino Cennini]]. Het gemalen materiaal werd gemengd met gesmolten [[was (substantie)|was]], [[hars]] en [[olie]]. Deze massa werd in een doek gewikkeld en gekneed met een verdunde zeepachtige oplossing. De blauwe deeltjes verzamelen zich aan de onderzijde, terwijl de onzuiverheden en kleurloze kristallen in de grotere massa blijven. Dit proces werd een aantal malen herhaald, maar bij de eerste ronde werd het beste pigment gewonnen. Als de halfedelsteen lapis lazuli als boven wordt bewerkt, resulteert er per kilogram steen slechts 20 tot 30 gram aan zuiver pigment (2 tot 3%). Dit verklaart de hoge prijs van het zuivere ultramarijn. In 1787 ontdekte [[Goethe]] dat zich spontaan een blauwe stof vormde in [[kalkoven]]s bij [[Palermo (stad)|Palermo]]. Later werden deze blauwe afzettingen ook waargenomen door [[M. Tessäert]] in [[St. Gobain]]. Hij gaf dit door aan de ''Société pour l'Encouragement d'Industrie'', die in 1824 een prijs van 6000 [[Franse frank|frank]] uitloofde voor de kunstmatige productie van de kostbare kleurstof, voor een prijs van minder dan 300 frank per kilo. Lapis lazuli kostte in die tijd 3000-5000 frank per pond. De prijs werd vier jaar lang niet uitgereikt, omdat de ingezonden kleuren varianten waren op [[Pruisisch blauw]]. [[Jean Baptiste Guimet]] (1826) en [[Christian Gmelin]] (1828) vonden beide een proces uit om ultramarijn te produceren. De eerste hield zijn proces een tijd geheim. Op 4 februari 1828 kreeg Guimet echter toch de prijs. Gmelin maakte bezwaar door te beweren dat hij het proces eerder had ontdekt, maar Guimet behield de prijs. Sindsdien is ultramarijn zeer goedkoop geworden en wordt het in grote hoeveelheden gebruikt, zelfs om schrijfpapier lichtblauw te kleuren. De kleur van het synthetische ultramarijn is echter donkerder dan de stof die uit lapis lazuli wordt gewonnen. ==Gebruik in de schilderkunst== De kleur [[blauw]] van ultramarijn neigt iets naar het [[rood (kleur)|rood]], waardoor het geschikt is om [[violet]]ten te mengen. Bij het mengen met [[geel (kleur)|geel]], ontstaat een wat gedempte kleur [[Groen (kleur)|groen]]. Bij mengen met roodachtige [[aardkleur]]en ontstaan gewaardeerde tinten van [[grijs]]. Ultramarijn ontbreekt in vrijwel geen [[schilderskist]]. De [[complementaire kleur]] van ultramarijnblauw is [[oranje (kleur)|oranje]]. Ultramarijn is in verschillende intensiteiten te koop, bijvoorbeeld een lichtere en een donkerder versie, en ook als een versie die sterk naar violet neigt. ==Gebruik in de cosmetica== Omdat ultramarijn onschadelijk voor de huid is, is het gebruik toegestaan in [[cosmetica]]. Het wordt met name gebruikt in decoratieve cosmetica zoals [[oogschaduw]] en [[schmink]]. De [[INCI]]-naam is CI 77007. ==Chemische eigenschappen== Zuiver ultramarijn heeft kleurcode P. Blue 29 77007. Het is een zwavelhoudend silicaat van natrium en aluminium, Na_8-10Al₆Si₆O₂₄S_2-4. De kleur van het pigment wordt veroorzaakt door het S^3--[[Radicaal (scheikunde)|radicaal]], dat een ongepaard [[elektron]] bevat. Soms zit er ook wat chloor in het kristalrooster, dat [[triklien]] is. Ultramarijn is gevoelig voor de inwerking van [[zuur (chemie)|zuur]] in een waterige oplossing. Verdund HCl, HNO₃, en H₂SO₄ vernietigen al snel de blauwe kleur, waarbij het gasvormige [[waterstofsulfide]], H₂S ontstaat en uit het mengsel ontsnapt. Het zwavelradicaal S^3- dat de kleur geeft aan het ultramarijn verbindt zich met twee positieve waterstofionen H⁺, onder achterlating van een elektron. Positieve waterstofionen zijn in ruime mate aanwezig in een zuur, maar in kleinere aantallen ook in zuiver water (evenals de negatief geladen OH^--ionen). ==Externe link== *[http://webexhibits.org/pigments/indiv/history/ultramarine.html Geschiedenis van ultramarijn] [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Kleur]] [[cs:Pařížská modř]] [[de:Ultramarin]] [[en:Ultramarine]] [[es:Azul marino]] [[fi:Ultramariini]] [[fr:Bleu outremer]] [[ja:ウルトラマリン]] [[lt:Ultramarinas]] [[pl:Ultramaryna]] [[ru:Ультрамарин]] [[sv:Ultramarin]] [[zh:群青]] 36825 9030237 2007-08-22T11:20:00Z Pieter Kuiper 52929 Twee webpagina's [[Image:Cinnabar.jpg|thumb|300px|Het mineraal [[cinnaber]], een bron van vermiljoen]] [[Afbeelding:zzz.svg|left]] '''Vermiljoen''' is een rood-oranjeachtig [[pigment]]. Het bestaat uit [[Kwik]](II)-sulfide en wordt in de natuur gevonden als het mineraal [[cinnaber]]. Dat is tevens een van de vormen waarin kwikerts wordt gevonden. De kleur van de [[Nederlandse vlag]] wordt aangeduid met helder vermiljoen. De naam vermiljoen komt uit het Latijn voor ''vermiculus'', wat kleine worm betekent. Zie [[cochenille]], ook een rode kleurstof die echter uit kleine insecten (schildluizen) gemaakt wordt. Het eerst werd vermiljoen beschreven door [[Theophrastus]] in 315 voor Chr. Hij gebruikte daarbij het woord ''cinnaber''. Bronnen van cinnaber zijn zeldzaam, en daarom was vermiljoen oorspronkelijk buitensporig kostbaar. In het Romeinse Rijk was de verkoop een keizerlijk recht. In de middeleeuwen was vermiljoen net zo duur als [[vergulden]]. Ook in 2006 is echte Chinese vermiljoenolieverf nog zeer kostbaar. Een tube van 225 ml kan £200 kosten (US $300). Sinds de 8e eeuw kan vermiljoen synthetisch worden aangemaakt. Tegenwoordig zijn verschillende manieren bekend om het kwiksulfide te synthetiseren. Het kan zowel in water- als in olieachtige schilderstechnieken gebruikt worden. Nadeel is dat de [[lichtecht|lichtechtheid]] van vermiljoen zeer slecht is. Onder de invloed van licht kan vermiljoen overgaan in een zwart product, een stabielere, zwarte kwiksulfidemodificatie. Als er bovendien een overmaat aan chloride aanwezig is, verkleurt het zwarte product weer tot een wit. Dat heeft tot gevolg dat er op oude schilderijen een grijze waas, of stipjes zwart over het vermiljoen heen komt. Verder zijn er problemen bekend bij het combineren van vermiljoen met andere pigmenten. Wordt het [[zwavel]]houdende vermiljoen vermengd met [[loodwit]] dan vervalt het loodwit tot een grauwe kleur. Ook is het niet met [[ultramarijn]] te mengen. Tegenwoordig wordt het historisch belangrijke pigment zo goed als nooit meer gebruikt in de schilderkunst. Sinds de 19e eeuw is vermiljoen vervangen door een variant van [[cadmiumrood]], dat zeer lichtecht is en te vermengen met alle pigmenten. Omdat vermiljoen niet in het maagzuur oplost, wordt het niet door het lichaam opgenomen. Er is dus geen gevaar voor vergiftiging door het rode pigment. ==Externe links== * {{cite web |url=http://webexhibits.org/pigments/indiv/overview/vermilion.html |title=Vermilion | work=Pigments through the Ages |publisher=WebExhibits}} * {{cite web |url=http://webexhibits.org/causesofcolor/10.html |title=Why are cinnabar, vermilion, and cadmium orange colored? | work=Causes of Color |publisher=WebExhibits}} [[Categorie:Pigment]] [[en:Vermilion]] [[fr:Vermillon]] [[lt:Cinoberis]] [[pl:Cynober (kolor)]] [[sv:Cinnober]] [[vi:Đỏ son]] [[zh:朱紅色]] 38011 10542975 2007-12-18T22:37:08Z Mrgreen71 83710 cat '''Veronese groen''' is een [[Groen (kleur)|groen]] [[pigment]] genoemd naar de 16e eeuwse Italiaanse schilder [[Paolo Veronese]]. Het is een synthetisch pigment dat in de [[19e eeuw]] is uitgevonden. Omdat het giftig is wordt het niet veel meer gebruikt. De Franse [[impressionisme|impressionisten]] hadden een voorliefde voor de kleur. De chemische formule is Cu₃(AsO₄)₂ . 4H₂O (koper(II)arsenaat.tetrahydraat). [[Categorie:Pigment]] [[Categorie:Verbinding van koper]] [[Categorie:Arsenaat]] 78524 10187663 2007-11-16T21:11:21Z Robbot 1747 robot Eraf: [[ja:飽和]] [[Afbeelding:Saturation-mirror.jpg|thumb|256px|Een staal van kleuren met verloop van intensiteit en tint, in twee verzadigingen: 50% (bovenste helft) en 20% (onderste helft)]] De '''verzadiging''' is een maat voor de kleurigheid, of zuiverheid, van een bepaalde [[kleur]]. Kleuren met een lage verzadiging zijn fletser dan kleuren met een hoge verzadiging. Zwart-witfoto's hebben een verzadiging van nul. De verzadiging is onafhankelijk van de tint en de intensiteit. Laat ''&mu;'' de helderheid zijn en R, G en B de genormaliseerde (dwz. waarden tussen 0 en 1) componenten van de [[RGB]]-kleurenruimte, dan geldt: :<math> \sigma = \sqrt{ (R - \mu)^2 + (G - \mu)^2 + (B - \mu)^2 \over 3} </math> ==Zie ook== *[[Kleurenruimte]] [[Categorie:kleur]] [[de:Farbsättigung]] [[en:Colorfulness]] [[es:Insaturado]] [[fr:Saturation (couleurs)]] [[it:Saturazione cromatica]] [[ko:채도]] [[no:Fargemetning]] [[pl:Saturacja (teoria koloru)]] [[pt:Saturação]] [[ru:Насыщенность (цвет)]] [[sv:Färgmättnad]] [[zh:色度]] 17077 10797853 2008-01-09T06:32:42Z JAnDbot 54132 robot Erbij: [[ca:Color violat]] Anders: [[af:Violet]] {{infobox kleur| title= Violet|textcolor=white| hex= 8B00FF| r=139|g= 0|b=255| c=50 |m=100|y= 0|k= 0| h=270|s=100|v=100 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Violet-article.ogg}} '''Violet''' of '''paars''' is een [[secundaire kleur|secundaire]] [[kleur]]. '''Lila''' is een lichte tint violet. ==De spectrale kleur violet== Vroeger werd voor de tint aan het eind van het [[elektromagnetisch spectrum|lichtspectrum]] meestal de technische term "violet" gebruikt. De [[golflengte]] van het [[licht]] van ''dit'' violet ligt tussen 380-430 nm ([[nanometer]]). Tegenwoordig is het echter meer gebruikelijk geworden in de technische literatuur om deze [[subtractieve kleurmenging|subtractieve]] [[secundaire kleur|secundaire hoofdkleur]] "[[blauw]]" te noemen, vooral ook omdat in de beeldschermtechniek een benadering wordt gebruikt die meer naar het [[cyaan]] neigt. Dit laatste betekent ook dat op een standaardmonitor de correcte kleur niet zeer verzadigd kan worden weergegeven. De golflengte die daarna komt in het [[elektromagnetisch spectrum]], het [[ultraviolet]], kan niet door mensenogen worden gezien. <div style="height:3cm;background-color:#8B00ff;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> De kleur in bovenstaande kleurbalk komt het best overeen met het via een prisma uiteengebroken zonlicht en zit helemaal aan het eind van het zichtbare spectrum. ==De extraspectrale kleur paars== In de omgangstaal wordt ook een groot aantal extraspectrale tinten tussen [[magenta (kleur)|magenta]] en "[[blauw]]" violet of paars genoemd. Deze tinten zijn extraspectraal omdat ze niet worden veroorzaakt door licht van één bepaalde golflengte maar door een menging van rood en blauw licht. Paars is de complementaire kleur van groengeel. De kleur '''paars''' wordt meestal gezien als iets "roder" dan het eigenlijke violet; '''purper''' is een nog warmere kleur, soms overeenkomend met [[magenta (kleur)|magenta]]; de naam ''purper'' stamt uit de [[Klassieke Oudheid]] van de [[purper (verfstof)| kleurstof purper]] en duidde toen een zeer grote kleursector aan. Het Engelse ''purple'' is van purper afgeleid maar komt in betekenis overeen met het Nederlandse "paars". Het woord '''violet''' is afkomstig van de Franse naam voor het [[viooltje]] en het veel oudere woord '''paars''' van de Oudfranse naam voor de [[perzik]]. <div style="height:3cm;background-color:#aa00ff;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> Bovenstaande kleur is een extraspectrale kleur die veel mensen "paars" zullen noemen. <center> Van donker naar licht [[media:Kleurenovergang_van_zwart_naar_violet.png|(grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_zwart_naar_violet_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#070011" | <font color="#C0C0C0">070011<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#170022" | <font color="#C0C0C0">170022<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#240033" | <font color="#C0C0C0">240033<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#330044" | <font color="#C0C0C0">330044<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#410055" | <font color="#C0C0C0">410055<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#500066" | <font color="#C0C0C0">500066<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#590077" | <font color="#C0C0C0">590077<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#660088" | <font color="#C0C0C0">660088<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#750099" | <font color="#C0C0C0">750099<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#8000AA" | <font color="#C0C0C0">8000AA<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#8800BB" | <font color="#C0C0C0">8800BB<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#9300CC" | <font color="#C0C0C0">9300CC<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#9900DD" | <font color="#C0C0C0">9900DD<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#A200EE" | <font color="#C0C0C0">A200EE<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AA00FF" | <font color="#C0C0C0">AA00FF<br>&nbsp;</font> |} Wit naar violet [[media:Kleurenovergang_van_wit_naar_violet.png|(grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_wit_naar_violet_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#000000">FFFFFF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FCEEFF" | <font color="#000000">FCEEFF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#F5DDFF" | <font color="#000000">F5DDFF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#EECCFF" | <font color="#000000">EECCFF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#E3BBFF" | <font color="#000000">E3BBFF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#DCAAFF" | <font color="#000000">DCAAFF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#D699FF" | <font color="#000000">D699FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#CD88FF" | <font color="#000000">CD88FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#C377FF" | <font color="#000000">C377FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#B866FF" | <font color="#000000">B866FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AF55FF" | <font color="#000000">AF55FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AE44FF" | <font color="#000000">AE44FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AD33FF" | <font color="#000000">AD33FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AC22FF" | <font color="#000000">AC22FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AB11FF" | <font color="#000000">AB11FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AA00FF" | <font color="#000000">AA00FF<br>&nbsp;</font> |} Van rood naar blauw via magenta en paars in een reeks verzadigde kleuren: {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FF0000" | <font color="#000000">FF0000<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF0022" | <font color="#000000">FF0022<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF0044" | <font color="#000000">FF0044<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF0066" | <font color="#000000">FF0066<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF0088" | <font color="#000000">FF0088<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF00AA" | <font color="#000000">FF00AA<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF00CC" | <font color="#000000">FF00CC<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF00EE" | <font color="#000000">FF00EE<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FF00FF" | <font color="#000000">FF00FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#EE00FF" | <font color="#000000">EE00FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#CC00FF" | <font color="#000000">CC00FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AA00FF" | <font color="#000000">AA00FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#8800FF" | <font color="#000000">8800FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#6600FF" | <font color="#000000">6600FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#4400FF" | <font color="#000000">4400FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#2200FF" | <font color="#000000">2200FF<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#000000">0000FF<br>&nbsp;</font> |} Van rood naar blauw via een minder verzadigd magenta dat als paars ervaren wordt(880077 ipv FF00FF), iets wat het gevolg zou zijn van verfmenging van rood en blauw: [[media:Kleurenovergang_van_rood_naar_blauw.png|(grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_rood_naar_blauw_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#FF0000" | <font color="#000000">FF0000<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#EE0011" | <font color="#000000">EE0011<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#DD0022" | <font color="#000000">DD0022<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#CC0033" | <font color="#000000">CC0033<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#BB0044" | <font color="#000000">BB0044<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AA0055" | <font color="#000000">AA0055<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#990066" | <font color="#000000">990066<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#880077" | <font color="#000000">880077<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#770088" | <font color="#000000">770088<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#660099" | <font color="#000000">660099<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#5500AA" | <font color="#000000">5500AA<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#4400BB" | <font color="#000000">4400BB<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#3300CC" | <font color="#000000">3300CC<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#2200DD" | <font color="#000000">2200DD<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#1100EE" | <font color="#000000">1100EE<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#0000FF" | <font color="#000000">0000FF<br>&nbsp;</font> |} </center> ==Lila== Lila is een lichte tint violet, en wordt ook wel omschreven als "lichtpaars": <div style="height:3cm;background-color:#C8A2C8;margin-left:2cm;margin-right:2cm"> </div> ==Gebruik en gevoelswaarde== In de Romeinse tijd was het dragen van paarse kleding voorbehouden aan de hogere standen. De paarse kleur werd gewonnen uit de [[purperslak]], die hierdoor vrijwel uitgestorven is. Paars heeft als [[rooms-Katholiek]]e [[liturgische kleur]] een betekenis die samenhangt met boete doen en wordt gebruikt voor de [[advent]] en [[vasten]] oftewel [[veertigdagentijd]] (de tijd voor [[Paasfeest|Pasen]]). Tegenwoordig wordt paars ook gebruikt voor begrafenissen. Licht paarse of [[roze]] kleuren staan in de tegenwoordige tijd voor vrouwelijkheid. In de Nederlandse politiek heeft paars een bijzondere betekenis gekregen in de vorm van twee [[paars kabinet|paarse kabinetten]] bestaande uit liberalen ([[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]]) met de kleur blauw als symbool en de socialisten ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]) met de kleur rood als symbool. Van deze kabinetten maakte ook [[Democraten 66|D66]] deel uit. In België was 'paars' van 1999 tot 2007 aan de macht, tot 2003 ook als 'paars-groen', omdat de milieupartijen [[Groen!|Agalev]] en [[Ecolo]] deelnamen aan de regering. In de [[elektronische kleurcode]] staat violet voor het [[cijfer]] 7. {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Violet-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Violet]] [[arc:ܐܪܓܘܢܐ]] [[bs:Ljubičasta]] [[ca:Color violat]] [[cs:Fialová]] [[da:Violet]] [[de:Violett]] [[en:Violet (color)]] [[eo:Purpura]] [[es:Violeta (color)]] [[eu:More]] [[fi:Violetti]] [[fr:Violet]] [[ht:Vyolèt]] [[it:Viola (colore)]] [[ja:紫]] [[ko:보라]] [[la:Violaceus]] [[ln:Longondo]] [[lt:Violetinė]] [[nah:Camohpāltic]] [[no:Lilla]] [[pl:Barwa fioletowa]] [[pt:Violeta (cor)]] [[qu:K'uyu]] [[ro:Violet]] [[ru:Фиолетовый цвет]] [[simple:Violet]] [[sk:Fialová]] [[sv:Violett]] [[tr:Menekşe (renk)]] [[uk:Фіолетовий колір]] [[vi:Tím]] [[zh:紫色]] 17944 11205589 2008-02-09T14:41:45Z SieBot 36085 robot Erbij: [[et:Valge]] Anders: [[tr:Ak]] {{infobox kleur|title=Wit|hex=FFFFFF| r=255|g=255|b=255| c=0|m=0|y=0|k=0| h=-|s=0|v=100 }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Wit-article.ogg}} '''Wit''' is geen [[kleur]] zoals de kleuren uit het [[elektromagnetisch spectrum|spectrum]]: het is geen [[bonte kleur]]. Licht wordt als wit ervaren als de drie typen [[kegeltje]]s in het [[Menselijk oog|oog]] in dezelfde mate worden aangesproken. Dat is bijvoorbeeld het geval als licht binnen het deel van het spectrum waarvoor het menselijk oog gevoelig is, voor alle frequenties even intens is. Een witte [[lamp]] zou alle kleuren even sterk uitstralen. Daarom wordt wit ook wel een '''optelkleur''' genoemd, omdat wit uit alle kleuren van het spectrum bestaat. Het zonlicht bestaat uit alle kleuren van het spectrum, hetgeen al door [[Isaac Newton]] is ontdekt toen hij licht door een [[Prisma (optica)|prisma]] liet vallen. Voor die tijd dacht men dat wit licht de fundamentele kleur was, en dat de andere kleuren licht ontstonden door iets aan wit licht toe te voegen, net alsof wit licht een soort verf is. Wit licht krijgt echter juist een andere kleur als een deel van het spectrum wordt weggenomen. ==Kleurtemperatuur== Zuiver wit bestaat in de praktijk niet. Elk wit heeft een bepaalde tint, die zichtbaar wordt als er een ander wit voorwerp naast wordt gehouden. Dit blijkt bijvoorbeeld door een wit vel [[papier]] te houden naast het [[beeldscherm]] waar u nu naar kijkt. Dit wordt uitgedrukt in de [[witheid]]. De eigenschappen van wit licht worden uitgedrukt in de [[kleurtemperatuur]]. Een zogenoemde [[zwart lichaam|zwarte straler]] straalt als hij een bepaalde temperatuur heeft een continu lichtspectrum uit, dat bij een bepaalde [[frequentie]] een maximum vertoont. Dit maximum hangt af van de [[temperatuur]] van het stralende lichaam. Hoe hoger de temperatuur, des te hoger de frequentie van de piek in het spectrum. Zo zal een zeer hete [[zon]] veel licht in het [[ultraviolet]] uitstralen, maar een [[radiator]] in een kamer vooral veel in het [[infrarood]]. Deze kleuren zijn met het oog niet te zien, maar dat geldt bijvoorbeeld wel voor een elektrische [[grill]]. De gloeispiraal hiervan is zo heet, dat deze fel rood licht uitstraalt. De kleurtemperatuur van daglicht bedraagt 5600 [[Kelvin (eenheid)|Kelvin]]. De kleurtemperatuur van een gloeilamp is veel lager, ongeveer 2400 Kelvin. De menselijke [[hersenen]] corrigeren voor de kleurtemperatuur van het licht, zodat deze beide soorten licht, het daglicht en een gloeilamp, als ''wit'' worden ervaren. Een [[Negatief (fotografie)|fotografische film]] doet dit niet. Een foto gemaakt in een kamer verlicht door gloeilampen laat duidelijk zien dat het licht niet ''wit'' is en alle kleuren worden sterk geel of roodachtig gekleurd. De [[flitser]] van een [[fotocamera|fototoestel]] is zo ontworpen dat deze dezelfde kleurtemperatuur heeft als daglicht. ==Wit en verf== Wordt witte [[verf]] gemengd met andere kleuren, dan ontstaan lichte tinten zoals [[roze]] (bij menging met rood), beige (bij menging met geel), of lichtgrijs (bij menging met zwart). Wit is voor een schilder één van de belangrijkste [[pigment]]en en de tube wit is dan ook het eerste leeg. Als echter een schilderij wordt begonnen kan de schilder een aarzeling hebben bij het volledig witte doek. Sommigen geven er dan een voorkeur aan om het doek een kleur te geven, de [[imprimatura]]. Oorspronkelijk werd door [[kunstschilder]]s vooral het giftige [[loodwit]] gebruikt. Tegenwoordig gebruikt men veelal het onschadelijke [[titaanwit]]. ==Gebruik en gevoelswaarde== * Wit wordt over het algemeen gezien als de kleur van de reinheid en zuiverheid. Daarom draagt bij een [[huwelijk]] de [[bruid]] vaak een witte jurk, hetgeen de [[maagd (seksueel)|maagdelijkheid]] van de vrouw symboliseert. Zo zetelt ook de Amerikaanse president in het [[Witte Huis (Washington D.C.)|Witte Huis]]. * In de Chinese cultuur is wit de kleur van de dood. Door het Nederlands koninklijk huis werd bij de begrafenis van [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] ook wit als rouwkleur gebruikt. De weduwe [[Koningin Emma]] droeg ook veel wit. * [[Witte ruis]] is een term uit de [[akoestiek]] en de [[elektronica]]. Het wil zeggen dat in een geluidsspectrum alle frequenties even sterk aanwezig zijn. Een witte ruis signaal wordt vaak gebruikt om een meetkanaal te [[calibratie|ijken]]. * Tijdens een [[oorlog]] wordt met het tonen van een witte [[vlag]] bedoeld dat men zich overgeeft aan de tegenpartij. * Met het ''witte doek'' wordt het scherm van een [[bioscoop]] bedoeld. * Wit wordt gebruikt als [[liturgische kleur]], op [[Paasfeest|Pasen]] en voorts tot [[Pinksteren]] (ook op [[Witte Donderdag]]); in de Kersttijd tot en met [[Epifanie]] en op alle [[feest (Katholieke Kerk)|feest]]en en [[naamdag|heiligenfeesten]] die geen [[martelaar]] betreffen. * [[Witte wieven]] zijn mistflarden die in de [[folklore]] voor geesten worden aangezien. * [[Proteïne|Eiwit]] is dat gedeelte van het ei, dat bij het koken wit wordt. Later werd eiwit het woord voor een grote verzameling stoffen die in mensen, dieren en planten voorkomen. Het oogwit is het witte gedeelte van het oog. * In de [[elektronische kleurcode]] staat wit voor het [[cijfer]] 9. ==Kleuren wit== Zilverwit, sneeuwwit, hagelwit, melkwit, titaanwit, zinkwit, loodwit, ivoorwit, verkeerswit, vuilwit, gebroken wit ==Wit in de taal== *''Hij heeft een wit voetje bij hem'' - hij heeft bij een bepaalde persoon een streepje voor. *''Witte kerst'' - een [[Kerstmis]] met [[sneeuw]], veel bezongen in [[lied]]eren *''Wit werken'' - in tegenstelling tot [[zwart]] werken, netjes belasting betalen. *''Witte werkster'' - een (mislukt) experiment van de Nederlandse overheid om de [[huishoudelijk hulp]] uit het zwarte circuit te halen. *''[[Witgoed]]'' - elektrische [[huishoudelijke apparatuur]] die een witte kleur heeft, zoals [[koelkast]]en, [[oven]]s en dergelijke. Dit in tegenstelling tot bruingoed ([[televisie]]s, hifi installaties etc.). Maar witgoed zijn ook lakens, handdoeken, etc. die in de ''witte weken'' in de [[uitverkoop]] worden gedaan. *''Witte [[raaf (dier)|raaf]]'' - een zeer zeldzame verschijning. *''Witboek'' - Een publicatie van de [[overheid]] over delicate situaties, bijvoorbeeld uit de diplomatie. * De [[witte vloot]]. *''[[Witte Donderdag]]'', dag voor [[goede vrijdag]], de laatste avondmaal voor Jezus Christus met zijn 12 apostelen. ==Uitspraken over wit== *De [[jezuïeten]] preken algehele gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift en kerkelijk dogma, in verband daarmee verklaarde [[Ignatius van Loyola]], de oprichter: "Ik zal geloven dat het wit dat ik zie zwart is, als de kerkelijke hiërarchie dat zo definiëert" {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Wit-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[af:Wit]] [[an:Blanco]] [[arc:ܚܘܪܐ]] [[ast:Blancu]] [[ay:Janq'u]] [[az:Ağ]] [[bat-smg:Balta]] [[bg:Бял цвят]] [[bs:Bijela]] [[ca:Blanc]] [[ceb:Puti]] [[cs:Bílá]] [[cy:Gwyn]] [[da:Hvid]] [[de:Weiß]] [[el:Λευκό]] [[en:White]] [[eo:Blanko]] [[es:Blanco (color)]] [[et:Valge]] [[eu:Zuri]] [[fa:سفید]] [[fi:Valkoinen]] [[fr:Blanc]] [[gl:Branco (cor)]] [[he:לבן]] [[hr:Bijela]] [[hu:Fehér]] [[id:Putih]] [[is:Hvítur]] [[it:Bianco]] [[ja:白]] [[jbo:blabi]] [[ko:하양]] [[ku:Spî]] [[la:Albus]] [[lb:Wäiss]] [[ln:Mpɛ́mbɛ́]] [[lt:Balta]] [[mk:Бела боја]] [[mr:पांढरा]] [[ms:Putih]] [[mt:Abjad]] [[nah:Iztāc]] [[nn:Kvit]] [[no:Hvit]] [[nrm:Blianc]] [[pl:Barwa biała]] [[pt:Branco]] [[qu:Yuraq]] [[ro:Alb]] [[ru:Белый цвет]] [[sh:Bijelo]] [[simple:White]] [[sk:Biela (farba)]] [[sl:Bela]] [[sr:Бело]] [[sv:Vit]] [[tg:Сафед]] [[th:สีขาว]] [[tr:Ak]] [[uk:Білий колір]] [[vi:Trắng]] [[yi:ווייס]] [[zh:白色]] [[zh-min-nan:Pe̍h-sek]] 257423 2029396 2005-09-17T11:19:52Z JePe 6609 redirect #redirect [[Kleurtemperatuur]] 111190 10716915 2008-01-03T02:01:22Z Bdijkstra 6224 lf, wl De '''witheid''' is een belangrijke eigenschap, bijvoorbeeld voor [[papier]]. Het beoordelen van de witheid verschilt niet van een [[kleur]]&zwj;beoordeling. Voor de beoordeling is een [[lichtbron]] nodig. Het object dat beoordeeld wordt, absorbeert en [[Reflectie (straling)|reflecteert]] het licht van de lichtbron. Uiteindelijk neemt het [[Oog (anatomie)|oog]] het gereflecteerde licht waar. In de hersenen wordt de informatie van het oog omgezet in een kleur- of witheidswaarneming. De beste beoordeling is de reflectiecurve in het spectrum van 400 nm tot 700 nm. Maximale reflectie bij een bepaalde golflengte is 100%, behalve wanneer een [[Optische witmaker|opwitter]] gebruikt wordt. Hierbij wordt onzichtbaar [[ultraviolet]] licht omgezet in zichtbaar blauw licht, waardoor de reflectie van het licht boven de 100% uit kan komen. Witheid is niet alleen met een getal te bepalen. [[Wit]] kan nog een blauwe, rode of gele tint hebben. Deze tint is ook belangrijk voor het gevoel van witheid. == Witheidsformule == Om de witheid te bepalen zijn er verschillende formules ontwikkeld. De lichtbron en de waarnemingshoek worden vastgelegd. De meest gebruikte witheidsformule is die volgens de CIE. De witheid volgens [[Commission Internationale de l'Eclairage|CIE]] (Commission Internationale de l'Eclairage) wordt bepaald met de lichtbron D65 en onder een waarnemingshoek van 10° en luidt: :<math>W_{\mathrm{CIE}} = Y + 800\, (0,\!3138 - x) + 1700\, (0,\!3310 - y)</math> Hierbij zijn ''Y'', ''x'' en ''y'' coördinaten die een kleur definiëren. De kleurtint wordt zo bepaald: :<math>T_{\mathrm{CIE}} = 900\, (0,\!3138 - x) - 650\, (0,\!3310 - y)</math> == Andere witheidsformules == Berger: * <math>W_{\mathrm{Berger}} = R_\mathrm{y} + 3\, R_\mathrm{z} - 3\, R_\mathrm{x}</math>, of * <math>W_{\mathrm{Berger}} = Y + 3,\!452\, Z + 3,\!908\, X</math> Taube: * <math>W_{\mathrm{Taube}} = 4\, R_\mathrm{z} - 3\, R_\mathrm{y}</math>, of * <math>W_{\mathrm{Taube}} = 3,\!727\, Z - 3\, Y</math> Hunter: * <math>W_{\mathrm{Hunter}} = L + 3\, b</math> Stensby: * <math>W_{\mathrm{Stensby}} = L + 3\, a - 3\, b</math> Hier zijn ''R'', ''X'', ''Y'', ''Z'', ''L'', ''a'' en ''b'' allemaal coördinaten die bij [[kleurmeting]] gebruikt worden. Alle formules geven een witheid van 100 voor een object met een horizontale reflectiecurve van 400 tot 700 nm in het spectrum. == ISO-Brightness == De ISO-brightness wordt veel in de [[papierindustrie]] gebruikt. Hier wordt de reflectie gemeten bij 457 nm. De kleur van 457 nm is blauw, dus wordt de witheid alleen aan de hand van het blauwe aandeel in het reflectiespectrum gemeten. Deze methode functioneert eigenlijk alleen goed, wanneer er geen nuanceerkleurstoffen en opwitters aan het object zijn toegevoegd. De meting is zo eenvoudig en wordt nog zoveel gebruikt, dat hij nog altijd een belangrijke plaats inneemt in de witheidsmetingen. [[Categorie:Papier]] [[Categorie:Kleur]] 167010 1477991 2005-04-07T12:06:37Z Rasbak 3674 #REDIRECT [[Xantofyl]] 167014 1477995 2005-04-07T12:07:04Z Rasbak 3674 #redirect [[Xantofyl]] 166983 11203829 2008-02-09T12:30:05Z VolkovBot 87277 robot Erbij: [[et:Ksantofüll]] '''Xantofyl''' is naast [[caroteen]] de belangrijkste groep van [[carotenoïde]]n en zijn zuurstofhoudende [[derivaat|derivaten]] van caroteen. De xantofyle kleurstoffen komen zowel bij planten als dieren voor dit in tegenstelling tot caroteen dat alleen bij planten voorkomt. De belangrijkste xantofyle kleurstoffen zijn: *[[Capsanthine]] (rood), de kleurstof in o.a. de [[chilipeper]] *[[Luteïne]] (geeloranje), een kleurstof die in de [[chloroplast]]en voorkomt *[[Violaxanthine]] (geel), een kleurstof in o.a. [[blad|bladeren]] en gele [[fruit|vrucht]]en en [[maïs]]korrels. *[[Astaxanthine]] (roodviolet), belangrijkste carotenoïde bij de zeefauna zoals bij [[Zalm (dier)|zalm]] en [[kreeften|kreeft]]. De kleurstof komt voor in o.a. algen die door de zalm worden gegeten, waardoor deze roodkleurt. [[Categorie:Kleurstof]] [[Categorie:Fotosynthetisch pigment]] [[Categorie:Terpeen]] [[ar:كزانتوفيل]] [[cs:Xanthofyly]] [[da:Xantofyl]] [[de:Xanthophylle]] [[en:Xanthophyll]] [[eo:Ksantofilo]] [[es:Xantófilas]] [[et:Ksantofüll]] [[fr:Xanthophylle]] [[it:Xantofille]] [[ja:キサントフィルサイクル]] [[mk:Ксантофил]] [[pl:Ksantofile]] [[pt:Xantofila]] [[sv:Xantofyll]] 1076162 9849861 2007-10-18T19:15:15Z Pietervp 9142 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Xantofyl]] #REDIRECT[[Xantofyl]] 436131 10297625 2007-11-26T19:52:09Z VolkovBot 87277 robot Erbij: [[cs:YIQ]] '''YIQ''' is een systeem om een kleur te omschrijven. Dit wordt gedaan aan de hand van luminatie- en chrominantie-informatie. Een verwant systeem is het [[YUV]]-systeem, dat gebruikt wordt in het [[PAL]] televisiecodeersysteem. Een andere manier om kleur te omschrijven is aan de hand van het samenstellen kleurcomponenten, zoals het [[RGB-kleursysteem]]. Het YIQ-systeem werd in 1953 nog gebruikt bij een televisiecodeersysteem: het [[NTSC]]-codeersysteem. Tegenwoordig wordt in het NTSC-codeersysteem gebruikgemaakt van YUV en is het YIQ-systeem overbodig geworden. == Samenstelling van kleur == === 3 verschillende velden=== Een kleur in het YIQ-systeem wordt samengesteld aan de hand van drie velden: * Y = luminantie, ofwel lichtintensiteit; * I = in-fase; * Q = quadrature (afgeleid van het modulatiesysteem dat gebruikt wordt bij uitzending). Het Y-veld is verantwoordelijk voor de lichtintensiteit, ofwel de hoeveelheid zwart. De velden I en Q zijn verantwoordelijk voor de kleur (de chrominantie). Deze waarden worden berekend aan de hand van RGB-waarden. === De berekening === In matrixvorm ziet de berekening van de waarden van Y, I en Q er als volgt uit: <math> \begin{bmatrix} Y \\ I \\ Q \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 0,\!299 & 0,\!587 & 0,\!114 \\ 0,\!595716 & -0,\!274453 & -0,\!321263 \\ 0,\!211456 & -0,\!522591 & 0,\!311135 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} R \\ G \\ B \end{bmatrix} </math> Opmerkingen: * De bovenste rij van de matrix heeft dezelfde waarden die ook gebruikt worden in het YUV-systeem. * Wanneer (R, G, B) = (1, 1, 1) (=zwart) dan wordt (Y, I, Q) = (1, 0, 0). == Eigenschappen van het systeem == Het YIQ-systeem probeert gebruik te maken van de eigenschappen van het menselijk kleurherkenningsmechanisme. De waarde die I berekent, bepaalt min of meer voornamelijk een waarde in het oranje-blauwe gedeelte van het kleurenspectrum. Het kleurherkenningsmechanisme van de mens is op dit gedeelte van het kleursprectrum redelijk gevoelig. Het bereik van de waarde van I is om die reden redelijk groot gekozen. De waarde die Q berekent, bepaalt min of meer een waarde in het groen-paarse gedeelte van het kleurenspectrum. De mens is binnen dit gedeelte van het kleurenspectrum van nature minder goed in staat om grote verschillen te detecteren. Het bereik van de waarde Q kan daarom beperkt blijven. Deze eigenschappen zijn dan ook mede verantwoordelijk voor de gekozen waarden in de transformatiematrix hierboven. Doordat de bereiken van Y, I en Q onderling variëren, kan hiervan handig gebruikgemaakt worden bij doorsturen van een televisiesignaal. Men kan dan namelijk de bandbreedte aanpassen op het bereik van de waarden Y, I en Q. Voor het versturen van het signaal voor I, gebruikt met een bandbreedte tot 1,3 MHz. Voor het signaal voor Q wordt het signaal beperkt tot 0,4 MHz. In totaal zal het signaal van het YIQ-systeem beperkt blijven tot 4,2 MHz. Een leuke bijkomstigheid is dat het YIQ-systeem maakt dat het signaal ook nog compatibel is met zwart-wittelevisies. Een nadeel van het YIQ-systeem is dat het systeem betrekkelijk kostbaar is om te implementeren. {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Televisietechniek]] [[cs:YIQ]] [[de:YIQ-Farbmodell]] [[en:YIQ]] [[es:YIQ]] 309315 11227496 2008-02-11T09:58:15Z SieBot 36085 robot Erbij: [[ja:コンポーネント端子]], [[zh:色差端子]] '''YPbPr''' (ook bekend als ''YPrPb'', ''PrPbY'' en ''PbPrY'') is een [[kleurcodering]] die gebruikt wordt in de [[elektronica]] voor de transmissie van [[video]]beelden. Het is [[numeriek]] gelijk aan de [[YCbCr]]-kleurcodering. YPbPr wordt gebruikt voor analoge signalen terwijl YCbCR gebruikt wordt voor digitale signalen. Beide zijn afgeleid van [[YUV]]. De letters in de afkorting staan voor het zwart-witsignaal de [[Luminantie]] '''Y''', het Kleurenverschilsignaal '''blauw''' en het Kleurenverschilsignaal '''rood'''. {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Standaard]] [[de:YPbPr-Farbmodell]] [[en:YPbPr]] [[es:YPBPR]] [[it:YPbPr]] [[ja:コンポーネント端子]] [[ko:YPbPr]] [[pl:YPbPr]] [[sv:YPbPr]] [[zh:色差端子]] 74154 9965467 2007-10-28T20:39:27Z WimdeValk 119920 /* Luminantie-/Chrominantiesystemen in het algemeen */ [[Afbeelding:YUV UV plane.png|thumb|Voorbeeld van het U-V-vlak, Y-waarde = 0,5]] '''YUV''' is de [[kleurenruimte]] die in het [[PAL]] televisiecodeersysteem wordt gebruikt, de norm in het grootste deel van [[Europa (continent)|Europa]] en vele landen elders op de wereld. Y staat voor de helderheidcomponent (luminantie) en U en V zijn de kleurcomponenten (chrominantie). De [[YCbCr]]- en [[YPbPr]]-kleurenruimtes, welke gebruikt worden bij [[componentvideo]] zijn van YUV afgeleid (Cb/Pb en Cr/Pr zijn eenvoudigweg geschaalde versies van U en V). Soms worden deze kleurenruimtes domweg ook met "YUV" aangeduid, maar dit is niet geheel correct. De [[YIQ]]-kleurenruimte die in het [[NTSC]]-televisiecodeersysteem wordt gebruikt is ook verwant, hoewel op een minder eenvoudige manier. De YUV-signalen worden normaliter gecreëerd uit een [[RGB]] (rood, groen en blauw) kleurenbron. De gewogen waarden van R, G en B worden bij elkaar opgeteld om één enkel signaal Y te produceren, dat de algemene helderheid, of luminantie, van dat signaal vertegenwoordigt. Het U-signaal wordt dan gecreëerd door Y af te trekken van het blauwe signaal uit het originele [[RGB]], en dan te schalen; en het V-signaal door Y af te trekken van het rode signaal en dan te schalen. Dit kan gemakkelijk met een analoog schakelschema worden verwezenlijkt. De volgende vergelijkingen kunnen worden gebruikt om Y, U en V uit R, G en B af te leiden: <pre> Y = + 0.299R + 0.587G + 0.114B U = 0.492(B - Y) = - 0.147R - 0.289G + 0.436B V = 0.877(R - Y) = + 0.615R - 0.515G - 0.100B </pre> Hierbij worden R, G en B verondersteld een bereik van 0 tot 1 te hebben, met 0 als minimumintensiteit en 1 als maximumintensiteit. ==Luminantie-/Chrominantiesystemen in het algemeen== Het primaire voordeel van luminantie/chrominantiesystemen zoals YUV en zijn broertjes [[YIQ]] en [[YDbDr]] is dat zij compatibel blijven met [[zwart-wit (media)|zwart-wit]] analoge televisie. Het Y-signaal is vrijwel hetzelfde signaal dat zou zijn uitgezonden door een normale zwart/wit camera (met enige subtiele veranderingen); de U- en V-signalen kunnen eenvoudig worden genegeerd. Indien we in een kleurenomgeving werken wordt het aftrekproces omgekeerd en verkrijgen we de originele [[RGB]]-[[kleurenruimte]]. Een ander voordeel van YUV is dat het signaal gemakkelijk kan worden gemanipuleerd om enige informatie gericht te verwijderen om bandbreedte te besparen. Het menselijke oog heeft namelijk een vrij lage kleurenresolutie: de hoge-resolutie kleurenbeelden die we zien worden door ons visueel systeem verwerkt door een hoge-resolutie zwart/witbeeld te combineren met een lage-resolutiekleurenbeeld. Standaarden als [[PAL]] en [[NTSC]] gebruiken deze feiten in hun voordeel, en reduceren de signaalbandbreedte voor de chrominantie aanzienlijk. [[NTSC]] bewaart slechts 11% van het originele blauw en 30% van het originele rood, en gooit de rest weg. Bij [[PAL]] is de situatie iets beter, maar ook hier worden grote hoeveelheden data verwijderd. Aangezien groen reeds in het Y-signaal wordt gecodeerd, hebben de resulterende signalen van U en van V een wezenlijk kleinere bandbreedte dan zij zouden hebben als de originele RGB-signalen of de onaangepaste YUV-signalen zouden zijn verzonden. Dit uitfiltreren van de blauwe en rode signalen is vrij eenvoudig te verwezenlijken zodra het signaal zich in de YUV kleurenruimte bevindt. Natuurlijk vermindert dit proces de beeldkwaliteit. In de jaren '50, toen de kleurentelevisie werd ontwikkeld was dit niet echt van belang omdat de toenmalige weergeefapparaten geen beelden konden tonen met een kwaliteit die beter was dan de kwaliteit van het ontvangen televisiesignaal. Maar vandaag de dag kan een moderne televisie meer informatie tonen dan in de uitgeklede signalen te vinden is. Dit heeft geleid tot een aantal initiatieven om beelden op te nemen met zo veel mogelijk behoud van het originele YUV-signaal, zoals bijvoorbeeld [[S-Video]] op [[videorecorder]]s. YUV wordt ook gebruikt als het standaardformaat voor de tegenwoordige videocompressiealgoritmen, waaronder [[MPEG|mpeg-2]] dat in [[digitale televisie]] en bij [[Digital Versatile Disc|DVDs]] wordt gebruikt. Het professioneel [[CCIR 601]] niet gecomprimeerd digitaal videoformaat gebruikt ook de YUV kleurenruimte, wegens compatibiliteit met de gangbare analoge videoformaten, die dan gemakkelijk in om het even welk nodig uitvoerformaat kunnen worden gemixt. YUV is een veelzijdig formaat dat gemakkelijk naar andere gangbare videoformaten kan worden omgevormd. Bijvoorbeeld als men de U- en V-signalen op kwadratuurfasen van een hulpdraaggolf amplitude-moduleert, dan kom je uit op één enkel signaal genaamd C, voor ''chroma'', waarmee het YC-signaal gevormd kan worden, S-Video dus. (Voor [[NTSC]], bij [[PAL]] ligt het complexer.) Als je de Y- en C-signalen bij elkaar optelt, dan kom je uit op composietvideo, afspeelbaar op vrijwel elk televisietoestel. Elk van deze modulaties kan gemakkelijk met behulp van eenvoudige elektronische schakelingen worden verwezenlijkt, echter de ''demodulatie'' is vaak zeer moeilijk. Omdat dvd-spelers met het YUV-signaal werken, kunnen deze eenvoudig zijn geconstrueerd, aangezien het YUV-signaal eenvoudig om te vormen is tot S-Video of composietvideo en ook tot de originele RGB-signalen ten behoeve van de [[SCART]]-connector. Overigens is dit een versimpelde weergave, aangezien het bouwen van een kwalitatief goede PAL-encoder degelijke elektronica vergt. Vaak wordt in het [[verre oosten]] echter goedkope elektronica gebruikt (voor NTSC afdoende) en veel apparatuur zoals dvd-spelers en [[Video Graphics Array|VGA]]-kaarten leveren een ronduit slecht PAL-signaal af. Het verdient bij dit soort apparatuur de aanbeveling indien mogelijk de [[SCART]]-connector in RGB-mode te gebruiken. == Soorten downsampling== YUV-beelden kunnen op verschillende manieren worden bemonsterd; gebruikelijk zijn (in volgorde van dalende kwaliteit): *YUV 4:4:4 *YUV 4:2:2 *YUV 4:2:0 *YUV 4:1:1 *YUV 4:1:1s *YUV 4:1:0 De getallen wijzen op het relatieve belang dat aan elk kanaal op deze wijze wordt gegeven: het eerste getal geeft de relatieve hoeveelheid informatie van Y op elke lijn, tweede het relatieve aandeel van de U- en V-kanalen over de even genummerde beeldlijnen, het derde aantal het zelfde voor de oneven lijnen. Bijvoorbeeld, YUV 4:2:2 heeft twee keer zoveel informatie in het Y-kanaal als in elk van de U- en V-kanalen; bij YUV 4:2:0 heeft het Y-kanaal vier keer de hoeveelheid informatie als de andere twee kanalen, door de U- en V-informatie weg te laten uit de oneven beeldlijnen. Bij weergave wordt de ontbrekende U- en V-informatie dan benaderd door interpolatie van de omliggende waarden. Veelvoorkomende high-end professionele formaten zijn YUV 4:2:2, dat wordt gebruikt in [[CCIR 601]]-video, en het optimale formaat YUV 4:4:4, waarbij dus geen informatie weggelaten wordt. Het gebruik van YUV 4:2:2 is goed mogelijk omdat het menselijke oog veel beter is bij het zien van verschillen in helderheid dan in kleur. {{kleur}} [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Televisietechniek]] [[cs:YUV]] [[de:YUV-Farbmodell]] [[en:YUV]] [[es:YUV]] [[fr:YUV]] [[pl:YUV]] [[tr:YUV]] [[vi:YUV]] [[zh:YUV]] 925861 8515884 2007-06-30T09:51:07Z Quistnix 4909 [[WP:GS|Verwijst door]] naar [[Cyaan]] #redirect [[Cyaan]] 404199 10871455 2008-01-14T20:57:06Z Zorrobot 123424 robot Erbij: [[da:Sunset Yellow FCF]] {{ChemischeStof| | Naam = Zonnegeel FCF | Afb1 = [[Afbeelding:E110 molecule.png|200px]] | Afb1Omschr = | Afb2 = | Afb2Omschr = | Afb3 = | Afb3Omschr = | Afb4 = | Afb4Omschr = | Formule = C₁₆H₁₀N₂Na₂O₇S₂ | SMILES = | IUPAC = dinatrium-2-hydroxy-1-(4-sulfonatofenylazo) naftaleen-6-sulfonaat | AndereNamen = Oranjegeel S, CI Food Yellow 3, E110 | CAS = 2783-94-0 | EINECS = 220-491-7 | EG = | VN = | Beschrijving = | Vergelijkbaar = | AfbWaarsch = | TekstWaarsch = | Carcinogeen = | Hygroscopisch = | Rzinnen = | Szinnen = | Omgang = | Opslag = | ADR = | MAC = | LethaalRat = | LethaalKonijn = | MSDS = | Aggregatie = | Kleur = | Dichtheid = | Molgewicht = 452,36 | Smeltpunt = 300 | Kookpunt = | Vlampunt = | Zelfontbranding = | Dampdruk = | Oplosbaarheid = | GoedOplIn = | SlechtOplIn = | OnoplIn = | Dipoolmoment = | Viscositeit = | Kristalstructuur = | fG0g = | fG0l = | fG0s = | fH0g = | fH0l = | fH0s = | S0g = | S0l = | S0s = | Cpm0 = | Evenwicht = | KlassiekeAnalyse = | Spectra = }} '''Zonnegeel FCF''' is een synthetische gele [[azokleurstof]], waarvan het [[Colour Index]]-nummer 15985 is. Als additief in voedingsmiddelen is het in de [[Europese Unie|EU]] toegestaan onder [[E-nummer]] E110 en heeft een [[aanvaardbare dagelijkse inname]] van 2,5 mg/kg. Zonnegeel FCF is een [[natrium]][[zouten|zout]], maar het is ook toegelaten onder de vorm van [[kalium]]- of [[calcium]]zout. Wordt afgeraden voor mensen met [[astma]]. Zonnegeel FCF behoort tot de additieven waarvan de Britse voedingsautoriteit in september 2007 aangaf dat het verminderen van het gebruik bij hyperactieve kinderen mogelijk enig positief effect kan hebben.<ref>[http://www.foodstandards.gov.uk/news/newsarchive/2007/sep/foodcolours Agency revises advice on certain artificial colours]</ref> {{Bron|bronvermelding= <references/> }} [[Categorie:Azokleurstof]] [[Categorie:Benzeenderivaat]] [[Categorie:Aromatische verbinding]] [[Categorie:Sulfonaat]] [[Categorie:Natriumzout]] [[Categorie:Voedingsadditief]] [[da:Sunset Yellow FCF]] [[de:Gelborange S]] [[en:Sunset Yellow FCF]] [[es:E110]] [[ja:サンセットイエローFCF]] [[ru:Е110]] 17687 11216324 2008-02-10T12:36:31Z Pbrundel 75723 Wijzigingen hersteld tot de versie na de laatste wijzigingen door SieBot {{infobox kleur|title=<font color="#FFFFFF">Zwart</font>|hex=000000| r=0|g=0|b=0| c=0|m=0|y=0|k=100 †| h=-|s=-|v=0| spelling=Kleur }} {{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Zwart-article.ogg}} '''Zwart''' is geen [[kleur]] zoals de andere kleuren uit het [[elektromagnetisch spectrum|spectrum]]. Zwart moet eerder gezien worden als het ontbreken van licht. In het dagelijks leven en spraakgebruik wordt zwart echter wel ervaren als een kleur. Een oppervlakte, zoals zwarte kleding of zwart papier, heeft een zwarte kleur, als er geen licht wordt teruggekaatst. Al het licht wat op het voorwerp valt wordt door de [[pigment]]en van de verf geabsorbeerd. Bij een licht uitstralend voorwerp, zoals de [[beeldscherm|monitor]] van een [[computer]] wordt zwart verkregen door geen licht uit te stralen. De [[pixel]]s van het scherm staan in dat geval uit. Wordt zwart gemengd met [[wit]], dan ontstaan tinten van [[grijs]]. <center> Van donker naar licht [[media:Kleurenovergang_van_zwart_naar_wit.png|(grote afbeelding)]]:<br> [[afbeelding:Kleurenovergang_van_zwart_naar_wit_-_klein.png]] {| cellpadding="0" cellspacing="1" |----- | bgcolor="#000000" | <font color="#C0C0C0">000000<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#111111" | <font color="#C0C0C0">111111<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#222222" | <font color="#C0C0C0">222222<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#333333" | <font color="#C0C0C0">333333<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#444444" | <font color="#C0C0C0">444444<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#555555" | <font color="#C0C0C0">555555<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#666666" | <font color="#C0C0C0">666666<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#777777" | <font color="#C0C0C0">777777<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#888888" | <font color="#C0C0C0">888888<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#999999" | <font color="#C0C0C0">999999<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#AAAAAA" | <font color="#C0C0C0">AAAAAA<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#BBBBBB" | <font color="#D0D0D0">BBBBBB<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#CCCCCC" | <font color="#B0B0B0">CCCCCC<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#DDDDDD" | <font color="#C0C0C0">DDDDDD<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#EEEEEE" | <font color="#C0C0C0">EEEEEE<br>&nbsp;</font> | bgcolor="#FFFFFF" | <font color="#C0C0C0">FFFFFF<br>&nbsp;</font> |} </center> Geen enkel voorwerp is in de werkelijkheid echter volledig zwart, er wordt altijd wel iets van het licht teruggekaatst. Een uitzondering is het [[zwart gat|zwarte gat]], waaruit door de grote zwaartekracht geen licht kan ontsnappen. Zwarte voorwerpen zullen over het algemeen wel [[infrarood]] kunnen uitstralen als ze warm zijn. De straling van een [[zwart lichaam]] heeft aanleiding gegeven tot het [[postulaat]] dat [[elektromagnetische straling]] uit [[kwantum|kwanta]] bestaat. ==Gebruik en gevoelswaarde== *Zwart wordt in het Westen algemeen gezien als de kleur van dood en droefheid. Weduwen en weduwnaars gaan dus veelal in het zwart gekleed. *Zwart is de [[liturgische kleur]] tijdens begrafenissen in de Westerse wereld. *Zwart is echter ook een [[modekleur]], die feestelijkheid kan aanduiden. Sinds het laatste kwart van de twintigste eeuw wordt veel zwart gedragen met [[Kerstmis]]. Bepaalde subculturen, zoals de [[gothic (subcultuur)|goths]] dragen ook bij voorkeur zwarte kleding. *Zwart wordt ook veel gedragen door christelijke [[priesters]] en [[kloosterling]]en, en is dan vaak zelfs een voorgeschreven kleur. *In de [[elektronische kleurcode]] staat het [[cijfer]] 0 voor zwart. ==Andere betekenissen== Zwarten is de naam die [[neger|negroïden]] sinds hun [[emancipatie]] vaak aan zichzelf geven. Zie ook: [[Afro-Amerikanen|Afro-Amerikaan]] Zwart is de kleur van vruchtbare aarde. Zwart wordt geassocieerd met de zwarte maan; een heel vruchtbare periode. Als u in die tijd zaait, zal de plant vrucht dragen met volle maan. Zwart wordt ook met [[illegaal|illegaliteit]] geassocieerd, zie bijvoorbeeld de begrippen [[zwarte markt]], zwarte handel en [[zwartwerken]]. ==Zwarte kleuren== Aanduidingen van zwart:<br> Inktzwart, pikzwart, lampenzwart, roetzwart, ivoorzwart, gitzwart ... ==Zwart in de taal== *Zwartkijker - Iemand die het somber inziet *Liegen dat men zwart ziet - gezegde dat neerkomt op een beschuldiging dat iemand enorm liegt ("Ach man, je liegt dat je zwart ziet") *Op een [[zwarte lijst]] staan - op een verboden lijst staan *Het land der zwarte aarde - [[Oekraïne]] *Iets zwart op wit zetten - een schriftelijk bewijsstuk opstellen, door zwarte letters op een wit papier. *Het zag er zwart van de mensen - er waren heel veel mensen aanwezig *De [[Zwarte Dood]] - de [[pest (ziekte)|pest]] *Iemand zwart maken - over iemand kwaadspreken, slechte verhalen rondvertellen *[[Zwartwerken]] - werken zonder belasting en/of sociale zekerheidspremie's te betalen (vergelijk de ''[[witte illegaal|witte illegalen]]'') *Zwarte handel - vooral in de oorlog, handel buiten het formele circuit *De [[zwarte markt]] - de symbolisch bedoelde markt waar zwarte handel plaatsvindt. *Zwart geld, geld dat verdiend is met zwart werken, zwarte handel of andere illegale activiteiten. *Zwarte kunst - [[tovenarij]], [[hekserij]] *Zwartgallig - chagrijnig, afkomstig uit de Oudheid waar ziekten veroorzaakt zouden worden door een overmaat van één van de vier vloeistoffen, bloed, slijm, gele gal en zwarte gal. *Zwarthemd - een Italiaanse [[fascisme|fascist]] *[[Zwarte dag]] - dag waarop iets ongunstigs gebeurt *[[Zwarte Piet]] - de hulp van Sinterklaas *Zwartrijden - zonder te betalen meerijden in het openbaar vervoer *Zwarte school - school met veel gekleurde leerlingen {{Kleur}} {{Gesproken Wikipedia|Nl-Zwart-article.ogg}} [[Categorie:Kleur]] [[ar:أسود]] [[arc:ܐܘܟܡܐ]] [[ay:Ch'iyara]] [[az:Qara]] [[bs:Crna]] [[bug:Lotong]] [[ca:Negre]] [[cs:Černá]] [[cy:Du]] [[da:Sort]] [[de:Schwarz]] [[el:Μαύρο]] [[eml:Negher]] [[en:Black]] [[eo:Nigro]] [[es:Negro (color)]] [[et:Must]] [[eu:Beltz]] [[fa:سیاه]] [[fi:Musta]] [[fr:Noir]] [[gl:Negro (cor)]] [[he:שחור]] [[hr:Crna]] [[hu:Fekete]] [[id:Hitam]] [[is:Svartur]] [[it:Nero]] [[ja:黒]] [[ko:검정]] [[ksh:Schwaz (Färv)]] [[ku:Reş]] [[la:Niger (color)]] [[ln:Moíndo]] [[lt:Juoda]] [[ms:Hitam]] [[mt:Iswed]] [[nah:Tlīltic]] [[nn:Svart]] [[no:Svart]] [[nrm:Nièr]] [[pl:Barwa czarna]] [[pt:Preto]] [[qu:Yana]] [[ro:Negru]] [[ru:Чёрный цвет]] [[scn:Nìuru]] [[simple:Black]] [[sk:Čierna]] [[sl:Črna]] [[sr:Црно]] [[sv:Svart]] [[tg:Сиёҳ]] [[th:สีดำ]] [[tr:Siyah]] [[uk:Чорний колір]] [[vi:Đen]] [[yi:שווארץ]] [[zh:黑色]] [[zh-classical:黑]] [[zh-min-nan:O͘-sek]] 404673 3303726 2006-03-05T13:03:53Z 82.157.155.159 #redirect[[Briljantzwart BN]] 701139 10914561 2008-01-18T07:45:30Z Robbot 1747 Robot-geholpen redirect-oplossing: [[Gothic]] - Link(s) veranderd naar [[gothic (subcultuur)]] '''Zwart haar''' is een [[haarkleur]] die gekenmerkt wordt door een [[zwart|diepzwarte]] kleur, i.e. donkerder dan [[bruin haar]]. Zwart haar is tegengesteld aan [[blond|blond haar]], en dit verschil wordt door een grote aanwezigheid van [[melanine]] veroorzaakt. Deze haarkleur is de courantste bij mensen van niet-blanke oorsprong, ofschoon ze bij alle [[etniciteit|etnische groepen]] terug te vinden valt. Zwart haar treft men vooral aan bij mensen van [[Middellandse Zee|mediterrane]], [[Azië|Aziatische]], [[Midden-Oosten|Arabische]], [[Afrika|Afrikaanse]] en [[Australië (continent)|Australische (aborigine)]]-afstamming; de kleur is zeldzaam in [[Noord-Europa|noordse]] landen. Evenwel komt een sterke zwartharige populatie voor onder de [[Kelten|Keltische]] volkeren van [[Wales]], [[Cornwall]], [[Ierland (eiland)|Ierland]] en het westen van [[Schotland]], waarbij deze zwarte haarkleur vaak met een bleke [[huidskleur]] samengaat. Zwart haar komt in meerdere texturen voor. Zo hebben veel mensen van Afrikaanse of [[Melanesië|Melanesische]] origine zogenaamd [[kroeshaar]], terwijl steil zwart haar gebruikelijk is bij Aziaten of [[indianen|Amerikaanse indianen]]. Men treft zwart haar onder andere aan bij mensen, honden en katten. In de [[gothic (subcultuur)|gothic]]-subcultuur is zwart een toonaangevende tint; bijgevolg drukken diegenen die zich met deze cultuur wensen te identificeren hun voorkeur vaak uit door hun haar zwart te verven. [[Categorie:Antropologie]] [[Categorie:Genetica]] [[Categorie:Kleur]] [[Categorie:Menselijke beharing]] [[Categorie:Haarkleur]] [[en:Black hair]] [[pt:Cabelo preto]] [[zh:黑髮]] 586964 4889791 2006-08-12T17:54:01Z Andre Engels 3 veranderd in redirect [[zwart]] #REDIRECT [[Zwart]] 402350 3288837 2006-03-03T21:32:33Z Hans B. 24436 #REDIRECT [[caroteen]] #REDIRECT [[caroteen]]